Engeland zal elk vredesaanbod
ernstig bestudeeren
GEKORTWIEKTE
(H
K. L. M.
jubileert
„Engeland en Frankrijk
onoverwn
DAGBLAD VOOR DEN HELDER EN HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Heerschappij van
geweld moei echter
een einde nemen
Nieuwe
uitvoerverboden
WOENSDAG
Geen bedreigingen zullen ooit
Frankrijk of Engeland
doen bukken
sprokeii SJWSSS IS?"
^™ai„a*nd.ïnJss} BSS SS
tl
(Êm
fa
tl
fa
Bi
II
V*
1
Dit nummer bevat 8 pagina's
EERBERICHT
DE BILT SEINT:
Strikte neutraliteit
van Turkije gcëischt
Twee bestuurders
op één vliegtuig
HELDERSCHE COURANT
KONINGSTRAAT 78, DEN HELDER. TELEFOON 50 (2 LIJNEN)
Uitgave der Ultg.-MlJ. Hollands Noorderkwartier N.V. te Den Helder
4 OCTOBER 1939
67e JAARG. No. 8737
Chamberlain lieeft gisteren zijn
wekelijksche verklaring voor het La
gerhuis afgelegd en daarin het vre
desoffensief van Duitschland hespro-
ken.
De premier begon met een opsom
ming van de gebeurtenissen van
groot belang op internationaal ter
rein, welke zich in de afgeloopen
week hebben voorgedaan en noemde
als zoodanig de vierde verdeeling
van Polen, de gemeenschappelijke
verklaring der Duitsch-Russische
regering, dat hun overeenkomst een
soliede basis vormde voor een duur-
zamen vrede in Europa en tenslotte
de econofische overeenkomst tus-
schen Berlijn en Moskou, waarbij
de Sovjets grondstoffen aan Duitsch
land zullen leveren tegen industrie
producten, af te nemen over een
langdurige periode.
In deze gebeurtenissen is, zeide
Chamberlain, niets dat voor Enge
land aanleiding zou kunnen zijn om
iets anders te doen dan wat wij nu
doen: al onze hulpbronnen mobili-
seeren en de geheele macht van het
Britsche imperium in het werk stel
len voor een doeltreffend voortzetten
van den oorlog.
Ten aanzien van een te venvachten vre
desaanbod, herinnerde Chamberlain er aan,
dat indien Polen al de directe aanleiding
was tot den oorlog, het niet de fundamen-
teele oorzaak was.
Deze oorzaak was het overweldigen
de gevoel in dit land en in Frankrijk
van het ondraaglijke van den stand
van zaken waarin de landen van
Europa het hoofd moesten bieden aan
het alternatief hun vrijheid in de
weegschaal te stellen of hun krach
ten op geregelde tijden te mobili-
seeren om deze vrijheid te verdedi
gen.
Chamberlain zeide verder, dat de poging
om Engeland te belasten met de verantwoor
delijkheid voor het voortzetten van den oor
log omdat het niet bereid is den strijd op te
geven voor het doel is bereikt, zooals de
Duitsche propaganda doet, alleen een nieuw
onderdeel is van de Duitsche oorlogstech
niek.
De verantwoordelijkheid voor den
oorlog blijft rusten op hen, die deze
politiek van achtereenvolgende aan
vallen hebben opgesteld en uitge
voerd. Dit kan noch worden ont
kend, noch worden geëxcuseerd Geen
loutere verzekeringen van de huidi
ge Duitsche regeering kunnen wor
den aanvaard. Daarvoor heeft deze
regeering in 't verleden te dikwijls
bewezen, dat haar beloften waarde
loos zijn en gebroken worden, wan
neer het haar past. Indien derhalve
voorstellen worden gedaan, zullen wij
deze zeer zeker bestudeeren en wij
zullen ze toetsen in het licht van wat
ik zoo juist heb gezegd. Niemand
verlangt den oorlog voort te zet
ten, langer dan noodzakelijk, doch de
overgroote meerderheid van de open
bare meening in dit land en ik ben er
van overtuigd ook in Frankrijk, is
vastbesloten er voor te zorgen dat
deze heerschappij van geweld een
einde zal nemen en dat het woord,
dat de regeeringen eens hebben gege
ven, altijd zal worden nagekomen.
Chamberlain gaf vervolums
verkenningsvluchten zoowel overdag als des
nachts en er zijn luchtgevechten gevoerd
tusschen onze toestellen en die van den vij
and,;
Ter zee heeftf de strijd tegen de duikboo-(
ten met onverminderde kracht voortgang
gehad. Het vertrouwen, dat spr. eerder heeft
geuit inzake het toenemen van de maatre
gelen tegen de onderzeeërs, is gerechtvaar
digd. Deze maatregelen hebben de onderzee-
sclie bedreiging doen afnemen.
