dagblad voor den helder en hollands noorderkwartier 24 NOVEMBER 1939
Op herziening
Scherp Nederlandsch protest
FABRIEKSMEISJES
door brand verrast
Langzaam dalen
de helsche machines
in de Engelsche
riviermondingen
ZUIDERZEESTEUNWET
Engelsche maatregel
Gillend naar de
nooduitgang
„Oranje Nassau"
nog niet binnen
Amsterdam's
burgervader
Een millioen subsidie
voor de K.NI L.M.
KONINGSTRAAT 78, DEN HELDER, TELEFOON 50 (2 LIJNEN)
67e JAARG. No. 8782
heeft men hier te maken
met het reeds lang aange
kondigde „geheime" wapen
van duitschland?
aangedrongen
begin volgende week
verwacht
Dit nummer bevat 8 pagina's
EERBER1CHT
de bilt seint
Vergeldings- te LONDEN
maatregelen
treffen mede
de onzijdigen
De Waal
als een groot meer
Sjarjrs sr;» -y-
.»n rLïe. ;;e„,sr„TeiT;' rsp
HELDERSCHE COURANT
Uitgave der Ultg. Ml). Hollands Noorderkwartier N.V. te Den Helder
De „Evening News" meldt dat twee
Duitsche watervliegtuigen, die op een
hoogte van 10 tot 20 meter vlogen,
gisteravond z.g. „Buble"-mijnenb bo
ven de monding van de Theems
hebben laten vallen. Men heeft een
mijn in het vaarwater zien drijven,
die.door geweervuur tot ontploffing
werd gebracht. Het water spoot tot
30 meter op.
Verder gelooft men, dat een groot
Duitsch bombardementsvliegtuig, dat
Dinsdagavond over de Humber vloog,
twee voorwerpen, waarschijnlijk mij
nen, in de rivier heeft laten vallen.
De bemanning van een sleepboot
heeft verteld, dat de twee voorwerpen
aan valschermen bevestigd schenen
te zijn. Zij waren in het maanlicht
duidelijk zichtbaar en daalden be
trekkelijk langzaam in het water.
Ook Reuter meldt, dat Duitsche vliegtui
gen gedurende de laatste avonden, laag bo
ven de mond van de Theems vliegend, mij
nen van het magnetische type per valscherm
hebben laten neerkomen.
Dit type is kleiner dan een gewone mijn
doch veel gevaarlijker, daar de ontsteking
niet plaats vindt door de zoo veel beschreven
voelhoorns, welke bij een schok de gewone
mijnen tot ontploffing doen komen, doch
door ingebouwde electro-magnetische cellen,
een soort radio-ontvangers dus, welke de
mijn tot ontsteking brengen, indien een
schip haar te dicht nadert.
In het Engelsche Lagerhuis heeft de par
lementaire secretaris van het Britsche minis
terie van marine, Shakespeare, medege
deeld, dat in de afgeloopen veertien dagen
vijftien Duitsche mijnen aan de Britsche
kust zijn aangespoeld.
Ingewijden deelen mede, dat vele dezer
werktuigen voorzien waren van de electro-
magnetische ontsteking.
De Britsche marine is er dan ook reeds
toe overgegaan houten vaartuigen te char
teren, welke het werk der gewone mijnen
vegers moeten overnemen.
Duitsche verweer is een bekentenis.
Ten aanzien van het schuldvraagstuk van
den ondergang der „Simon Bolivar" en de
andere schepen op Engelands Oostkust zegt
het Italiaansche blad „Avenire", dat geacht
wordt de meening van het Vaticaan weer te
Keven, dat alle Duitsche verklaringen wel
ke de schuld voor den ondergang van deze
neutrale schepen en den dood der onschul
dige passagiers op Engeland wilden werpen,
teniet worden gedaan, door de Duitsche po-
King om de wettigheid van deze methode
van oorlogvoering aan te toonen.
Dit is, zegt het blad, zooveel als een be
kentenis.
Geen sprake van, zegt Berlijn.
Van Duitsche zijde, merkt men op, dat
men door de gegeven verdediging
van het gebruik van mijnen, principieel
heeft willen vastleggen, dat, indien Enge
land de vaargeulen tot maritiem gevechts
terrein maakt, de Duitsche marine ook het
recht heeft, op die plaatsen de Britsche zee-
strijdkrachten aan te tasten, o.a. ook door
het uitstrooien van mijnen.
