Uoob ieti q&e-cU
Herman Nypels'
/l^enda
Vier sleepbooten brengen de „Jan
van Gelder" thuis
Wij willen vrede!
Dinsdag 3 October 1939
Tweede Blad
Het geheele achterschip weggeslagen
Dc ramp van H. Ms „jan van
Gelder"
De toestand van de
gewonden
Een karwei van f 22*000
T eraardebestelling
slachtoffers
van H» Ms» ,,J. v» Gelder
Conferences vcor
niet-Katholieken
Melk morgen 2 cent
duurder
Opbrengst collectie „Ons Belang"
kledingmagazijnen
Regenjassen
Demi saisons
Ulsters
Winterjassen
Het aanblijven van
vice-admiraal Ferwerda
Installatie nieuwe
adelborsten
Nieuw op te richten zangvereen.
Burger Ifke Stand van Den Helder
Nieuwe inspecteur van politie
&tctd&jniuAw4
De „Abraham v. d. Hulst" komt met zijn droeve last in de haven.
In den nacht van Zondag op Maandag
is H. Ms. „Jan van Gelder" uit de haven
van Terschelling vertrokken, op weg naar
Nieuwediep, alwaar de mijnenveger ge
dokt zal worden.
Na overleg met de autoriteiten in Den
Helder werd besloten, dat niet minder dan
vier sleepbooten aan het transport naar
Den Helder zouden deelnemen. En wel de
„Oceaan", de „Texel", de loodsboot „Num
mer 23" (Noordvaarder) en de „Volhar
ding". De „Oceaan" en de „Texel" namen
het schip tusschen zich in, terwijl de loods
boot „No. 23" vooruit sleepte.
Een moeilijkheid vormde aanvankelijk nog
het feit, dat, hoewel met het instroomende
water goeddeels uit voor- en middenschip kon
houden, er toch nog zóóveel binnenkwam, dat
het noodzakelijk bleek, voortdurend te pom
pen.
Het convooi komt in zicht.
Omstreeks twee uur kon men, met den kijker
aan den horizon boven Texelstroom, iets
waarnemen. Het waren de eerste contouren
van het viertal schepen, die langzaam, naar
schatting met een 6-mijlsvaartje, in de rich
ting van de haven van Nieuwediep kwamen
varen. Een barcas bracht ons in een kwartier
in de nabijheid van de opgebrachte „Jan van
Gelder". Bijzonder aanlokkelijk voor een zee
tochtje was het weer nu niet direct. Er stond
een scherpe Oostenwind, af en toe striemde de
regen neer en het was buitengaats al flink
koud. Maar dat alles vergat men bij het zien
naderen van dit wel zeer wonderlijke „con-
vooy".
„Nadat de „Nautilus" en H. Ms. onderzee
boot „O 13" zich van dit convooy hadden los
gemaakt en de haven binnengevaren waren,
kwam daar langzaam, het schip aan, dat mo
menteel zoo zeer in de belangstelling staat, de
„Jan van Gelder". Strak stond de sleeptros
gespannen en de dikke rookpoefen die de gele
pijp van de „23" uitgeblazen werden bewezen,
dat er wel de noodige machinecapaciteit noodig
was voor dit transport. Achterop voer, op dat
oogenblik zonder tros-verbinding, de „Volhar
ding", die ook eenige malen gesleept heeft.
Op ongeveer een mijl afstand van de haven
streek een watervliegtuig neer. Enkele bar-
cassen scheerden eveeneens rondom het
transport.
De aanblik
van de „Jan van Gelder" was niet anders
dan droevig te noemen. Het is verbazing
wekkend, dat het schip de ontploffing
heeft kunnen doorstaan, zonder te zinken.
Praktisch het geheele achterschip is weg
geslagen. En wat ervan over is, is ver
bogen, gebroken en gekraakt. Uit alles is
merkbaar dat de m|jn vlak onder, of bij de
schroef, geëxplodeerd moet zijn. De bol
ders hangen scheef over het dek en de
ijzeren spanten steken uit de romp. Waar
lijk, zelden zag men een schip, zoodanig
toegetakeld, dat toch nog kans zag zich
boven water te houden. Indien het dan
ook nog mogelijk is het vaartuig te her
stellen, dat dit ongetwijfeld zeer veel
tijd in beslag nemen.
Langzaam voeren de schepen voort. Voor de
haven was alle stuurmanskunst geboden, aan
gezien er een zeer harde eb liep en het verre
van eenvoudig was met dezen „tros" schepen
zonder averij binnen te komen.
Aan boord van de „Texel" ontwaarden wij
den heer Doeksen van de Sleepbootonderne
ming, die persoonlijk het sleepwerk geleid
heeft.
