Elfstedentocht
<T%i£A&Ulcl
Dcutoe Egberts
Spoorwagen rijdt
brandend verder
HEEREN-BAAf
Kapitale hofstede
in vlammen
„Verblind van baat sprak
Daladier"
Roosevelt 58 jaar
geworden
Eén man bleef over
Westra, Warmenhuizen cn Jongert, Alkmaar
prijswinnaars - Van der Bij, Anna Paulowna, zesde
FRIESCHE
Heden spreekt Chamberlain
Postvluchten op Indië
Bommen op Estland
IJzerfekort en prolectoraat
Onlusten in Britsch-Indië
Vijf rijders hebben hun stempel op den
wedstrijd gedrukt: Keyzer (de Lier, West-
land), Adema (Franeker), die natuurlijk in
zijn woonplaats als eerste aan de controle
kwam, van der Duin (Warga), Jongert (Alk
maar), die niet voor de eerste maal zijn
kunnen in den Elfstedentocht bewees, en
ten slotte Sjoerd Westra (Warmenhuizen),
een van de vele Westra's, bekend om hun
rijvaardigheid.
In Stavoren heeft dit vijftal elkaar ten
slotte gevonden en niet meer losgelaten op
het verdere deel van den tocht
Toen moeilijkheden omtrent een definitie
ven uitslag rezen, zijn zij allen tot prijswin
naars verklaard.
DE START.
Het is een fantastische uittocht ge
weest. In de Harmonie te Leeuwar
den vertrokken de wedstrijdrijders,
in het Beursgebouw degenen, die aan
den tocht deelnamen en in de Klan-
derij een derde groep, de z.g. na-
komers. In het nachtelijk donker
spoedden enkele duizenden (de wed
strijdrijders voorop) zich te voet naar
de Schenkenschans, waar de ijzers
snel werden ondergebonden. En daar
ging het in de richting Sneekl
De meestcn hadden een lantaarn op de
borst gespeld, want bijlichten voor wakken
en scheuren was wel noodig. Zoo snelde het
legioen der duizenden op de smalle ijzers
over het ijs met een tocht van tweehonderd
K.M. voor den boeg. Zwarte silhouetten te
gen de blanke sneeuw, terwijl de twinkelen
de lichtjes der zaklantaarns het geheel iets
fantastisch en spookachtigs gaf. Mocht men
nog niet overtuigd zijn van de enorme pres
tatie, welke het volbrengen van een derge-
lijkcn tocht beteekent, dan zou deze stille
uittocht van het legioen ongetwijfeld indruk
niaken op de fantasie der argelooze toe
schouwers, die zich misschien afvroegen, wat
deze menschcn hier, ergens in Friesland,
eigenlijk kwamen doen en voort ging de ki
lometerslange tocht naar Sneek.
DIJKSTRA EN JONGERT
EERSTEN TE SNEEK.
De nurksen die mochten hebben
beweerd, dat de Friezen de organisa
tie niet in hun macht zouden heb
ben, zijn er toch wel volkomen naast.
Een staaltje van voortreffelijke orga
nisatie vonden wij aan de eerste con
trole te Sneek.
De eerste rijders, die zich daar kwamen
melden, waren S. Dijkstra (Kornjum) en C.
Jongert (Alkmaar). Over den bijna 24 k.m.
langen rit hadden zij nog geen drie kwar
tier gedaan. Successievelijk kwamen ook de
andere wedstrijdrijders zich melden. Alles
Verliep in volkomen orde. Snel stonden de
deelnemers weer op het ijs, voort in de rich
ting Sloten. Het was tegen het ochtendglo
ren. dat wij in dit plaatsje arriveerden. In
de knusse stadsherberg meldde O. van der
Duin uit Warga zich om 1 minuut over 7
als eerste aan, onmiddellijk gevolgd door
van der Heide uit Leeuwarden en Keizer van
de Lier. Veel verschil in tijd was er niet tus-
srhen hen en de volgende rijders Westra
(Warmenhuizen), Jongert en Dijkstra.
