Strenge en milde winters
C
3
Wij lazen voor U
in vroeger eeuwen
Geweldige brand in
(apansche stad
Door rioolgas
omgekomen
Dc radio-oorlog
Goed humeur aan
de Mannerheim-linie
Bommen en granaten
in Luxemburg
Twee graanschepen binnen
Het bouwbedrijf wendt
zich tot de regeering
Armbandhorloge ingeslikt
Weer een aanvaring op
de Westerschelde
Reuzen bommenwerper
Slachtoffers der
luchtverduistering
Deensche ambulance
gebombardeerd
Over Vondel, soldatenpoëzie en
een wenschdroom van de N.S.B.
TOEN MEN OVER HET LJS NAAR
ENGELAND KON KOMEN
DE HELFT VAN DE BEVOLKING VAN
EEN EILAND VAN KOUDE
OMGEKOMEN.
(Van een specialen medewerker).
Ttecordwinters met grimmige koude en.
een dikke laag sneeuw zijn in deze con-
treinen gelukkig zeer zeldzaam. Wij leven
in een land met een gematigd klimaat, al
zou men dit dikwijls graag nog een beetje
gematigder wenschen en vooral minder
nat. Toch maken ook wij nog wel eens
kennis met een bijzonder 6trengen winter.
Weerkundigen hebben uitgemaakt, dat wat
men zou kunnen noemen „recordwinters"
periodiek terugkeeren. Volgens hen zou na
negen zachte of betrekkelijk zachte winters
een strenge winter volgen. Wanneer wij
de laatste tientallen jaren nagaan, dan
moet men inderdaad erkennen, dat hiervan
iets schijnt aan te zijn. Wij hebben immers
zeer strenge winters gehad in 1907/08,
1917/18 en 1928/29. Zou de winter van ver
leden jaar zich hebben willen bepalen tot
de korte, maar hevige vorstperiode welke
wij toen hebben gehad, of zou de „record-
winter" een jaar uitgesteld zijn, zoodat
wij dien nog voor den boeg hebben?
Of die z.g. periodiciteit van den stren
gen winter werkelijk op waarheid berust,
valt op het oogenblik nog niet met zeker
heid vast te stellen, omdat de wetenschap
nog niet over voldoende van bevoegde zij
de gecontroleerde gegevens beschikt. Zij
kan geen vaststaande conclusies trekken
uit waarnemingen, gedaan over een tijd
ruimte van 60 jaar en over langeren
tijd strekken zij zich nog niet uit, want de
meteorologie is van betrekkelijk jongen
datum. In het jaar 2000 zal zij de mcnsch-
heid beter kunnen inlichten.
KRONIEKSCHRIJVERS ZIJN NIET
ALTIJD TE VERTROUWEN.
De kroniekschrijvers hebben ons wel tal
rijke berichten nagelaten, die zich over een
tiental eeuwen uitstrekken, doch deze bie
den weinig houvast. Zij missen eiken we-
tenschappelijken ondergrond, in de eerste
plaats reeds, omdat men toen nog niet in
staat was, de koude te meten door middel
van den thermometer. De meeste van der
gelijke berichten van kroniekschrijvers be
rusten op mondelinge mededeelingen van
menschen, die zich bijzonder strenge win
ters „herinnerden". Andere kroniekschrij
vers teekenden verschillende feiten wel is
waar op uit eigen aanschouwing, doch de
bijzonderheden bleven in sterke mate sub
jectief. Het eenige, waarop men zich later
met eenige zekerheid kon baseeren, was
het feit, dat in een bepaald jaar inderdaad
de winter zich had onderscheiden door bij
zondere strengheid, zoodat de berichten
Bteeds een kern van waarheid bevatten.
IJSFABELS.
Dat bijvoorbeeld de koude in zekere jaren
zoo streng was, dat de vogels in de lucht
doodbleven, klinkt zeer onwaarschijnlijk.
Ook kan men moeilijk aannemen dat de ge-
heele Noordzee was toegevroren, zooals
enkele kroniekschrijvers ons zouden willen
doen gelooven; men zou toen naar Enge
land hebben kunnen wandelen! Een
Zweedsche kroniek uit het jaar 1809 weet
te vertellen, dat de koude in dat jaar zoo
hevig was op het eiland Marstrand, dat de
helft van de bevolking er door bezweek.
