SPORTNIEUWS
Veelzijdig spion
in het
Berlijnsche avondduister
De voetbal heeft
weer gerold!
Haraldsen wint te
Riga
Nederland wint van
België met 15-9
Langendijk en Koops
blijven te Riga
De wedstrijden van
Zaterdag
yA-Puic&ey.
Tilburg-Antwerpen 8-2
Om het kampioenschap
van Nederland
Kmoch wint tc Delft
s
M.V.V.Juliana, ziedaar de eerste
wedstrijd, die in het kader van de
K.N.V.B.-nood competitie na een tijdsver
loop van 10 weken kon gespeeld wor
den.
De eerste wedstrijd, maar ook de
eenige, want alle andere terreinen in het
Zuiden (het district waar het K.N.V.B.-
bestuur de wedstrijden niet „en masse"
had afgekitst"), waren gisteren nog vol
komen onbespeelbaar.
Wat dan M.V.V.Juliana betreft, de
Maastrichtenaren wonnen met 21,
■waardoor ze de leiding van Juliana over
namen.
Met twee punten voorsprong gaat MW
nu aan den kop, en als de vorst zoo aan
houdt, dan zal ze daar voorloopig wel
blijven ook.
ifchaaUeti
Koops elfde in de algemeene rang
schikking.
Zaterdag zijn te Riga te Internationale
wedstrijden in het hardrijden op de schaats
aangevangen.
Aan de wedstrijden doen vrijwel alle rijders,
die de vorige week te Oslo uitkwamen, mede.
Alle rijders, onder welke zich ook de Ned.
Langedijk en Koops bevinden, zijn direct uit
de Noorsche hoofdstad via Stockholm naar
Riga vertrokken, zoodat. zij nog enkele dagen
in deze stad aan het klimaat en de baan kon
den wennen en hun training vervolgen. Onze
vertegenwoordigers boffen echter niet. Had
den zij de vorige week reeds last van koude
en beïnvloedde de lage temperatuur, 14 gra
den onder het vriespunt, Zaterdag moesten
zij rijden in een temperatuur van niet minder
dan 29 graden onder nul. Alle rijders moesten
dan ook hun gezichten dik in de zalf zetten,
om het bevriezen tegen te gaan. Alle beschik
bare truien werden aangetrokken, terwijl ook
de warmste handschoenen werden opgezocht.
Toch waren er vele enthousiaste toeschouwers,
die dik ingebakerd de wedstrijden volgden. Het
ijs was door de harde vorst erg hard en bros,
hetgeen de tijden niet zeer ten goede kwam.
Van de negentien deelnemers was ditmaal
de Amerikaan Wallace de snelste op de 500
meter. Hij maakte een tijd van 43.8 sec.
Tweede werd de Let Berzins met 44.3 sec. Men
begrijpt, dat hij vooral door zijn landgenooten
luide werd aangemoedigd. Engestangen was-
ditmaal derde met een tijd van 44.5 sec., ter
wijl Haraldsen zich als 4e plaatste met 44,8
sec. Koops reed een goeden 500 meter en werd
elfde achter Jansson op dezen afstand. De Ne
derlander is zijn verkoudheid, opgeloopen te
Hamar, vrijwel vergeten. Langedijk was niet
zoo gelukkig. Hij kwam in de eerste bocht te
vallen en moest den strijd staken. Hagen
(Noorwegen) trof hetzelfde lot.
Op de 3000 meter zegevierde Haraldsen.
Men drukte voor den Noor 5 min. 3.7 sec. af.
Ook in dit nummer werd de tweede plaats
bezet door Berzins. De Let noteerde 5 min.
6.8 sec. Engestangen was derde in 5 min. 8.4
sec., terwijl Staksrud met 5 min. 8.6 sec. op
hem volgde. Onze rijders Langedijk en Koops
bezetten respectievelijk de twaalfde en veer
tiende plaats, achter Hedlund. Na den eersten
dag leidt Haraldsen met 95.417, Engestangen
met 95.900 punten en Wallace met 96.017 pn't.
