De mijnramp
Voor het kind
^kVERUJflRfllING
3
graden vorst!
Wat dan??
Méér dan 20 graden
vorst
Een meter dik ijs in het
Heldersche kanaal
te Huisduinen
Aan onze admteeïdete
PUROL
De Vries. Alkmaar
J
De Vischbuurt op
de schaats
Schuim den aanslag weg met Ivorol
©ecueefe ut Setém en JxmtaAieJin
VJxloA yacui cue fieen
Zaterdag 13 Januari 1940
Tweede Blad
£taddnieiuu-4
Herinneringen aan den winter
van 1890 en van 1929
Gemeentebestuur
helpt gedupeerde bewoners
Week der gebeden
ftorstcifke Stand vaa Den Hektor
$itt voor fuffm CA tabak
Laaiend enthousiasme en
spannende kampen
Hedenmorgen 8 uun
IJs-elijk gebeuren
Temperatuur en Barometerstand
Het was geen. wonder dat tijdens de felle
winterperiode in de eerste maanden van
1929 de kronieken werden nagezien ter her
innering aan vroegere strenge winters. En
vooral deed men dit met den beruchten win
ter van 18901891, toen speciaal Den Hel-
Krachtig optreden tegen onwillige
eigenaars.
Het rijk is verantwoordelijk voor de scha
de, aangericht door de mijnramp te Huisdui
nen. Daarover zijn alle gemeentelijke instan
ties het wel eens en evengoed als men de
gedupeerden door de inundatiewerken, de
schade vergoed, is men verplicht de schade,
door andere defensiemaatregelen veroorzaakt,
uit te betalen. Dit was ook de meening van
het Algemeen Steuncomité in Den Haag,
zoodat daaruit geen gelden verstrekt zullen
der goed zijn beurt kreeg. Zoo leest men iivi worden om de bewoners de schade te vergoe
de Heldersche Courant, dat men in die da
gen geen pet en hoed meer in Nieuwediep
zag. Iedereen droeg krollen, of petten-met
mouwen, waaruit alleen mond en ooren te
voorschijn kwamen.
Het waterverkeer lag volkomen stil, zoodat
al spoedig gebrek aan praktisch alles ont
stond. Spoedig was b.v. geen gist voor de
bakkers meer aanwezig. Een kloeke grossier,
de heer J. Bais, waagde echter het stoute
stukje om per slede, bespannen met twee
paarden heel naar Schiedam te trekken ten
einde in dat euvel te voorzien, al kostte hem
dat dan ook drie bevroren vingers; hij kwam
echter met een goeden voorraad terug.
Het jjs in het Heldersche kanaal was
meer dan een meter dik en bleef dat
ongeveer 12 weken.
Er waren ook interessante belevenis
sen in dien versehrikkeiyken winter: ge
weldige ijsmassa's bedekten het Mars
diep en bij opkomenden vloed kruide het
berg-hoog tegen den dijk op, zoodat me
nigmaal vanaf de Kerkgracht te zien was
dat het ver boven den dijk uitstak en op
tal van plaatsen zelfs steenen van den
dijk mee naar boven gingen.
11 Februari '29 ving echter een koude-
periode voor Den Helder aan, die niemand,
die haar meegemaakt heeft, meer vergeten
zal. In den nacht van Zondag op Maandag
begon het door te vriezen en dat wel dus
danig dat men van een koude-plaag kon
spreken. Door den wind was het zelfs ver
scheidene dagen kouder dan in 1890.
En die toestand hield aan tot ver in Maart
van dat jaar. Nu eens liep het kwik wat
omhoog en haalde men ruimer adem, dan
weer daalde het en werden voor Holland
haast fantastische temperaturen bereikt. In
dftt opzicht zijn de 8, 9 en 10 gradejj vorst
die we thans noteeren maar kinderspel.
De Heldersche Courant van die dagen
stond er vol van. Men leest de spannendste
verhalen over de Siberische koude. Over de
aanvankelijke worsteling van de Texelsche
boot, die het niet tegen het ijs kon bolwer
ken, over de ESONA die alles met auto's
deed, en over het isolement van de eilanden.
De Zuiderzee was een groote ijsbaan waarop
echter door de hevige koude slechts met ma
te geschaatst werd.
