nes
autonomie aangetast?
SPERBALLONS
in Nederland
Duur en
omvangrijk werk!
Churchill:
Sneltrein grijpt
twee vrachtauto's:
Tweede Kamer
Schema voor de verdediging
van Curagao
Oorlogsrisico voor
de post
Telefoon en staat
van beleg
Postvluchten op Indië
Ongewenschte vreemdelingen
in de hoofdstad
Prof. dr. Brugmans overleden
Den Haag snoept
Amsterdam een vlieg af
„Duitschland mag niet
alles weten"
Laatste woord over de verdee
ling der vlootkosten aan den Ne-
derlandschen wetgever. Weer
een pleidooi voor slagkruisers. -
De bescherming van onze
scheepvaart.
Gisteren zette de Tweede Kamer de de
batten over de begrooting van Koloniën
voort. Over de verdeeling der vlootkosten
tusschen Ned. Indië en Nederland is men
nog niet uitgesproken.
De heer Bajetto (r.k.) zegt, dat het
schijnt, dat de financieele autono
mie van Indië wordt aangetast; de
regeering hier te lande stelt de
bijdrage eenzijdig voor.
Van de vlootkosten zal nu de bijdra
ge van 7V2 op 5 millioen is teruggebracht
Indië 2V2 millioen meer hebben te beta
len. zonder dat de Volksraad daar tevoren
in is gekend. Wat wordt voorts verstaan
onder een practische formule, die wordt
vastgesteld? Het is beter, dat volgens vaste
wettelijke regelen te werk wordt gegaan.
Reden voor conflicten wordt dan ook weg
genomen. Spr. erkent echter dat in de
practijk de thans steedis wisselende omstan
digheden een beletsel kunnen zijn.
De West is er óók nog!
Spr. zou een afzonderlijk eskader
voor de West prefereeren, als niet
de kosten een beletsel zouden vor
men. Spr. bepleit oprichting van
een vliegtuig-afdeeling van negen
bommenwerpers voor de verdedi
ging van West-Indië.
De heer van Kempen (lib.) zegt dat de
minister de redelijkheid heeft aangetoond
van de tegenwoordige regeling der verdee
ling van de vlootkosten tusschen Neder
land en Indië.
Curacao, dat in opbloei is gekomen, zou 'n
deel der defensie-kosten voor eigen rekening
kunnen nemen.
De minister heeft zoo ziet spr. het de
situatie ten aanzien van Oost-Indië in den
ministerraad opengelegd (de heer Ba
jetto interrumpeert, beroept zich op
de Indische staatsregeling). Er is hier geen
ingrijpen in de financieele zelfstandigheid
van O. Indië, spr. verwacht jujst, dat de
regeering rekening wil houden ook met fi
nancieele moeilijkheden van Indië.
De heer Wagenaar (a.r.) zegt dat zijn frac
tie tegen de hoofdgedachten van de tegen
woordige regeling geen bedenkingen heeft.
Alleen zou spr. gaarne zien dat er aan de
regeling een bepaald percentage ten grond
slag werd gelegd. Daaruit zou volgen of er
moest zijn een bijdrage van of aan Neder
land, al naar omstandigheden.
Minister Weiter aan T woord.
De minister van Koloniën, de heer Weiter
is erkentelijk voor den ondervonden steun
in verband met de verdeeling der vlootkos
ten.
In de tegenwoordige omstandigheden is
de regeling van thans voorloopig in de
practijk de beste.
Strikt genomen wordt de bijdrage eenzij
dig vastgesteld, doch daar gaat uitvoerige
correspondentie met den Gouverneur-gene
raal en overleg in den Volksraad vooraf.
Vervolgens wordt de bijdrage in het kabi
net in Nederland behandeld, en daar wordt
met de meening van den Volksraad ernstig
rekening gehouden.
Zelfs bij een bepaalde regeling zou toch
het laatste woord zijn aan den Nederland-
schen wetgever.
Ook over de vermindering van 71/?, op 5
millioen is uitvoerig met Indië overleg ge
pleegd.