Uit het Zuiden van Zweden bericht de
proost (geestelijke) dat de arme vissehers
bij de strenge koude genoodzaakt waren,
met hun kleine vaartuigen door het pakijs
te varen, om levensmiddelen van het vaste
land te halen. „En als zij dan uitgeput
en half bevroren terugkeerep, dan kunnen
zij zich niet eens verwarmen, daar de ijzi
ge wind door alle reten der hutten blaast.
Dikwijls ook ontbreekt het aan brandstof
en vallen zij ten prooi aan allerlei ziek
ten. Geheele nederzettingen van vissehers
zijn reeds uitgestorven, want er zijn geen
dokters of geneesmiddelen."
STRENGE KOUDE, DIE MAANDEN
AANHIELD.
Ook in den winter van 1561'65 moet een
ontzettende koude hebben geheerscht. Deze
hield in Parijs aan van 20 December tfi»
24 Maart. Steden en dorpen gingen schuil
onder dikke sneeuwmassa's. De Schelde en
alle andere groote rivieren waren geheel
toegevroren. In Antwerpen richtte men
feesten aan op het ijs. De verschrikkelijk
ste winter van de 17de eeuw moet echter
die van 1608 zijn geweest. Drie maanden
Meeuwen zoeken en vinden voedsel in den
winter. Vogelvrienden hebben voor hen
gezorgd.
lang heerschte onafgebroken de vreeselijk-
ste koude van Scandinavië tot Italië en
Spanje. Alle groote rivieren waren toege
vroren. Op den ijsvloer van de Theems wer
den groote houtstapels in brand gestoken.
Hier en daar sprongen met een luiden knal
de boomen uiteen een verschijnsel, dat
men anders alleen in Siberië had opge
merkt bij buitengewoon strenge koude. De
Oeresund kon men te voet oversteken. Ook
de winters van 1709, 1740 en 1830 werden
gekenmerkt door hun buitengewone streng
heid. In laatstgenoemd jaar was men in
Berlijn, waar de sneeuw een meter hoog
lag, genoodzaakt om de wielen van de wa
gens te verwijderen en deze laatste in sle
den te veranderen. In Spanje stond het
verkeer geheel stil. In Andalusië kwamen
114.000 stuks vee om van de koude.
MET KERSTMIS POOTJE-BADEN!
Dat waren winters, die tot de uitzonde
ringen behooren. Evenals er echter winters
voorkomen, die zich kenmerken door
strenge koude, zoo zijn er aan den anderen
kant winters, die uitmunten door mildheid.
Ook deze vonden een plaats in de annalen
der kroniekschrijvers. In 1772 had men een
zoo zaehfon winter, dat de vogels reeds in
Februari htin eieren hadden uitgebroed.
In 1386 bloeiden de boomen reeds in Ja
nuari! In 1232 geleken de wintermaanden
op een „zachten herfst". Met Kerstmis kon
men buiten in de rivieren „pootje-baden".
In Mei 1420 plukte men in Mei rijpe ker
sen van de boomen en in April bloeiden de
rozen. In 1290 viel gedurende den geheelen
winter geen vlokje sneeuw, met Kerstmis
prijkten de hoornen met frisch groen en
kwamen de jonge vogels uit het ei... kort
om, zooals het liedje zegt: „Het was te
schoon, om waar te zijn"!
Ook 34.000 kisten sinaasappelen
te IJmuiden aangevoerd.
Gistermorgen zijn te IJmuiden bin-
nengcloopen de Nederl. s.s. „Le-
to" en „Hilversum", welke schepen
een lading graan aanvoerden, en
het Nederlandsche s.s. „Vesta" van
de K.N.S.M-., dat een volle lading
sinaasappelen uit Valencia, be
staande uit 34.000 kisten, aan boord
heeft. Voorts meerde gistermorgen
te IJmuiden het Nederlandsche
s.s. „Saleier", komende van Neder-
landsch Oost-Indië en geladen met
stukgoederen.
Een aantal maatregelen in over
weging gegeven.
De commissie van samenwerking uit de
bedrijfsraden voor het bouwbedrijf, schil
dersbedrijf, stucadoorsbedrijf en steenkunst
en houtgranietbedrijf, heeft zich ter
zake van den toestand in het bouwbedrijf
met een adres gewend tot den ministerraad.
Der regeering wordt verzocht de volgende
maatregelen te overwegen: een scherp toe
zicht uit te oefenen op de prijsbeweging
van de materialen; de zwarigheden, welke
ontstaan door de jnvoermoeilijkheden, waar
mogelijk, te helpen verhinderen: maatrege
len, waardoor de nu reeds bestaande cre-
dietmoeilijkheden kunnen afnemen en de
betalingstermijnen in de bestekken van de
door de rijksoverheid uit te geven werken,
te doen aanpassen aan de moeilijkheden,
veband houdende met dezen tijd.