68 K.M. IN DRIE UUR.
Via IJlst, Sloten en Balk bereikten de
deelnemers Stavoren, waar de eersten pre
cies acht uur aankwamen. In drie uur had
den de leiders (er was een kopgroep gevormd,
bestaande uit L. Geveke, Leeuwarden, A.
\dema, Franeker, D. van der Duin, Warga
en Sj. Westra, Warmenhuizen), bijna acht en
zestig kilometer afgelegd, in een zeer snel
tempo dus. Maar bewondering behoefde
dit niet te wekken, want de stevige bries
hadden de rijders vrijwel voortdurend in
den rug gehad.
ADEMA AAN DEN KOP
TE FRANEKER.
Van Stavoren ging het naar Bolsward over
Hindeloopen en Workum. Het tempo werd
nu heel wat minder snel dan in de vroege
ochtenduren. Jongert, Westra en Adema ar
riveerden het eerste te Bolsward, op den
voet gevolgd door van der Duin en Keizer,
terwijl Geveke reeds tien minuten ten ach
ter was geraakt. Via Harlingen werd, vrij
wel steeds tegen den wind in, Faneker be
reikt en in dit stadje vierde Adema, inwo
ner van Franeker. een triomph, omdat hij
zich als eerste aan de controle meldde.
In Franeker begon het zwaarste
gedeelte van den tocht door de
Bildt-dorpen naar Dokkum, pal te
gen den scherpen Noord-Oostenwind
in en bovendien op slecht ijs. En
algemeen luidde het oordeel van do
deskundigen, dat op dit gedeelte
van 50 K.M. de beslissing wel zou
vallen.
Om half vier waren de eerste deelnemers
van den wedstrijd nog niet in Dokkum aan
gekomen, wel een bewijs, hoe ontzaglijk
zwaar het traject tusschen Franeker en
Dokkum was.
De kop bestond op 15 K.M. van Dokkum
uit de rijders Jongert, van der Duin, Kei
zer en Adema, terwijl Westra teruggevallen
was.
KOPGROEP VAN VIJF.
Een kopgroep van vijf rijders arriveerde
cica vier uur te Dokkum. Het waren Ade
ma, Keizer, Westra, v. d. Duin en Jongert.
Zij hebben toen de afspraak gemaakt, om
gezamenlijk te Leeuwarden door de finish
te gaan, doch door verschillende omstan
digheden is hiervan niet alles terecht geko
men. En zoo dreigde deze vijfde officieele
Elfstedentocht nog een onregelmatig einde
te nemen. Zoowel Keizer als Adema meen
den op de eerste plaats aanspraak te kun
nen maken en slechts een tactische zet van
het centraio bestuur heeft veel geharrewar
voorkomen,
VIJF WINNAARS.
Het wijze besluit was, alle vijf rij
ders, Keizer, Adema, Westra, van
der Duin en Jongert tot winnaars
van den Elfstedentocht 1940 te ver
klaren.
Men kan de vraag stellen of de „afspraak"
der vijf rijders sportief mocht worden ge
noemd. De Elfstedentocht bestaat immers
uit een wedstrijd en een tocht. Het verschil
is, dat de wedstrijd een zuivere kamp moet
zijn om den sneisten tijd en door iederen
deelnemer alleen moet worden gereden, ter
wijl de tochtrijders gezamenlijk mogen rij
den. De winnaar van 1912 en 1917, de Ko
ning, was hoogst verontwaardigd, toen deze
hoorde, dat deze afspraak was gemaakt.
Micn had er voor moeten vechten, hot gaat
er om, wie het snelste is, was zijn meening
De rijders zelf meenden, dat door de
smalle baan passeeren niet mogelijk was,
zoodat van een zuiveren strijd op de laatste
20 kilometer practisch geen sprake zou zijn
geweest.
Vermeldenswaard is nog de presta
tie van den bekenden rijder J. v. d.
Bij uit Anna Paulowna, die als zes
de, dus het eerst na de kopgroep
binnenkwam.
DE EERSTE DAME.
De eerste dame, die Leeuwarden heeft be
reikt, was mej. D. Faber (Warga). Zij kwam
ruim 6 uur aan de finish te Leeuwarden, vol
enthousiasme en in uitstekende stemming.