Men heeft het voorbehoud gemaakt, op
een en ander terug te komen bij de behan
deling der a.s. vlootplannen. Doch dan
komt men tot een geheel anderen onzet,
ook t.a.v. het standpunt „bouwkosten in
Nederland, exploitatiekosten in Indië. De
qeheele Indische vlootkwestie zal dan op-
de helling moeten komen.
De heer Effendi wil Indië heelemaal niet
laten bijdragen, dat is een stelling voor
een debatingclub maar niet voor een ernstig
parlement!
Er wordt onder leiding van den gouver
neur-generaal door majoor Giebel een
schema ontworpen voor de verdediging
van Curacao; daarin zal ook de luchtvaart
zijn betrokken. Overigens zal de practijk
zijn af te wachten.
(Majoor Giebel iis lid van den Generalen
Staf van het Kon. Ned. Ind. leger en leeraar
aan de Hoogere Krijgsschool te 's-Graven-
hage Red.)
Nadat de minister bij de afd. Curacao ver
klaard heeft, dat de instelling van 'n wel
vaartfonds in overweging is, wordt dit be-
grootingshoofdstuk z. h. st. aangenomen,
Defensiebegrooting 1940.
Een aanvang wordt gemaakt met
de behandeling van de defensie-be-
grooting voor 1940. Het anti-revolu-
tionnaire lid de heer Duymaer van
Twist, bepleit o.m. versterking van
de vloot met slagkruisers. Er gaat
ook meer preventieve werking van
uit dan van een lichte vloot en vlieg
tuigen.
Men schrikt af vor de kosten, maar die
nopten ook niet worden overdreven. Rij den
bouw van slagkruisers komen alle gelden
ons eigen land ten goede. Ook het perso
neelsvraagstuk is ten deze op te lossen. Spr.
dringt aan op spoed.
De heer Ruijter (r.k.) dringt aan o.m. op
het verstrekken van boter aan de militairen,
in plaats van margarine. Spr. hoopt, dat de
aarde van den Nederlandschen landbouw
door dezen minister zal worden erkend.
De liberale afgevaardigde, dr. Vos, wijst
o m. op het groote belang van vaccinatie van
de militairen tegen pokken, typhus en para-
typhus.
De heer Van der Zaal (a.r.) keurt het af,
dat vele veldpredikers lid zijn van „Kerk
en Vrede". Wat de ontspanning betreft, wake
men tegen „lolmakerij".
De vrijgezel-soldaat.
De heer Van Sleen (s.d.) komt op voor de
belangen van de werkloozen en ongehuwde
zelfstandigen, welke hij bij de kostwinners
vergoedingen niet voldoende in het oog ge
houden acht.
Ook moeten de oud-gepensionneerden bij
Land- en Zeemacht eindelijk eens uit het
„moeras" worden gehaald. Spr. vindt het
voorts onrechtvaardig, dat sommige werven
niet voor den aanmaak van klein vlootma-
teriaal worden aangewezen.
Levensgevaar voor zeevarenden.
De heer Kievit (soc. dem.) bepleit een com
missie, waarin de marinestaf, scheepvaart
inspectie, reedersvereenigingen enz., zitting
hebben, teneinde bepaalde regelen te ont
werpen, tot bescherming der koopvaardij
vloot en der opvarenden; o.a. bindende bepa
lingen omtrent de voorziening met parava-
nes.
Daar Nederland geen oorlogvoeren
de is, moet het defensief bewapenen
van handelsschepen zoolang moge
lijk worden uitgesteld, aldus spr.
Hedenmiddag worden de beraadslagingen
voortgezet.
Afzenders moeten het dragen
In verband met ingekomen verzoeken om
schadeloosstelling voor pakketten, welke
met het s.s. „Simon Bolivar" verloren zijn
gegaan, wordt er aan herinnerd, dat inge
val van overmacht, waartoe ook scheeps
rampen behooren, welke direct of indirect
door een oorlogshandeling zijn veroorzaakt,
geen recht op schadeloosstelling bestaat.