Eind Februari begon het na een vrij „mil
de" periode weer plotseling hard door te vrie
zen. Wederom temperaturen van ongeveer
20 graden.
Het waterleidingbedrijf kreeg het hard te
verantwoorden. Het personeel vocht een
maal 36 uur achtereen, zonder uit de kleeren
te komen. Ontelbare hoofdbuizen waren ge
sprongen, en op sommige plaatsen was 80
procent van huisleidingen kapotgegaan. De
filters van het Waterleidingbedrijf waren be
vroren en het grondwerk was praktisch niet
mogelijk aangezien de grond 75 centimeter
dik bevroren was.
Het was een barre winter, van een herha
ling waarvan wij gespaard hopen te blijven.
De armen hadden het slecht in die dagen en
een tocht over straat was werkelijk een avon
tuur apart. Daarbij leed iedereen armoede.
Men kon bijna geen water meer krijgen, er
kon buiten slechts in beperkte mate gewerkt
worden en het. reizen was vrijwel onmogelijk.
Geen wonder dan ook dat toen uiteindelijk
de dooi inviel, einde Maart, iedereen zich ge
lukkig prees, zelfs de meest verstokte
schaatsenrijders.
Samenkomst van hedenavond gaat
niet door.
In een advertentie in dit nummer wordt
medegedeeld, dat de laatste samenkomst,
welke in de „Week der Gebeden" in het Evan
gelisatiegebouw in de Palmstraat zou gehou
den worden, wegens verschillende omstandig
heden niet kan doorgaan.
12 Januari 1940.
BEVALLEN: M. LedoeB' z.; J.
Hartmanden Besten, z.; T. M. -lik, z.
OVERLEDEN: Wed. A. Stein geb. D.
Graaff, 89 jaar.
de aandacht van H.H.
de aankondiging van hun
Wij vestigen
adverteerders op
„Opruiming",
Toegestaan zijn de volgende aanduidingen.
Jaarlijksche Opruiming
Halfjaarlijksche Opruiming.
Seizoen-Opruiming.
Balans-Opruiming.
Inventaris-Opruiming.
den. Men wacht dus op de beslissing van de
regeering.
Maar...... ambtelijke molens malen meestal
langzaam en op Huisduinen zitten heel wat
bewoners met de planken voor hun open ko
zijnen, te wachten tot er een schaderegeling
getroffen is, omdat ze zelf niet in staat zijn,
de aan diggelen gesprongen ruiten te ver
nieuwen.
Het gemeentebestuur, dat zeer actief
in dit geval geweest is, heeft de knoop
nu doorgehakt. Aan de mensehen zal een
voorschot verstrekt worden, waarmee zjj
hun bulletjes in orde kunnen brengen.
Dat voorschot zal het rjjk aan het ge
meentebestuur terug moeten betalen,
maar in ieder geval, de mensehen te
Huisduinen behoeven niet langer achter
schotjes te zitten.
De bewoners, die wel in staat zgn de scha
de te betalen, moeten dit voorloopig voor
eigen risico laten herstellen, maar ook voor
hen bestaat natuurlijk een even groote kans,
dat zij de zaken vergoed zullen krijgen. Ze
zullen dus verstandig doen, kwitanties en der
gelijke te bewaren, om die later te kunnen
overleggen.
Dan is er nog een derde groep. De groep
van huiseigenaren, die weigeren aan hun
huurders nieuwe ramen in de woningen te
zetten en die redeneeren: „herstel deze schade
zelf maar". Dat is natuurlijk onbillijk en het
is mogelijk, dat wanneer zij niet spoedig
maatregelen nemen om de woningen weer be
woonbaar te maken, dat het gemeentebestuur
ertoe zal overgaan deze woningen onbewoon
baar te verklaren. Een woning zonder ramen
en met ontzette deuren kan nu eenmaal niet
bewoonbaar noemen. De wet schrijft voor, dat
een woning water- en tochtdicht moet zijn.
Men zal dus goed doen de verstandigste weg
te kiezen en zoo gauw mogelijk de zaken te
laten repareeren.
Naar wij vernemen zal door Maatschappe
lijk Hulpbetoon een onderzoek worden inge
steld in hoeverre de mindergegoeden zelf de
schade kunnen betalen en in hoeverre de ge
meente hen zal moeten bijspringen met een
voorschot.
