„Tajandoen in een meer van brandende olie
Bende strandjutters
ontmaskerd
Rusland blokkeert
FINLAND
DAGBLAD VOOR DEN HELDER EN HOLLANDS NOORDERKWARTIER 8 DECEMBER 1939
Schipbreukelingen
overleven
dubbele ramp
Mijn of torpedo?
Duitsche stap
Door mijn of torpedo vernietigd?
Zes man vermist
waarschijnlijk
deze week
FINSCHE SUCCESSEN
BIJ PETSAMO
De Mannerheimlinie
niet doorbroken
V R IJ D A G
67e JAARG. No. 8794
KONINGSTRAAT 78. DEN HELDER. TELEFOON 50 (2 LIJNEN)
Groote fascistische
raad bijeen
Complot van
militairen
en burgers
Dit nummer bevat 8 pagina's
EERBERICHT
DE BILT SEINT
Profest tegen de houding
van sommige neutralen
HE LDERSCHE COURANT
Uitgave der Uttg.-Mlj. Hollands Noorderkwartier N.V. te Den Helder
De bemanning en passagiers, die
met het vrachtschip „Tajandoen" van
de Stoomvaartmij. „Nederland" op
28 November JL de reis naar onze
Oost ondernamen, hebben tweemaal
in doodsgevaar verkeerd. Nadat het
schip gisterochtend om kwart over
vijf in 't gebied waar het Engelsche
Kanaal in den A.tlantischen Oceaan
overgaat, is ontploft, werden alle
schipbreukelingen, op zes na, door
een Italiaansche boot opgepikt, dat
hen overgaf aan het Belgische stoom
schip „Sheid". De „Sheid" zette
koers naar een haven aan de Zuid
kust van Engeland, doch raakte bij
Start Point aan den grond en dreig
de in tweeën te breken. De geredden
konden echter tijdig aan land wor
den gezet. Het waren veertien pas
sagiers, en acht en veertig leden
van de bemanning. Zes leden der
bemanning worden helaas vermist.
De gezagvoerder van de „Tajandoen", de
heer J. B. Roeterink, heeft een dramatisch
verhaal gedaan over de wijze, waarop de
opvarenden van zijn schip hebben getracht
het veege lijf te redden.
Na aan land te zijn gekomen, werd de ge
zagvoerder met een anderen officier in een
postkantoor ondergebracht, waar hij vertel
de, dat alle passagiers en een aantal leden
van de bemanning in de kooien waren, toen
de ontploffing, welke het schip heeft doen
ondergaan, plaats vond.
Het was 'n verschrikkelijke ontplof
fing welke zoo een schade heeft aan
gericht, dat het schip binnen een
kwartier zonk. Gelukkig waren wij
in staat alle passagiers en leden der
bemanning, met uitzondering van
twee machinisten en vier zeelieden,
in de vier reddingbooten te krijgen,
voor het schip verging.
Toen begon een grimmige strijd om
de veiligheid. De ontploffing had de
stookolie aan de oppervlakte van de
zee gebracht en rond het schip be
vond zich spoedig een hoog bran
dend meer, dat zich in dc buurt van
het zinkende schip verspreidde. De
bemanningen der reddingbooten de
den wanhopige pogingen om hun
booten buiten deze oliemassa te hou
den en het was gelukkig, dat alle
booten daarin zijn geslaagd. Ik weet
niet, aldus de heer Roeterink, of de
Tajandoen door een mijn of door een
torpedo is tot zinken gebracht. De
ontploffing heeft zich voorgedaan om
kwart over vijf 's morgens. Het was
donker en bitter koud.
„MAAR" 2'A
ZWALKT.
UUR RONDGE-
De heer Roeterink voegde hieraan nog
toe, dat de pasagiers en die leden van de
bemanningen die sliepen, direct hun jassen
of andere kleedingstukken aanschoten voor
zij naar het dek renden en zich in de red
dingbooten begaven. Tot de passagiers be
hoorden vijf vrouwen en twee kinderen van
5 en 12 jaar. We waren zoo gelukkig te wor
den opgepikt, nadat we pas 2'A. uur in de
booten hadden rondgezwalkt. Ik bracht de
Tajandoen ovér van Antwerpen naar Bata
via,
Tot zoover de heer Roeterink, die dus twij
felt of het schip getorpedeerd is. In dit ver
band melden wij, dat dc marineattaché te
Londen het vermoeden van torpedeering uit
sprak, terwijl de directie van dc „Nederland"
een telegram ontving van het in de nabij
heid zijnde Nederlandsche vrachtschip „Ko-
ta Agoeng", dat positief mededeelde, dat de
„Tajandoen" was getorpedeerd.