Aan de haven hadden zich verscheidene hon
derden personen verzameld, die hun oogen uit
keken naar de „Jan van Gelder". Het was dan
ook een droevig schouwspel hier in de haven
van Nieuwediep.
De brug naar de Marinewerf was reeds ge
opend en zonder te stoppen voer het transport
hierdoor naar het dok. Het is hier, dat zich
voorloopig de laatste faze van deze catastrophe
afspeelt. Een niet eenvoudige taak wacht hen,
die thans zullen trachten de zeer ernstige
schade te herstellen.
De Koningin toont haar deelneming.
's-Gravenhage, 2 October. H. M. de Ko
ningin heeft den Opperbevelhebber van Land
en Zeemacht opgedragen aan de nagelaten
betrekkingen van de bij de ramp van Hr. Ms.
„Jan van Gelder" omgekomenen haar deelne
ming te betuigen en tevens te informeeren
naar den toestand van de gewonde slachtoffers
van die ramp.
Van H. Ms. „Jan van Gelder".
Naar wij hedenmorgen vernamen, is er in
den toestand van de ernstig gewonden van
Hr. Ms. Jan van Gelder, n.1. van den kwartier
meester van Eyk en den adspirant-kwartier-
meester Arends, geen verandering ten ongun
ste gekomen. De toestand van beiden is dus
niet levensgevaarlijk.
Wy lezen in de Defensie begrooting Ij
voor 1940; dat een bedrag van 170.000 jj
gulden is uitgetrokken voor het her- jj
stellen van den vloer der keersluis met jj
aangrenzende kademuren en het aan- jj
brengen eener fundatie voor een jj
nieuwe draaibrug met bijbehoorende jj
werken. j j
In de toelichting tot deze post wordt jj
gezgd
De vloer der keersluis in het z.g. jj
Boerenverdriet met den aangrenzende jj
kademuur moeten noodzakelijk worden jj
hersteld, waartoe genoemde vloer moet jj
worden drooggelegd. Na deze droog-
legging kan gelijktijdig met de her- jj
stellingen de fundatie worden aange- jj
bracht van een nieuwe draaibrug, ter jj
vervanging van de oude vlotbrug, wel- jj
ke belemmerend werkt voor het ver- j;
keer en voor het bedrijf der werf veel jj
tijdverlies veroorzaakt. De kosten voor j j
het maken van een bovenbouw met jj
electrische beweeginrichting, welke op jj
50.000 gulden worden geraamd, zullen jj
bij dc volgende begrooting worden aan- jj
gevraagd. j j
De teraardebestelling van het stoffelijk
overschot van den korporaal-konstabel
Grootjans, zal morgen, Woensdag 4 Oct.,
ten 14.30 u. plaats hebben op de Alg.
Begraafplaats te Middelburg.
Het stoffelijk overschot van den matroos
le kl. Bimmel, zal Donderdag a.s. ten
2 uur, op de Alg. Begraafplaats te Vlissin-
gen worden teraardebesteld.
Het stoffelijk overschot van den korpo
raal-machinist Kruisland, zal Donderdag
middag op de Alg. Begraafplaats te Huis
duinen worden teraardebesteld. Vertrek
van het Marine-Hospitaal ten 13 uur.
t*
In de R.K. Kerk aan de Kerkgracht.
Op de conferentie van a.s. Woensdagavond,
waar Pater Wijnand Sluis zal spreken over
„de ongehuwde staat van geestelijken en
kloosterlingen", zal de heer P. Veryer. leer
ling van den heer A. J. Leewens, precies 8 u.
aanvangen met de orgelvoordrachten.
Orgelkonzert (g. moll) le deel van Handel.
Adagio van C. Franck.
Cantilene religieuse van Dubois.
Marcietta van Dubois.
Het zangkoqr der kerk zal eenige zang
nummers ten gehoore brengen.
De besturen van den Melkhandel deelen
in een advertentie in dit nummer mede,
dat in verband met de hooge zuivelprijzen
met goedvinden van den Minister is be
sloten de prijzen van melk en melk
producten, ingaande morgen (Woens
dag) te verhoogen met 2 cent per liter
(flesch).
De collecte, die Zaterdag gehouden is, voor
de sanatorium stichting „Ons Belang" heeft
opgebracht 446.39^.
De Jan van Gelder" gesjord tusschen twee sleepbooten en gesleept door twee andere sleep booten van Terschelling, nadert de haven van
Nieuwediep. Men onderscheidt de beschadigin g aan den achtersteven van den oorlogsbodem.
naar
Dagelijks nieuwe zendingen
Gemaakt oi naar maat
Prijzen voor eiken beurs
Het bericht van aanblijven van vice-
admiraal Ferwerda als commandant zeemacht
in Ned.-Indië, zal met groote instemming in
Indië vernomen zijn, schrijft de N. R. Crt. De
publieke opinie, zooals die tot uiting komt in
de Europeesche pers, had reeds geruimen tijd
de aandacht gevestigd op het onwenschelijke,
om in tijden als deze, op een dergelijken post
een persoonswisseling te doen plaats hebben.