Binnen zeer korten tijd mag dus verwacht
worden dat Huisduinen er weer als een be
woonbaar dorp uitziet.
Ruwe Huid
Ruwe Handen J
Ruwe Lippen
Doos 30 cent.
Bij Apoth. en Drogist
Prachtig resultaat van den zegel
verkoop.
Ook dit jaar is de verkoop van zegels en
kaarten voor het kind zeer bevredigend ver-
loopen. De Heldersche bevolking toonde op
nieuw het hart op de goede plaats te dragen.
Men schrijft ons daarover:
Door middel van het bestellend personeel,
hetwelk bestond uit 13 personen, gesteund
door 6 diverse familieleden, werden verkocht:
50.940 zegels
329 series kinderprentbriefkaarten.
435 losse kinderprentbriefkaarten.
De gezamenlijke waarde hiervan bedroeg
3.221,81. Van dit bedrag komt als zuivere
winst ten goede aan het Misdeelde Kind
1.347,45.
De firma Vroom en Dreesmann, die den ar
beid altijd krachtig steunt, verkocht in haar
zaak voor een bedrag van 182,58 aan zegels
en kaarten. Hierdoor werd een winst verkre
gen van ƒ55,89 i/j, welk aandeel in bovenge
noemd bedrag verdisconteerd is.
Van de pl.m. 9500 woningen in Den Helder
(e.o.) konden er pl.m. 2800 niet worden be
zocht, tengevolge van den bijzonderen toe
stand, waarin we dit jaar verkeeren. De mobi
lisatie heeft ook hier haar invloed doen gelden.
Dat dit op het eindcijfer een zeer sterken in
vloed heeft doen gelden, is niet te verwon
deren. Het bedrag had, gezien de spontane
koopvaardigheid van onze stadgenooten, veel
hooger kunnen zijn, indien wij allen maar een
bezoek hadden kunnen brengen.
Door de uitingen van het publiek blijkt ons
telkens weer, dat men de Kinderzegelactie
beschouwt als een gemeenschappelijke zaak,
waarbij allen zijn geïnteresseerd. Wij kunnen
niet genoeg dankbaar zijn voor zooveel saam-
hoorigheidsgevoel in onze gemeente.
Vergaderingen werden niet bezocht wegens
tijdgebrek. De Marine-instellingen werden dit
jaar op verzoek voorbijgegaan wegens O. en
O. kaartverkoop.
Gezien dit alles is de verkoop schitterend
geweest.
Ons werk is gebaseerd
ilLLLL" °P brandstoffen- A
besparing
Gistermiddag was de Vischbuurt op
de schaats.
Een belangrijk deel der bewoners van
dit stadsdeel heeft het, vooral in deze
wintermaanden, niet gemakkelijk. Pe ver
diensten liggen öf voor zeven-achtste, óf
heelemaal, stil,, en was het dus wonder,
dat enkele jonge kerels het initiatief, ge
zien het succes van de eerste werkloozen-
wedstrijden, de koppen bij elkaar staken
en aldra het besluit namen óók een
wedstrijd op touw te zetten. Er werd een
organiseerend comité in elkaar gedraald,
er werden gedeputeerden benoemd, die
langs de huizen zouden gaan voor het be
machtigen van de hoognoodige contanten
en weer anderen werden gebombardeerd
tot inschrijvers.
En gistermiddag werd er gereden en het
strijdperk was de Spoorgracht, vanaf de
Botbrug.
Het was een wedstrijd, die in het teeken der
gemoedelijkheid stond. Er waren hard-gele
Perl-vlaggen, die niet wapperden omdat er
geen wind was. Er was een baan, die iederen
keer als er gestart was, verdween. Dan liep
en holde het publiek namelijk anaar voren,
om de prestaties der renners toch maar goed
te kunnen volgen. Er was geen houden aan!
Er was een starter, een forsche kerel met
een klein rood-wit-blauw vlaggetje. Die telde
steeds tot drie en zwaaide dan met zijn banier
als was het een kostbare standaard.
Niemand was thuisgebleven. Het man
volk stond op, of langs, het jjs en al die
oude wjjfkes van de Keizersgracht hadden
hun Vrjjdagsche bezigheden in den steek
gelaten en stonden zusterlijk naast elkaar
hun Jelle's, Sander's en Douwe's aan te
voeren. Ze stonden er met de blauwe boe
zelaars en bonte schorten, zóó van de vaat
gerend. Glimmend van de kou en... ple-
zanterie.