De tweede dag
Op den tweeden dag van de internationale
wedstrijden in het hardrijden op de schaats
waren de weersomstandigheden voor goede
prestaties zeer slecht. Er viel sneeuw en er
stond een wind over de baan, weike het maken
van behoorlrjke tijden verhinderde. De ther
mometer wees thans 20 graden onder nul aan,
zoodat het iets minder koud was dan op den
eersten dag. De belangstelling van de zijde van
het publiek was zeer groot, maar degenen, die
gehoopt hadden op een eerste plaats van Ber
zins in de eindrangschikking, kwamen bedro
gen uit. Haraldsen, die gisteren reeds de 3000
meter had gewonnen, won op den 1 weetien dag
de 1500 en de 5000 meter, zoodat hem de eere
plaats niet kon ontgaan. Berzins werd een
goede tweede, terwijl Engnestangen de derde
plaats bezette op vrij grooten afstand in het
klassement achter den Let. Koops reed ook
op den tweeden dag heel goed en kwam ten
slotte op de elfde plaats terecht. Langedijk
kon niet geklasseerd worden omdat hij Zater
dag de 500 meter niet had,uitgereden. De or
ganisatie was, evenals het vorig jaar, bij de
Euro'peesche kampioenschappen, schitterend.
De volledige uitslagen van den eersten dag
luiden:
500 meter:
1. Wallace (V. S.) 43.8 sec.; 2. Berzins
(Letland) 44.3 sec.; 3. Engnestangen (Noor
wegen) 44.5 sec.; 4. Haraldsen (Noorwegen)
44.8 sec.; 10. Hedlund (Zweden) 48.3 sec.;
11. Koops, zelfden tijd.
Langedijk en Hagen (Noorwegen) gevallen.
5000 meter:
1. Haraldsen, 5 min. 3.7 sec.; 2. Berzins,
5 min. 6.8 sec.; 3. Engnestangen, 5 min. 8.4
sec. 4. Staksrud, 5 min. 11.1 sec.; 5. Wang-
berg, 5 min. 11.7 sec. 12. Langedijk, 5 min
21.6 sec.; 14. Koops, 5 min. 25.9 sec.
De uitslagen van den tweeden dag zijn:
1500 meter:
1. Haraldsen. 2 min. 24.2 sec.; 2. Engnestan
gen, 2 min. 24.8 sec.; 3. Wallace. 2 min. 25.1
sec.; 4. Berzins, 2 min. 25.2 sec.; 5. Wangberg,
2 min. 30.7 sec.; 11. Langedijk, 2 min. 34.4 sec.;
13. Koops, 2 min. 37.3 sec.
5000 meter:
1. Haraldsen, 8 min. 49.6 sec.; 2. Berzins,
8 min. 50.3 sec.; 3. Tabaks, 8 min. 54 sec.;
4. Jansson, 8 min. 58.9 sec.: 5. Engnestangen,
8 min. 59.2 sec.; 10. Langedijk, 9 min. 9.3 sec.;
12. Koops, 9 min. 17.4 sec.
aal eindklassement luidt:
1. Haraldsen, 196.444 punten; 2. Berz'r»
196.863 punten; 3. Engnestangen, 198.0SJ
Wallace, 199.114; 5. Staksrud. 203.020 6.
Wangberg, 203.133; 11. Koops, 210.999.
Naar wfl vernemen zullen Langedijk en
Koops nog enkele dagen in Riga blijven en
aaar Woensdag a.s. uitkomen in wedstrijden.
Donderdagmorgen zullen zij het vliegtuig
naar Stockholm nemen en daaraan den start
verschijnen.
ïlilyViltn
Van Vliet sloeg Gabriels
Twee verrassende Nederlandsche over
winningen vielen er te noteeren op den
laatsten dag van den landenwedstrijd tus-
schen Nederland en België: Koopman won
In driebandspel van Van Belle en Van
Vliet slaagde er zoowaar in den wereld
kampioen Gabriels in kadee 45/2 te over
winnen, zoodat de eindstand van het tour-
nooi 15—9 ten gunste van de Nederland
sche ploeg werd.
In jaren is Gabriels niet meer in kader 45/2
geslagen en wij kunnen ons niet een partij
herinneren, waarin een landgenoot van den
Belg won. Zaterdagmiddag reeds slaagde
Sweering er in remise tegen den wereldkam
pioen te bereiken en Van Vliet verbeterde deze
prestatie nog door den Belg in 15 beurten te
slaan met 75 punten verschil.