Vice-admiraal Ferwerda heeft de wederop
bouw van de marine in Indië, voor zoover die
mogelijk is geweest, grootendeels opgezet en
uitgevoerd. Hij is vooral de leidsman geweest
van den nieuwen geest, die in en over de ma
rine is gaan heerschen en Indië heeft in hem
het volle vertrouwen.
Dat men, nu de paraatheid van de door hem
grootendeels opgebouwde organisatie van het
grootste belang is, dezen vlootvoogd zou laten
gaan werd natuurlijk geheel afgezien van
de bekwaamheid van zijn opvolger - schade-
delijk geacht voor die paraatheid. Het belang
van den geregelden promotiegang, hoezeer
men dit zou moeten erkennen, moest aldus
de algemeene opvatting wijken voor dit
eminente landsbelang.
Uit deze beslissing blijkt thans, dat de re
geering dit inzicht deelt.
Plechtige installatie.
Gisteren zijn acht en negentig nieuwe adel
borsten voor de Koninklijke Marine geïnstal
leerd. De plechtigheid geschiedde in tegen
woordigheid van den marinecommandant,
schout-bij-nacht H. Jolles, den gep. schout-bij
nacht C. baron de Vos van Steenwijk, oud
commandant van het Koninklijk Instituut voor
de marine, den commandant van het Konin
klijk Instituut, den kapitein-ter-zee C. J. baron
van Asbeek, den adjudant van den marine
commandant, den luit.-ter-zee le klas B. J.
Velderman en van talrijke familieleden van de
adelborsten..
De schout-bij-nacht werd met het gebruike
lijke ceremonieel, een roffel en de vier eerste
maten van het „Wien Neerlandsch Bloed",
verwelkomd.
Kol. Van Asbeck hield vervolgens een toe
spraak tot de aangetreden adelborsten, die hij
onder het korpsvaandel ging installeeren.
Het stemt tot vreugde, aldus spr., dat,
juist in een tijd, waarin het vaderland hen
meer dan ooit noodig heeft, acht en
negentig jongemannen zich vrijwillig in
dienst van de Koninklijke Marine hebben
aangemeid. Na uw uiterlijke verandering,
aldus spr., zal ook een innerlijke verande
ring moeten volgen. Gij zult u moeten
gewennen aan orde en tucht, de hoogste
factoren bij uw opleiding. Uw persoonlijke
vrijheid komt eerst achteraan.
Aan ouders en voogden bracht spr. dank
voor hte vrijwillig afstaan van hun zoons aan
de marine. Spr. vertrouwde, dat zij dit met
vreugde deden, al kan hij zich voorstellen, dat
sommigen dit doen met tranen in de oogen.
Spr .wees den nieuwen adelborsten vervol
gens op het door H. M. de Koningin aan het
korps adelborsten geschonken vaandel en hield
hun dat voor als een symbool van eenheid,
eendracht, saamhoorigheid en goede kame
raadschap. Ten slotte wekte spr. de adelborsten
op tot onwankelbare trouw aan vorstin en
en vaderland.
Nadat het vaandel was voorgetreden, werd
onder het spelen van het Wilhelmus door de
stafmuziek onder leiding van kapelmeester
L. H. F. Leistikow een groet aan het vaandel
gebracht, waarop vervolgens het vaandellied
gespeeld werd.
Met een „Leve de Koningin", waarmede de
adelborsten door een driewerf „hoezee" en
wuivende petten instemden, besloot kolonel
Van Asbeck de plechtigheid.
In dit nummer vindt men een advertentie,
waarin diegenen, die lust gevoelen toe te tre
den tot een op te richten neutrale gemengde
zangvereeniging, onder leiding van Henk Hoo-
gervorst, o.a. dirigent van „De Zingende Jan
tjes", uitgenoodigd worden tot het bijwonen
van een vergadering op Woensdagavond, in de
bovenzaal van „Centraal", Kanaalweg.
Ongetwijfeld zullen verscheidene Heldersche
zangliefhebbers en -sters aan dezen oproep ge
hoor geven. Temeer daar de leiding berust bij
een jong dirigent, die zijn sporen reeds ver
diend heeft. Men zie de advertentie.
2 October 1939.
BEVALLEN: J. C. J. ScheerSnip, z.; C
Waasdorp—de Monije, z.; W. Ellen—de Haan
h» vr,£' Bakker—Koster, d.; C. W. Israël—
de Wildt, z.; A. DovesBood, z.
OVERLEDEN; C. van der Brugge, 45 j. m.