De mannen réden.
Ze reden hard, of poogden hard te rijden. In
dit laatste werden zij nog wel eens gehandi
capt door de scheuren in het ijs. Maar wie let
bij zulk een spannenden kamp op zulke klei
nigheden...?
Aan den start, en langs de denkbeeldige
ljjnen, vuurden de niet-schaatsers de rijders
aan. Dat was van „Roei op Urrekers;!!!" en
van „Geef 'm van ketoen Hessel.of „Laat
je niet kiste, Bul...!!!"
En de Bullen, de Hessels en „Urrekers"
gaven 'm van katoen, dat verzekeren we U.
Zij het op sloffen) zij het op „gimpies" of zij
het op doodgewone alledaagsche blauwe ha-
ringtrekkerskousen.
Keeren de kansen...??
De strenge vorst, die wjj in den aan
vang dezer week hadden, schijnt weer
tot het verleden te behooren. Langzaam
aan stijgt het kwik in den thermometer,
en daarbij is ook het weerbericht voor
schaatsenrijders niet meer zoo gunstig
als enkele dagen geleden. Overigens is
er geen reden tot wanhopen en het
heeft er nog niets van dat vandaag
en morgen niet van een uitstekend jjs-
weekeinde genoten kan worden.
Wat het verloop der temperaturen
betreft, om 8 uur gistermorgen vroor
het 6.4 graden, om 12 uur 8.8, om 2
«ur 1.6 (de hoogst geregistreerde
stand), om 4 uur weer 2.2, om 8 uur
2.6, om 12 uur vannacht 3, om 4
uur 4.6 (laagste stand in deze periode)
en om 8 uur vanmorgen 3.2.
In de omgeving van Den Helder be
vond zich vanmorgen vroeg een mist
bank. Dat kan een veeg teeken zijn,
doch het is zeer wel mogelijk, dat deze
bank weer verdwenen is als deze regels
onder de oogen van onze lezers komen.
Eveneens bleek er eenige vochtigheid
in de lucht te zijn. Daartegenover staat,
dat de barometer nog zeer hoog staat
en dus moed getft voor de eerstvolgende
paar dagen.
Wat een vuur...!
De jongsten sprongen van pure overmoed
dwars over de baan heen en de vrouwen gil
den. De oude baasjes stonden te mummelen en
te trappelen als het verkeerd ging en hadden
het land, dat ze zélf niet in konden vallen.
Het was een pleizierige middag!
Vooral ook, omdat ons werd verteld, dat de
Vischbuurt best gegeven had en dat men voor
de centen nuttige kleeren en dito consumptie
artikelen gekocht had.
De zon scheen, de baan glansde en ieder
had z'n zorgen maar, terwille van de goede
zaak thuisgelaten.
Men reed tot aan den schemer toe en
heel de Vischbuurt was het er roerend
over eens, „dat 't gekneisd" gegaan was.
En zóó was 't ook!
Hier volgen de prijswinnaars:
le pr. B. de Boer, 6.5 pond spek, 1 bus
koffie.
2e pr. J. de Valk, 5.1 kg spek, 1 worst.
3e pr. W. de Valk, 3.50, 1 mud eierkolen,
1 paar klompen.
4e pr. G. Pomper, 2.50, 1 mud eierkolen,
1 paar klompen.
5e pr. Schoonheden, 2.50, 1 mud eierkolen,
1 paar klompen.
6e pr. Kooy, 2.50, 1 das, 1 paar klompen.
7e pr. J. de Wijn, 1 slipover, 1 worst, 1 koek.
8e pr. A. Oosting, 1 mud eierkolen, 1 paar
klompen, 1 fietsband.
9e pr. Datema, 1 slipover, 1 worst, 1 koek.
10e pr. Mustemaker, 1 bus cacao, 2 pond
vet, 1 paar kousen.
11e pr. Boogaard, 1 mud eierkolen en div.
12e pr. J. Buis, 2 pond meel, 1 flesch slaolie
en div.
Men verzocht ons mevr. Forre te danken
voor haar diensten als „eerste hulp bij onge
lukken" op de baan.
zoodat het mooie witte glazuur Uwer tanden weer te voorschijn komt. Tube 60, 40 en 25 ct.
