en maisvelden
Niet slechts een
botsing der wapenen
Nedsrlandsch oorlogsschip
aangevaren
Zoog H.Ms. „Jan van Gelder"
mijn naar zich toe
(Reissensaties
in Portugal
r
De voediogsloestand
der kleine tuinders
J
Chineezen een
vernietigende slag
toegebracht
Geen weerberichten
meer per radio
Wij zijn neutraal
De Portugeesche boer is achterdochtig
De vader werd
vrijgesproken
Onze Oost
Duifscbc vluchtelingen
Berucht inbreker ontvlucht
Onderhoud met
eenige opvarenden
Inbraken in Zeeland
Tusschen windmolens
Mej. Boekei slaat de Portu
geezen nauwkeurig gade en
zij weet ons op smakelijke
wijze van hun deugden en ge
breken te vertellen.
Portugal kan echter maar
slecht wennen aan de moder
ne opvattingen van de Uol-
landsclie reizigster, dat blijkt
wel als deze probeert nader
kennis te maken met de boe
renbevolking.
Zooals men een vogel kent aan zijn veeren, zoo kent men een
volk aan zijn autobus. Dat klinkt misschen een beetje onzin
nig, wat erg jammer is, want dit nu is de groote waarheid,
die ik na meerdere jaren rondtrekken door vreemde landen heb
ontdekt. En Portugal is met zijn autobus hiervoor wel een be
vestiging, want in een Portugeesche „Camionette" weerspiegelt
zich heel de vriendelijke en gedienstige, edoch ook ietwat on-
practische ziel van het Portugeesche volk.
Onbegrijpelijk veel bagage.
Die bus zelf is meestal uitstekend.
Alleen wat laag, zoodat je er niet
rechtop in kunt staan, een euvel, dat
niet zoo bezwaarlijk zou zijn, als
ieder rustig bleef zittten. Maar dat
doen Portugeezen niet, die boven
dien allemaal onbegrijpelijk veel ba
gage meevoeren, verstuwd in antieke
hengselkorven, waarmee ze den
doorgang grondig versperren.
Verder kómen als regel eerst nieuwe pas
sagiers binnen en stappen daarna degenen
uit, die hun doel hebben bereikt, althans...
trachten dat te doen, door de ingestapten
innig te omarmen, welke manoeuvre veel
weg heeft van een onbloedigien worstelkamp
Is dit verwisselen tenslotte gelukt, dan
staan de nieuwelingen nog wat te aarzelen
waar ze zullen zitten, tot plotseling de bus
vertrekt en ieder met een smak wel ergens
terecht komt..
Dat is voor den bescheiden Portugees
natuurlijk aanleiding om zijn eeuwig „com
licence" (is „met permissie") te lispelen,
waarvan je alleen dat gesis hoort. Portu
geezen verontschuldigen zich overal en al
tijd; als ze gaan zitten, iets voor je op ta
fel zetten, een deur dichttrekken, of zelfs als
ze hun bril opzetten .steeds strooien ze hun
sissende „com licence' s rond, maar onder-
tusschen zijn ze dan al zonder licence op je
knieën geploft, aan welke intimiteit trou
wens meteen weer een eind wordt gemaakt.
Is eindelijk alles geschied
Is eindelijk alles op z'n plaats geschud en
geschikt, dan staat de conducteur op om
kaartjes te verkoopen. D.w.z., dat ook de
voorste passagier op moet staan om hem
door te laten en vervolgens allen die op een
klapstoeltje in het middenpad zitten, welke
beweging even later in omgekeerde volgor
de moet worden herhaald. Is deze conster
natie achter den rug, dan krijgt er iemand
honger en moet weer de halve bus overeind
om een korf onder een bank weg te trekken
en door te geven, die de betreffende persoon
heelemaal uitpakt om onderin een minia
tuur broodje te vinden, waarna 't korfje
weer wordt ingepakt en gesloten, maar och
hédan blijkt het pennetje van de slui
ting te zijn gevallen en duiken alle naaste
buren om die te zoeken. Inmiddels stopt de
bus dan al wel weer eens en begint het
in- en uitstappen opnieuw.
Extraatjes.
