De „Arendskerk"
GETORPEDEERD
Zweden
te
protesteert
Moskoe
Nieuwe felle vorstperiode
voor de deur
DAGBLAD VOOR DEN HELDER EN HOLLANDS NOORDERKWARTIER
DOOR DE DUITSCHERS
Alle
opvarenden
gered
Niet getroffen op grond van
Fransche inlichtingen
Vijf militairen gedood
Dr+ Colijn in
Den Haag terug
Duitschland geeft geallieerden de schuld
Onze zieke ministers
Schaatsenrijders, opgepast!
KONINGSTRAAT*78, DEN;HELDER. TELEFOON'50 (1UJNEN)
16 JANUARI 1940
68e JAARG. No. 8824
Bommen op zijn gebied waren
van Russische herkomst
De Belgische en Nederlandsche maatregelen
ONTSPANNING
IN BELGIË
Dlt nummer bevat 8 pagina's
EERBERICHT
DE BILT SEINT x
heldersche courant
Uitgave der Ultg.-MlJ. Hollands Noorderkwartier N.V. te Den Helder
DINSDAG
HET SCHIP VERGAAN IN DE GOLF
VAN BISKAJE.
De Vereenigde Nederlandsche Scheep
vaartmaatschappij te 's-Gravenhage
vernam gisteren om 5 uur in den na
middag van het Bureau Zeeverkeer,
dat volgens een telegram uit Londen
haar circa 8000 bruto rg.ton groote
motorschip Arendskerk, gebouwd in
1938, dat op weg was van Antwerpen
naar Zuid-Afrika, in de Golf van
Biskaje op een afstand van ongeveer
100 mijl van Quessant getorpedeerd
en gezonken is.
Alle opvarenden zijn gered door het
Italiaansche stoomschip Fedora en
worden vermoedelijk te Lissabon aan
land gezet.
De Ver. Ned. Schèepvaartmij, deelt in dit
terband nog mede, dat het m.s. Arendskerk
gisteren te 1 uur voormiddag Quessant pas
seerde, zoodat de torpedeering gisterochtend
te circa 7 uur moet hebben plaats gevonden.
Het schip vervoerde ongeveer 4000 ton nor
male stukgoed-ladïng van Antwerpen naar
Zuid-Afrika.
Later deelde de Ver. Nederlandsche
S'ciheepvaartmaatschapij ons mede, dat zij
een telegram had ontvangen avn den kapi
tein van het getorpedeerde schip, den heer
Wijker, thans aan boord van de Fedora.
Kapitein Wijker deelt in dit tele
gram mede, dat zijn schip, na onder
zocht te zijn, door een Duitschen
onderzeeër getorpedeerd is.
Er waren geen passagiers aan boord. De
bemanning, die zooals gezegd in haar
geheel gered is, bestond uit 65 koppen, on
der wie 28 Europeanen. De overigen waren
Britsch-Indiërs.
In Lissabon wist men, blijkens een infor
matie van het Hsb., nog geen nadere bij
zonderheden. Eerst vandaag in den vroegen
ochtend zouden de schipbreukelingen de
Portugeesche hoofdstad bereiken en daar
aan gezantschap of consulaat hun verhaal
doen.
Torpedeering opzettelijk geschied.
De torpedeering van de „Arendskerk", een
der nieuwste schepen van de Nederlandsche
handelsvloot, heeft in scheepvaartkringen te
Rotterdam diepen indruk gemaakt, aldus
het Hsbl.
Hoewel de mededeelingen schaarsch zijn,
is de opvatting gewettigd, dat Duitschland
op deze wijze het vervoer van Nederland en
België naar landen, die tot de groepen der
geallieerden behooren, wil verhinderen. De
berichten wijzen uit, dat de torpedeering op
zettelijk is geschied na onderzoek van de
papieren. Vergissing is in dit geval uitge
sloten.