DE RAMP MET DE „SHEID."
Het Belgische s.s. Louis Sheid zit
dus, zooals gemeld, in het Kanaal
aan den grond. De zee is woelig en
er bestaat ernstig gevaar, dat het
schip doormidden zal breken.
Uit twee havens zijn reddingbooten uit
gevaren. Een ervan is tijdig aangekomen om
de passagiers met behulp van een touwlad
der aan boord te nemen en dezen in een
nabije haven aan land te zetten.
Een sleepboot van de marine werd uit de
dichtstbijzijnde marinehaven gezonden.
Wegens het zware weer heeft de redding
boot twee uur noodig gehad om van dc
Louis Sheid het land te bereiken.
VERHAAL VAN EEN OOGGETUIGE.
Iemand die uit zijn huis de plaats kan
zien, waar de Louis Sheid aan den grond is
geraakt, heeft tegenover Reuter verklaard,
dat een sleepboot en een reddingboot Don
derdagavond om elf uur in de buurt van
het Belgische schip waren. Het schijnt, dat
het Belgische schip in het zand zit en dat
het vroeg in den ochtend mogelijk zou zijn
het bij wloed vlot te brengen. De zegsman
geloofde niet dat het schip op de rotsen is
geraakt. Hij en zijn dochter hadden Donder
dagavond van de veranda van hun huis ge
zien dat de Louis Sheid aan den grond raak
te. Alle neutrale schepen varen met de
lichten op en we konden zien, dat het een
aardig groot schip was.
Het kwam steeds dichter bij en toen ik
zag, dat het aan de grond zoü raken belde
ik de kustwacht op doch deze had reeds
hulp uitzonden, en een reddingboot kwam
langszij iater gevolgd door een sleepboot.
Indien het schip in onmiddellijk gevaar
zou verkeeren zouden deze schepen volgens
den zegsman iedereen van boord van het
Belgische schip hebben overgenomen in
plaats van in de buurt te blijven.
Het schip waarschijnlijk niet
ernstig lek.
Men gelooft, dat de bemanning van de
Louis Sheid aan boord zal blijven. Het ver
luidt, dat het schip niet ernstig lek gesla
gen is.
DE SLACHTOFFERS.
De vermiste opvarenden van de „Tajan
doen" zijn:
K. P. Bakker, 2e machinist, uit Amster
dam.
P. Vergunst, 4e machinist, uit Leiden.
G. Bijlsma Szn., matroos uit Ballum
(Ameland).
J. Stoker Wzn., lichtmatroos, uit IJmui-
en.
G. H. Schots, lichtmatroos, uit Amers
foort.
W. Visschers, handlanger, uit Diepen-
xeen,
DE „TAJANDOEN" VAN DE STOOM
VAART MAATSCHAPPIJ NEDERLAND,
DIE IN HET KANAAL GETORPEDEERD
IS.
Het meerendee! der bemanning behoort
te Amsterdam thuis, er bevinden zich tien
Javaansche bedienden onder.
Eén van de zeven der T-klasse.
De „Tajandoen" werd in 1931 gebouwd
en mat 8159 ton bruto. Het behoorde tot de
z.g.n. T-klasse der Mij. „Nederland', waar
onder zich ook de bekende „Tarakan" be-
von d dat dezen zomer nog een kampeer
reis maakte naar de Noorsche fjorden.
INTERNATIONALE TOESTAND EN
PARTIJ-REORGANISATIE BESPROKEN
De vergadering van den grooten
fascistischen raad in Italië, die
gisteravond om 10 uur begon, werd
vannacht om kwart voor twee ge
sloten. Per radio werd medege
deeld, dat de raad zich in hoofd
zaak heeft beziggehouden met den
internationalen toestand en de re
organisatie van de fascistische par
tij. Bijzonderheden zijn nog niet
bekend gemaakt.
CALLANTSOOG UIT ZIJN WIN
TERSLAAP OPGESCHRIKT.
Het is rijks- en gemeentepolitie ge
lukt na een zeer intensief onderzoek
een bende van strandjutters te ont
maskeren. Het onderzoek duurt nog
voort, er zijn militairen en burgers
bij betrokken.
Men meldt ons uit Callantsoog:
Bij geruchte had rijksveldwachter Visser
te Petten vernomen, dat op 't strand onder
Callantsoog een kist met brandslangen aan
gespoeld was en zonder dat de verplichte
aangifte bij den strandvonder gedaan was
van het strand was moegenomen, vermoede
lijk door militairen.