De Koopman, die tegen Van Belle aantrad,
was een andere, dan degene, die de eerste
partij van het tournooi tegen Vingerhoedt
speelde. Toen had Koopman 1 carambole in
tien beurten en Zondagmiddag noteerde de
Amsterdammer na een zelfde aantal beurten
reeds 12 punten.
Van Belle streed niet alleen tegen een con
current, die van plan was tot het laatste
moment te vechten de stand was immers
119 voor Nederland en deze partij zou de
beslissing kunnen geven voor den landenwed
strijd maar ook tegen pech, want de Belg
zag zich verscheidene punten ontgaan bij stoo-
ten, welke rakelings misten, ja die reeds door
hem geteld werden. Na 27 beurten was de
stand 22—15 ten gunste van Koopman en na
63 beurten 4535. Toen kwamen de zenuwen
een woordje mee spreken, een zoo ernstig
woordje, dat Koopman nog 19 beurten noodig
had om de 5 resteerende punten te maken, ter
wijl Van Belle, die iets minder nerveus was,
het nog tot 47 bracht.
Het wasr begrijpelijk, dat Koopman met deze
verdienstelijke zege van harte gelukgewenscht
werd, een overwinning, waardoor Nederland
den Wilhelminabeker reeds veroverd had.
De uitslag luidt:
Driebanden:
Van Belle (B.)
Koopman (N.)
47
50
82
82
4 0.573
7 0.625
Men zou kunnen verwachten, dat nu de
partij tusschen Gabriels en Van Vliet van geen
beteekenis meer voor het eindresultaat was,
beide spelers in het kader 45/f rustig hun
gaven zouden ontplooien. Maar mets was min
der waar dan dat. Aanvankelijk zag het er
naar uit, dat de partij een overeenkomstig
verloop zou hebben met die tusschen Gabriels
en Sweering. Want Zaterdagmiddag liep
Sweering onmiddellijk uit, terwijl de Belg er
in de eerste beurten hopeloos uit was. Dat was
ook nu het geval. Na 19 in de eerste beurt
volgde er een goede 63 van Van Vliet, waar
door hij op 82 kwam, terwijl Gabriels toen
twee caramboles had. De Belg bleef onzeker
spelen en verscheidene malen kreeg de Hage
naar gelegenheid nog verder uit te loopen,
maar helaas profiteerde hij er niet van. Wel
bleef Van Vliet, dank zij een serie van 62 in
de tiende beurt voor, maar na 13 beurten was
de voorsprong van onzen landgenoot toch niet
groot meer (196169). Evenals in de partij
tegen Sweering zag Gabriels zijn groote kans.
Met subtiel klein spel girig de serie snel naar
boven, zoo snel, dat in minder dan tien minu
ten de 100 bereikt waren. Op 125 strandde de
serie door een kleine onnauwkeurigheid. Van
Vliet speelde zeer gaaf en de serie werd on
verwacht onderbroken door een lossen band-
stoot, waar een klosje in zat. Intusschen was
de stand nu 328 om 294 voor Van Vliet.
Gabriels noteerde in de 15de beurt 31, waar
door zijn totaal op 325 was gekomen. De bal
len bleven in goede positie liggen en zonder
een spoor van nerveusiteit stootte Van Vliet
carambole na carambole. De spanning in de
zaal steeg: zou Van Vliet de 400 vol maken
en Gabriels weten te slaan? En toen dit inder
daad gelukte en met 72 de partij ten einde
was gekomen kreeg de Hagenaar een enthou
siast applaus, zooals hij er waarschijnlijk nog
nooit een in zijn biljartloopbaan heeft ont
vangen.
De uitslag luidt:
Gabriels (B.)
Van Vliet (N.)
325 15 125 21.06
400 15 142 26.66
Interessant zijn de afzonderlijke cijfers der
drie genres. Zij luiden 71/2: Nederland 4, Bel
gië 4 punten.
Driebanden: Nederland 7, België 4 punten.
45/2: Nederland 7, België 1 punt.
De resultaten in 45/2 hebben dus den door
slag gegeven, een uitslag, welken men zeker
niet venvacht had.