Dat dit principieele standpunt een erken
ning zou inhouden van de aansprakelijkheid
voor de ondergang der „Simon Bolivar" ont
kent men van Duitsche zijde ten stelligste.
United Press seint aan zijn bladen, dat
het leggen van mijnen, door middel van
vliegmachines een proefneming zou zijn.
Een ooggetuige verklaarde:
Een ooggetuige van het gebeurde heeft
verklaard: Tot mijn groote verbazing vloog
een groot Duitsch watervliegtuig slechts
enkele tientallen meter boven het water
langs den wal. Ik zag iets in het water
vallen, toen het vliegtuig voorbijvloog. Het
'oestel passeerde zoo dichtbij, dat ik de
hoofden van de bemanning tegen het licht,
hat m de cabine brandde kon zien. Toen net
hegtuig verder vloog vuurde een machine
geweer er op, blijkbaar zonder resultaat,
want het vervolgde zijn weg."
Wellicht, aldus de U.P. heeft men hier
te maken met het reeds lang te voren aange
kondigde „geheime" wapen van Duitschland.
Men rekent 't niet tot de onmogelijkheden
dat het groote aantal schipbreuken van de
laatste dagen een gevolg is van deze acti
viteit. Het behoeft geen betoog, dat mijnen,
op deze wijze gelegd, overal te verwach
ten zijn.
Naar aanleiding van de berichten
over mysterieuze mijnen, die in de
Britsche wateren zouden liggen,
meent men te moeten aannemen
dat het hier een uitvinding betreft
van den Zweedschen ingenieur Berg
ström, die tegenwoordig werkzaam
is op het Ericeonlaboratorium te
Stockholm.
Volgens mededeelingen, door hem ge
daan, heeft hij in 1908 patent genomen op
deze uitvinding, „Wellicht", zoo verklaar
de hij, „heeft Duitschland hetzelfde idee
gehad. De mijn, gelegd op den bodem van
de zee is voorzien van een magneet die de
explosie veroorzaakt, zoodra een schip
voorbij komt,
In 1908 heeft Bergström getracht de uit
vinding aan de Zweedsche regeering te ver-
koopen, teneinde de Zweedsche wateren te
beschermen. De regeering heeft echter het
aanbod van de hand gewezen.
„De mijn", zoo deelde de uitvinder aan een
vertegenwoordiger van U. P. mede, „wordt
tot ontploffing gebracht door middel van
een kleine magnetische naald, die vooruit
schiet, wanneer een schip boven de mijn
voorbij vaart, en de naald aantrekt. Op deze
wijze is het niet noodzakelijk dat de mijn
in contact komt met de huid van het schip.
Proefnemingen echter hebben bewezen, dat
de mijn niet dieper dan 18 meter beneden
het wateroppervlak mag liggen. In den
laatsten tijd gehouden proefnemingen heb
ben echter bewezen, dat deze mijnen niet
geschikt zijn voor het leggen door een vlieg
tuig uit, maar dat zulks in de toekomst wel
licht mogelijk zou zijn. Het principe van
magnetische mijnen werd door de Duitschers
uitgevonden. Bergström wist echter telkens
verbeteringen aan te brengen.
Waarvoor de parachute dient is onbekend,
maar men vermoedt, dat het fijne mechanis
me in de mijn op deze wijze tegen de schok
moet worden beveiligd, wanneer de mijn op
het water terecht komt, teneinde ontijdig
ontploffen te voorkomen. Naar men aan
neemt is de parachute vervaardigd van een
stof, die in het water oplost, zoodat de mijn
ongehinderd den bodem kan bereiken. Het
verschijnen van mijnenleggende vliegtuigen
sluit natuurlijk geenszins het feit uit, dat
Dhitsche onderzeeërs deze taak eveneens op
zeer groote schaal vervullen.
VOORLOOPIG VERSLAG OVER
DE BEGROOTING VAN HET
ZUIDERZEEFONDS.
