Werd de ïajandoen getorpedeerd? Nog steeds geen voetbal PENSIOENEN Democratie Zweedsche verplichting tegenover Finland AAN VREDESWERK Land- en Zeemacht Silhouet van duikboot gezien Staat van beleg duurt voort De geestelijke krachten in ons volk Mooi offer van bioscoopbezoekers Het Belgische rechtsgebied geschonden Duikboot in netten verward voor Wetswijziging voorgesteld Nieuwe Japaosche auto Dwaze bewering over Nederland Postvluchten op Indië Beste regeeringsvorm tot dusver door de meascbheid geschapen Belgisch protest te Berlija Nederland zal kunnen deelnemen DOCH GEEN GROEPVORMING TEGEN BEPAALDEN STAAT. In de zoo juist verschenen memorie van antwoord van de Eerste Ka mer nopens de begrooting van bui- tenlandsche zaken voor 1940, memo reert de minister allereerst de pogin gen van Koningin Withelmina en Ko ning Leopold tot handhaving en her- atel van den vrede. Alhoewel toegegeven kan worden, dat de positie van de neutrale mogendheden thans sterker is dan in 1918 het geval was, blijft het niettemin de vraag in hoeverre de oorlog- Voerende partijen genegen zullen zijn de me dewerking van de neutralen bij de vaststel ling van de vredesvoorwaarden te aanvaar den. Dit zal trouwens mede van het verdere verloop van den oorlog afhangen. Niettemin is de minister van oordeel, dat, indien de neutralen, hetzij gezamenlijk, hetzij afzonder lijk, in de gelegenheid mochten komen een invloed uit te oefenen die voor de totstand koming van een billijken en daarom meer duurzamen vrede bevorderlijk zou kunnen zijn, die gelegenheid niet zou moeten wor den verzuimd. Rustig voorbereiden en aan de hand van objectieve gegevens uitgewerkte denkbeelen kunnen in dat geval wellicht van nut zijn. Handhaving van onze neutrali teit. De buitenlandsche politiek welke de re geering te midden van den om ons heen woedenden oorlog volgt, blijft wat zij van den aanvang af was: eerlijk, zelfstandig waakzaam, de Nederlandsche onzijdigheid grondend op de objectieve, voor allen gelij kelijk geldende normen van het volken recht 0 Collectieve veiligheid. In de artikelen 11, 15 en 1G van het Vol kenbondsverdrag ziet de minister, rekening houdende met de wijze, waarop de opvat tingen hieromtrent zich hebben ontwikkeld, voor Nederland geenerlei gevaar meer ge legen. Het zou in strijd zijn met Nederlands wetoegrepen eigenbelang uit den Volken bond te treden. Dat een algemeene herorienteering op in ternationaal gebied niet uitsluitend door den overwinnaar zou mogen worden gede creteerd, onderschrijft de minister ten volle., bij het groot aantal onzijdigen, dat, dusver althans nog bestaat, zou zulks practisch ook niet^wel mogelijk zijn. Samenwerking met andere mo gendheden. Het is geenszins uitgesloten, dat de Neder- landsche regeering In een gepaald geval waarin haar dit nuttig zou voorkomen deel zou nemen aan eenige gemeenschappelijke actie van een kring van neutrale staten, die zich niet zou beperken tot Nederland en Bel gië of de Oslo-staten. Veel, zoo niet alles, zal afhangen van de vraag waarop die actie zou zijn gericht. Deelneming aan politieke groepvorming tegen een bepaalden staat of groep van sta ten acht de minister op het voetspoor zijner voorgangers met onze zelfstandigheidspoli- tiek niet te rijmen. RAAD VOOR DE SCHEEPVAART. KAPITEIN NAM EEN PEL LICHT WAAR. r Gisteren is de ramp van het motorvracht schip Tajandoen, dal. zoo men zich zal her inneren, op 7 Dec. jl. in het Engelsche Ka naal na een ontploffing zonk, voor den Raad voor de Scheepvaart te Amsterdam behandeld. Bij den ondergang van het schip werden zes man vermist, terwijl 62 mannen behouden aan land kwamen. Het eerst werd gehoord de kapitein van de „Tajandoen", de heer J. B. Roeterink, die op egn vraag van den president ver klaarde, dat er voor een ontploffing binnen aan boord geen vrees behoeft te bestaan. „Als ik mijn mecning moet zeggen, aldus de kapitein, dan denk ik, dat een torpedo het schip heeft getroffen. Het mijnengevaar was voorbij. Het