Eindelijk en ten langen leste heeft dan
Den Helder z'n ijs gekregeneindelijk
beleeft men dan ook aan dit (ten on-
rechte!) als koudste en meest barre punt
van Nederland uitgekreten stukske
grond de vreugden van een ijsfestijn,
dat sedert een week thans met volle teu
gen zoowel door jong als door oud, zoo
wel door arm' als door rijk in even in
tense mate genoten wordt.
ledereen is enthousiast. Iedereen
heeft er plezier in en daarom stemt het
lichtelijk tot verwondering, dat men in
de kringen onzer stedelijke overheid
min of meer aan ijs-stroefheid geleden
heeft. Hetgeen bij een doorgaans zoo
actief college tot hoogelijke verwonde
ring aanleiding geeft.
In de eerste plaats was daar de onver
lichte stadsbaan aan de Kerk- en Loods-
gracht. Eerst Donderdagavond, dus fei
telijk te laat, werden schijnwerpers aan
gebracht. Dat was. nadat men de bur
gerij reeds 3 of 4 dagen lang aanleiding
tot critiek en mopperzucht gegeven had.
Maar enfin zand erover! Donderdag
waren er eindelijk de schijnwerpers met
alle vreugden vandien voor den schaat
senden burger. Maar er was nog iets
anders
Voor het organiseeren van de werk-
loozenwedstrijden had de organiseeren-
de instantie de beschikking noodig over:
2 tafelstwee lijnen en 2 vlaggestok-
ken. Wat lag er nu meer in de lijn, dan
dat voornoemde instantie zich tot het
gemeentebestuur wendde ter verkrijging
van deze luttele voorwerpen, die men op
het gemeentelijk terrein bij tientallen
had liggen. Gezien het feit, dat hier iets
voor de minder bedeelden onzer broe
ders gedaan werd, mocht worden ver
wacht, dat men deze voorwerpen met
een breed gebaar disponibel zou stellen.
Het heeft niet aldus mogen zijn. Er
waren bezwaren. Van welken aard, is
ons niet bekend, maar ze moeten wel
zeer belangrijk geweest zijn.
Overigens teleurstellend, zoo weinig
sportiviteit bij ons college. Men had
een andere houding verwacht, nu een
deel der bevolking voor het minst finan-
tieel-krachtige deel op den bres ging
staan.
Waar bleef de steun aan het veelge
roemde particuliere initiatief? Waar
bleef de stimulans van boven-af
]a waar?
En nu wij dan toch aan het protestee
ren geslagen zijn, nóg een protest.
Zaterdagavond aanwezig op een uitvoe
ring van een onzer plaatselijke vereeni-
gingen (en lang niet de minste!) viel het
ons op, hoe weinig verheffend feitelijk
het peil was, waarop het cabaret-pro
gramma stond. Het was een enkele maal
amusant, maar veelal ordinair, zouteloos
in hooge mate, en soms zelfs kwetsend.
Men kan twee wegen met dergelijke
gezelschappen bewandelen; de eerste is
inzage eischen in het af te werken pro
gramma, en de tweede een betere
selectie toepassen in de keuze van het
gezelschap. Er zijn duizend gezelschap
pen in den lande, dus keuze te over.
Maar het is niet goed voor de reputa
tie van een vereeniging als zij haar leden
en donateurs „vergast" op dergelijke
laag-bij-de-grondsche „humor". Vooral
niet als het gaat om een vereeniging, die
zulk een goeden naam heeft als die van
Zaterdagavond j.l.
De vraag van vandaag is niet alleen, hoe zal
deze oorlog tot een einde gebracht worden,
maar evenzeer, wat voor maatschappij zal
men op moeten bouwen, om aan de altijd
durende verschrikking van een oorlog te ont
komen. Toen ruim 20 jaar geleden de vrede
gesloten werd, beter is misschien om te
zeggen „opgelegd" werd, toen hebben de
mogendheden tegen elkaar gezegd: „Dat nooit
meer". Men heeft zich ernstig voorgenomen
een weg te vinden, die tot een dergelijke ver
schrikking als de oorlog van 19141918, nim
mer meer zou leiden. Helaas, de weg dien
men ging was de verkeerde en moest nood
zakelijkerwijs leiden tot nieuwe botsingen in
den geest en straks tot een strijd met de
wapenen.