Het 25-jarige meisje, zeer sportief overigens,
had een uitstekenden1 rit achter den rug. Het
was voor den eersten keer, dat zij aan den
Elfstedentocht deelnam.
De winnaar van 1929, Kast Leemburg, be^
reikte om 6 uur Dokkum. Toen moest hij
den strijd staken en. wilde met de bus van
Dokkum naar Leeuwarden terug keeren.
maar de bus is op den weg tusschen Dok
kum en Leeuwarden ingesneeuwd en het
duurde verscheidene uren, voordat de passa
giers eindelijk de Friesche hoofdstad kon
den bereiken.
Koen de Koning, die aan den tocht deel
nam, en winnaar van den wedstrijd in 1912
en 1917, moest in verband met een blessure
te Workum uitscheiden.
DE TOCHT GESTAAKT.
De rijders, die aan den tocht deelnamen
en uiteraard veel langer onderweg waren,
kregen tenslotte met groote moeilijkheden te
kampen, doordat wind en vorst steeds in he
vigheid toenamen.
Toen het Centraal Bestuur hiervan kennis
kreeg, werd besloten om den tocht voor alle
deelnemers, die des avonds nog onderweg
waren, verder te staken. Dit ingrijpen ge
tuigt van 't groote verantwoordelijkheidsge
voel van de organisatoren.want de gezond
heid en het welzijn van een groot aantal rij
ders stonden hierbij op het spel.
HET BEZOEK VAN PRINS BERNHARD.
Ter gelegenheid van het groote schaats-
evenement kwam Z.K.H. omstreeks half
twaalf per specialen Dieseltrein te Leeuwar
den aan, waar hij werd verwelkomd o.m.
door den Commissaris der Koningin in de
provincie Friesland, mr. P. A. V. baron van
Harinxma thoe Slooten. De Prins, die har
telijk werd toegejuicht, heeft zich daarop
naar de controle te Franeker begeven, waar
hij getuige was van de aankomst van de lei
ders van den wedstrijd. Daarna ging de
Hooge Gast per auto naar Dokkum, om
daar de doorkomst van de wedstrijdrijders
te aanschouwen.
Na afloop heeft Prins Bernhard op het
Prinsenhof te Leeuwarden de vijf winnaars
ontvangen.
Wij vernamen, dat Adema daarbij
Uitvoerig verteld heeft hoe het op
de laatste tientallen kilometers is
toegegaan. De afspraak werd erkend
en eigenlijk, zoo moet Adema het ge
zegd hebben, zijn wij allen tegelijk
binnengekomen. Maar op het laatste
stukje kon hij zich niet meer inhou
den en is hij er harder aan gaan
trekken.
Prins Bernhard is na het avondmaal bij
den commissaris van de Koningin in de
provincie Friesland te hebben gebruikt, uit
Leeuwarden vertrokken.
LADING KAPOK VATTE VLAM.
Wagen afgehaakt en de brand
te Nijkerk gebluscht.
Gistermiddag omstreeks half vijf ontdek
te een geleider van een goederentrein, welke
om 16.17 van Amersfoort was vertrokken, dat
rook en vlammen uit een der open wagons
van den trein kwamen. Hij bracht den trein
bij de voormalige halte Slichtenhorst tot
stilstand en constateerde, dat in een wagen,
geladen met balen kapok, vermoedelijk door
vonken uit de locomotief, brand was ont
staan. Het vuur vrat zich diep in de zeer
brandbare kapok in en met eigen blusch-
middelen kon het treinpersoneel hiertegen
dan ook niet veel beginnen.
Brandend verder gereden.
Voorzichtig trok men den trein op naar
het station Nijkerk, waar de brandende wa
gen werd uitgerangeerd en op een vrij spoor
van hcL emplacement werd gezet.
Hier kwam de Nijkerksche brandweer te
hulp. Zij was genoodzaakt de heele lading
met een haak van den wagen te halen en
uiteen te plukken, omdat kapok een van de
moeilijkst bluschbare stoffen is, waarin het
vuur zich aan elk pluisje vasthecht.
Hoewel men den brand spoedig onder de
knie had, was men laat op den avond nog
aan het nablusschingswerk bezig. Het hout
werk van den wagen had intusschen ook
vlam gevat, zoodat de wagen, buiten de me
talen onderdeelen, vrij ernstige schade be
kwam.