schip liep volle kracht omdat op die wijze drijvende mijnen het best vemeden worden. Ik grond mijn mee- ning op de plaats, waar het schip is ge troffen, juist- bij de machinekamer". De president vroeg of er nog andere re denen waren om torpedeering aan te ne men. De gezagvoerder vertelde, dat hl) een fel licht op ongeveer 5 meter bo ven water heelt gezien, toen de sloepen in het water waren. „Ik dacht eerst",- aldus de kapi tein, „dat het licht afkomstig was van een reddende boot. De Ita- llaansche en Engelsche schepen wa ren nog zeer ver weg. Later heb ik nog getracht te weten te komen, waar het licht vandaan kwam. Evenwel zonder resultaat. Zoo kwam ik op de meening, dat het licht afkomstig moest zijn van een schip, dat zich niet bekend wilde maken". Prof. Taverne merkt op, dat andere op varenden het licht ook vóór de ontploffing hebben gezien. De heer Roeterink beaamde dit. De tweede stuurman en de uitkijk hadden het schijnsel ook dwars van het schip opgemerkt van de brug af voor de ontploffing. Zij meenden, dat het een pa trouilleerend oorlogsschip was, dat den naam van het schip wilde zien. Tegenstrijdige legerberichten. De kapitein verklaarde verder: Er werd melding gemaakt, dat een Duitsch legerbe- richt van eenige dagen later over den dag van de ramp spreekt van torpedeering van twee Engelsche tankschepen, terwijl uit Engeland gemeld werd, dat dien dag één tankschip werd getroffen. De president wenschte den kapitein ge luk met zijn vastberaden optreden. Silhouet van een duikboot De tweede stuurman, de heer P. Jonker, bevestigt de verklaringen van den kapi tein, terwijl de vijfde machinist, de heer J. F. Muiser zegt, den bovenbouw van een duikboot te hebben gezien. Slechts even bo ven water uitstekend, welke op 2 meter van hem passeerde. Get. verklaart, dat de hoofdmachi nist een dergelijk silhouet had, waar genomen. Op voorstel van den inspecteur-generaal wordt het onderzoek geschorst. De raad zal overwegen een torpedo- of mijndeskundige te hooien. IN VERSCHILLENDE DEELEN DES RIJKS. Vergunningen voor vereeniging en vergadering „op behoorlijke schaal". Ingediend is een wetsontwerp strekkende tot het doen voortduren van den staat van beleg in de gedeelten van het grondgebied des rijks, die krachtens de Koninklijke Be sluiten onderscheidenlijk den lsten en van den Gden November in staat van beleg zijn verklaard. Het ligt in de bedoeling van den ópperbe^ velhebber van Land- en Zeemacht zich de üitóefening van het militair gezag, met uit- sluiting van het overige militair gezag, voor te behouden, met uitzondering echter van de gezagsuitoefening, voortvloeiende uit de de volgende artikelen van de Oorlogswet: Artikel 21: Ingeval directe belangen van de burgerlijke besturen en ambtenaren niet de gewenschte medewerking kan worden verkregen met betrekking tot de werkzaam heden der politie in het belang van de ver wezenlijking van het doel van dit wets voorstel. Artikel 23: Alleen om te kunnen beletten, dat onbevoegden zich ongestraft op de hoog te kunnen stellen van militaire voorberei dingen. Artikel 39: Met dien verstande, dat van deze bevoegdheid slechts gebruik mag wor den gemaakt, als overleg is gepleegd met den Opperbevelhebber en met den betroV ken procureur-generaal, fungeerend direc teur van politie. Geen censuur. Het ligt voorshands niet in het voornemen, over te gaan tot het uitoefenen van cen suur, behoudens de gevallen, waarin dit ook nu reeds geschiedt op grond van arti kel 18 der Telegraaf- en Telefoonwet, ter wijl de bevoegdheden ten aanzien van het recht van vereeniging en vergadering ge heel aan de lagere commandanten zijn overgelaten, met dien verstande, dat door den Opperbevelhebber opdracht is gegeven dat deze vergunningen op behoorlijke schaal dienen te worden verleend. Een radio-voordrachtenreeks. Naar wij vernemen, zal, dank zij de sa menwerking der radio-omroepvereenigin- gen, in het raam van het algemeen pro gramma een reeks radio-voordrachten