In dat geval is de veronderstelling gewet
tigd, dat men hierin een uitbreiding moet
zien van den oorlog ter zee. Met het uitgaan
van het Duitsche vervoer naar zee, behalve
dan met kolen naar Italië, is het thans ge
daan, tengevolge van de Engelsche maatre
gelen, die neutrale schepen met aanhouding
en erger bedreigen, indien zij Duitsche la
ding aan boord hebben. Duitsche duikbooten
lóopen dus niet meer de kans Duitsche goe
deren, die zich aan boord van uitgaande
neutrale schepen zouden kunnen bevinden,
te vernietigen.
Gedetailleerde gegevens over den aard der
lading waren gisteravond niet te verkrijgen,
noch te Antwerpen, noch te Amsterdam. Af
schriften van de ladingmanifesten bleken
hier te lande gisteren nog niet te zijn aan
gekomen, Het is dan ook niet duidelijk of
alleen de bestemming der lading dan wel
ook de aard daarvan van invloed is geweest
op het besluit van den commandant van
den Duitschen onderzeeër om na het ^der-
zoek der scheepspapieren het Nederlandsche
.vrachtschip tot zinken te brengen.
Het vierde „A" kerkschip.
De „Arendskerk" (7906 ton) is het vierde
ichip in de reeks van z.g. A-kerkschepen,
BIJ OEFENING MET SPRING
MIDDELEN.
Vijf dooden zijn gevallen bij het
ongeluk tijdens een oefening met
springmiddelen, dat, zooals wij gis
teren in een groot gedeelte van on
zen oplaag nog konden mededeelen,
in het Oosten der provincie Gronin
gen is geschied. Het zijn de ser
geant van der Zee en de dienst
plichtige soldaten Rooda. Homan en
Kolthof, terwijl de naam van het
vijfde slachtoffer, een soldaat, die
gisteravond aan zijn verwondingen
bezweek, nog niet bekend is. Be
halve de vijf dooden is nog één ge-
Wonde te betreuren.
d.z. schepen, waarvan de naam begint met
de letter A en eindigt op den uitgang kerk.
De dienstsnelheid van het schip bedroeg
16.5 mijl per uur. Het was een vrachtschip
met accomodatie voor twaalf passagiers.
Zoowel qua snelheid als cpja inrichting was
het een modern schip, dat zich met al zijn
mededingers meten kon. Het was eigendom
van de V.N.S. en deed sinds kort dienst voor
de HollandAfrikalijn.
DE GEZAGVOERDER VAN
VERONGELUKTE SCHIP.
HET
De gezagvoerder van de „Arendskerk" is
een oud-stadgenoot, zoon van den heer J.
H. Wijker, vroeger chef van den burgerlij
ken stand. Kapitein Wijker genoot zijn op
leiding op de Zeevaartschool alhier.
Hij is reeds 12 jaar gezagvoerder bij de
Vereenigde Ned. Scheepvaart Mij. Aanvan
kelijk was hij in dienst van de K.P.M.
OOK NOORWEGEN KLAAGT.
Het ministerie van Buitenlandsche Zaken
deelt mede, dat de Zweedsche legatie te
Moskou instructie heeft gekregen te protes
teeren tegen de bombardeering van het
eiland Kallax, welke gisteren is geschied.
Het Noorsche telegraafagentschap meldt,
dat het ministerie van buitenlandsche za
ken de Noorsche legatie te Moskou op
dracht heeft gegev ente protesteeren tegen
grensschendingen door Sovjet-Russische
vliegtuigen.
HET WAREN RUSSISCHE BOMMEN.
Uit het onderzoek van de scherven van
de bommen, welke eergisteren door vlieg
tuigen van onbekende nationaliteit ten
Zuiden van Lulea in Zweden werden ge
worpen, is gebleken, dat hierop Russische
letterteekens stonden.
Wat Noorwegen betreft, melden volgens
U. P„ bevoegde kringen, dat twee of drie
sovjet-vliegtuigen de grens in het Noorden
van Noorwegen hebben geschonden. Een
dezer sovjet-vliegtuigen werd gedwongen
te dalen. De piloot trachtte zich te verwe
ren, toen Noorsche militairen hem nader
den, ooi hem te arresteeren en te internee
ren.