Tweede wagen bedreigd.
De vlammen bedreigden ook nog een
tweeden wagen, doch dank zij het doortas
tend optreden van het spoorwegpersoneel
dat met snelblusschers te hulp schoot, kon
uitbreiding worden voorkomen.
De goederentrein reed door tot Putton, om
daar nadere orders af te wachten.
Het land van de elfstedentocht en van
D.E. Echte Friesche Heeren-Baai. Beide
zijn beroemd; de elfstedentocht als een
zeer bijzondere sportprestatie. D.E. echte
Friesche Heeren-Baai door haar bijzondere
melange die „Wolken van genot" geeft.
Slechts een schuur gered. Bra-
bantsche boer was laag verze
kerd.
Gistermiddag omstreeks drie uur brak,
vermoedelijk door een lek in den schooi0
steen brand uit in de kapitale hofstede „De
Branderij" toebehoorend aan en bewoond
door den landbouwer G. Ploegmakers en
gelegen te Vinkei onder de gemeente Gef-
fen. (X.B.)
De bewoners konden zich tijdig in vei
ligheid stellen. Het vee kon eveneens wor
den gered. De inboedel, benevens de land-
bouwinventaris, ging nagenoeg geheel in
vlammen op. Een dichtbij gelegen schuur
kon, dank zij de gunstige windrichting, be
houden blijven. Men was slechts laag ver
zekerd.
Wat hij Duitschland aanwrijft, is
spreekwoordelijk... Fransch.
DUITSCHE PERSSTEMMEN
OVER DE REDE.
De Deutsche Diplomatisch Politi-
sche Korrespondenz ziet in de rede,
welke minister-president Daladier
heeft gehouden een bewijs, dat de
Fransche staatslieden het wederom
als hun taak beschouwen hun volk
op te roepen voor een vernietiging
van het Duitsche volk.
Het doel van de rede was het Fran
sche volk, dat zich veelal afvraagt
waarom het eigenlijk in den oorlog
is getrokken, tot zulk een graad van
haat en afschuw op te wekken, dat
iedere andere neiging, dan die,
Duitschland te vernietigen, verstikt
wordt.
'Anderzijds, zoo gaat de Diplo voort, wil
Daladier de kleine volken angst inboezemen,
dat hun vrijheid en zelfstandigheid door
Duitschland worden bedreigd.
Een vertegenwoordiger van Frankrijk, kan
moeilijk Duitschland, welks volksgenooten
in Polen onuitsprekelijke gruwelen hebben
meegemaakt en dat thans het geleden on
recht weer goed heeft gemaakt, dingen aan
te wrijven, welke juist in de Fransche ge
schiedenis spreekwoordelijk zijn. De Diplo
herinnert aan een reeks aanvallen van
Fransche zijde op het Duitsche volk. vanaf
Lodewijk 15 tot aan de bezetting van het
Rijn- en Roergebied door de zwarte troepen
na den oorlog. Dit alles is geschied in blin
de haat. Het Duitsche volk is bereid geweest
dit te vergeten in het belang van den vrede
onder de volken en onder leiding van den
Fuehrer is Frankrijk steeds weer de hand
ter verzoening geboden. Frankrijk heeft dit
evenwel niet gewild. Na Churchill poogt
thans ook Daladier de oorlogsfurie op ge
heel het Europeesche vasteland te ontkete
nen.
Gisteren bi] den Koning.
Minister-president Chamberlain zal heden
't woord voeren aan een lunch, welke wordt
aangeboden door de commissie voor de
landsverdediging.
Reuter verneemt, dat de rede zal hande
len over de vraagstukken van de oorlogvoe
ring. Het doel van den oorlog en de positie
van de neutralen, hierbij ingesloten de Ver-
eenigde Staten en Japan.
