rs weg naar een Duitschen vrede
Een kleine scène
Lof voor Dr. Hacba
Onthullingen van Madame labouis
Zandauto rijdt
kantoortje binnen
Eva betooverde
Wreszynski
Defensieve strategie,
inplaats van groot
offensief?
Slechts normale
controlemaatregelen
DE LEVENDE WEKKER
Zoodra de naam van „Madame Ta-
bouis", de bekende Parijsche journa
liste en redactrice van de radicale
„Oeuvre" genoemd wordt, is waak
zaamheid geboden. Er is waarschijn
lijk geen vrouw ter wereld die over
zooveel informaties, maar terzelfder-
tijd over zooveel fantasie beschikt
en er is stellig geen publiciste die
bewust of onbewust zooveel
aparte onjuistheden of tendentieuze
beschouwingen in het licht geeft als
deze in de wereld der Fransche di
plomatie en pers zoo overbekende
tengere Franpaise: Geneviève Ta-
bouis. Dat voor oogen houdend mo
ge het aardig heeten aan een harer
jongste publicaties, ditmaal in een
Engelsch dagblad, een eil ander te
ontleenen.
„Hitier hoopt op een vrede zonder een
groot offensief". Aldus luidt de kop van een
artikel van Madame Tabouis in een Engelsch
dagblad en zij vervolgt dan:
„Terwijl de moest zonderlinge dreigings
oorlog tusschen Engeland en Duitschland
voortduurt, heeft het Derde Rijk in de laat
ste vijf, zes weken een reeks teleurstellin
gen ondergaan, van niet geringe omvang:
het Fransch-Britsche-Turksche pact. de Pau
selijke Encycliek, de opheffing van het Ame-
rikaansche wapen-embargo en voortdurende
redevoeringen van Molotow en Wprosjilow,
die eens en te meer bevestigden dat de Sov
jet Unie er niet aan denkt Duitschland in
militair opzicht of met materiaal bij te staan
en dat het Kremlin Duitschland nog altijd
tot de kapitalistische staten rekent waarte
gen haar politiek gericht is.
Oorlogsplannen gewijzigd?
De reactie van deze bittere teleurstellin
gen bij den „Fuhrer" is gemakkelijk te lezen
uit de verschillende rapporten die mij van de
neutrale staten bereiken. De oorlogsplan
nen voor het Westen, waarover wij aanvan
kelijk zooveel hoorden, hebben ingrijpende
wijzigingen ondergaan. ITet schijnt dat de
„Fuhrer" nieuwe plannen met zijn generaals
wenscht voor te bereiden. Dit is voor ons
van bijzonder veel belang, vooral na de rede
van Hitier in Munchen, waarin hij toegaf dat
Duitschland zich op een oorlog van vijf jaar
voorbereidt, hetgeen dus practisch neer
kwam op een bekentenis van de mislukking
van den „bliksem-oorlog", waarbij hij zijn
volk een overwinning op de democratieën
beloofde binnen zes maanden.
Hitier confereert levendig mee.
Nog niet zoo heel lang geleden vond op
het ministerie van Oorlog in Duitschland
een bespreking plaats bij gelegenheid waar
van vooraanstaande figuren van de Reichs-
wehr en voormannen van de partij de mo
gelijkheid onder het oog zagen van Duitsch-
lands weerstandsvermogen in het geval dat
een offensief aan het Westelijk front eens
mislukken mocht. Het feit. van een derge
lijke bespreking moge op zichzelf al merk
waardig heeten, maar daar kwam nog bij
dat Hitier persoonlijk een levendig aandeel
in de conferentie had.
De voorwaarden voor een groot
offensief.
Een der legerleiders legde er trouwens den
nadruk op dat die bespreking in tegen
woordigheid van den „Fuhrer" werd gevoerd
en derhalve, mede door de aanwezigheid
van vrijwel alle leger-autoriteiten, een be
slist officieel karakter had. Hij verklaarde
dat de situatie voor Duitschland, indien een
offensief in het Westen werkelijk eens zou
mislukken, in feite heusch niet zoo slecht
was, als sommige Duitsche pessimisten
meenden te moeten voorstellen. Trouwens
een mislukking zou alleen mogelijk zijn, in
dien een dergelijke groote aanval op het
programma stond, hetgeen voorloopig geens
zins in de bedoeling lag. Hij stelde in het
licht dat alvorens zooiets gebeuren zou, de
industrieel en landbouwkundige reorganisa
tie in het Duitsche Rijk voltooid zou moeten
worden en dat bovendien de industrieele
centra van den linker Rijn-oever en sommige
streken aan den rechter-oever allereerst
naar het achterland zouden moeten worden
overgebracht.
