DAGBLAD VOOR DEN HELDER EN HOLLANDS NOORDERKWARTIER
zal nauwgezet worden bestudeerd
„De geest van den mensch
staat op het spel
Hitiers stem zacht
vermoeid
en
Politieke
reorganisatie
in Joego-Slavië
Vóór alles dient
Europa bevrijd
van agressie
Er komt benzioe-
distributie!
Breg
man
HET JROQ il OIS"-RAAD
De klok
achteruit!
EERBERICHT
„Admiraal Raeder
vernedert zijn uniform"
Vraag Engeland uitleg"
De verschillende
volksgroepen
in ]oego Slavië
ZATERDAG
Engeland zal met
Frankrijk en de
Dominions over
leggen
Meer dan woorden zijn echter
noodig om het vertrouwen
te herstellen
Amsterdam koopt
MINISTER EDEN:
Dit nummer bevat 12 pagina's
DE BILT SEINTi
Accountantskantoor
LEERAAR M. O.
zegt Londen
commenteert Duitschland
ft
Ook Montenegro
weer zelfbestuur?
HE LDESSCHE COURANT
KONINGSTRAAT 78, DEN HELDER. TELEFOON 50 (2 LIJNEN)
Uitgave der Ultg.-Ml). Hollands Noorderkwartier N.V. te Den Helder
7 OCTOBER 1939
67e JAARG. No. 8740
HITLER's VREDESAANBOD
De gisteren gehouden groote rede
van Hitier, elders in dit blad afge
drukt, heeft reeds thans een officieel
Engelsch antwoord ontvangen. Op
gezag der Britsche regeering is nl. de
volgende verklaring uitgegeven:
„De redevoering van Hitier in den volle-
digen tekst was eerst in den loop van den
middag in Londen beschikbaar en het is
derhalve niet mogelijk geweest haar aan
meer dan een voorloopige bestudeering te
onderwerpen. De redevoering is in twee
deelen verdeeld. Het eerste deel, dat in
hoofdzaak een overzicht is van de afgeloo-
pen gebeurtenissen, vloeit over van ver
draaiingen van de waarheid, die gemakke
lijk herkend zullen worden door de bevol
king in dit land en inderdaad in de geheele
wereld."
„Bijvoorbeeld de bewering, dat humane
methoden van oorlogvoering zijn gebruikt
in Polen, is weerlegd door verklaringen in
het parlement en door het rapport van den
Amerikaanschen ambassadeur in Warschau.
De wereld heeft reeds een eigen oordeel ge
vormd over het zg. verzoek van de Tsjechen
om ingelijfd te worden in Duitschland, ter
wijl Hitiers verklaring, dat hij zijn belofte
nooit gebroken heeft, alleen aantoont, dat
woorden voor hem een beteekenis hebben,
die totaal verschilt van die, welke gemeen
lijk daaraan gehecht wordt."
„Hitier zegt dat in 1598 een Engelschman
heeft gesproken over de wreedheid en mo-
reele losbandigheid der Polen en hij be
weert, dat de recente gebeurtenissen aan-
toonen, dat de Poolsche staat iederen natio-
nalen, historischen cultureelen of moreelen
grondslag miste."
Dat was niet de opvatting van Hitiertoen
hij in zijn rijksdagrede van 21 Mei 1935 zei-
de: „Wij erkennen den Poolschen staat als
het tehuis van een groote, patriottische na
tie met het begrip en de hartelijke vriend
schap van erkende nationalisten."
Voortgaande, zegt de verklaring:
„In een verdere passage beklaagt Hitier
er zich over, dat „gedurende vele jaren
doelstellingen zijn toegeschreven aan de
Duitsche buitenlandsche politiek, welke op
zijn best verwacht konden worden^ van de
verbeelding van een schooljongen".
Wanneer er sprake is van verkeerd be
grip, dan kan dat alleen worden toege
schreven aa.n Hitiers openlijke aspiraties
naar wereldoverheersching in „Mein
Kampf", aan zijn uitlatingen, sinds hij aan
de macht is en nog meer aan zijn daden.
Ten slotte zijn de herhaalde suggesties,
dat Groot Brittannië verantwoordelijk is
voor den oorlog, niet op feiten gegrond. In
tegendeel, de pogingen van de Britsche re
geering om den vrede te behouden gedu
rende de opeenvolgende, door Duitschland
in de laatste twee jaar veroorzaakte crises,
zijn welbekend en door de geheele wereld
erkend."