Gisteravond is de minister-president door
den koning in audiëntie ontvangen. In po
liticke kringen verwacht men, dat Ghamber
lain in zijn aangekondigde rede een toespe
ling zal maken op de rede van Hitier en za
wijzen op onjuistheden daarin. Ook geloof
men, dat hij zal spreken over de verantwoor
delijkheid van Duitschland voor den oorlog
Feesten voor een goed doeL
President Roosevelt heeft gisteren zijn
58sten verjaardag rustig gevierd. De lijfarts
van den president zegt, dat de gezondheids
toestand van Roosevelt zoo goed is als men
van een man van zijn jaren slechts mag ho
pen. In het geheele land worden verjaars-
diners, danspartijen, e.d. gehouden, waarvan
de opbrengst bestemd is voor de bestrijding
van kinderverlamming, een doel, dat zich
in de buitengewone belangstelling van den
president verheugt. Zooals men weet, heeft
Roosevelt indertijd ook kinderverlamming
gehad.
Op de uitreis bereikte de „Nandoe"
met gezagvoerder Moll Alexandrië
en de „Oehoe" met gezagvoerder Vi-
ruly Rangoon. Deze vliegtuigen wor
den onderscheidenlijk 4 en 2 Februari
te Batavia verwacht.
Op de thuisreis landden de „Gier"
met gezagvoerder Geysendorffer te
Rangoon. Dit vliegtuig wordt ,3 Fe
bruari te Napels verwacht. De „Peli
kaan" met gezagvoerder Te Roller
landde te Napels.
Onbekende vliegtuigen in actie.
Het Estlandsche telegraaf agentschap
deelt mede, dat Maandagmiddag acht vlieg
tuigen, die op groote hoogte vlogen, 34
hommen hebben geworpen op de velden en
bosschen rond de nederzetting Konuvere in
het district Hpsel. De ruiten van een droog
huis en twee stallen werden vernield. Ver
der werd geen schade aangericht.
De autoriteiten hebben een onderzoek in
gesteld naar de nationaliteit van de vlieg
tuigen.
Contingenteering voor. de groot
bedrijven.
Morgen wordt in het protectoraat de con
tingenteering van ijzer en staal ingevoerd.
Gecontingeerd .worden slechts de voor
naamste verbruikers, zooals de Boheemsch
Moravische spoorwegen, de posterijen, de
gas- water- en electriciteitswerken. De ande
re verbruikers, zooals particulieren en hand
werklieden e.d. kunnen evenals tot dusver
hun behoeften op de vrije markt dekken.
Hindoes en Mohammedanen ra
ken slaags.
Zaterdag j.1. hebben zich onregelmatighe
den voorgedaan te Ranghoon tusschen Hin
does en Mohammedanen bij een processie
van de Hindoes. Twaalf personen werden
gedood en zeshonderd gearresteerd.
De politie heeft medegedeeld, dat de on
geregeldheden werden ontketend door onver
antwoordelijke elementen, de arrestaties wa
ren noodig door een aantal op zichzelf
staande incidenten.
Behalve in een klein deel van de stad is
de toestand rustig. De politie zal krachtig
ingrijpen.
LICHTSCHIP DOOR DUITSCHERS
BESCHOTEN.
Tragedie in 't gezicht van de
Engelsche kust.
Bij de aanvallen door de Duitsche lucht
macht op Engelsche schepen is Maandag
ook het lichtschip „East Dudgeon" voor de
Oostkust van Engeland getroffen.
De aanval geschiedde omstreeks half tien
in den ochtend. Een bombardementsvlieg
tuig begon met het lichtschip met mitrail-
leuivuur te bestoken, vervolgens werden
negen bommen geworpen, waarvan de laat-
ht TJch}? trof" De acht opvarenden van
iet lichtschip gingen in een kleine boot
en roeiden naar de kust. Gisternacht om
streeks half drie waren nog slechts twee
•\^n TV0 s'aat 0m te roeien. Men hoorde
toen de branding op de kust. Toen de man
nen meer het land naderden, sloeg de boot
3ev€n van hen kwamen om en slechts
een der opvarenden, John Sanders, wist
zwemmend de kust te bereiken. Hij heeft
noggepoogdI den kapitein van het lichtschip
e redden, doch deze spoelde weg. Sanders
r mpeld.e over de duinen en is in een
-• iiiur^ uitgeput ineen gezonken. Hij werd
daar gisterochtend gevonden.