Eventueele ontruiming.
De uiterste consequentie van een en ander
was dus dat, indien een evacuatie als voor
deze plannen noodzakelijk, in het aanstaand
voorjaar en natuurlijk tijdelijk - zou wor
den uitgevoerd, het volk ervan overtuigd
kon zijn dat de economische oorlogspolitiek
geen schade of leed teweeg zou brengen.
Defensieve strategie?
„Vervolgens", aldus gaat mevrouw Ta
bouis verder in haar artikel, „toonde hij aan
hoe een dergelijke evacuatie tot stand zou
kunnen komen, zonder het weerstandsver
mogen van het land ook maar ergens te
verzwakken.
De Duitsche legers zouden zich
aan den anderen kant van den Rijn
kunnen terugtrekken om hun defen
sieve actie daar jarenlang te voeren.
Een dergelijke defensieve strategie
zou ieder gevaar bij voorbaat tot een
minimum reduceeren. Een soortge
lijk plan zou .Ludendorff al in 1918
door een groep Duitsche officieren
zijn voorgelegd, maar de Keizer voel
de er toen niets voor het uit te voe
ren. aangezien de economische posi
tie van het land er te zeer door zou
worden verzwakt. De spreker van nu
MADAME TABOUIS.
was van meening, dat een terugtrek
kende beweging als de thans geschet
ste de positie en het prestige van het
Nazi-regiem geenszins zou kunnen
aantasten. De „Fuhrer" gaf toe dat
een dergelijke strategie den democra-
tischen staten eerder zou bewegen
tot een volkomen „Duitschen vrede",
zooals Hitier die zich voorstelde.
De militaire spreker koesterde voorts de
illusie dat de Geallieerden, uit vrees voor
een „Bolsjewiseering" en een Russische mi
litaire interventie, wel verplicht, zouden
zijn, tot een draaglijke overeenkomst met
den Fuhrer en tot toestemming in de hand
having van een sterk Duitsch leger als bol
werk tegen het communisme.
De openbaarmaking dezer discussies maakte
een diepen indruk in Nazi-kringen aange
zien het de eerste keer was dat Hitier zijn
adviseurs te kennen gegeven had, dat hij al
lerminst iets gevoelde voor een groot offen
sief in het Westen, maar dat hij veeleer
bleef vasthouden aan het geloof dat hij, in
„de defensie" blijvend, de groote „Duitsche
vrede" zou kunnen bereiken, waarvoor hij
zijn volk jarenlang zulke groote offers had
opgelegd.
Propaganda in neutrale landen.
Intusschen heeft de Fuhrer een organisa
tie in het leven geroepen met een fonds van
ongeveer 50 millioen gulden voor een groot-
scheepscbe propaganda-catnpagne onder de
neutrale staten. Onder leiding van dr. Gem-
sen, zijn er verschillende pers-organisaties
en centra gevormd in neutrale hoofdsteden,
terwijl tal van dagbladen groote sommen
aangeboden krijgen op condities dat zij hun
„politiek" ten gunste van het Duitsche Rijk
wijzigen. Maar dit nieuwe plan van den
„Fuhrer" zal precies zoo mislukken als al
zijn vorige"
Aldus Geneviève Tabouis wiens opmer
kingen wij uit den aard der zaak laten voor
wat zij-zijn: suggesties en beschouwingen
van een journaliste, wier woord niet immer
wet gebleken is...
Ongewoon ongeluk te Klooster-
zande.
Gistermiddag omstreeks drie uur is te
Kloosterzande en zandauto bij het passeeren
van een stilstaande vrachtauto te veel naar
rechts uitgeweken, De chauffeur wist hier
door een tegenligger te ontwijken, doch ge
raakte de macht over zijn stuur kwijt en
zwenkte naar links tegen den gevel van een
woning. Dit huisje, .dat sedert eenigen tijd
onbewoond en voor afbraak bestemd was,
werd door den Rijkswaterstaat kortelings
als kantoortje in gebruik genomen. De auto
reed door den muur heen naar binnen. Ge
lukkig zagen de twee teekenaars, die hier
zaten te werken, het ongeluk aankomen,
zoodat zij zich tijdig genoeg in veiligheid
konden stellen. Óok de chauffeur van de
zandauto kwam er merkwaardig genoeg zon
der eenig letsel af. De ravage, welke is aan
gericht, is evenwel groot.
Verklaring van den Britschen
onderstaatssecretaris.