Zóó is iedere busreis, maar daarbij komen
nog kleine verrassinkjes en extraatjes, wan
neer je bv. een eind op den schoot van één
der vrouwen mag meerijden, als er plotse
ling een stuk of 6 hevig kakelende kippen
onder je beenen vandaan worden getrok
ken, of als er iemand mét een aardig kind
instapt, dat al gauw door alle vrouwen en
vele mannen wordt afgezoend. Portugeezen
zijn dol op kinderen en schijnen behoefte
te gevoelen hun genegenheid in klinkende
daden om te zetten. Mij verwondert het
steeds, dat de moeder niet protesteert tegen
dit onhygiënisch gezoen van al die wild
vreemden, vooral omdat in dit land zooveel
zieken zijn, maar ze zit integendeel te stra
len van trots dat ieder haar kind zoo lief
vindt.
Si
De Portugeesche molen
Door een schilderachtig
schap.
land-
ge muur, waarin een ijzeren poort, die
steeds hermetisch is gesloten, want 't ver
trouwen van een Portugees in de eerlijk
heid van zijn medemensch is niet bijster
groot. Tot voor kort was het echter ook
zoo, dat wanneer die muur niet 1.75 meter
hoog was, een boer ook geen recht van pro
test bezat wanneer b.v. in den jachttijd ja
gers en honden in zijn tuin kwamen. En
zelfs tegen dieven kon hij dan weinig
doen, zoodat die muur dus een groot soort
bord „Verboden Toegang" was. Maar tien-
gevolge van deze muren kan men, vooral
in de omgeving van Porto, urenlang rond-
loopen zonder iets anders te zien dan stee
nen wallen. Minister-president Salazar heeft
thans echter verboden nieuwe muren te
maken, ofschoon de oude mogen blijvén
staan.
Wil je dus een boerderij zien, dan is 't
eerst een puzzle om door die poort te ko
men,
Je kan nooit weten
Een bel ontbreekt, of zit op een onvind
bare plaats, zoodat je moet schreeuwen, of
met de vuisten op 't ijzer beuken, waarna
een paar waakhonden woest beginnen te
bassen. Heb je geluk, dan hoort iemand je
en laat je binnen, maar ik heb ook eens
met een jongedame heel lang voor zoo'n
poort staan te lawaaien, tot eindelijk op de
muur een vrouw verscheen, wie we vroegen
de boerderij te mogen zien. „Nee", zei ze,
„haar man was niet thuis en nu vond ze 't
te gevaarlijk om de deur te openen." En
hoe onschuldig wij ook keken en hoe we
redeneerden, de poort was dicht en bleef
dicht, want „er gebeurden tegenwoordig al
lerlei akelige dingen in de wereld".
Ouderwetsoh.
Zoo erg was 't nu niet overal, maar toch
begin je in Portugal weinig als je geen
deftige aanbeveling hebt; en mét een defti
ge aanbeveling ben je een officieel mensch,
die officieel wordt ontvangen Bovendien wa
ren mijn introducties vaak voor grootgrond
bezitters die in de stad woonden en zelden
op hun boerderij kwamen.
Wel werd ik soms uitgenoodigd
daar met een auto heen te rijden,
maar wanneer die meneer geen ge
zelschap vond om ons te vergezel
len, ging de tocht weer niet door,
want dat een heer een weerloos
meisje als ik ben alleen in zijn auto
zou meenemen, is volgens de Por
tugeesche étiquette zeer ongepast.
Werd er echter wèl een chaperon(ne) ge
vonden en konden we dus in-het nette uit
rijden, dan kreeg ik vaak een proefboerderij
te zien, waar ik geen kans had nader te
komen tot het leven der plattelanders.
Hoe ik er toch in slaagde, in een boerderij
binnen te dringen, vertel ik een volgende
keer.
En ondertusschen snor je langs
geasphalteerde wegen en ziet prach
tige panorama's, arme doppen, typi
sche windmolentjes, maisvelden,
olijfboomen en wijnstokken aan je
voorbijschuiven. Soms ook bosschen
met aardige, lichte eucalyptusboo-
men met kleine potjes aan den stam
om de hars op te vangen.
Wat de landbouw betreft is het echter
vooral de afwisseling van mais, wijn en
olijven. In 't voorjaar verbouwt men ook
wél tarwe, haver, gierst enz., wat in Juni
wordt geoogst, waarna dan de mais komt,
terwijl op diezelfde akkers in September
nog weer gras en klaver wordt gezaaid
voor groenvoer gedurende den winter. Men
heeft dus eigenlijk 3 oogsten en ofschoon
iedere oogst, vergeleken met de onze, wel
schraal is, wanneer we die met 3 vermenig
vuldigen, komen we toch tot een andere
verhouding.
Naar de menschen.