Het mogelijke wordt gedaan, om ook in
oorlogstijd het pakketvervoer met het bui
tenland, met inbegrip van de Nederland-
sche overzeesche gewesten, voortgang te
doen vinden. Het oorlogsgevaar ter zee en
de maatregelen,'welke in de oorlogvoerende
landen zijn getroffen, als onderzoek en
eventueele in beslagneming, vormen een
bijzondere bron van risico's, waarvoor, over
eenkomstig de internationaal vastgestelde
regelen, door den postdienst geenerlei aan
sprakelijkheid kan worden aanvaard. Deze
bijzondere risico's hebben er trouwens toe
geleid, dat sedert 1 September j.1. pakket
ten voor het buitenland uitsluitend op ri
sico der afzenders ter verzending worden
aangenomen.
Regeling van
hebber.
den Opperbevel-
De Opperbevelhebber van Land- en Zee
macht heeft een telegraaf- en telefoonrege
ling vastgesteld, die gister in werking is ge
treden. Hierin zijn algemeene regelen ge
steld, waaronder ontheffing van de schor
sing van telegraaf- en telefoonverkeer wordt
verleend in het in staat van beleg verklaar
de gebied. Geen ontheffing wordt o.a. ver
leend voor telegrammen in geheimschrift,
telegrammen en telefoongesprekken zonder
inhoud of waarvan de inhoud geen algemeen
verstaanbaren of aannemelijken zin ople
vert en voor telegrammen of gesprekken in
een andere taal dan het Nederlandsch,
Duitsch, Engelsch of Fransch.
Evenmin wordt ontheffing verleend voor
het overbrengen van telegrammen en voor
het voeren van telefoongesprekken, voor zoo
ver de inhoud door het militair gezag in
strijd wordt geacht met de belangen van den
staat of de openbare orde.
BEMANDE KABELBALLON
TER ZEE?
Nederland zal. zooals wij Dinsdag
jl. meldden, het middel van de ka
belballon-versperringen gaan toe
passen en het ligt voor de hand, dat
men te onzent nog wat vreemd te
genover dit nieuwe defensieve mid
del staat. Ons land heeft op het ge
bied van het ballon-varen nimmer
een vooraanstaande plaats ingeno
men; eerst van 1935 af, toen de
Haagsche Ballonclub werd opge
richt "met het doel, de ballonsport
tot de massa te brengen, nam do
oude wijze van luchtvaren weer
toe.
Wat Neerlands
dant vertelde.
balloncomman-
Wij hébben den heer J. Boesman, den
eersten gebrevetteerden luchtballon-comman
dant in ons land, en voorzitter der H.B.C.
gevraagd, of er vanwege zijn organisatie,
welke mede is aangesloten bij de Kon. Ned.
Vereeniging voor Luchtvaart en de Nederl.
Ballonsportvereeniging ook activiteit uit
gaat ten aanzien van de kabelballons. De
heer Boesman deelde ons mede, dat hem
vanwege Defensie wel eenige inlichtingen
werden gevraagd, maar dat men in mili
taire kringen-zelf het systeem der sperbal
lons druk aan het bestudeeren is.
Acht sperballons neergeschoten.
Tot nu toe aldus de heer Boesman
verder werden een achttal buitenlandsc'ne
sper-ballons, welke boven ons land kwamen
drijven, neergeschoten en thans worden de
ze ballons van alle kanten bezien. Zoo
werd op Waalhaven een Fransche ballon
na langdurige beschieting neergehaald en
er werden ongeveer 1600 kogelgaatjes ge
constateerd, zoodat het „incasseeringsvermo
gen der gevaarten zeer groot moet zijn!
Geen vrije ballonsportl
Voorloopig is het niet waarschijnlijk dat
de H.B.C. of de Nederl. Ballonsportvereeni
ging bij het sper-ballon-vraagstuk betrokken
zullen worden, aangezien dat zoo geheel
verschilt van de vrije ballonsport. De kabel
ballons worden immers niet bemand! Ech
ter kunnen de beoefenaren der ballonsport
wel nuttig werk verrichten ten aanzien van
bemande kabelballons.
De heer Boesman deelde mee, dat men
vanwege zijn club in scheepvaartkringen be
langstelling wil wekken voor
de bemande kabelballon ter zee.