Dinsdagmorgen gingen genoemde veld
wachter en de gemeenteveldwachtei Koe-
lemeij te Callantsoog samen op pad, ten
einde in deze zaak helderheid te krijgen.
Hun arbeid werd met succes bekroond.' In
den loop van den morgen werd een tweetal
militairen gehoord, waarbij een en ander
aan het licht kwam. De slangen waren ge
borgen bij een inwoner uit Callantsoog, den
timmerman P. V., Deze werd eveneens ge
hoord, zoomede diens zoon Jn. V. Het aantal
militairen groeide in den loop van den mid
dag tot 5 6.
Bovendien bleek, dat nog eenige vaten
ethyl-methyl-keton achtergehouden waren.
Een er van kwam eveneens bij V. te voor
schijn. het andere was in het kippenhok van
Verwachting: Aanvankelijk,
vooral in het Zuiden, mis
tig of betrokken, later hier
en daar brekende lucht,
geen neerslag van beteeke-
nis, zelfde temperatuur als
gisteren, zwakke tot matige,
meest Z.W. wind.
den vader van een der militairen in den
grond begraven. Bij stukjes en brokjes en
na hardnekkig en langdurig verhoo rkwam
de ware toedracht aan het licht.
De militairen hadden de slangen en vaten
gevonden op het strand en in plaats van
deze bij den strandvonder aan te brengen,
had men de zaak aan V. verkocht, die op
zijn beurt de slangen trachtte te verkoopen
door bemiddeling van den heer B. te Scha-
gen. Tot laat in den avond heeft het ge
duurd eer dat het geval was uitgeplozen.
De politie zet evenwel het onderzoek voort,
omdat nog meer strandgoederen worden
achtergehouden. Om dit onderzoek niet te
bemoeilijken, hebben wij tot dusverre een en
ander ook niet gepubliceerd.. Er zijn dus nog
meer slachtoffers te wachten.
Tegen de militairen en de opkoopers zal
proces-verbaal worden opgemaakt. Het ziet
er dus voor hen niet mooi uit. Het betreft
hier misdrijven, waar men zonder meer niet
afkomt.
Voor onze politie is het intusschen een wel
verdiend succes.
Reeds eerder wezen wij op een te verwach
ten diplomatieke actie van Duitschland te
gen sommige neutralen, wegens hun, naar
Duitsch oordeel, te slappe houding inzake
de BritschFransche controle op den uit
voer van Duitsche waren.
Gisteren gaven wij een inzicht in de ge-
dachtengang der Duitsche machthebbers
door de overname van een artikel uit de
Börsenzeitung en een officieuse mededeeling
aan de internationale pers, speciaal over de
houding van Nederland in dit opzicht.
Thans komen zéér betrouwbare be
richten uit Berlijn, welke als vast
staand aannemen, dat nog deze week
officieele stappen bij enkele neutra
len zullen worden ondernomen om
hen in kennis te stellen van het mis
noegen der Duitsche regeering over
de weinig actieve tegenmaatregelen,
welke zijn genomen naar aanleiding
van de schending van het internatio
naal recht door Brittannië.
Zelfs neemt men aan, dat enkele neutra
len reeds onderhands met de Duitsche op
vatting zijn in kennis gesteld.
In Den Haag konden wij hiervan nog
geen bevestiging krijgen.
Men vraagt zich in Nederlandsche poli
tieke kringen echter af welke beteekenis
Duitschland hecht aan het begrip „actieve
tegenmaatregelen."
Boycot van Engeland of stopzetting van
onze scheepvaart zouden slechts er toe kun
nen bijdragen om de voedsel- en grondstof
fen positie van ons land en daarmede in
direct ook van Duitschland slechter te ma
ken. Immers, als wij zelf geen overschotten
meer hebben, kunnen wij niet langer naar
het Derde Rijk uitvoeren.
Ongetwijfeld zal echter binnen zeer kor
ten tijd wel klaarheid kotnen omtrent de
Duitsche wenschen.
Volgens een mededeeling door de
Noorsche marine ontvangen van het
volkscommissariaat van buitenland-
sche zaken der Sovjetunie zal Sovjet
Rusland van hedenmiddag 12 uur al
de Finsche kust in de Botnische Golf
en de Finsche kust in de Finsche
Golf blokkeeren.
Deze maatregel vloeit logisch voort uit de
omstandigheid dat Finland van verschillen
de zijden wapens en materiaal krijgt toege
voerd. Engeland, Italië, zelfs Duitschland
steunen op deze wijze de Finsche weermacht
Zoo heeft Finland honderd vliegtuigen in
Engeland besteld, en volgens een Engelsch
blad, voorziet Duitschland Finland geregeld
van oorlogsmateriaal. Italiaansche vliegers,
op weg naar Finland, zouden in Duitschland
mogen hebben tanken!