In het voorloopig verslag inzake de Zui-
derzeefondsbegrooting 1940 lezen wij o.m.:
Ten aanzien van de inundatievoorzie-
ningen zou men gaarne vernemen, hoe 't
komt, dat een belangrijk deel van de hier
voor noodige werkzaamheden naar 1940 is
verschoven. Ook zou men, indien tegen
mededeeling hiervan geen bezwaar 1
staat, gaarne vernemen, welke voorzienin
gen op dit gebied reeds zijn en nog zul
len worden getroffen. Ori spoed bij de uit
voering drong men aan.
Eenige leden zouden gaarne ver
nemen of bij de uitvoering van de
werken voor den Noordoostelijken
polder reeds de juistheid is ge
bleken van de opvatting van den
toenmaligen minister, dat het
noch uit technisch, noch uit fi
nancieel oogpunt wenschelijk was,
dat voor de uitvoering van de
inpolderingswerken een combina
tie van aannemers, soortgelijk
aan de maatschappij voor uitvoe
ring van Zuiderzeewerken, werd
gevormd en dat daaraan een min
of meer bevoorrechte positie werd
gegeven.
Verscheidene leden vestigden de aan
dacht op de noodzakelijkheid de wegen
welke tot den nieuwen polder toegang
zullen geven, tijdig gereed te hebben.
Waarom de Directie te Zwolle?
Eenige leden verklaarden niet te kunnen
begrijpen, en geheel onjuist te achten, dat
de directie, belast met de ontginning en
kolonisatie van den Noordoostpolder, te
Zwolle, en dat een deel van haar technt
schen buitendienst te Kampen zal worden
gevestigd en niet in Friesland.
Andere leden achtten vestiging van de
directie te Zwolle juist. Er is geen andere
stad van voldoende grootte, die zoo dicht
bij den Noordoostpolder ligt en tevens zoo
gemakkelijk van elders te bereiken is.
Gevraagd werd zooveel mogelijk te bevor
deren. dat de visschersbevolking in ge
meenten, die grenzen aan de nieuwe pol
ders, gelegenheid krijgt vooral op het ge
bied van den landbouw een opleiding te
ontvangen.
De Zuiderzeesteunwet.
De weergegeven opmerkingen en
klachten gaven aan sommige le
den aanleiding te vragen, of niet
een herziening van de Zuiderzee
steunwet aanbeveling verdient.
Eenige dezer leden stelden de
vraag, of de minister niet van
oordeel is, dat zij behoort te wor
den vervangen door een wet, wel
ke het verkrijgen van volledige
schadeloosstelling als recht erkent.
Eenige andere leden zouden gaarne ver
nemen, of de minister reeds heeft over
wogen, hoe het mogelijk zal zijn te eeni-
ger tijd te geraken tot een spoedige en
rechtvaardige liquidatie van den Zuider-
zeesteun.
Naar de Londensche corr. van het
„Hdbld." verneemt, zal de wet, waar
bij het besluit van de Engelsche re
geering inzake den Duitschen uit
voer van kracht wordt, naar alle
waarschijnlijkheid in het begin van
de volgende week afkomen.
Opnieuw wordt herhaald dat de te
nemen maatregelen uitsluitend ge
baseerd zijn op de regelen van het
internationale recht.
Ook wordt verklaard dat de Britsche
regeering tot nu toe geen enkele nota
gericht heeft tot neutrale landen,
waarin deze in kennis worden gesteld
van de nieuwe procedure.
Verwachting: Zachter, zwaai
bewolkt tot betrokken met
eenigen regen en plaatselijk
nevel of mist, meest mati
ge Z. tot W. wind.
Hooge waterstand voor den tijd
van het jaar.
In weerwil van den langzamen val van
den Rijn is de Waal voor Nijmegen giste
ren nog 35 cm. gewassen en werd de voor
den tijd van het jaar hooge stand van 12
meter bereikt.
De hooge kade is nu gedeeltelijk over
stroomd. Het Verkeer langs de Waal, tus-
schen Grootestraat en de Lage Markt, is ge
stremd.
De uiterwaarden staan blank en de rivier
biedt den aanblik van een groot meer.
DRIE PERCEELEN TE ZWOLLE
DOOR VUUR VERNIELD.