Maar om 't boerenbedrijf en plattelands
leven te leeren kennen, moet je er niet al
leen in een volle bus langs rijden, maar ook
de menschen opzoeken in hun eigen honk
of hok desnoods. Dat nu, is in Portugal
gemakkelijker gezegd dan gedaan. Om te
beginnen is om de heele boerderij een lioo-
JAPAN ZEGT:
VEEL SLAGEN OP POLITIEK, ECO
NOMISCH EN IDEOLOGISCH TER
REIN TE WACHTEN.
In een bijeenkomst van de provinciale
gouverneurs heeft de nieuwe Japansche
minister van buitenlandsche zaken, admi
raal Kitsjisaboero Nomoera, sprekcnle over
den jongsten internationalen toestand en
de buitenlandsche politiek der Japansche
regeering verklaard, hoe de Japansche re
geering er toe gekomen is haar politiek,
om de anti-kominternovereenkomst tus
schen Japan, Duitschland en Italië te ver
sterken, op te geven in vei'band met de
jongste ontwikkeling van den Europeeschen
toestand.
Na gesproken te hebben over den oorlog
in Europa zeide de minister, dat de „oor
zaken voor het huidige Europeesche con
flict diep liggen en dat niemand den af
loop kan voorspellen.
Naar alle waarschijnlijkheid echter
zal het ©en langdurige oorlog wor
den. En waarschijnlijk zal hij naar
zijn aard verschillen van den laat-
sten grooten oorlog, in zooverre,
dat in plaats van een eenvoudige
botsing te zijn tusschen gewapende
strijdkrachten er veel slagen moe
ten worden geleverd op economisch,
politiek en ideologisch terrein.
DE VERKLARING VAN 4 SEPT.
Met betrekking tot de bondige verklaring
der Japansche regeering, op 4 September af
gelegd, zeide de minister van buitenland
sche zaken:
Wanneer er ergens een oorlog voorkomt,
heeft een derde mogendheid, welke er niet
aan deelneemt, automatisch als neutrale
mogendheid zekere rechten, evenzeer als
zij aan zekere verplichtingen onderworpen
is. Tn dit opzicht geldt het internationale
recht ongeacht of er al dan niet een neu-
traliteitsverklaring is afgelegd.
Derhalve kan de regeeringsverklaring
van 4 September worden beschouwd als het
standpunt weer te geven van Japan no
pens den Europeeschen oorlog.
Dat wil zeggen, dat de verklaring be
oogde uit te drukken, dat de nationale po
litiek van Japan onveranderlijk gericht is
op een oplossing van de Chineesche kwes
tie. De betrekkingen met het buitenland
zullen op de basis van deze politiek wor
den aangepast.
TIENDUIZEND DOODEN7
Volgens een bericht uit het Japansohe
hoofdkwartier hebben de Japansche strijd
krachten die in Noord Hoenan op 23 Sep
tember 19 divisies Chineesche troepen heb
ben omsingeld, deze thans een vernietigen
den slag toegebracht. De Chineezen zouden
tienduizend dooden op het slagveld hebben
achtergelaten.
FRANCO SCHELDT STRAF KWIJT.
Een door Franco uitgevaardigd decreet
verleend gratie aan alle tot het personeel
van leger en vloot behoorcnde gevangenen,
die sinds de nationalistische overwinning
door de militaire rechtbanken waren ver
oordeeld tot straffen van minder dan zes
jaren en wier gedrag voor den burgeroorlog
onberispelijk was.
Verklaard wordt, dat Franco een dergelijke
gratie zal verleenen aan alle burgerambte
naren en anderen, die onder dezelfde om
standigheden werden veroordeeld.
DOOR BRITSCH STOOMSCHIP.
INCIDENT BINNEN ONS RECHTS
GEBIED.
De regeeringspersdienst meldt:
Gisternacht heeft het Britsche stoomschip
„Lindisfarne" van 1000 ton bij het uitloo-
pen van den Nieuwen Waterweg h©t Ne-
derlandsche buitenbewakingsvaartuig Hr.
Ms. Z 7 aangevaren. Het Britsche schip
gaf pas na herhaalde sommatie met een
scherp schot gevolg aan het sein tot stop
pen. Het schip werd daarna door Hr. Ms.
Z 7 opgebracht naar Hoek van Holland
voor onderzoek en opmaken van proces
verbaal van aanvaring en wegens het niet
voldoen aan een sommatie door een Neder-
landsoh oorlogsschip binnen de Nederland-
sche territoriale wateren.