Bij convooien wordt dan het voor
op varende schip voorzien van een
kabelballon, waarvan de waarnemer
tot op grooten afstand de water
vlakte kan overzien. In Nederland
werd dit systeem nog niet toegepast,
terwijl het toch stellig groote voor
deden zou kunnen bieden.
Op onze vraag of de vrije ballonvaart in
deze tijden in ons land geheel stil moet blij
ven liggen, antwoordde de heer Boesman,
dat zijn club helaas nagenoeg tot werkloos
heid is gedoemd.
Wedstrijden met „spring-ballons".
Wel zijn plannen ontworpen om vooral
voor de gemobiliseerden ten plattelande
ontspanningswedstrijden te organiseeren
met zg. „spring-ballons",dat zijn ballonne
tjes van ongeveer 110 kubieke meter in
houd, welke amper in staat zijn een
mensch eenige meters van den grond op
te tillen. De aardigheid ervan is nu, dat de
persoon, die aan de ballon hangt, telkens
met zijn voeten den grond raakt en dus
keer op keer „een zetje" moet geven, waar
na hij weer even opstijgt en op de vleuge
len van den wind verder drijft, om even
later weer den bodem te bereiken, enzoo-
voorts. Ook hoopt men voor de militairen
kabelballons-opstijgingen (met bemanning)
te kunnen organiseeren.
De waarde der sper-ballons.
Wat de bemande ballons-captif betreft vroe
gen wij den heer Boesman, of deze ooit in
ons leger gebruikt zijn. Wij kregen een ont
kennend antwoord die zijn misschien alleen
van waarde voor verkenning in versperd
binnenlandsch gebied maar overigens zijn
zij te trefbaar De onbemande sperballons
hebben dan ook alleen waarde bij duister
nis en bij lage bewolking, als de ballons on
zichtbaar gemaakt kunnen worden. De nor
male hoogte der ballons is 3000 meter maar
ze worden wel eens tot 10.000 meter hoogte
gebracht.
Onze zegsman sloeg de waarde van
deze versperringen niet al te hoog
aan en z.i. zal een speciale verdedi
ging van de ballons door vliegtui
gen wel noodig zijn. Echter vond hij,
dat de aanwezigheid der ballons op
den vijand een deprimeerende uit
werking kan hebben, aangezien deze
steeds bedreigd wordt door verrader
lijke mogelijkheden. Want de bal
lons hebben nimmer een vaste
plaats, omdat de kabels aan auto's
worden bevestigd, die dus van plaats
kunnen veranderen telkens.
Zoo zal het nieuwe middel stellig voordee-
len bieden, maar de heer Boesman liet wel
duidelijk uitkomen, dat de toebereidselen
omvangrijk en duur zullen zijn, juist omdat
wij hier zoo weinig op dergelijke voorzie
ningen zijn voorbereid,
Hieronder een afbeelding van de Fransche
sperballons.
Magnetische mijn was niets
nieuws voor Engeland.
CIJFERS OVER DE VERLIEZEN.
De eerste lord der admiraliteit Churchill,
heeft in het Lagerhuis een overzicht gege
ven van den oorlog ter zee.
In den loop van zijn redevoering
zeide hij o.m., dat de voornaamste
aanvallen van den vijand geconcen
treerd zijn geweest op de Britsche
vloot en op den Britschen zeehan
del. „Wij hebben nog steeds 2000
schepen op zee en tusschen de 100
en 150 schepen loopen dagelijks de
havens van het Vereenigd Konink
rijk alleen in en uit".
Vernietiging gaat normaal voort.
Do vernietiging der duikbooten gaat nor
maal voort en geschiedt, in overeenstem
ming met de raming, die ik het huis gege
ven heb, in 'n tempo van twee tot vier per
week, d.w.z. een tempo, dat, naar wij geloo-
ven, hooger is dan het vermogen van Duitsch
land om vervangende duikbooten te bou
wen".
Sprekende over de ramingen, volgens wel
ke Duitschland in 1940 400 duikbooten zal
bezitten, zeide Churchill: „Wanneer zij deze
schepen produceeren volgens het kettingstel-
scl, vraag ik mij af, of zij gcz.agvoerders en
bemanningen volgens een soortgelijk systeem
voortbrengen. Wanneer dat zoo is, lijkt het
waarschijnlijk, dat ons vernietigingstempo
een soortgelijke uitbreiding zou kunnen on
dergaan."