Tenslotte geven adressanten de regeering
in overweging een oproep te richten tot de
burgerij, opdat deze tot uitvoering van wer
ken, welke redelijk verantwoord zijn, zal
overgaan.
„Liever in het ziekenhuis dan in
de gevangenis".
Bij een technische handelsmaatschappij
te 's-Gravenhage was werkzaam een 16-
jarige jongeman, die niet erg stevig in zijn
schoenen staat, want hij gaf gehoor aan 't
verzoek van een 25-jarigen „vriend" om te
stelen. Hij werd er toe aangezet electri-
sche klokjes en electrische gasaanstekers
weg te nemen, hetgeen hij inderdaad ook
deed. Twee klokjes en een gasaansteker
kwamen op deze wijze in het bezit van
den ouderen „vriend", die den jongen met
enkele kwartjes beloonde. De diefstal
kwam echter uit en zoo kwam de recher
che ook bij het huis van den heler. Op het
moment van zijn arrestatie zag de man
kans zijn armbandhorloge in den mond te
steken en in te slikken. „Liever in het
ziekenhuis dan in de gevangenis" zoo zei-
de hij tegen de rechercheurs, die hem aan
hielden. Hetgeen zij het tijdelijk is
gebeurd. Thans ligt hij in het ziekenhuis
aan den Zuidwal, waar het horloge verwij
derd zal worden, wat volgens den be-
handelenden geneesheer niet moeilijk
zal zijn.
Tragisch sterfgeval in leghal
De 54-jarige ongehuwde G. van Z. is Zon
dagmiddag dood op zijn bed gebonden.
De man, die aan tuberculose leed, lag in
een lighal achter de woning van zijn
schoonzuster te Kampen.
Toen men Zondagmiddag bij den man
kwam, blee khij te zijn overleden. Een ge
neesheer constateerde gasvergiftiging. Het
ongeluk is gebeurd, doordat een afsluiter
van het riool door de vorst is gesprongen.
Rioolgassen zijn langs de afvoerbuizen in
het verblijf van van Z, doorgedrongen,
waardoor hij om het leven is gekomen.
De „Orestes" van
beschadigd.
de K.N.S.M.
Wederom heeft op de Westerschelde een
aanvaring plaats gehad, waarvan nu het
Nederlandsche stoomschip Orestes van de
K.N.S.M. de dupe is geworden. De Orestes
kwam, waarschijnlijk door de mist, in aan
varing met het Noorsche motorschip „Mos-
fruit", van de reederij Martin Mofvold te
Forsund, dat op weg was naar Antwerpen.
De boeg van hei K.N.S.M. schip is boven
de waterlijn beschadigd.
Het ligt in de bedoeling, dat het schip
te Vlissingen een voorloopige reparatie zal
ondergaan, waarna het over eenige dagen
de i-eis naar de Middellandsche Zee zal
voortzetten.
HET KLEINSTE AAPJE TER WEREL D. Voor de eerste maal is in een
dierentuin een zilveraapje geboren. Een apin in de Frankfurter dierentuin
schonk de hierboven afgebeelde baby, het leven. Het kleine mormel woog bij
zijn geboorte slechts 26 gram en is blijkbaar nogal gulzig uitgevallen.
Nieuw vlan van de Douglas-fa-
brieken.
De Douglas fabrieken bouwen,
naar van welingelichte zijde wordt
vernomen een zeer grooten bom
menwerper voor het Amerikaansche
leger. Dit vliegtuig wordt de groot
ste bommenwerper ter wereld. De
proefvluchten met dit toestel zullen
in den zomer beginnen. De vleugel
spanning van het toestel is 61 me
ter, het gewicht bedraagt 70 ton en
de actieradius bedraagt 9600 tot
11,200 k.m.
Naar verluidt waren de plannen
voor het toestel eenigen tijd geleden
gestolen, doch de „G-men" zijn erin
geslaagd ze terug te vinden.
Recordmaand in Engeland.
Officieele wordt medegedeeld, dat in De
cember in Engeland 1.155 personen bij ver
keersongelukken zijn gedood, waarvan 895
tijdens de verduistering. Dit is het hoogste
totaal dat ooit in een enkele maand is ge
registreerd. Het aantal doodelijke ongeval
len tijdens de verduistering bedroeg in de
maanden October en November resp. 564
en 674. In 1939 bedroeg het totale aantal
dooden tengevolge van verkeersongelukken
8270 tegen 6599 in 1938.