ge houden worden, waarin aan de hand van ervaringen uit het verleden en uit het he den, de geestelijke krachten welke in het Nederlandsche volk leven, behandeld zul len worden in het licht van den huidigen oorlogstoestand in Europa en de gevaren welke deze voor ons land kan inhouden. De eerste voordracht in deze reeks zal hedenavond gehouden worden van 8.40 tot 9 uur doop rrof. jhr. mr. B. C. Savornin Lohman voor de microfoon van de N.C.R.V. over het onderwerp: „Nederland paraat". Alle wedstrijden, welke voor de competitie van den Koninklijken Nederlandschen Voetbalbond op Zondag 14 Januari werden vastge steld, zijn afgelast. Hoewel daarvan nog geen officieel bericht is, zullen vanzelfsprekend ook de wedstrijden van den N.H. V.B. worden afgelast. Wederom dus geen voetball Naar een billijker verhouding tusschen de verschillende groe pen gepensionneerden. Ingediend is een wetsontwerp, hou dende wijziging en aanvulling van de pensioenwetten voor de zee- en landmacht, van de militaire wedu- wenwet 1922, van de pensioenwet voor het personeel der Kon. Marine reserve, van de pensioenwet voor het reserve personeel der landmacht, als mede van de wetten van 31 Dec. '33. Ter toelichting schrijven de ministers van Defensie en van Binnenlandsche Zaken o.a.: In de nieuwe personeelsorganisatie der Ko ninklijke Marine is sedert 1 Juli 1937 een ca tegorie Europeesche schepelingen opgeno men, aan te nemen in Ncd.-Indië en be stemd om, na in Nederland te zijn opgeleid, uitsluitend in Nedcrlandsch-Indië te dienen, liet betreft hier niet de oprichting van een afzonderlijk korps schepelingen, doch uit breiding van het bestaande korps Europee sche schepelingen. Op deze zg. „Indische schepelingen" is de pensioenwet voor de Zeemacht van toepas sing. Ongewijzigde toepassing dezer wet zou evenwel modebrengen, dat de Indische sche pelingen, na een diensttijd van ongeveer 15 jaar, reeds zouden kunnen aanwijzen het voor pensionneering wegens langdurigen dienst vereischte aantel dienstjaren. Naar de meening van "de ministers be staat er echter geen aanleiding om voor ge noemde schepel^igen, die voor het over- groote deel worden gerecruteerd uit in Ne dcrlandsch-Indië geboren en getogen jonge lieden en die aldaar voortdurend verblijven, den tusschen de keerkringen doorgebrachten tijd voor pensioen dubbel te tellen. De voorgestelde aanvulling van het eerste lid van artikel 23b der pensi oenwetten voor de zee- en landmacht dient om de beperking, waarvan de bezoldiging uit de - publieke kas wordt genoten, ook van toepassing te verklaren op gewezen militairen, die gepensionneerd zijn op grond van het bepaalde in artikel 2 onder 4 b dier wetten. De omstandigheid, dat deze gepensionneerden thans inkom sten als vorenbedoeld onverkort naast elkander kunnen genieten, wordt niet billijk geacht ten aanzien van anderë categorieën van gepen sionneerde militairen. 340.19-3 199 .ita 9. Onevenredig hooge Inkomsten. Een overeenkomstige aanvulling is, voor wat de militaire inkomsten betreft, noodig gebleken ten aanzien van de met reserve plicht gepensionneerden, de gepensiorfneer- de militairen, die tevens in het genot zijn van een ministerspensioen en ten aanzien van hen, die na pensionneering als reser vist, opnieuw een verbintenis bij het re- servepersoneel, dan wel een verbintenis bij den vrijwilligen landstorm hebben aan gegaan. Met name bij opkomst onder de wapenen in tijden van oorlog, oorlogsge vaar of andere buitengewone omstandighe den kan, zooals de op hen van toepassing zijnde wetten thans nog luiden, door deze categorieën van gepensionneerde militairen het aan hen verleend pensioen, naast hun militaire inkomsten, onverkort worden ge noten. Het totaal van hun inkomen wordt daardoor, in vergelijking met hun ranggenooten, onevenredig hoog. Om deze ongelijkheid voor een deel weg te nemen, dienen een aantal wijzi gingen en aanvullingen. De met reserveplicht gepensionneerde mi litairen, die voor 1 Juli 1923 