EN NU
AFWACHTEN!
In een commentaar op de Zweedsch
Russische notawisseling en op het bombar
dement door Russische vliegtuigen van een
eiland in den Noordelijken Zweedschen ar
chipel, schreef gistermiddag het rechtsche
blad „Allehanda":
Men moet de ontwikkeling afwachten.
Spoedig zal blijken, of er verband bestaat
tusschen de diplomatieke en de militaire
activiteit van den kant van Rusland ten
aanzien van de Scandinavische landen. Men
kan zich ook voorstellen, dat er verband be
staat tusschen de diplomatieke en de mili
taire activiteit van den kant van Rusland
ten aanzien van de Scandinavische landen.
Men kan zich ook voorstellen, dat er ver
band bestaat tusschen de gebeurtenissen in
het Noorden en de spanning aan het West-
Europeesche front. Het is echter nog te
vroeg, om er een oordeel over uit te spre
ken.
Het liberale blad „Aftonbladet" schrijft,
dat de sovjets niet correct handelen, door
de beweging der Zweedsche vrijwilligers
als voorwendsel te nemen voor een diplo
matieke polemiek. Ieder weet, dat de sov
jets in talrijke landen vrijwilligers lieten-
optreden. Intusschen trekt't Zweedsche
volk zich van de dreigende sovjet-nota's wei
nig aan. Het blijft vrij uiting geven aan
zijn sympathie voor het Finsche volk.
Gisteren hebben in Zweden talrijke fabrie
ken gewerkt, om het hulpfonds voor Fin
land te steunen.
De bekende schrijfster Selma Lagerlöf
heeft aan het comité tot hulp aan Finland
de gouden medaille gezonden, welke haar
door de Zweedsche academie is verleend,
alsmede de gouden medaille van haar no-
belprijs voor literatuur.
Ten aanzien van de bombardementen bij
Lullea schrijft het blad Norlaendska Social
Demokraten, dat een ooggetuige omstreeks
half twaalf eergisterochtend het geronk
van vliegtuigmotoren heeft gehoord en
even later vielen de bommen. Een mijn viel
dicht bij een mijn bij Lullea. acht bommen
van naar schatting 2000 kg. vielen op het
ijs en andere viel op 400 meter van een
huis zonder evenwel te ontploffen.
De Amerikaanscbe gezant heeft aan de
pers medegedeeld, dat hij het aan hem toe-
behoorende huis, dat gisteren door Russi
sche vliegtuigen is gebombardeerd, pas een
week geleden heeft verlaten, zes bommen
vielen in de onmiddellijke nabijheid der
villa en minstens vijftig in een iets wij de
renkring.
HET NOORSCHE ANTWOORD
AAN RUSLAND.
De Noorsche minister van buitenlandsche
zaken, Koht, heeft tegenover het Noorsche
telegraafagentschap verklaard, dat het
Noorsche antwoord aan de Sowjet-regee-
ring betreffende de inbreuken, die op
neutraliteit gepleegd zouden zijn, de Sowjei
Unie volkomen dient te bevredigen. „De
Noorsche regeering", aldus Koht, „ver
klaart, dat zij geheel neutraal is. Wij wil
len natuurlijk binnen onze grenzen de vrij
heid van optreden, waarop wij ingevolge
de verdragen recht hebben, bewaren. Wij
verklaren, dat wij binnen de perken der
■verdragen zullen blijven en wel zeer nauw
ftezet."
Indien personen individueel vrijwillig
naar Finland gaan om aan den oorlog deel
te nemen, dat is dit in de oogen van de
Noorsche regeeringS'een schending van de
neutraliteit. Ook is de doorvoer van wape
nen door Noorwegen niet in tegenspraak
met de internationale wetten. Bovendien
heeft voor zoover de Noorsche regeering be
kend is, tot nu toe geen doorvoer van wa
penen plaats geehad, terwijl de particuliere
uitvoer zeer gering was.
Met den sneltrein uit Parijs ge
komen.