Er is eigenlijk nooit vrede geweest na
1918. De twintig jaren, die er tusschen
liggen, zijn een gewapende stilstand tus
schen de volkeren geweest. Men is tenslotte
wel aan de conferentietafel met elkaar
gaan zitten, maar niet als gelijken, niet
als menschen, die volkomen vertrouwen
in elkaar hebben en samen in eerlijkheid
en oprechtheid willen bouwen aan een
maatschappij, gegrond op een gezonde
basis. Tegenover elkaar zaten vertegen
woordigers van overwinnaars en over
wonnenen. Tegenover elkaar zaten in den
geest verbitterde menschen, die elkaar
heimelijk aanzagen voor de schuldigen van,
heel die zee van ellende, die pas achter
den rug was. Men heeft verdragen ge
sloten en telkens moest de overwonnene
ervaren, dat hij de verliezende partij was.
Inplaats van een geest van vertrouwen
groeide een geest van verzet, inplaats van
toenadering kwam er langzaam maar
zeker verwijdering. En met het toenemen
van het wantrouwen groeide het verlan
gen van den een om zich tegen den ander
sterk te maken, opdat een onverwachte
aanval geen overwinning zou brengen. De
bewapening werd ingezet.
Men ziet nu de fouten wel, die gemaakt zijn
tusschen 1918 en 1939. Hoe kan men die nu
in de toekomst voorkomen. Dat is de vraag
waarmee verschillende staatslieden zich nu
reeds bezig houden.
Het is een vraag, die niet zoo eenvoudig t;f
beantwoorden is. In diepsten grond schuilt de
fout ln den mensch. Inplaats van op een basis
van recht met elkaar samen te werken, heeft
men een basis van macht gelegd, inplaats van
een geest van liefde, heeft men in een geest
van hoogmoedige zelfoverschatting onder
handeld. Eerst als de geest, als het hart van
den mensch veranderd is, zal de grondslag
van zijn verhouding tot zijn medemensch
anders worden.
En nu is dit de angstige zekerheid, dat
een oorlog niet leidt tot toenadering, maar
tot verbittering, dat een oorlog geen geest
kweekt van liefde, maar van haat. Straks
zullen opnieuw overwinnaars en over
wonnenen tegenover elkaar aan de confe
rentietafel plaatsnemen en men zal daar
niet beginnen met de erkenning, dat men
beiden verkeerd heeft gehandeld, men zal
alleen zijn rechten als overwinnaar aan
den ander opleggen. En weer zal men
hetzelfde schouwspel te zien krjjgen als
b(j de vorige „vredesconferentie". Tenzij
de geest, het hart van den mensch ver
anderd wordt. Maar daartoe is andere
Macht noodig, de Macht, die men op de
conferenties altjjd uitgeschakeld heeft.
Men meende het zelf wel klaar te kunnen
spelen. Men heeft het klaar gespeeld. De
wereld is opnieuw gereed voor den onder
gang.
Het ziet er Inderdaad weinig hoopvol uit
voor onze wereld.
BIOSCOPEN:
Tivoli-Theater, Spoorstraat, acht uur:
„Die Twee van de Marine" en „Vergeefsche
„Wraak".
Rialto, Spoorstraat, acht uur:
„Morgen geuit 't beter".
Witte Bioscoop, Koningstraat, acht uur:
„Het Land der Vechtersbazen" en „De Geheim
zinnige Speurhond".
Zondag H Januari.
Musis Sacrum, 8 uur. Winter-kermis.
Zaterdag S0 Januari.
Musis Sacrum, 8.15 uur. Soirée Dansante
van de Rhythm Soldiers.
Barometerstand Den Helder
Haximum temperatuur lucht:
Laagste temperatuur:
Wind: richting: O.N.O.,
Licht op:
777.5
—3.2
—4.6
kracht: 1
4.41
Bjj het onlangs gehouden examen boek
houden van de „Vereeniging van Leeraren in
de Handelswetenschappen" slaagde onze stad
genoot P. Kootker.
Onze vroegere stadgenoot, de heer N.
Dekkers, oud-leerling van den politiecursus,
alhier, slaagde voor het examen van grens-
commies,