Behalve de gewapende koopvaardijkrui-
sers hebben wij reeds meer dan 1000 koop
vaardijschepen voor zelfverdedigingsdoel
einden bewapend. Het zal niet lang duren
of wij hebben 2.000 op die wijze gewapende
schepen. Deze koopvaarders vuren terug,
wanneer zij worden aangevallen, volgens
de oudste rechten ter zee".
„De doeltreffendheid van de toegepaste
opsporingsmethode wordt steeds meer bewe
zen en aangezien onze marge bij de jacht-
vaartuigen toeneemt, zal de beproeving,
waaraan de duikboot wordt onderworpen,
steeds strenger worden. Het convooisysteem
is thans in volle werking. Zeer weinig sche
pen, die in convooi varen, zijn aangeval
len, en nog niet een op de 750 is tot zinken
gebracht".
Het is een merkwaardig soort oorlog voor
de Duitsche vloot, waarin deze, weggedreven
van haar verklaarden vijand, zich troost door
amok te loopen onder de neutrale schepen.
Dit feit moest eigenlijk een aanmoediging
zijn aan de neutralen om hun schepen te
verhuren aan Engeland voor den tijd van
den oorlog.
Magnetische mijn geen geheim.
De magnetische mijn is nieuw noch ge
heimzinnig. Haar geheimen zijn ons bekend
en in feite waren de voorbereidingen voor
de tegenmaatregelen reeds ver gevorderd
voor de eerste magnetische mijn in Britsche
wateren werd gelegd. Ik wil de grootte of
de intensiteit der krachtsinspanning niet on
derschatten, welke vereischt zal zijn om het
hoofd te bieden aan deze laatste manifesta
tie van nationaal socialistische cultuur.
Misschien zal ik na Kerstmis in staat zijn
dienaangaande meer inlichtingen te ver
strekken.
Voortgaande zeide Churchill: „Wij zijn
den oorlog begonnen met een koopvaardij
van 21.000.000 ton, waarvan gedurende drie
maanden 340.000 ton verloren is gegaan. Het
netto verlies echter, rekening houdende met
de buitgemaakte tonnage, bedroeg slechts
50.000 ton. Voor iedere 100 ton Britsche sche
pen, die tot zinken werden gebracht, zijn
110.000 ton Britsche havens binnengeloopen,
havens, die, zooals men zegt, van alle kan
ten belegerd worden in de eerste drie oor
logsmaanden. In November is bijna een
kwart millioen ton schepen onze havens
binnengeloopen of uitgevaren voor iedere
duizend ton, die tot zinken werden gebracht
Churchill gaf toe dat de prijs voor de be
scherming hoog was door het verlies van
oorlogsbodems, doch, aldus besloot hij, op
het oogenhlik zijn wij bezig met den bouw
van bijna 1.000.000 ton oorlogsschepen van
alle klassen, waarvan reeds veel in een ge
vorderd stadium verkeert. Onze verliezen aan
oorlogsschepen in de eerste drie maanden
vand en oorlog van 1914 waren bijna twee
maal zoo groot als die, welke wij thans ge
leden hebben.
Op de uitreis bereikten de „Oehoe",
Bas ra en de „Nandoe" Bandoeng.
Op de thuisreis landde de „Reiger"
te Jodhpur.
Overwegwachter waagt te vee'.
Eén doode.
Gisterochtend is aan het Opoe! te Amerr
foort een ernstig ongeluk gebeurd.
Aan weerszijden van de Eem be
vindt zich ter plaatse een overweg.
Beide spoorwegovergangen worden
door één beambte bediend. Doordat
de overwegwachter eenige auto's de
gelegenheid wilde geven te passee-
ren, was de verkeersboom niet meer
te sluiten. Op elk van beide overwe
gen werd een vrachtauto gegrepen
door den sneltrein naar Enschede,
die om 9 uur 59 uit Amersfoort ver
trok.