Gistermiddag omstreeks vijf uur heeft te
Zwolle een felle brand gewoed, welke drie
perceelen heeft aangetast. De brand is ont
staan in de fabriek van schoenmakersfour-
nituren der firma Vecht en Co. aan de
Thorbeckegracht. Terstond na het eerste
alarm verschenen de politie en de brandweer
ter plaatse, doch op dat moment stond het
vier verdiepingen hooge gebouw reeds in
lichter laaie, hetgeen geen verwondering
mag wekken, aangezien- in het perceel zoo
veel brandbaar materiaal was opgeslagen.
Paniek.
De vlammen grepen zoo snel om
zich heen, dat er onder het personeel
een ware paniek ontstond. Ongeveer
vijftig meisjes werken op deze fa
briek. Zij konden met achterlating
van al hun bezittingen zich slechts
De Nederlandsche regeering heeft of
ficieel door Hr. Ms. gezant te Londen
ernstig verzet aangeteekend tegen re-
presaille-maahregelen, die de Brit
sche regeering meent te moeten ne
men tegen haar tegenstanders, doch
waardoor de onzijdige mogendheden,
zoowel zij, die Duitsche goederen ple
gen te ontvangen, als zij, die Duitsche
goederen vervoeren, in bijzondere
mate zullen worden getroffen.
De aandacht is er op gevestigd, dat
de voorgenomen Britsche repressail-
le-maatregelen t<en aanzien van Ne
derland een bijzonder onaangenaam
karakter dragen, aangezien zij ge
nomen heeten te zijn naar aanleiding
van eenige scheepsrampen, waarvan
de ondergang van een groot Neder
landsch passagiersschip verreweg de
voornaamste is.
België zal volgen.
Uit Brussel komt bericht, dat de regeering
van België heeft besloten, evenals de Neder
landsche regeering, te protesteeren tegen de
nieuwe maatregelen, welke de regeeringen
van Engeland en Frankrijk ten aanzien van
de koopvaardij hebben genomen.
De United Press verneemt, dat het Belgi
sche protest in hoofdzaak zal zijn gebaseerd
op juridische beginselen, in het bijzonder op
het verdrag van Parijs van 1856, dat door
verscheidene mogendheden werd geteekend,
o.a. door Groot-Brittannië en Frankrijk. Dit
verdrag verbiedt het in beslag nemen van
neutrale schepen, die goederen van oorlog
voerenden vervoeren.
Willekeur!
De vraag of de „Simon Bolivar" en de
andere schepen door Britsche danwel Duit
sche mijnen ten onzer zijn gegaan doet niets
af aan het feit, dat het afsnijden van de
Duitsche export, vervoerd in neutrale sche
pen, van Engelsche zijde een regiem van
willekeur inluidt, dat strijdig is met de
internationale verdragen.
Engeland breidt thans de blokkade uit tot
neutralen en hoewel wij met een zekere te-
in veiligheid stellen 'door naar de
eerste verdieping te vluchten, waar
een nooddeur is, welke toegang geeft
tot de woning der familie Koetsier
aan de Spinhuisbreehoek, welke wo
ning is gelegen boven een schilders-
werkplaats.
Het forceeren van deze deur en de invasie
van de luid gillende meisjes veroorzaakte
bij ac bewoners van dit huis groote ontstel
tenis, welke er niet minder op werd, toen
men zich hier het gevaar, dat dreigde, be
wust werd.
Een ongeluk komt nooit alleen.
Bovendien moest men ernstig rekening
houden met de veiligheid van mej. Koetsier,
die ziek te bed lag. De huisgenooten hebben
de zieke onmiddellijk in dekens gewikkeld
en naar familie in de buurt gebracht. Het
was op dat moment de hoogste tijd, want de
vlammen hadden reeds ook dit perceel aan
getast en hun weg vervolgd naar de aan den
Spinhuiswal gelegen specerijenmalerij en
verffabriek der N.V. A. J. ten Doesschate,
welke eveneens een prooi van het alles ver
nietigende vuur werd. Een krachtige zuid
oosten wind wakkerde de vlammen fel aan.
Een dichte vonkenregen verspreidde zich
over de omgeving. Een oogenblik zag het
er werkelijk critiek uit.
Aan het energieke optreden van
de brandweer moet het ongetwijfeld
worden toegeschreven dat het vuur
voor het nog grooter onheil had kun
nen aanrichten bedwongen kon wor
den. Men heeft echter niet kunnen
voorkomen, dat de perceelen, waar
het vuur gewoed heeft, totaal zijn
uitgebrand en dat enkele woningen
en winkels, die door de brandende
perceelen werden ingesloten, veel
waterschade hebben gekregen.