Tusschen 20 September zijn drie Britsche
schepen tot zinken gebracht door Duitsche
onderzeeërs. Sedertdien zijn gedurende een
week geen Britsche schepen meer tot zinken
gebracht door het optreden van vijandelijke
onderzeeërs. Er zijn evenwel bewijzen, dat
nog onderzeeërs rond onze kust optreden en
het feit, dat geen schepen tot zinken zijn ge
bracht, is derhalve voornamelijk het gevolg
van de maatregelen, welke de marine heeft
genomen. De Duitsche onderzeeërs zijn thans
gedwongen op te treden in verafgelegen wa
teren, waar hun bedreiging niet zoo groot
is, doch zoolang zij niet zijn gevonden en
vernietigd, kunnen zij een last veroorzaken.
Een andere en meer sinistere bedreiging is
de Duitsche aankondiging, dat ieder schip,
van de Britsche koopvaardij zal worden
beschouwd als een oorlogsbodem. Indien dit
eenige beteekenis heeft, dan beteekent het,
dat een onbeperkte duikbootoorlog al wor
den gevoerd. De onwettige aanvallen dienen
alleen om te bewijzen, dat het van het groot
ste belana is de schepen te voorzien van de
geeigende afweermiddelen en hiermede gaat
men met de grootste spoed voort.
Ten aanzien van den Duitschen kaper in
het Zuiden van den Atlantischen Oceaan,
zeide Chamberlain, dat deze nieuwe bedrei
ging overeenkomstig de bestaande plannen
zal worden bestreden.
Na te hebben gezegd, dat blijkbaar de na
tionale registratie feilloos is verloopen, be
sprak Chamberlain het ministerie van voor
lichting. Hij zeide, dat besloten is terug te
lteeren tot de practijk van voor den oorlog,
waarbij de pers in onmiddellijk contact
stond met de verschillende ministeries, en
niet door middel van het ministerie van
voorlichting.
V
TWINTIG JAAR LANG
DE VLEUGELS WIJD
UITGESLAGEN.
VREES .VOOR VER
OUDERING VAN ONZE
LUCHTVLOOT.
Een onderhoud met
den heer plesman.
Directeur
PLESMAN.
Op 7 October a.s. is het twintig jaar
geleden, dat de acte van oprichting van
de Koninklijke LuchtvaartMaatschappij
voor Nederland en Koloniën N.V. bij nota,-
ris Jhr. mr. J. H. Stoop te 's Gravenhage
werd gepasseerd. Al begon het eigenlij
ke luchtverkeer pas op 17 Mei 1920, de K.
L.M. zelf bestaat dus Zaterdag a.s. twin
tig jaar.
Het uitbreken van den oorlog heeft aan
al de feestplannen een einde gemaakt en
niet alleen daaraan, maar aan de geheele
voorspoedige ontwikkeling van het bediijf,
dat als nauwelijks eenige andere onderne
ming is aangewezen op internationale sa
menwerking.
En men vraagt zich af: Wat blijft er
over van ons glorierijk K.L.M.-bedrijf, hoe
is zijn huidige positie en welke perspec
tieven heeft het, in de komende oorlogs
jaren en daarna, als het weer vrede zal
zijn?
De luchtvloot.
De directeur der K.L.M., de heer A. Ples
man heeft in een onderhoud met een re
dacteur van het A.N.P. over deze vragen
gespoken.
De heer Plesman gaf allereerst_ een over
zicht van den 'bédrijfstoestand vóór Sept. jl.
De K.L.M. beschikt over een vloot van
Douglasviiegtuigen, n.1. elf van het type
D C. 2 en 21 van het type D.C. 3, die be-
hooren tot het beste materiaal, dat op de
i internationale verkeerslijnen vliegt, als me-
l de 9 kleinere vliegtuigen, Koolhoven en
Fokker, die gebruikt worden voor bijzonde
re diensten en in West Indië een vloot van
2 Fokker F 18-niachines en 4 van het type
Lockheed 14.
Het personeel.
Op het oogenblik, dat het Europeesche
conflict uitbrak, had de K.L.M. in dienst
1916 menschen.
Het meest zure van den huidigen toe
stand zegt de heer Plesman is, dat
het bedrijf al deze menschen geen werk
meer kan geven.