De Minister van Staat, Dr. H. Co-
lijn is gistermiddag met den snel
trein uit Parijs van zijn buitenland
sche reis teruggekeerd.
In Estland vriest het 31 araden!
Onze weerkundige medewerker schrijft:
Een voor van lage drukking strekt zich
van de Oostzee naar Jutland en ZuidNoor-
wegen uit. Ten noorden van deze voor
voert een krachtige oostelijke luchtstroo-
ming continentale arctische lucht aan, waar
in zich buitengewoon lage temperaturen
voordoen (over Estland vroor het gister
avond 31 graden)
De arctische hoogedruk nam nog een wei
nig in beteekenis toe Het maximum over
de Balkan heeft in de laatste 12 uur op
nieuw sterk in beteekenis ingeboet.
De weerverwachting spreekt dan
ook van weer invallende vorst het
lijkt zeer waarschijnlijk, dat zelfs
een nieuwe hevige vorstperiode voor
de deur staat.
De wind zal nog niet dadelijk oost zijn,
eerder moet tengevolge van de depressie in
Zuid-Noorwegen een noordelijke windrich
ting worden verwacht. Hierdoor krijgen we
lucht toegevoerd uit het koude oosten, die
via Scandinavië oostwaarts is getrokken en
vandaar naar het zuiden, dus naar onze
streken komt. Blijft de depressie in Noor
wegen actief, dan zullen we steeds koude
lucht uit het noorden krijgen aangevoerd,
verdwijnt de depressie dan, ja dan staat
ons oostenwind te wachten, met fel toene
mende koude.
In verband met de door België en Neder
land genomen veiligheidsmaatregelen meldt
het Duitsche Nieuwsbureau het volgende:
Naar overeenstemmend uit welingelichte
kringen in Amsterdam en Brussel verno
men wordt, hebben de Engelsche en de Fran
sche regeering in Amsterdam en Brussel
informaties ingefluisterd, die de Nederland
sche en Belgische regeering aanleiding
moesten geven tot de door haar uitgevoerde
maatregelen. Men heeft den indruk, dat aan
Fransche zijde tengevolge van den druk uit
bepaalde kringen een sterkere neiging tot
een levendiger oorlogsbedrijvigheid is opge
treden. Met het oog op de mogelijkheid aan
de Maginot-linie actief te worden, zou men
derhalve thans Duitschland in België en Ne
derland willen provoceeren.
Naar aanleiding van het boven
staande kunnen wij krachtens infor
matie te bevoegder plaatse mededee-
len, dat van de verspreiding van be
richten als bovenbedoeld door de
Engelsche en Fransche regeeringen
in Den Haag niets bekend is.
Overigens, zoo werd opgemerkt,
pleegt de Nederlandsche regeering
haar inzicht in de internationale si
tuatie te vormen op grond van be
richten, waarvan herkomst en be
trouwbaarheid door haarzelve gecon
troleerd kunnen worden*
Deze aan duidelijkheid niets te wenschen
overlatende semi-officieele verklaring drukt
naar wij hopen voor goed de geruchten de
kop in als zou Nederland handelen in over
eenstemming met Londen en Parijs of, zoo
als ook wel wordt voorgesteld, dupe zijn
van een Fransch-Britsch zenuwenoffensief,
met het doel de lage landen aan de zee aan
de zijde der geallieerden te brengen.
Van Duitsche zijde geen gevaar.
In verband met de ook in Nederlandsche
en andere buitenlandsche kolonies Zondag
te Berlijn ontvangen berichten omtrent
nieuweg eruchten over ongerustheid en daar
mee samenhangende maatregelen in België
en Nederland met het oog op de mogelijk
heid van een militaire bedreiging, deelt de
corr. van het Hsbl. mede, dat in bevoegde
Duitsche kringen deze berichten als van el-
ken grond ontbloot worden beschouwd.