werden gepen sionneerd, kunnen, zooals de wetsbepalin gen thans luiden, de inkomsten uit of in verband met een ambt of een betrekking in dienst van een der lichamen, genoemd in artikel 3 en artikel 4 der Pensioenwet 1922 naast hun pensioen, onverkort genie ten. Wanneer zij echter voor langeren duur in militairen dienst zijn, zullen zij voren bedoelde inkomsten moeten derven, terwijl bovendien', wordt het hier besproken wets ontwerp tot wet verheven, de beperkende bepalingen van cuihulatie van pensioen met militaire inkomsten op hen van toepassing zullen zijn. Zoodat het mogelijk is dat hun totale inkomsten belangrijk zullen dalen beneden die, welke zij voor hun verblijf in werkelijken dienst genoten. Een bepaling is voorgesteld om zulks te voorkomen. Voor Bio en Steuncomité. De Kerstcollecte ten bate van de stich ting Bio-Vacantieoord, welke in alle biosco pen gehouden is, heeft het formidabele be drag van ruim f 76.000.— opgebracht (vo rige jaar ruim f 42.000). Zooals men weet, is, dank zij de bemid deling van den Nederlandschen Bioscoop bond, met het oog op de bijzondere tijds omstandigheden de helft van deze óv brengst bestemd voor het Nationaal Steun comité 1939. Aan het Nationaal Steuncomité 1939 zal derhalve een bedrag van c.a. f 38.000 wor den uitgekeerd. Het hoofdbestuur van den Nederlandschen Bioscoopbond betuigt zijn diepe erkentelijk heid jegens het bioscoopbezoekend publiek, dat door zijn milde gaven zulk een schit terend resultaat, waarvan èn Bio-vacantic- oord èn Nationaal Steuncomité 1939 profijt hebben, heeft mogelijk gemaakt. Jachtvliegtuigen en luchtafweer geschut verdrijven de Duitsche toestellen. Vliegtuigen van buitenlandsche na tionaliteit hebben gisteren op ver scheidene plaatsen boven België ge vlogen. Het luchtafweergeschut is daarbij opgetreden. Nader deelt het Belgische ministerie van landsverdediging mede: In den loop van gisteren hebben Duitsche vliegtuigen herhaalde malen boven Belgisch gebied gevlogen. Onze patrouilles hebben den jacht op hen geopend en het luchtafweer geschut is in werking getreden, o.m. in de streken van Gent, Brussel, Hasselt en Luik. De Belgische regeering heeft beslo ten te Berlijn een protest in te dienen ten aanzien van deze schending van het rechtsgebied van den staat. De noodlanding der Duitsche machine. Van Duitsche zijde wordt thans de nood landing van het Duitsche vljegtuig bij Meche- len gemeld. Volgens D.N.B. zou het hierom een ongewapend vliegtuig gaan, dat tenge volge van het slechte weer verdwaald was. Het werd licht beschadigd. De inzittenden, die ongedeerd waren, zijn geinterneerd. Zuiniger in het gebruik, maar minder snel dan de Amerikaan- sche wagens. Binnenkort zal in Japan een nieuwe zui nige automobiel op de markt verschijnen. Deze auto gebruikt niet zooveel benzine als de in Japan ingevoerde auto's, doch kan niet zoo snel rijden als de Amerikaan- sche wagens en ook de motor is niet. zoo krachtig. De lage snelheid heeft echter niet veel te beteekenen in een land, waar het den automobilisten bij de wet verboden is harder te rijden dan 35' K.M. per uur. Deze nieuwe auto biedt plaats aan vijf per sonen, den bestuurder inbegrepen en wordt vervaardigd door de Toyoda automobiel maatschappij. Koloniën touden onder protecto raat komen. olgens den Amerikaanschen ontdek kingsreiziger William la Warre zou Neder land er over denken zijn bezittingen in de Antillenzee onder protectoraat van de v ereenigde Staten te plaatsen ingeval, dat het slachtoffer zou worden van een Duit- schen inval. De Amerikaansche vlootauto- riteiten zouden op het oogenblik de kwestie bestudeeren. (Bij navraag te bevoegder plaatse wordt ons er op gewezen, dat dit bericht van iede- ren feitelijken grond ontbloot is en be- J schouwd^ moet worden als geheel uit de lucht gegrepen. Red.) Op de heenreis landde de Toren- valk gisteren te Jodhpur. De Emoe verblijft onder commando van Schot nog te Calcutta. Op de terugreis bereikten de Buizerd