Sweering heeft Zaterdagavond, zooals
reeds vermeld, eveneens een stout stukje
uitgehaald: de Amsterdammer slaagde er
in tegen den wereldkampioen Gabriels een
gelijk spel uit het vuur te sleepen, een
prestatie, waarvoor onze landgenoot na
afloop een donderende ovatie in ontvangst
mocht nemen.
De punten in een match kader 45 2 met Ga
briels te deelen ia een verrichting, welke van
historische waarde is en ongetwijfeld zal deze
partij nog lang in herinnering blijven, niet
alleen bij de talrijke toeschouwers, maar ook
I bij Sweering, die na afloop er stilletjes bij zat,
nog volkomen onder den indruk van het enorme
applaus en het plotseling breken van de gewel
dige spanning, waarin hij twee uur lang had
gespeeld. Maar Gabriels zei het ronduit: vol
komen verdiend voor Sweering.
De uitslag luidt:
Gabriels t 400 20 155 20
Sweering400 20 91 20.
De partij in 71 2 tusschen de Sutter en Dom-
mering was hieraan voorafgegaan. De Belg
speelde veel sterker dan Vrijdag tegen de
Leeuw, zoodat de Arnhemmer geen kans kreeg
op de beide winstpunten.
De Sutter 300 41 35 7.31
Dommering 242 41 38 5.90
De eerste avondpartij leverde een voor het Ne
derlandsche team teleurstellende verrassing op:
Sengers verloor met flink verschil van Vinger-
hoedt, die prachtig op dreef was en naar mate
de partij vorderde, brillante dingen liet zien.
tfjcKaJhn
Sengers
Vingerhoedt
40
50
77
77
4 0.519
5 0.649
Het slot van den Zaterdagavond werd ge
vormd door de partij BaudartDe Leeuw is
71/2. De Leeuw, een bandspeler bij uitnemend
heid, gaf zijn tegenstander geen kans en wist
door zijn tweede overwinning het maximum
aantal punten voor zijn ploeg te behalen.
Baudart
De Leeuw
115
300
31
31
24
45
3.70
8.67
%w4mmen
R. Hveger weer in actie
In het begin van dit jaar, op 3 Jan. 1940,
heeft de Belg. zwemster, mej. Caroen te Oos
tende, het wereldrecord op 500 meter borst-
crawl, dat in het bezit was van Ragnhild
Hveger, verbeterd en gebracht op 6 min.
28.4 sec.
Gisterenavond heeft de Deensche zwemster
te Kopenhagen dit wereldrecord weer heroverd.
Zij verbeterde het record met 1 sec. en bracht
het op 6 min. 27.4 sec.
Op de Tilburgscha kunstijsbaan is van
daag voor de internationale ijshockey-com-
petitie de .-wedstrijd TilburgAntwerpen ge
speeld, welke ontmoeting in een 82 over
winning voor de Nederlanders eindigde.
Qxmur&n
De uitslagen van de partijen, gespeeld
voor de vierde ronde van het tournooi om het
kampioenschap van Nederland luidt:
Lochtenberg—Jurg 02.
DukelLigthart 11.
Keiler—Suyk 2—0.
Bomvan Dartelen 20.
De uitslagen van de gisteren in het ka
der van de wedstrijden om het kampioen
schap van Nederland van den Nederland-
schen Dambond te 's-Gravenhage gespeelde
partijen in de vijfde ronde luiden:
SuykKalden 20.
Rustenburg—Ligthart 20.
LochtenbergHam 11.
VosBom 11.
Van Dartelen—Keiler 02.
De uitslagen van de partijen, gespeeld in
de derde ronde van den vierkamp te Delft,
luiden:
Jhr. J. H. O. v. d. BoschS. L&ndau 1—0.
H. Km ochdr. M. Euwe
Eindstand'
I. H. Km och 2Vï punt.
2. Dr. M. Euwe 2 punten.
3. Jhr. J. H. O. van den Bosch 1% punt.
4. Landau 0 punten.
HIJ WERKTE ZOOWEL VOOR EN
GELAND ALS VOOR DUITSCH-
LAND. INTERESSANT PROCES
TE ZÜRICH.