Hieraan kan worden toegevoegd, dat ook
in diplomatieke kringen te Berlijn en wel
vooral in die. welke voor een en ander een
voor de hand liggende belangstelling too-
nen, niet wordt geloofd dat er gegroned ge
gevens voor een oogenblikkelijke ongerust
heid aanwezig zijn. Geruchten, welke in Ber
lijn sedert eenige dagen in doorgaans goed
ingelichte Duitsche kringen de ronde doen,
in verband met de mogelijke versterkte ac
tie op het oorlogsterrein, schijnen met de
hierboven bedoelde niet in verband ge
bracht te mogen worden.
Opsporen van klachten?
Dezelfde correspondent merkt op, dat ook
heden nog in Duitschland veelal met sym
pathie over de neutrale buurvolken ge
sproken en geschreven wordt, ook al kan
niet worden ontkend, dat in toenemende
mate minder vriendelijke reisbrieven uit
N'ederland, België, Denemarken en Zwitser
land in de Duitsche pers verschijnen en
vooral scherpe critiek wordt geoefend op
naar Duitsche meening, sterk anti-Duitsche
gezindheid als gevolg van eenzijdige voor
lichting.
Het is nu maar de vraag, hoe deze Duit
sche verwijten geïnterpreteerd moeten wor
den. Menkan de meening deelen van hen,
die van oordeel zijn dat Duitschland slechts
poogt druk op de neutralen te oefenen, maar
uiteindelijk er toch de voorkeur aan zal ge
ven conflicten te vermijden met staten, wel
ker blijvende neutraliteit een Duitsch belang
schijnt.
Men kan ook de hier vaak gecolporteerde
opvatting verdedigen, dat in Berlijn in krin
gen, die te beslissen hebben, al dan niet ge
rechtvaardigde klachten tegen de neutralen
met vlijt worden opgespaard en wel met het
oog op de mogelijkheid dat de groote activi
teit op het oorlogsterrein als gevolg van een
Duitsch, de geallieerde plannen vóórkomend,
initiatief, binnen niet al te langen tijd
Duitschland voor de z.i. strategische onver
mijdelijkheid kan plaatsen, besluiten te ne
men, welke een gevaar voor neutrale buur
staten van het Duitsche Rijk zouden moeten
worden. Besluiten, welke dan door bedoelde
klachten ten deele zouden moeten worden
goedgepraat.
Onder andere de Veulo-zaak?
De Berlijnsche correspondent van „Politi-
ken" geeft volgens het Vk., in 't ochtend
blad bijzonderheden over de indruk te Ber
lijn over de in Nederland en België genomen
maatregelen.
Ook deze correspondent schrijft, dat men
in Berlijn de toestand als kalm beschouwt.
Eén ding staat volgens hem vast, n.1., dat
men in. Duitschland thans ernstige bezwaren
heeft tegen een offensief via België of Neder
land.
Deze strategische en politieke bezwaren
acht men zoo ernstig, dat zij als beslissend
moeten worden beschouwd. Men hoorde Zon
dagavond in Berlijn algemeen beweren, dat
het ook ditmaal niet tot een opmarsch door
Nederland of België zou komen.
In ingewijde kringen spreekt men nog
steeds over de Venlo-zaak. De Duitsche au
toriteiten hebben nog niets definitiefs meege
deeld, doch er zijn voortdurend geruchten in
omloop, die er x»p wijzen, dat deze zaak een
zeer belangrijke rol zou kunnen spelen in de
toekomstige ontwikkeling van de Duitsch
Nederlandsche betrekkingen. De correspon
dent van „Politiken" wijst er op, dat men
dikwijls de niet bepaald kalmeerende uitla-
Verwachting: Invallende vorst
betrokken tot zwaar bewolkt
regen- of sneeuwbuien, ma
tige tot krachtige, W. tot N.
tegen of in den avond ver
der ruimende wind.
Naar onze parlementaire correspondent
heetf vernomen, is de ziekte van de minis
ters Steenberghe en Van Bolkestein geluk
kig van lichten aard. De minister van Eco
nomische Zaken is slechts aangegrepen
door een „griepje" en moest op doktersad
vies het bed houden. Z.Exc. krijgt alle
spoedstukken thuisgestuurd en doet in de
veilige warmte van zijn kamer de loopende
zaken af.