en de Nandoe resp. Basra en Medan. De Fransche kamer is gistermiddag bij» eengekomen. Herriot, die Dinsdag tot voor zitter herkozen was, hield een voortdurend door toejuichingen onderbroken openings rede, waarin hij begon met te zeggen, dat Frankrijk sedert vier maanden onderworpen is aan de wreedste en meest onverdiende beproeving. Welke Franschman en wie ter wereld, die te goeder trouw is, zou hiervan niet ten volle het karakter en den zin begrij pen?, aldus Herriot. Na allen geduld te hebben geoefend, na moedig al het z.g. prestige van de eigen liefde te hebben opgeofferd aan den harts-, tochtelijken wil, menschenlevens te sparen, hebben Frankrijk en Engeland zich moeten verheffen. Waarvoor? Met Daladier en Chamberlain is het Roo- sevelt, die antwoordt met zijn boodschap van 3 Januari: „voor verdediging van de democratie als de beste regeeringsvorm, die de menschhcid tot dusver ooit geschapen heeft." Herriot verklaarde, dat er reeds heel wat punten zijn, die tot troost strekken en noemde in dit verband het heldhaftig ver zet van Finland tegen de Sovjet Unie. La ten wij, zeide hij, daaraan niet twijfelen: Finland vormt niet slechts een voorpost van de Westersclie beschaving, zijn over winning, zuiver als de sneeuw van zijn grond,, vormt de triomf van den geest over de materie, van de menschelijke waarde over het ruw geweld. Tenslotte sprak Herriot onder langdurige toejuichingen ovec de organisatie van den komenden vrede, die zich zal moeten basee ren op deze gedachte, dat er geen werke lijke beschaving is zonder eerbied voor het gegeven woord. Het internationale recht zal gegrond moeten zijn op de wet van de mo raal, doch het zal ook verzekerd moeten zijn door een welomlijnd regime van veiligheid, Het zou zijn om aan de toekomst der mensch- heid te twijfelen, indien volken, die slechts veiligheid verlangen voor hun haardsteden en hun arbeid, op ieder oogenblik konden worden opgeschrikt door de luimen en eer zucht van enkelen. Tot het verleenen van materl- ëele en humanitaire hulp. In zijn openingsrede van het Zweedsche parlement legde koning Gustaaf er allereerst den nadruk op, dat Zweden zijn zelfstandig heid en neutraliteit wil handhaven. Spre kende over den Finsch—Russischen oorlog, zeide de koning: Zweden voelt zijn verplichting, Fin land alle materieele en humanitaire hulp te verleenen, die het, rekening houdende met zijn eigen mogelijkhe den, kan geven. Samenwerking met de neutralen. De Noorsche samenwerking, zoo ging de koning voort, ligt hem steeds na aan het hart. Deze samenwerking heefte en wezen lijke taak in het waarnemen der gemeen schappelijke belangen der neutralen. Hij hoopt, dat zij ook een factor in dienst van den algemeenen vrede kan worden. 109 millioen kronen voor de de fensie. In den loop van dit jaar zullen op de gis teren door de regeering ingediende begroo ting aanvullende credieten worden gevraagd voor defensie. Reeds thans zijn 109 millioen kronen aangevraagd voor de directe behoef ten van de landsverdediging. Wegens schending neutraliteit. Vernomen wordt, dat de Belgische regee ring voornamens is, te Berlijn te protestee ren naar aanleiding van het vliegen over Belgisch grondgebied door een Duitsch vlieg tuig, dat, zooals wij gisteren meldden, Woensdag te Mechelen aan de Maas een noodlanding heeft gemaakt. Vreemde gewaarwording Deenschen visscher. van De Deensche visscher Olofson uit Tangen bij Skagen heeft verteld, dat hij, toen hij gistermorgen ten N.O. van Skagen aan het visschen was, plotseling met groote kracht aan zijn netten voelde trekken. Kort daarop werden, aldus de Tel., de periscoop en de omtrek van een duikboot zichtbaar. Vijf a tien minuten lang werd zijn schip voortgetrokken toen plotseling de kabels van de netten braken. De nationaliteit van de duikboot kon niet vastgesteld worden. Olofson verklaarde uit drukkelijk, dat hij zich niet vergist kan hebben.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1940 | | pagina 2