„De tweede helft van de rede van Hitier
behelst wat Hitier beschrijft als „nog een.
paar vredesvoorstellen". In hun huidigen
vorm zijn deze voorstellen in vele opzichten
vaag en duister. Opgemerkt wordt echt%r.
dat zij geen voorstel behelzen betreffende
een weer goed maken van door Duitsch
land aan andere volkeren aangeda.an on
recht".
Speciale maatregel voor het win
kelpersoneel.
In Amsterdam wordt zoo druk ge
kocht, dat de directies van eenige
groote warenhuizen hun personeel
geen halve dagen meer vrij kunnen
geven. Om hierin te voorzien, zal het
winkelpersoneel voortaan Zaterdag-
•"Vinnrts vrij krijgen.
„DESALNIETTEMIN, ALDUS HET ANTWOORD VAN ENGE
LAND OP DE REDE VAN HITLER, ZULLEN ZIJ, GELIJK VER
KLAARD IS DOOR DEN PREMIER EN DEN MINISTER VAN BUI
TENLANDSCHE ZAKEN, ONDERWORPEN WORDEN AAN EEN
NAUWGEZETTE BESTUDEERING IN OVERLEG MET DE REGEE
RINGEN VAN DE DOMINIONS EN VAN DE FRANSCHE REPU
BLIEK HET IS ECHTER NOODZAKELIJK TE HERINNEREN
AAN TWEE DINGEN: 1. DAT GEEN VREDESVOORSTELLEN
KANS HEBBEN AANVAARDBAAR GEVONDEN TE WORDEN,
WELKE NIET DAADWERKELIJK EUROPA BEVRIJDEN VAN DE
BEDREIGING MET AGRESSIE, EN 2., DAT DE VERZEKERINGEN,
DIE DOOR DE DUITSCHE REGEERING IN HET VERLEDEN ZIJN
GEGEVEN BIJ VELE GELEGENHEDEN WAARDELOOS ZIJN GE
WORDEN EN DAT THANS IETS MEER DAN WOORDEN NOODIG
ZAL ZIJN OM 'T VERTROUWEN TE VESTIGEN DAT DE ESSEN-
TIEELE BASIS VOOR DEN VREDE MOET ZIJN".
Opvallend is, dat de Engelsche toezegging
tot onderlirig overleg met zijn strijdmakkers
als het ware wordt gesuggereerd door een
semi-officieel commentaar uit Home, blijk
baar van Mussolini zelf afkomstig, dat uit
drukking geeft aan de meening, dat de rede
voering van Hitier een nauwgezette analyse
verdient en dat het op het oogenblik voor
barig zou zijn om voorspellingen te doen om
trent het eventueele resultaat.
Over het geheel zijn deze kringen van ge
voelen, dat Hitiers toon gematigd was en dat
hij een laatste poging heeft gedaan om een
algemeene brand te voorkomen. Derhalve
hoopt men, dat zijn woorden wel overwogen
zullen worden door de betrokken regeeringen
en dat geen overijld antwoord zal worden ge
geven of overijlde actie ondernomen, hetgeen
de geheele besschaafde wereld in gevaar zou
brengen.
Onmiddellijk na het einde van de rede
van Hitier, die werd gerelayeerd door het
omroepstation van Rome, herhaalde de om
roeper de mededeeling, dat Italië geen ini
tiatief zal nemen in miltaire operaties.
De wereld is dus weer in afwachting. Nog
is alle hoop niet vervlogen, want hoewel de
Geen haat of overheerscliingslust be
weegt Engeland.
Minister Eden heeft gisteravond een ra
diorede uitgesproken, waarin hij o.m. zeide:
„Het antwoord van het Britsche rijk op
de groote zaak kan eenvoudig gesteld wor
den, het toont de gemeenschappelijke vast
beradenheid, dat de heerschappij van het
geweld moet eindigen dat de eeuwige be
dreiging van de vrijheid der naties, groot
en klein, moet worden weggenomen. Het
Britsche rijk is bereid zijn geheele kracht
daaraan te wijden.
Donkere dagen mogen voorons liggen,
maar met het bezielende antwoord nog
klinkend in onze ooren, van millioenen, die
met ons denken en voelen en aan onze zijde
strijden kunnen wij niet twijfelen aan het
uiteindelijk resultaat.