Alles wordt gedaan, om zooveel mogelijk
menschen aan het werk te houden. Het
technisch en administratief personeel kon
voor een goed deel elders geplaatst worden
de chauffeurs kregen werk bij de veldpost.
Maar om de piloten en een groot deel
van het vliegend personeel aan het werk
te kunnen houden, moet er gevlogen wor
den en hier kunnen energie noch vinding
rijkheid helpen. Van het totale personeel
zijn thans meer dan 300 man gemobiliseerd
terwijl ongeveer 150 man bij andere bedrij
ven zijn ondergebracht.
Zooals de toestand thans is, zal
verdere inkrimping onvermijdelijk
zijn. In ieder geval zal men probee-
ren, liet nieuwe hoofdkantoor in
Den Haag, dat dezer dagen geopend
zou worden, en het passagebureau
te Amsterdam voorloopig te verhu
ren.
Het ingekrompen luchtnet.
Van het uitgebreide Europeesche
luchtnet is niet veel meer overge
bleven dan verbinding met Scandi
navië en de lijn AmsterdamBrus
sel. De oorlogvoerende landen geven
niet gemakkelijk toestemming om
over hun grondgebied te vliegen en
het ziet er niet naar uit, dat hierin
binnenkort verandering komt, al is
de kans niet uitgesloten, dat over
eenige tijd weer naar Engeland ge
vlogen zal kunnen worden.
Reeds onderhoudt de Fransche maatschap
pij Air France sedert verleden week weel
een dienst tusschen Le Bourget en het Lon
densche vliegveld Heston.
Gelukkig kan de Amsterdam—Batavia
route, zij het ook voorloopig, slechts twee
maal per week, in stand worden gehouden,
dank zij het feit, dat er voor post en pas
sagiers een redelijke treinverbinding Am
sterdamNapels is.
Zoodra er eenige klaarheid is omtrent
de ontwikkeling van de politieke verhoudin
gen rondom de MiddelIandsche Zee in de
naaste toekomst, zal de K.L.M. trachten
nog drie Douglas D.C.-3 vliegtuigen naar
Italië (er zijn er nu 6) te dirigeeren, om
dat het met negen machines mogelijk is
den dienst naar Indië weer driemaal per
week te vliegen.
Het toekomstige materiaal.
Nadat de K.L.M.-directeur als zijn
meening te kennen had gegeven, dat
er toch nog zoo veel mogelijk gevlo
gen dient te worden, besprak hij het
materiaal-probleem. „Een vliegtuig
slijt niet, maar veroudert', zoo zeide
hij „en dit is de moeilijkheid".
Ongetwijfeld zullen, ook over een aantal
jaren, de Douglas D.C. 3-vliegtuigen nog
voortreffelijke toesteilen zijn, maar een
luchtvaartmaatschappij moet tegen haar
concurrenten zijn opgewassen en wat voor
machines zullen op dat tijdstip, dus na af
loop van den oorlog aan de markt zijn?
Het is bekend, welke enorme vooruitgang
de oorlog van 1914'18 in de vliegtuigcon
structie heeft gebracht. Sedertdien is het
tempo der vooruitgang .eer toe- dan afgeno
men. Het is de vraag of zelfs niet in de oor
logvoerende landen de vliegtuigindustrie
gelegenheid zal vinden om naast de voorzie
ning van de oorlogsbehoeften te werken
aan de ontwikkeling van nieuwe verkeers
vliegtuigen. al zal zij zich daarop niet on
gestoord kunnen concentreeren.
Vast staat echter, dat de Amerikaansche
industrie, die toch reeds zulk een enormen
voorsprong heeft, zich wel geheel ongestoord
hieraan kan wijden en terwijl nier. in Eu
ropa bezig is, elkaar te vernietigen, de mo
gelijkheid heeft, iets geheel nieuws op te
louwen.
Daarom is omtrent de materiaal-kwestie
thans minder te zeggen dan ooit.
Onder de huidige omstandigheden
zal het speciale crediet, dat op de
Waterstaatsbegrooting 1940 tot een
bedrag van f700.000 beschikbaar
was gesteld, om proeven te nemen
met den aankoop van een vliegtuig,
dat de Indië-route in twee-en-een-
halve dag zou kunnen afleggen, dan
ook niet voor dat doel besteed wor
den, het is dringend voor andere
doeleinden noodig.
Zooals in velerlei andere opzichten kan
de K.L.M. niet anders doen dan afwachten.