Onderstaatssecretaris Butlef heeft in het
Lagerhuis opnieuw verzekerd, dat Emge-
land de belangen der neutralen zal blijven
eerbiedigen en de ongemakken door de
maatregelen tengevolge van de Order in
Council tot een minimum zal beperken.
Men hoopt dat de neutralen zullen inzien,
aldus Butler dat Duitschland met onwet
tige middelen strijdt en Engeland slechts
normale controlemiddelen toepast. Daarna
behandelde Butler de verhouding van En
geland tot de Middellandsche Zeestaten. Ge
hoopt wordt dat de betrekkingen met Ita
lië en Spanje zich nog verder zullen verbe
teren. Elke gelegenheid zal worden aange
grepen om den handel niet Griekenland te
doen toenemen. Tenslotte noemde Butler als
oorlogsdoel: het strijden om al datgene te
behouden, dat het beste is in de Christelijke
beschaving. Engeland strijdt om voor zich
zelf de vrijheid van geweten, de vrijheid
van godsdienst, de vrijheid van woord en
daad te behouden.
Daarom vraagt de
vrijspraak van den
vier jaar.
verdediger
eisch van
Eva Busch liet hem in dén steek
en later volgt Wreszynski haar naar
Europa. Het lijkt wel een geschiede
nisboekje:
,8 October 1938, Wreszynski komt
in ons land".
Aan Eva B had hij geseind:
„Sta met 1000 gulden aan de ka
de". Eva is er niet.
Geen nood.
In plaats van naar een tehuis voor dak-
loozen trekt Wreszynski van hét. ecne dure
hotel naar het andere, licht de hoteliers op,
sluit weer een „agreemeijt" met Eva, zij
krijgt juweelen, bloemen, een bontmantel,
hij geeft feesten
Op schandelijke wijze bedroog verd. den
koopman en mej. Toni M. Spr. meent, dat
verd. het maximum straf heeft verdiend,
doch wil rekening houden met de 13 maan
den voorarrest.
Wegens oplichting, twee maal ge
pleegd, vordert spr. vier jaar gevan
genisstraf met aftrek van de geheele
voorarrest.
De zitting wordt hierna geschorst.
Na de. pauze hebben de
pleidooien
plaats. Mr. Th. Muller Massis betoogt uit
voerig, dat de zaak van den Goeschen koop
man niet bewezen is en tav. de oplichting van
Toni M., gerecl te twijfel bestaat. PI. zegt
dan, een beetje sentimenteel te moeten wor
den, want Wreszynski is ook een mensch!
Verd. spoedde zich naar Holland, omdat hij
betooverd was door een blonde vrouw, Eva
Busch. Hij was met haar gelukkig geweest
maar voor hij voet op den Nederlandschen
bodem zette, had Eva reeds connecties met
een anderen man aangeknoopt. Hij wilde
haar met geschenken overreden om weel
bij hem terug te komen; voor haar had hij
wel geld over
Pres.: Geld van anderen had hij er voor
over!
Met klein dringt pleiter tenslotte op vrij
spraak, subs. op een clemente straf aan.
De Pool maakt nog gebruik van het laat
ste woord; 14 December zal hij zijn vonnis
hooren
Gisteren zette het Amsterdamsohe Ge
rechtshof de zaak tegen den Poolschen op
lichter Wreszynski voort. De bijzonderhe
den van deze affaire gaven wij uitvoerig in
ons blad van Woensdag jl.
Daar getuige Toni M. nog ziek is, komt
slechts de bedrogen koopman uit Goes, de
secretaris van Wreszynski, verklaringen'af
leggen.
„Bar-keeper".
Get. vertelt hoe hij door den Pool voor zes
mille is opgelicht. Hij dacht, dat zijn „chef"
steenrijk was, een villa in Amerika bezat,
enz. In het contract tusschen get. en verd.
welk stuk ter tafel komt, werden eerstge
noemde gouden bergen beloofd. Dikwijls zat
get. met Wreszynski in dure hotels, en daar
trof de secretaris verd. ook wel met den heer
vari Nicrop van de Amsterdamsche Bank
aan. ',4^
Mr. Muller Massis (tot getuige): U
was eigenlijk een soort „bar"-secre-
taris. U zat steeds met W. in de bar
en u betaalde dan
Pres.: En was Wreszynski ,bar"-
keeper?
Verd. houdt, vaak op waardige wijze, op
de vragen van den president zijn onschuld
vol.
Nadat de zaak van Toni M behandeld
is, neemt de procureur-generaal het woord
voor zijn
requisitoir.