Er worden vredespogingen in het werk
gesteld, over de drijfveer zullen wij ons op
het oogenblik niet verdiepen. Of Duitsch-
land inderdaad met angst op zou zien
tegen een oorlog met Engeland en
Frankrijk, of dat het tevreden is met den
huldigen stand van zaken, wij weten het
niet. Maar één ding weten we, dat de
volkeren van Europa den vrede vurig be-
geeren. In de weken van spanning, die
achter ons liggen, hebben we slechts een
voorproefje gekregen van de zee van
ellende, die een totalen oorlog over
Europa zou brengen, en nu is er maar één
wensch meer over gebleven; Geef ons
vrede.
Wat bereikt Engeland met een vernietiging
van Duitschland De groote vraag is trouwens
of Engeland en Frankrijk daartoe in staat
zullen blijken, maar ook als dat het geval
mocht zijn, dan zal een verarmd, een ver
bitterd en met haat vervuld volk tegenover
den overwinnaar staan. Dan zal een nieuwe
wereld opgebouwd worden, gegrond op dezelf
de gevoelens, die de oorzaak van het huidige
conflict zijn geweest. Met een oorlog is niets
te winnen, doch alles te verliezen. Een name
loos leed over millioenen, een verarming over
alle linies van het volk, een zedelijke verwil
dering van de jeugd, een vernietiging van de
cultuur, een schuldenlast waaronder het nage
slacht tientallen jaren gebukt zal gaan. Oorlog
geeft geen winst aan den overwinnaar, maar
beteekent voor hem dezelfde ellende als voor
den overwonnene.
Het is daarom te betreuren, dat de Brit-
sche pers zoo bitter en vol haat schrijft
over ieder vredesvoorstel, dat van den kant
van Duitschland en Rusland zou komen.
Als het volk zijn stem kon laten gelden,
dan zou er wellicht een andere toon ver
nomen worden. Als de vrouwen en kinde
ren, wier mannen en vaders naar het front
zijn en die zij wellicht nimmer terugzien,
als de hel over Europa losbarst, eens
mochten beslissen over oorlog of vrede,
dan zou er slechts één kreet vernomen
worden: Vrede!
We begrijpen de verbittering in Engeland,
we nemen aan, dat het wantrouwen ten op
zichte van Duitschland en Rusland gegrond i3,
maar als er één kans is, om vrede te maken,
een vrede, die over drie maanden weer niet
verstoord zal worden, dan moet men die met
beide handen aangrijpen. Nooit is een oorlog
goed te praten als beslechting van geschillen,
omdat hij wel vernietigt, maar niet opbouwt,
nimmer een gezonde basis schept voor vrucht
bare samenwerking, en maar slechts ellende
en haat zaait.
Wjj weten niet wat deze week zal bren
gen, of de leidslieden van het volk inder
daad zoo verblind zijn, dat ze de kreet van
millioenen om vrede niet meer zullen hoo-
ren, maar wjj hopen en bidden, dat men
nog ter elfder ure zal inzien, dat de weg
naar opbouw nooit gaat over het slagveld,
waarop millioenen jonge levens vernield
zijn.
De weg naar den vrede zal moeilijk zjjn, toch
willen we vertrouwen, dat men hem nog zal
weten te vinden, in het belang van ons tegen
woordige geslacht en van onze kinderen.
Zaterdag 30 September.
Casino, 8.00 uur: Dansavond.
Zondag 1 October.
Casino, 8 uur: Cabaret Revue Henriëtte Davida
BIOSCOPEN;
Rialto, Spoorstraat, acht uur:
„De stervende Zwaan".
Tivoli-Theater, Spoorstraat, acht uur:
„52ste Straat" en
„Tomnïy en zijn Moeder".
Witte-Bioscoop, Koningstraat, acht uur:
„Levensproblemen".
Opgenomen om 8 uur hedenmorgen.
Barometerstand Den Helder: 762.9
Temperatuur lucht: 9,5
Maximum temp. lucht: 13^3
Wind: richting: O., kracht: '4
Temperatuur zeewater: 13.4
Licht op 1 jg
Wegens het vervullen van den militai
ren dienst elders van den adjunct-inspec
teur P. Vrije, aan het hoofdbureau van
politie, heeft men het noodzakeljjk ge
vonden tijdelijk een nieuwe functionnaris
aan te stellen. Heden heeft inspecteur
Davidson zijn werkzaamheden aangevan
gen.
-W4
ïïlahmefetidfaten
Bij K.B. van 28 September 1939 is met in
gang van den 30en September 1939: a. aan den
luitenant ter zee der le kl. V. Nedorost, op zijn
verzoek, eervol ontslag uit den zeedienst ver
leend; b. benoemd bij de Koninklijke Marine-
ïreSZrv? tot'uitenant ter zee der kl., de heer
V. Nedorost.