Het schip is om 2 uur in den ochtend
vrijgegeven en heeft de reis vervolgd.
Hr. Ms. Z 7 heeft bij de aanvaring geen
waarneembare schade opgeloopen.
Officier van Justitie teekent
hooger beroep aan.
De Officier van Justitie bij de Haagsche
rechtbank, mr. P. R. Blok, heeft hooger be
roep aangeteekend van het vonnis waarbij
de 58-jarige Haagsche koopman M. D., die
terecht heeft gestaan wegens heling van een
groot aantal bij juweliers ontstolen juwee-
len, is vrijgesproken.
Zijn zoon, de 36-jarige J. D., die veroor
deeld is tot drie jaar gevangenisstraf, heeft
afstand van hooger beroep gedaan.
De Staatscourant bericht:
In verband met de buitengewone omstan
digheden zijn de radiotelegrafische en radio-
telefonische uitzendingen van weerberich
ten door het zendstation van het Koninklijk
Nederlandsch Meteorologisch Instituut tij
delijk gestaakt. De nachtvorstweerberichten
worden dus tot nader aankondiging niet
radiotelelonisch gegeven. Om dezelfde re
denen zijn ook de uitzendingen van het
weerbericht voor de scheepvaart in het Ne
derlandsch kustgebied tijdelijk gestaakt.
Door voorlichting belangrijke
verbetering te krijgen.
Gisteren heeft in het departementsgebouw
van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen
het bestuur van de stichting voor Huishou
delijke Voorlichting ten Plattelande met de
afgevaardigden van de verschillende provin
ciale commissies vergaderd.
Uit de verslagen bleek dat in dit jaar
reeds 900 voorlichtingscursussen georgani
seerd zijn en nog steeds komen aanvragen
binnen. Daar de geldmiddelen van de stich
ting echter zeer beperkt zijn moesten de
commissies gerantsoeneerd worden in het
aantal toewijzingen. Dit werd zeer betreurd
en uit de vergadering kwam sterk de
wensch naar voren om juist in deze moei
lijke tijdsomstandigheden het werk met on
verminderde kracht voort te zetten.
Het bestuur werd daarom verzocht voort
te gaan met pogingen om de geldmiddelen
te versterken.
Na afloop van de vergadering werd een
inleiding gehouden door dr. E. G. van 't
Hoog, privaat-docent in de voedingsleer,
over het onderzoek naar den voedingstoe
stand in de gezinnen van de kleine boeren
en tuinbouwers, dat in samenwerking met
de leeraressen van de stichting geschiedt.
Als voorloopige conclusie kon reeds
worden aangenomen dat dobr het
propageeren van de juiste bereiding
van de verschillende gerechten een
zeer belangrijke verbetering van
den voedingstoestand te verkrijgen
is.
Voortzetting van de kookcursussen en van
de huishoudelijke voorlichting door middel
van huisbezoek werd daarom zeer noodza
kelijk geacht.
Voorloopig in Ned. Indi'8 toege
laten.
In de haven van Batavia zijn ruim 100
Duitsche vluchtelingen aangekomen, die
met toepassing van het asylrecht voorloo
pig worden toegelaten. Onder deze vluch
telingen bevinden zich ambtenaren van
de Duitsche consulaten te Colombo en Sin
gapore.
Zooals wij onlangs gemeld hebben, lig
gen er niet minder dan 19 Duitsche sche
pen in de Ned. Indische havens. Van de
1100 opvarenden zullen er 400 overmotiste-
ren, terwijl de anderen op kosten van de
betrokken reederijen op de schepen blijven.
De beruchte Europeesche inbreker H. uit
Bandoeng, die binnenkort voor den raad
van Justitie zou terechtstaan, is Zaterdag
middag door onachtzaamheid van een hoofd
agent uiit de C.B.Z. ontvlucht toen hij voor
een medische behandeling daarheen was ge
bracht.
Soms voelen we ons wat alleen,
De stormen woeden om ons heen,
De oorlogsgolf spoelt langs het. strand
Van ons nog vreedzaam vaderland.
En „niemands volgTing, niemamds knecht",
Beschermen we ons vredesrecht,
In duid'lijk Nederlandsche taal,
Wij zijn neutraal!
Wij meeneh 't zoo het ook behoort:
„Een man een man, een. woord een woord"
Wees rond en eerlijk, vrij en vroed.
Maar daarom met niet minder moed!
Niet vragen, wat een ander denkt,
Niet zien of ook een ander wenkt,,
Het recht heeft onze eigen schaal,
Wij zijn neutraal!