De procureur-generaal memoreert, dat verd.
een paar jaar geledeen, in 1937, met Eva
Busch naar Amerika ging. Hij maakte een
hotelrekening van G500 dollar en... kon niet
betalen.
Eva Busch moest haar sieraden en bont
mantels verpanden. Samen gaan zij naar
Los Angelos, waar hij verdacht wordt van
verduistering van kostbare sieraden. Dit
geeft een voorproefje van wat ons te wach
ten staat in Nederland.
Een jaar president van Bohe-
men en Moravië.
De Praagsche bladen publiceeren
ter gelegenheid van den eersten ver
jaardag van de ambtsaanvaarding
van het protectoraat door presi
dent Hacha uitvoerige commenta
ren, waarin de verdienste van dr.
Hacba voor het Tsjechische volk
wordt in het licht gesteld.
De „Neuc Tag" schrijft o.m., dat het
geen gemakkelijke taak is geweest, welke
dr. Hacha een jaar geleden temidden van
de groote gebeurtenissen van de wereld
politiek öp zich 'heeft genomen. Moed en
onbaatzuchtigheid hebben hem geschikt ge
maakt, dit hooge ambt op zich te nemen.
Dit geldt volgens het blad in het bijzon
der voor het besluit van dr. Hacha, het lot
van hot Tsjechische volk in handen te leg
gen van het rijk. Onder leiding van dr.
Ilacha heeft het Tsjechische volk zich tot
de nieuwe gemeenschap aangesloten en zich
op grond van de nieuwe wetten kunnen in
schakelen in zijn woongebied.
„Venkow" constateert o.m., dat dr. Hacha
m Maart een beslissing heeft genomen,
waarmede hij voor het Tsjechische volk de
garantie-oorkonde heeft verworpen voor
een eigen autonome ontwikkeling, het heeft
gespaard voor zinlooze offers en het heeft
ineengevoegd tot een eensgezinde, construc
tieve politieke beweging.
ai u&iAaa£:
Door HENRY O. NORTON.
James Lavendy had weinig kansen ee
James was neerslachtig. Hij was drie m
twintig en vol illusies geweest toen hii
dramatisch "Zcl?™ ^cVd?"1
kZd".uin ,^aa^nauwe^s, de regisseurs
negeerden hem. Een ervan dat wi«t i 8
hem 4™,,STd" nofdKr"
mocht.0 8en aardl8 actricetje hem wèl
!Lm?cht en de derde een nog diepere
ideetje hei
im vÜJJS?!!»* stuk verdeeld. Met
S'd kl°PPend hart hooptT Jmnes Tog eens
dacht ®rekkenaHetDlt St"k Z°Ü Sterk de aan"
veel interesse voor hebben. O, als hij eens
^and°loopó irwó^t'vooricfoi
Met FrlwZden„te ..Ik weet
i 'de,aclltl3are Deze man herhaalt die
den wezenloos, tot hij wordt weggeleid
BLr- 6611 k°rt scènct^> zo»der verdere
beteekenis voor het stuk, waarna de groote
scène van de hoofdpersoon voor de
begon. ecatbanj[
Bitter teleurgesteld verdiepte Jame,
thuis in het stuk, dat hij gekocht h iZlc!l
toen deed hij een vreemde ontdekkint u
zag, dat de auteur zooals meer voork 1
zijn stuk oorspronkelijk anders had 4
schreven. Er waren enkele scènes of <L8e'
ten ervan geschrapt, op aandringen L J'
directie naar hij vernam. Geschrapt was u
een prachtige scène, die hij anders te snel
zou hebben gehad, een-scène, waarin de v
sufte landlooper opeens als opgeschrikt om
waakt uit zijn versuffing, zich verdedigt zr
leven biecht, om medelijden en be^riinin
smeekt, uitbarst in woede, als men hem ver
oordeelt en wegleidt. ffir
James knarsetandde, toen hij zag, w(t hi'
had kunnen spelen, als de auteur niet »6
zwicht was voor de meening van den regis'
seur en de directie, die het stuk te lang en
onder anderen die scène onnoodig achtten
En een plan begon in hem te ontkiemen.
Het was een gala-première. Alles wat de
stad aan belangrijke kunstenaars bevatte, de
geheele pers, officieele personen, menschen
uit de society, vulden de zaal. Een prachtige
bezetting, in elk geval interessant spel, de
regisseur was wereldberoemd en de auteur
was overgekomen en zat met een zuurzoet
gezicht. Zooals alle auteurs was hij uiterst
gevoelig voor coupures en beweerde, dat hij
zich voorkwam als een vader, wien men z'n
kind liet zien, met afgehakte armpjes.