„Onze hoop op een normalen vredestijd is
nog niet vervlogen", zoo besloot de heer
Plesman
Het is te hopen dat de K.L.M. versterkt
uit dezen crisistijd komt en kan zij dan
haar zilveren jubilieum in voorspoediger
tijden vieren.
De regeering heeft het noodig geoordeeld
de reeds bekend gemaakte verboden van
uitvoer voor bepaalde goederen aan te vul
len met o.m. de volgende uitvoerverboden:
papier, en karton, blikwerk, filmafval, dui
gen en bodems van hout, glas, stroocellulose,
alle ertsen, wijn, voorwerpen van rubber, tal
van chemische stoffen, gommen, dierlijk
haar, veeren, kapok, watten, lint, band, ga
rens, manufacturen van vlas, hennep of
halflinnen, afval van weefsels.
Ook ten aanzien van deze artikelen kun
nen, indien hier te lande aanwezige voorra
den zulks toelaten, dispensaties worden ver
leend. Ter verkrijging daarvan wende men
zich tot het Crisis Uitvoer Bureau, Piet
Heinplein 6 te 's-Gravenhage.
WEDEROM EEN ZUIDERZEE-
EILAND MET HET VASTELAND
VERBONDEN.
Na Wieringen heeft thans het
eiland Urk als zoodanig opgehou
den te bestaan in verband met het
inpolderen van de Zuiderzee.
Op onderstaand kaartje is met
een zwart pijltje boven Urk aange
geven, waar op 3 October de Meer-
dijk tusschen Lemmer en Urk ge
sloten werd; in den rechterboven
hoek overziet men den stand der
werkzaamheden, die nog te gebeu
ren staan, alvorens de Noord-Oost
polder zal worden leeggemalen.
Voor het verslag van
dit gedenkwaardige oogenblik zie
men elders in dit nummer.
Verwachting; Droog, plaatselijk
ochtendmist, overdag licht
bewolkt, zelfde temperatuur
als gisteren, zwakke tot
matige Oostelijken wind.
VOORSPELLING VAN DEN AMERI-
KAANSCHEN OUD-PRESIDENT HOO-
VER.
In een interview met Boy Howard van de
New York World Telegram, heeft oud-pre
sident Hoover verklaard te gelooven, dat het
niet mogelijk zal zijn Frankrijk en Enge
land te verslaan. Hij zeide overtuigd te zijn,
dat de geallieerden door hun groote hulp
bronnen te land, ter zee en in de lucht en
op economisch gebied, hun gebied zullen
kunnen verdedigen. Misschien zullen zij een
overwinning behalen, doch in het slechtste
geval zal het gelijk spel blijven.
OUD-PRESIDENT HOOVER.
Zij kunnen afwachten tot hun tegenstan
ders uitgeput zijn. Zij kunnen met hun macht
ter zee Engeland en de overzeesche bezittin
gen van beide mogendheden beschermen,
tenzij zij zich lat<en verleiden tot wilde avon
turen en militaire offensieven, waardoor zij
hun kracht uitputten. Hij voegde hieraan
toe, dat de Duitsche scheepvaart in dertig
dagen van de zeeën is verdreven.
Hoover is in nauw contact geweest met de
Europeesche zaken na den grooten oorlog,
als organisator van de Amerikaansche voed
selvoorziening in 1919.
Een geweldig blok van neutra
len rondom Duitschland.
Bezorgdheid in Londen.
De Turksche minister n buitenlandsche
zaken heeft zijn vertrek uit Moskou nog een
viertal dagen uitgesteld en wacht nadere in
structies van zijn regeering af.
De Russisch—Turksche onderhandelingen
wekken volgens de Gazetta del Popoio ern
stige bezorgdheid te Londen. De berichten uit
Moskou hebben volgens het blad te Londen
ontsteltenis veroorzaakt. Ook de meest op
timistische Engelschen moeten toegeven dat
de verlenging der besprekingen te Moskou er
op wijst, dat Rusland het laatste woord nog
niet gesproken heeft. Het is mogelijk, dat
Rusland Turkije een absolute neutraliteit op
legt, waardoor de Dardanellen geheel geslo
ten zouden worden. Men zou zoo, aldus het
blad, een geweldig blok van neutralen vor
men, dat de plannen lot 'omsingeling van
Duitschland zou verijdelen.
Veiligheid voor alles!
Naar wij vernemen, zullen op de K.L.M.-
toestellen, die de diensten op Scandinavië
onderhouden, voortaan twee vliegtuigbe
stuurders aan boord gaan. Stellig is aan de
zen maatregele het incident, dat dezer dagen
nabij Helgoland met de „Mees" geschiedde,
niet vreemd.