Exc. Van Bolkestein heeft eenigen tijd
rust noodig, doch hoopt evenzeer binnen
kort zijn werkzaamheden in vollen omvang
te kunnen hervatten, want ook deze be
windsman blijft de meest-dringende zaken
afdoen.
Vanochtend om zeven uur zijn de ge
malen van het Hoogheemraadschap
Waterland in werking gesteld.
Het ijs in Waterland zal hierdoor on
betrouwbaar worden.
ting kan hooren: „De Hollanders zullen deze
zaak eens moeten betalen."
Ontspanning in België.
Behalve dat de Belgische ministeries in do
Wetstraat wel onder van de straat onzicht
bare militaire bewaking staan, lijkt er, zegt
het Hdbld, alles weer normaal als vóór het
alarm van Zaterdagavond.
Men verzekerde er gisteren dat er sedert
dien zoowel een militaire als een diploma
tieke ontspanning zou ingetreden zijn. Die
militaire moet dan zeker te danken zijn
aan het feit, dat sindsdien geen Duitsche
vliegtuigen boven de Belgische stellingen
verschenen zijn; want de door velen als ver
ontrustend gedachte concentratie van troepen
aan bepaalde punten van de Belgische grens
zou natuurlijk slechts geleidelijk aan kun
nen verminderen, of een minder verontrus
tender vorm aannemen.
Wat er overigen precies aanleiding
heeft gegeven tot dit zoo plotselinge
en zoo heftige alarm, wordt nog ge
heim gehouden. Te oordeelen naar
wat uit de meest bedreigd geachte
grensstreek tot Brussel doordringt,
over de voorzorgsmaatregelen, die
daar Zaterdagavond genomen wer
den, teneinde onmiddellijk bruggen
en andere belangrijke werken in de
lucht te laten vliegen, moeten die
inlichtingen wel uiterst verontrus
tend zijn geweest, om onmiddellijk
zoo plotseling en zoo energiek op te
treden.
De Luiksche „Meuse", die daarover in het
nummer van Zondag een en ander bericht
te, werd in beslag genomen onder het mo
tief, dat de berichtgeving „gedeeltelijk on
juist" was.
Men stond den Brusselschen avondbladen
gisterenavond wel toe, foto's te publiceeren
van de aankomst van geëvacueerden der
Westgrens in steden in het binnenland.
Daarbij blijkt, dat Malmedy wel degelijk
ontruimd moet zijn, daar men onder de ge
ëvacueerden ook den burgemeester zelf kan
aantreffen. (Volgens Havas zijn de burge
meesters van Eupen en St. Vith gisteravond
naar hun gemeenten teruggekeerd, na te
hebben gezorgd voor de evacuatie van een
aantal ingezetenen van hun gemeenten).
De drukte aan de stations, vanwaar steeds
meer soldaten naar hun bestemmingsoorden
ergens in België vertrekken, was gisteren,
aldus het blad, misschien nog grooter dan
Zondag. Hoe velen thans wel opgeroepen
zijn, wordt niet vermeld. Men kan het ook
slechts schatten, omdat immers niet meer
complete lichtingen opgeroepen worden, zoo
dat men hier bv. thans nog reservisten van
34 jaar ontmoet, die niet opgeroepen zijn,
terwijl er andere van 46 jaar zijn, die het
wel werden, omdat men het speciaal noodig
oordeelde.
Veel commentaar geen feiten.
De pers van heel de wereld houdt zich
bezig met de Belgische en Nederlandsche
voorzorgsmaatregelen.
Ontzaglijk veel veronderstellingen wor
den geuit, die naarmate de schrijver en zijn
land pro- of anti- een bepaalde oorlogvoeren
de partij is georienteerd, de schuld op een
bepaalde belligerent leggen.
Wij gaven hierboven reeds enkele uitingen,
waarmede wij meenen te kunnen volstaan
Feiten worden door geen enkel blad
geven en wij doen dus het best rustig
ge-
te
uwi ïuauft U5
vertrouwen op het beleid van onze regeering.