De voorstelling begint. Zonder twijfel had
het stuk succes, doch er was toch niet de
rechte stemming en de auteur was ervan
overtuigd, dat dit lag aan de coupures, ter
wijl do directeur en de regisseur beweerden,
dat er nog méér had moeten worden gecou
peerd!
Tot aan de derde acte sprak men in de
zaal van een interessant stuk, goed geënsce
neerd. kortom men redeneerde nog op de
verstandige wijze, die getuigt dat er geen
sprake is van dat wonderlijke contact tus
schen publiek en tooneel, dat een waarach
tig succes beteekent, de betoovering waarin
men geen verstandige woorden meer zegt,
doch klapt en stampt en schreeuwt en rare
dingen doat en desnoods schreit.
Wat onze moderne auteurs ontbreekt, zei
een bekend criticus, is het hart! Zo zijn als
de dood om ons te beroeren en toch is het
dat, wat wij nog altijd zoeken in een schouw
burg: lachen en huilen willen we!
Toen begon do derde acte. James kwam op.
Hij voelde zich als een ter dood veroordeel
de Wat hii ging doen stond gelijk met con
tractbreuk. Het zou een schandaal veroorza
ken. doch hii moest het doen. Een maal in
zijn leven wilde hii spelen, wilde hij laten
zien en voelen, wat hij in zich had, het koste
wat het koste!
En hij speelde.
Op het moment, dat hij de wezenlooze
woorden „Ik weet niet, Edelachtbare voor
de laatste maal moest herhalen en zich weg
leiden, staarde hij langen tijd voor zich,
richtte zich wat op, als ontwakend uit zijn
sufheid, keek rond, en begon te spreken in
de ademlooze stihe.
Hij sprak aarzelend eerst, hakkelend, tol
lend', sidderend voor wat hij deed. Rondom
hem was een versteende verbazing. De
souffleur in zijn hok was een beroerte nabij
de regisseur achter de schermen een moord.
Doch in zijn loge boog de auteur zich voor
over en luisterde gespannen. Ja zoo had W
zich deze scène gedacht. Zoo gebroken,
smeekend, aarzelend, dan langzaam win-
nend aan kracht, langzaam doorgolfd van
bitterheid en droevig verlangen had hij den
armen verloopen zwerver hooren spreken in
zijn gedachten. En dat had men willen
schrappen! Deze aanklacht, deze smart
kreet! Maar daarop Was het stuk gebouwd,
daarop rustte het. zonder deze scène was al;
les duister en vaag. Deze man. zooals M
daar stond, was belangrijker dan de hoorn-
persoon, omdat hij meer van het groote e
barmen en de groote inspiratie uitte, die nei
werk hadden doen geboren worden.
De uitbarsting, op het slot woede, verzet,
razernij, de felle verwijten, geslingerd in ee
ademloos luisterende zaal. het ineenzinken,
uiterliik en innerlijk...
Groote hemel, zei de bekende criticus en
hij veegde zich het voorhoofd af, ik m
schuld bekennen. Geen hart? Een gr
hart en daar stond een groot acteur.
Niemand wist, dat de groote acteur
zijn kleedkamer lag en moest worden Dijt?
bracht. n
Tegen dat het zoover was, zag hii
auteur over zich gebogen en verwachtte u
storm gelaten. r
Inplaats daarvan voelde hij, hoe de an
zijn handen drukte en hoorde hem met o
roerde stem zeggen: „U alleen hebt
begrepen... U hebt mijn stuk geredJ
Zonder die scène was t als een huis z°nG
bodem. Maar men wilde niet naar mi] lu
teren. Ik dank U..."
„Ik moest het doen", stamelde Ja"
den regisseur smeekend aanziende,
moest eindelijk spelen! Al was het
maal!"
De regisseur kuchte. „Het zal wel m
dan eenmaal zijn, willen we hopen i
hij, glimlachend.
James speelde de scène driehonderd n"1^ I
achter elkander en nog jarenlang tel-k
opnieuw. De scène maakte hem
Maar wat hij ook speelde later, de Ki
doch zoo belangrijke rol van den la"a
per bleef hem zoo lief, dat hij lat°r
auteur zijn besten vriend geworden
verzocht rondom dezen figuur een stun
schrijven.
Gaat u maar na: 43500 onge
lukken per jaar, dat is er 9err"
deld één ongeveer per 13 rum
ten! En als iedereen blijft denken,
dat de schuld bij anderen '9'
dan beleven we misschien no
een gemiddelde van 13 ong^
vallen per minuut!