Geen haat of overheerschingslust beweegt
ons, maar er zijn problemen van wijder
strekking dan de grenzen van het rijk, er
zijn momenten in de geschiedenis, dat de
geest zelve van den mensch op het spel
staat. Dit is zoo'n moment."
perscommentaren over Hitler's rede in de
landen der geallieerden alles behalve hoop
gevend zijn, wil men blijkbaar toch nog een
klein deurtje openhouden voor het vredes
duif je.
Tegen de massa-slachting, welke een bot
sing op het Westelijk front onvermijdelijk
met zich zou brengen, zien beide partijen op.
VOORLOOPIG ECHTER NOG
VERBODEN OP ZONDAG TE
RIJDEN.
Naar de K.N.A.C. uit zeer goede
bron verneemt is thans een distribu
tieregeling van benzine in voorberei
ding Hieruit kan tevens worden opge
maakt, dat het verbod van het auto
mobielgebruik op Zondag een tijde
lijk karakter draagt en zal worden
opgeheven, zoodra de distributiere
geling, aan de voorbereiding waar
van wordt gewerkt, in werking kan
treden.
Ook rijden op petroleum verbo
den.
Nu des Zondags geen benzine of benzol
gebruikt zal mogen worden door vele cate-
goriën motorrijtuigen, vestigt de Kon. Ned.
Automobiel Club (KNAC) er de aandacht
op, dat het integenstelling mét daarom
trent in verschillende dagbladen verschenen
berichten op grond van de Benzinewet '31
reeds sinds jaren verboden is motorrijtuigen
te doen rijden op petroleum.
Verder wijst de KNAC er nog op, dat men,
bij gebruik van andere brandstof dan ben
zine voor het voortbewegen van motorrij
tuigen op grond van de motorrijtuigen be
lastingwet verplicht is een met 25 procent
verhoogde motorrijtuigenbelasting te beta
len.
Oei
Verwachting: Gedeeltelijk be
wolkt, hier en daar ochtend
mist, plaatselijk eenige re
gen, weinig verandering in
temperatuur, zwakke tot ma
tige Z. tot Z.O. wind.
Lid N. I. v. B
Lid. Ned. Gen. v. Ace.
Loodsgracht 72 Tel. 560
Anders dan anders.
HET HARDST WERD GEKLAPT BIJ
HET WOORD „VREDE".
Engedsche luisteraars naar Hitlers's rede
zijn getroffen door den nieuwen toon, waar
op hij sprak. Het grootste deel werd uitge
sproken op een volkomen andere manier
dan zijn vroegere redevoeringen. Voor het
grootste deel leek zijn stem zacht en ver
moeid en de eenige maal, dat hij stem ver
hief tot de gebruikelijke kracht, was toen
hij zeide: „Ik twijfel er niet aan, dat Duitsch
land zal zegevieren". Hitier maakte den in
druk vermoeider te zijn dan bij andere ge
legenheden en soms stopte hij om te kuchen.
Ofschoon er toejuichingen waren hij zijn
woorden over de Duitsche campagne in Po
len, kon geen enkel applaus vergeleken wor-
den in langdurigheid of kracht met het lui
de en aanhoudende applaus, dat zijn toe
speling op den vrdede begroette.
In een verklaring betreffende de mede
deeling der Duitsche marine aan de Veree-
nigde Staten, dat het s.s. „Iroquois" met
honderden Amerikanen aan boord op weg
van Europa naar Amerika door Britsche
duikbooten tot zinken zou worden gebracht
om daardoor evenals bij de torpedeering
van de „Athenia" de verdenking te werpen
op een Duitsche onderzeeboot en mogelijk
de meening in de Vereenigde Staten zooda
nig te beinvloeden, dat Amerika, evenals in
de wereldoorlog weer naast de geallieerden
ten strijde zou trekken, zegt de Britsche ad
miraliteit: Het is verwonderlijk, dat een
officier van de vroegere Duitsche vloot als
Admiraal Raeder zijn uniform vernedert
door zich te leenen tot zulk een laagheid".
Verwijzende naar de suggestie, vervat in
de woorden „een herhaling van de omstan
digheden, die het verlies van de „Athenia"
kenmerkten", zegt de admiraliteit: „De Athe
nia" werd natuurlijk tot zinken gebracht
door een Duitsche duikboot, tergeen dui
delijk werd gezien door verantwoordelijke
overlevenden, terwijl geen Britsche duik
boot zich binnen een afstand van verschei
dene honderden mijlen bevond. Het feit, dat
een dergelijke suggestie is gedaan door de
Duitsche regeering heeft ons eens te meer
in staat gesteld de crimineele methoden van
de Nat. Soc. Politieke denkbeelden te begrij
pen en af te meten."