Zoowel bij de firma Vecht als bij de N.V.
ten Doesschate en de familie Koetsier is al
les verloren gegaan. Een kat kwam in de
vlammen om. Een jongen, die door het
vuur verrast werd. terwijl hij zich op een
W.C. bevond, kon zich slechts redden door
uit een venster te springen. Hij liep bloe
dende wonden aan het gelaat op en moest
door een geneesheer verbonden worden.
Tonnen schade.
De schade loopt in de honderdduizenden
guldens. Vooral de firma ten Doesschate is
ernstig gedupeerd, daar haar geheele voor
raad specerijen is verloren gegaan en de
invoer van dit soort artikelen, welke voor
namelijk uit Amerika 'afkomstig zijn, op het
oogenblik met groote moeilijkheden gepaard
gaat. Voorts zijn tal van machines door het
vuur vernield.
Alle gedupeerden zijn tegen brandschade
verzekerd. De N.V. ten Doesschate echter
met tegen bedrijfsschade.
De oorzaak van den brand is niet bekend.
Een talrijk publiek sloeg den brand gade.
gemoetkomendheid zullen worden behan
deld, komt de Engelsche maatregel er toch
op neer, dat onzijdigen moeten lijden, om
dat de Britsche admiraliteit niet instaat is,
een al of niet gerechtvaardigde oorlogs
daad van den tegenstander te verijdelen.
Wil Engeland Nederlandsche
schepen charteren?
Aan de Nederlandsche bezwaren tegen
de uitbreiding van de Britsche blokkade
tot den Duitschen export zal, naar het Hsbl.
meldt, misschien tegemoet worden geko
men door den Nederlandschen reeders aan
biedingen te doen voor het charteren van
hun schepen. Alle overeenkomsten tusschen
neutrale landen en de Duitsche regeering,
die vroeger werden aangegaan, zullen na
gekomen worden. Andere goederen, die van
Duitsche afkomst blijken te zijn, zullen in
beslag genomen en verkocht of gerequi-
reerd worden.
Van reederszijde merkt men op, dat dit
Engelsche plan, als het inderdaad wordt
geopperdi nimmer door Nederland kan
worden geaccepteerd, daar dit ongetwijfeld
tot groote moeilijkheden met Duitschland
zou leiden.
Geen verbinding met het schip.
De „Oranje Nassau" van de Mij.
Zeeland, die de Nederlandsche ge
redden van de „Simon Bolivar" aan
boord heeft, is. tegen aller hoop in,
nog niet te Vlissingen gearriveerd.
Het schip heeft geen verbinding
met het kantoor van de „Zeeland",
zoodat men de talrijke familieleden
die in de Zeeuwsche stad zijn aange
komen, geen inlichtingen kan geven.
Vijftig geredde employe's van de
Bataafsche Petroleum Mij. zullen
heden met drie K.L.M. vliegtuigen
op Schiphol aankomen.
Lijken aangespoeld.
In de afgeloopen dagen is aan de Engel
sche kust het stoffelijk overschot aange
spoeld van twee vrouwen en een man.
Zal hij aanblijven?
u6 Jlugt' bur8emeester van Amster
dam, heeft, naar wij vernemen, zijn beslis
sing over het aanblijven als gemeentehoofd
mede afhankelijk gesteld van de houding'
welke de regeering tegenover de hoofdstad
zal aannemen Zooals men weet bestaat er
wrijving tusschen Den Haag en Amsterdam
naar aanleiding van de begrooting. De ge-
fprou reeds sinds 'aro" OP een groo-
tere bijdrage in de kosten der werkloosheids-
bestnjding aan cn, zooals wij nog gisteren
mededeelden, vreest de wethouder van finan
cien, dat de Amstelstad een finandee e ca
tastrophe tegemoet gaat. dncieeie ca
v.n'Sé KNITM™"™'' "Jl,c" d« forten
E'oïer Smh.5'"* «PloiS,"
pet terwijl e,e„,„eijj S
zufleTu SH°edS fde vroeKere tekorten eerst
zullen worden afgetrokken.