Bij 42 gr. onder nul in de sneeuw
liggen....
De Deensche bladen berichten, dat een
Deensche ambulance in Finland door Sov
jet Russische vliegtuigen is gebombardeerd.
Schade werd niet aangericht, doch tijdens
het bombardement moest het personeel bij
een koude van 42 graden onder nul in de
sneeuw liggen.
Uitzending in het Engelsch uit
Turkije gestoord.
De eerste uitzending van nieuwsberichten
in de Engelsche taal, die gisteren te Ankara
plaats vond, was in Engeland onverstaan
baar, in verband met een rhythmische sto-
rig, die niet van atmosferischen aard
scheen te zijn.
De Britsche ambassadeur te Ankara open
de den nieuwen dienst, doch zijn stem kon
te Londen nauwelijks gehoord worden Voor
dien zijn de uitzendingen van hetzelfde sta
tion hier duidelijk en zonder storing ont
vangen.
„VONDEL IN LIJDEN".
Uit de Telegraaf:
Er zijn in de laatste week
in vele Nederlandsche dag
bladen meer kolommen over
den bijzonderen leerstoel in
de Vondel-geleerdheid ge
schreven, dan er anders
tenzij bij zijn om de halve
eeuw terugkeerende herden
kingen in jaren over Von
del gepubliceerd worden.
Men vat de zaken kort en
onpartijdig samen als men
zegt, dat de Vondelstichting
na achtereenvolgens bij de
hoogescholen van Utrecht en
Amsterdam het hoofd te heb
ben gestooten. ten slotte op
een wijze, die zeer weinig
fraai is, en veel meer op een
achterbaksche samenzwering
dan op een eerlijke bevorde
ring van Vondel's belangen
lijkt, met behulp van den
voormaligen minister van on
derwijs de instelling van de
zen bijzonderen leerstoel te
gen den zin van den Leid-
schen Academischen Senaat
in aan hare universiteit heeft
weten te forceeren.
Het valt niet te verbloe
men, hoe men van zekere zij
de de zaak ook draait, dat
de Leidsche Vondel-leerstoel
niet rechtschapen genoeg op
zijn pooten staat: helaas, ook
al had hij alle reden van be
staan.
Vondel in Leiden? Vohdel
in lijden!
pellatie van ds. Kersten.
Maar welk een malligheid!
IETS VOOR Ds. KERSTEN...
De Maasbode (r.k.):
In de socialistische pers
vonden wij een typeerende
mededeeling.
Aan de gemobiliseerden bij
de Veldartillerie is een exem
plaar uitgereikt van .Het lied
van de Nederlandsche Veld
artillerie". Daarin wordt van
de artilleristen o.a. gezongen:
De kruitdamp is hun leven,
't Kanon is hun banier!
De hoop daarvoor te sneven
Bezielt elk kanonnier.
Zij haken naar den strijde
Voor Vaderland en Vorst,
Voor Land en Koning beiden
Klopt steeds hun
mannenborst!
Als inderdaad dit fraais
aan de soldaten werd ver
strekt. zou het toch wel wat
erg zijn.
Er is een dichterlijke vrij
heid, die men kan dulden,
maar zulke dichterlijke leu
gens zijn ergerlijk.
„De kruitdamp is hun le
ven!" In 1940. ,,'t Kanon is
hun banier!" In 1940! „De
hoop daarvoor te sneven, Be
zielt elk kanonnier!" Heeft
men werkelijk en waarachtig
dit fraais aan onze gemobili
seerden uitgereikt?
Het slot-couplet van het
prachtige lied begeeft zich op
heel ander terrein en ver
schaft zelfs aan „eiken ka
nonnier" een soort harem:
„Meisjes, schoon van leden,
zijn op zijn liefde fier!", zoo
staat er. En dan:
Waar moed zit, heersoht
ook trouwe.
Met kracht, nooit
uitgebluscht!
Daarom, de schoonste
TT vrouwen
Heeft hij naar hartelust!
Deze twee laatste zinnen
lijken ons iets voor een inter-
Het Nationale Dagblad (N.S.
B.) heeft al eens eerder om
vervolging van den heer Ku-
pers, resp. het N.V.V ver
zocht in verband met de uit
latingen van het Internatio
naal Verbond van Vakver-
eenigingen. Naar aanleiding
van de jongste resolutie van
het I.V.V., waarin dit ver
bond zich solidair verklaart
met Finland, hamert de Mus-
sertkrant weer op hetzelfde
aambeeld:
Het bovenstaande is het
geen het I.V.V. zelf van zijn
werkzaamheden publiceert.