De commentaar van gezaghebbende Duit
sche zijde op de waarschuwing van admi
raal Reader aan den Amerikaanschen mari
ne-attaché over het tot zinken brengen van
de „Iriquois" was zegt de Tel. beperkt tot
de woorden. „Vraag Engeland. Wij hebben
onzen plicht gedaan en gewaarschuwd. Het
is nu de beurt van Engeland om uitlegging
te geven."
In bevoegde kringen werd nog gezegd,
dat men niet kon zeggen op welke wijze
Raeder in het bezit was gekomen van de
inform^ie, maar men is van meening, dat
de Duitsche admiraliteit wellicht een radio
boodschap heeft opgevangen, welke zij heeft
kunnen ontcijferen.
Het Duitsche ministerie van Marine heeft
geweigerd commentaar te leveren op de
Duitsche waarschuwing aan de Amerikaan
sche regeering Ons gaf United Press echter
de verzekering, dat later nog een mede
deeling gedaan zal worden.
Intusschen zijn andere bijzonderheden om
trent de mededeeling van admiraal Raeder
aan den Amerikaanschen- marine-attaché
bekend geworden. Raeder verklaarde het
bericht uit bronnen in het „neutrale Ier
land" vernomen te hebben.
De mededeeling werd Woensdag door
Raeder gedaan. De marine-attaché moest
een verklaring onderteekenen dat hij de
mededeeling omtrent de „Iroquois" had ont
vangen.
Uit Washington meldt „United Press" dat
van officieële zijde medegedeeld is, dat de
„Iroquois" voorzorgsmaatregelen tegen el-
ken aanval genomen heeft. Ondertusschen
naderen het uitgevaren kustwachtvaartuig
en een aantal torpedojagers het schip en
hebben er wellicht reeds verbinding mee.
Op de dagelijksche persconferentie heeft
Roosevelt er den nadruk op geleed dat de
regeering niet het plan koesterde andere
uit Europa terugkeerende Amerikaansche
schepen te convoyeeren.
De Joegoslaven zijn, geleerd door de af
schrikwekkende voorbeelden van andere vol
keren, die daardoor hun zelfstandigheid
kwijt raakten, bezig, om de scherpe politieke
tegenstellingen, voortvloeiende uit de huis
vesting van verschillende volksgroepen in
één staat, weg te ruimen.
De eerste stap in deze goede richting werd
gezet op 28 Augustus j.1., toen een Servisch-
Kroatisch accoord tot stand kwam, waardoor
aan de Kroaten een verstrekkende mate van
zelfbestuur werd toegekend.
Thans verwacht men in Cetinge, de hoofd
stad van het vroegere koninkrijk Montene
gro, dat ook dit banaat spoedig autonoom
zal worden.
Op nevenstaand kaartje prijkt dan weer
Kroatië. Dit banaat omvat nu (zie op de
kaart) KroatiëSlovanië waaraan Hercego-
vina met Sarajeva (de stad waar in 1914
de Oostenrijksche Aartshertog werd neer
geschoten, hetgeen de aanleiding was tot
het uitbreken van den eersten wereldoorlog)
is toegevoegd. Hierdoor komt Bosnië, dat nu
het Krbos-banaat genoemd wordt, als het
ware omklemd te liggen tusschen het nieu
we Kroatië; de hoofdstad van Kroatië .is
Zagreb.
Geen wonder dat Montenegro autonomie
voorstaat; vermoedelijk zal ook Slovenië
(Drou-banaat) niet langer op zich laten
wachten.
Zal het oude Servië wederom zijn oude
grenzen terug krijgen, na al deze wissel
valligheden?
't Is niet onwaarschijnlijk en voor de
stabiliteit in den Balkan zeker te hopen.
Als dan maar niet een of andere kleine
„stam", die zich verongelijkt ocht, hulp gaat
zoeken bij den thans machtigen stamver
wanten Rus.
De stabiliteit in dit land, dat beklemd
ligt tusschen Italië, Duitschland, Hongarije
en Roemenië, is van buitengewoon groot
belang voor de rust in den Balkan.
In den nacht van vandaag
to morgen om 3 u. is de zo
mertijd ten einde. Men zette
dus hedenavond de klok vóór
het naar bed gaan weer op
ouden tijd", d.w.z. een uur
achteruit!