Al bleef ginds op den Oceaan
Het „recht door zee" niet meer bestaan,
Omdat het lijfsbehoud dit eischt
En zwijgend op de duikboot wijst.
Hier geldt te laifd geen koers zig-zag,
Daarvoor leent zich niet Neerland's vlag,
Want zuiver blijft ons ideaal,
Wij zijn neutraal!
En of thans het verlangen groeit,
Dat men zich toch met ons bemoeit,
Met woorden vol van goeden raad,
„Je maintiendrai" bestuurt den Staat!
We houden het beginsel vast,
Dat bij de hoogste wetten past,
Zelfstandig, stevig en loyaal,
Wij zijn neutraal!
Het, leger waakt en doet zijn plicht.
Het sloot; de deur naar buiten dicht,
Maar 't observeert den toegangsweg
Vol vastberaden overleg!
En als zich iemand hierop waagt,
En naar een vrijen doorgang vraagt,
Dan klinkt een stem, hard als metaal:
„WIJ ZIJN NEUTRAAL!!"
September 1939.
KROES.
(Nadruk verboden).
KOK REDDE TWEE KWARTIER
MEESTERS.
Wij hadden gistermiddag een onderhoud
met eenige opvarenden van II. Ms. „Jan van
Gelder", die ons over de toedracht van het
ongeluk het volgende mededeelden:
II. Ms. „Jan van Gelder" was juist gereed
gekomen met het vegen van een mijnenveld
en maakte aanstalten de terugreis naar
Terschelling te aanvaarden.
Naar verondersteld wordt, is een
door den sterken stroom van haar
plaats geslagen mijn van een ander
in de nabijheid liggend mijnenveld
door een der schroeven van H. Ms.
„Jan van Gelder" naar het schip
gezogen en door de schroef getrof
fen. De explosie gaf eenzelfde ver
schijnsel te zien als bij de ramp van
H. Ms. „van Ewijck". Een gewel
dige zuil rook en water spoot om
hoog. Hef achterschip vloog in
stukken over het schip heen, brok
ken ijzer en hout kwamen daarbij
op het dek terecht.
MANSCHAPPEN HADDEN ZWEM
VESTEN REEDS AAN.
Een twaalftal manschappen sprong over
boord. Allen waren den geheelen dag zoo
wel uit voorzorg als bij wijze van oefening
van hun zwemvesten voorzien, zoodat ge
vaar voor verdrinking niet aanwezig was.
Ook de twee zwaar gewonden, de adspirant
kwartiermeester Arends en de kwartier
meester van Eyok lagen in het water. Zij
werden door den kok Beekhoven gered, door
dat deze hen boven water wist te houden
totdat een sloep hen oppikte.
Aan boord heerschte ondanks de conster
natie orde en kalmte. De opvarenden, dis
ooggetuigen waren geweest van de „Van
Ewijck -ramp, waren als het ware voorbe
reid. De moesten bleven aan boord van liet
schip, ofschoon het zwaar slagzij naar
stuurboord maakte.
De commandant, luitenant ter zee der
eerste klasse G. Y. C. Fraser, wilde aan
boord blijven. 11ij verliet het schip eerst na
dat hij met twee minderen op een veiliger
plaats de ankers had laten vallen om te
voorkomen dat het schip naar het andere
mijnenveld zou drijven.
De boosdoeners gestraft-
Door de rechtbank te Middelburg zijn
veroordeeld de koopnian A. S. uit Brussel
en de 30-jarige loswerkman J. V. uit Veere
tot resp. twee jaar en twee jaar en acht
maanden gevangenisstraf wegens het plegen
van tal van inbraken op de Zceuwschc ei
landen,.
In hooger beroep voor het Haagsche ge
rechtshof heeft de advocaat-generaal tegen,
bevestiging, tegen J. V., die het tenlaste
gelegde, ondanks overstelpend bewijs, ontken
üe, verhooging van de straf tot vier jaar ge
vangenisstraf gcrecjuirccrd.
ct hof heeft aan S. een gevangenisstraf
an een jaar en acht maanden met aftrek
un do preventieve hechtenis opgelegd,
cgen J. V. werd de straf verhoogd tot
mie jaar gevangenisstraf.
,i or .slotfo Was in deze zaak nog verdacht
ui .'uf,Ige 1 van s- uit Brussel, die door
o rechtbank is vrijgesproken,
in hooger beroep werd van S. wederom
vrijgesproken.