Natuurlijk is er nog heel wat
meer besproken, wat ten
nauwste de Britsch-Fransche
propaganda door middel van
de moderne vakbonden in de
neutrale staten raakt, en dus
niet voor openbaarmaking
in aanmerking komt.
Acht de Nederlandsche re
geering het geen tijd, dat het
N.V.V. en de daarbij aange
sloten vereenigingen tot ver
boden vereenigingen worden
verklaard, omdat zij hun poli
tieke werkzaamheid tot het
buitenland uitstrekken? Wij
hebben immers verleden voor
jaar een wet Goseling gekre
gen, die dat verbiedt? zoo
vraagt het N.D.B,
REEDS DRIEHONDERD DOO»
DEN GETELD.
De stad Sjisoeoka. 300 k.m. ten
westen van Tokio, is door een gewei
digen brand geteisterd. Ruim 200
huizen, het station, het postkantoor
en de scholen zijn een prooi der
vlammen geworden. De brand is uit
gebroken in een wagenfabriek. Door
den storm aangewakkerd, verspreid
de het vuur zich snel over de nabu
rige stadsdeelen .Tot dusver is het
niet gelukt den brand te beperken,
hoewel alle beschikbare brandweren
alsmede soldaten te hulp schoten.
Nadat de brand zeven uur geduurd
had, werden reeds driehonderd doo
den geteld. Het totale aantal slacht
offers zou echter belangrijk hooger
zijn. De aangerichte materieele scha
de is nog niet te overzien. De brand
is een der grootste rampen van do-
zen aard, welke Japan tot dusver
gekend heelt.
Vierhonderd duizend Russen
over de geheele linie in contact
met de Finnen.
De speciale correspondent van Reuter in de
Mannerheim-linie seint, dat, aangezien tij
dens het weekeinde weder nieuwe sneeuw
gevallen is en de temperatuur tot 10 gra
den onder nul is gedaald, de operaties op
de Karelisdhe landengte opnieuw practisch
tot stilstand zijn gekomen. Tijdens een tocht
van vijf uur langs het ingewikkelde stelsel
van forten der Mannerheim-linie werd
slechts nu en dan het schieten van ver ver
wijderd geschut gehoord. Overal blijken de
Finsche verdedigers verbazend goed gehu
meurd te zijn, ondanks het lange verblijf
in de linie.
De kolonel, die den tocht leidde,
vertelde, dat de Finnen schatten, dat
zich ongeveer 400.000 Russen op de
langengte bevinden, die over de ge
heel linie in contact met de Finsche
troepen zijn.
In dit opzicht verschilde de situatie van
die in het oosten en noorden, waar geen
vaste linie bestaat.
Slecht zicht.
Voorts verklaarde de kolonel, dat de Man
nerheim-linie het ook zal uithouden, wan
neer het voorjaar aanbreekt. Het voor
naamste probleem zal zijn, de toenemende
Russische luchtbombardementen. Op het
oogenblik kunnen de Russen niet ten volle
van hun luchtmacht gebruik maken, in ver
band met het slechte zicht. Wanneer het
beter weer wordt, aldus de kolonel, zal veel
afhangen van de mate, waarin wij er dan in
geslaagd zullen zijn, uit het buitenland
nieuwe gevechtsvliegtuigen en luchtafweer
geschut te verkrijgen.
Reen personen geraakt.
Gistermorgen om 6 uur 20 is tijdens een
hevig artillerie-vuur dat was ontketend te
gen de beneden-stad van Perl en aan de
Moezel, een granaat op den Luxemburgschen
oeyer^ ontploft, vlak bij een brug en op
twintig meter afstand van drie huizen wel
ke daar staan. Granaatscherven kwamen te
recht tegen de gevels van die huizen, en
drongen zelfs door deuren en ramen, zon
der echter iemand te kwetsen, daar de be
woners zich nog te bed bevonden.
olgens de „Luxemburger Zeitung" zou
den eveneens drie of vier bommen Zater
dag j.1. zijn neergekomen op het gebied van
de Luxemburgsche gemeente Burmerange,
behalve de zeven bommen, welke op Schen-
gen zijn neergekomen. Een der projectielen
zou zelfs een storing in de electriciteits-
voorziening hebben teweeggebracht. Men
heeft niet kunnen vaststellen waar de bom
men vandaan kwamen.
Minister Dupong heeft zich Zaterdagmid
dag naar Schengen begeven.
t