GEEN MILITAIRE WANDELING.
Meer en meer blijkt dat de Russische veld
tocht hoewel het uiteindelijk resultaat niet
twijfelachtig kan zijn, geen militaire wan-
deling is.
Momenteel woedt een bloedige r.veldslag in
I het hooge Noorden in de nabijheid van Pet-
samo. De Finnen strijden met een koude,
methodische razernij en schijnen volgens
berichten van verschillende waarnemers den
Russen groote verliezen te berokkenen. Over
het I mscho land is de Poolnacht gevallen,
de oorlog wordt in duisternis gevoerd. De
finsche skisoldaten glijden geluidloos over
de besneeuwde velden en over het ijs, dui
ken plotseling op en verdwijnen weer. Plot
seling klinken geweerschoten door de roer-
looze stilte van het Poolgebied, een Finsche
patrouille stort zich op den erfvijand en
meestal blijft zij overwinnaar.
De Finnen zullen waarschijnlijk hun
plaatselijk overwicht voorloopig behouden,
omdat het logge Russische oorlogsapparaat
uiterst langzaam op toeren schijnt te kun
nen komen.
Uit Kirkenaes wordt gemeld, dat de Fin
nen aan het front bij Petsamo eenige suc
cessen hebben behaald en dat zij 3 km
zijn vooruitgetrokken.
Men blijft te Helsinki verzekeren, dat de
Finsche troepen de aan de Noordelijke IJs
zee gelegen haven Petsamo nog steeds be
zet houden. De vermaarde nikkelmijnen be
vinden zich op 25 km. van de kust en zestig
km. van de Russische grens. Tot dusver zijn
zij niet rechtstreeks bedreigd. Gistermorgen
werd uit Petsamo vernomen, dat de arbei
ders, die werken aan den bouw eener elec-
trische centrale te Patsjoki, welke de nikkel-
mijnen, van stroom moet voorzien, nog
steeds aan het werk zijn.
SOVJETBASIS IN ESTLAND
GEBOMBARDEERD?
Te Kopenhagen wordt vernomen, dat de
Finsche luchtmacht do Sovjet-Russische
basis te Baltischport in Estland heeft
gebombardeerd. Men verklaart, aldus Reu
ter, dat de Russische hangars ter plaatse
in brand staan.
De militaire toestand op 7 December ziet
er volgens uit goede bron ontvangen bijzon
derheden als volgt uit:
De Sovjet-Russische troepen hebben vier
eilanden in de Finsche Golf bezet, n.1.
Hogland, Lavausarie, Seistari, en Tutersari.
Deze eilanden hadden zij reeds in den aan
vang der vijandelijkheden in bezit geno
men. Tc land zijn de vorderingen, die het
roode leger na zes dagen behaald heeft:
ten eerste dc bezetting van Petsamo (het
geen de Finnen dus nog steeds ontken
nen!), ten tweede eenige vorderingen in
de streek tusschen het Ladogameer en de
Oostzee, waar de grootste terreinwinst op
Finsch gebied een diepte heeft van 20 tot
o0 kilometer. Deze vorderingen werden be
haald. uitgaande van Oechta en Rcboli, in
de richting van het spoorwegknooppunt
van Nurmes, en tenslotte uitgaande van
Petrosavosk.
Ten derde op de Kareüsche landengte, heb
ben de Russen punten bereikt op 30 tot 40
k.m.van de grens. Een aan de spoorlijn die
uit Leningrad komt, en naar Viborg gaat
en een langs dc spoorlijn van Rexholm.
PANIEK IN HELSINKI.
t P® Sowjets hebben, volgens het Finsche
telegraaf agentschap, gebruik gemaakt van
5' bu een aanval op de Finnen ten noor
den van het Ladogameer. Zii vuurden gif-
flL ."de granaten af. Elf Finsche sol
aten werden door het gas aangetast.
te Helsinki'1®dcc,inR .veroorzaakte gisteren
i k' Paniek. De winkels met
gasmaskers werden bestormd
Een nieuwe uittocht wordt voorbereid.
DE MANNERHEIM LINIE
NIET DOORBROKEN.
In competente Finsche militaire krin»n
nVen de°nMend d° S°vietrussische troe*
pen de Mannerheimlinie op de landend»
van Karelie zouden hebben doorbroken zoo
r rhf a e!!d in het Russische legerbe-
ticht werd medegedeeld.