De eene wagen werd ernstig beschadigd,
doch de beide inzittenden, de expediteurs
B. uit Amersfoort, vader en zoon, kwamen er
zonder letsel af. De andere auto daarentegen
werd geheel versplinterd en kwam in de Eem
terecht. Een der inzittenden, een zekere S.
uit Breukelen—St. Pieter, trachtte onder de
spoorbrug door naar den wal te zwemmen.
Toen men hem op het droge had, bleken de
levensgeesten te zijn geweken.
Men weet niet, hoeveel menschen in den
wagen zaten. Politie, militairen en burgers
zoeken naar eventueele andere slachtoffers.
Negen personen aangehouden,
De afdeeling vreemdelingendienst van de
hoofdstedelijke politie zet haar nasporingen
naar de verblijfplaats van vreemdelingen,
die daar ter stede vertoeven, zonder in het
bezit te zijn van een geldig paspoort of een
verblijfsvergunning, met kracht voort. Gis
teravond zijn wederom een negental perso
nen bij het hoofdbureau aangebracht, die
niet in het bezit van zoodanige papieren
waren.
Historicus van grooten naam.
Op 71-jarigen leeftijd is gistermorgen te
Amsterdam overleden de oud-hoogleeraar
prof. dr. H. Brugmans.
Tot het vorig jaar, toen hij den 70-jarigen
leeftijd bereikt, heeft prof, Brugmans het
hoogïeeraarsambt in de algemeene geschie
denis aan de Universiteit van Amsterdam
vervuld.
Met dezen geleerde is een Nederlandsch
historicus van grooten naam en uitzon
derlijke kwaliteiten heengegaan. Zijn dood
beteekent met name voor de hoofdstad des
lands een gevoelig verlies, want aan Am
sterdam, tot welks bekendste figuren hij
behoorde, had prof. Brugmans, hoewel
Groninger van geboorte, zijn hart verpand.
Recidivist aangehouden.
De politie van het bureau Marnixstraat te
Amsterdam heeft gisteren achter het net
gevisoht. Haagsche collega's zijn haar te
vlug afgeweest.
Het betrof hier een man met een zwaar
beladen strafregister, die een advertentie
had gezet in de kranten, waarin hij colpor
teurs vroeg. Alvorens deze echter een goed,
betaalde betrekking konden krijgen, moest
een bedrag, varieerende tusschen 20 en 50
gulden, worden gestort.
Zoowel van hun geld als van de betrekkin
gen .welke waren aangeboden, zagen de sol
licitanten nooit iets. Dinsdagavond besloot
de politie in te grijpen, doch toen recher
cheur Blonk zich bij de woning van den
man vervoegde, bleek de man reeds te zijn
gearresteerd op last van de politie te 'sGra-
venhage, die met hem voor een andere kwes
tie nog een appeltje had te schillen. Zijn
zonden in Amsterdam bedreven, zullen ech
ter nj^t vergeten worden.
Schade aan Engelsche schepen
maakt Churchill niet zoo gauw
bekend!
In het Lagerhuis heeft de Labouroppositie
critiek uitgeoefend over de wijze, waarop
door Engeland den zeeoorlog wordt gevoerd
en speciaal werd onder de loupe genomen
het alleen varen van hulpkruisers, hetgeen
men onverantwoordelijk achtte. Men wees
hierbij op het geval van de Rawalpindi, welk
schip door een overmachtigen tegenstander
werd vernietigd. De liberalen sloten zich
bij de Zienswijze van Labour aan. Opnieuw
werd gevraagd de verliezen eerder te pubh-
ceeren. Churchill antwoordde dat er eenige
vertraging was geweest in het bekendmaken
van verliezen tengevolge van optreden van
den vijand. Wat echter de berichtgeving
over schade betreft, deze zaak moet beoor
deeld worden met het oog op den militairen
toestand. Schade wordt in vele gevallen snel
hersteld en er is geen reden, waarom men
den vijand zou toestaan kennis te dragen
van den toestand der Engelsche schepen op
ieder oogenhlik. Spr. is niet voornemens
schade te pu'oliceeren alvorens die in bree-
den kring bekend is geworden, tenzij hij ro
den heeft te gelooven, dat de viiand o11
-