Dat een spion vaak niet ertegen opziet
dubbel spel te spelen en van twee landen
gelijktijdig geld aan te nemen, bleek dezer
dagen weder bij een spionnage-proccs voor
de rechtbank te Zürich, waar, aldus de N.
R. Crt., een gewezen Oostenrijksche rit
meester terecht stond onder de beschuldi
ging dat hij van Zwitserland uit zoowel
aan Duitschland militaire inlichtingen ten.
nadeele van Engeland had verstrekt als
omgekeerd Engeland van militaire inlich
tingen ten nadeele van Duitschland bad
voorzien. Bovendien bleek uit het proces,
dat deze veelzijdige spion ook bereid was
geweest in Franschen dienst te treden!
Voordat hij echter ook Frankrijk militaire
inlichtingen ten nadeele van Duitschland
had kunnen verstrekken, brak de oorlog
uit en werd hij door de Zürichsche politie
gevangen genomen.
't Begon in 't voorjaar van 1939.
De in Moravië geboren verdachte, die
den wereldoorlog als ritmeester in Oosten-
rijkschen dienst had medegemaakt en na
den oorlog de Tsjechische nationaliteit
had gekregen, was in het voorjaar van
1939, toen de Duitschers de machthebben
den in zijn woonplaats Praag waren ge
worden, een agent van den Duitschen spi-
onnage-afweerdienst geworden. Spoedig
daarna was hij erin ges.aagd met den
Engelschen geheimen dienst in verbinding
te geraken en reisde hij met medeweten
van zijn Duitsche meesters naar Zürich,
om,daar een Engelschen majoor te ontmoe
ten en aldus te weten te komen, welke
militaire inlichtingen overDuitschland de
Engelsche inlichtingendienst wel wenschte
te ontvangen.
Wat de Engelschen wilden weten.
Te Zürich aangekomen, telegrafeerde hij
onmiddellijk naar 't overeengekomen adres
te Londen zijn aankomst. Reeds twee da
gen later bezocht hem te Zürich een En-
gelschman, die zich "„majoor Palmers"
noemde en hem 500 Zwitsersche franken ter
hand stelde met de opdracht een onderzoek
naar de volgende punten in te stellen: zijn
werkelijk Tsjechische kanonnen naar Ca-
diz, bij Gibraltar, afgezonden? Werden
Duitsche troepen over den Brenner gezon
den? Zijn Duitsche opleidingsofficieren on
derweg naar Tripolis? Hoe werd het in het
Sudetenland buit gemaakte oorlogsmateri
aal tusschen Duitschland en Ralië ver
deeld?
Verradersloon,
De gewezen Oostenrijksche ritmeester, dia
intusschen van Praag naar Weenen ver
huisd was, keerde weldra van Zürich naar
Weenen terug, waar hij ook van Duitsche
zijde 500 Zw. franken voor zijn inlichtin
gen verkreeg. Op 3 Juli was hij weder te
Zürich, in het bezit van de misleidende
antwoorden die hij in opdracht van den
Duitschen tegenspionnagedienst aan „ma
joor Palmers" zou moeten geven, doch <*>k
in het bezit van de juiste inlichtingen op
de Engelsche vragen, die hij zelf zich had
weten te verschaffen. Als „eerlijk zaken
man" en ook. naar hij op de terechtzitting
verklaarde, als heimelijk tegenstander in
zijn hart van het Duitsche nationaal-socia-
lisme had hij den Engelschen geheimen
dienst geen onware m^dedeelingen willen
doen. Een paar dagen later verstrekte hij
„majoor Palmers" dus de door hem voor
juist gehouden inlichtingen en ontving een
nieuwe opdracht met opnieuw 500 Zwit
sersche franken. Thans moest hij te weten
komen, welke divisies en regimenten in
Moravië dienst doen en wie hun bevelheb
bers zijn.
Half Juli was de spion weer in Weenen
terug en ontving opnieuw 500 Zwitsersche
franken voor hetgeen hij over de verlan
gens van den Engelschen inlichtingen
dienst wist te vertellen. Met genoegen ver
namen zijn lastgevers ook. dat het hem te
Zürich ook gelukt was met den Franschen
«pionnagedienst in kennis te komen. Ook
de Franschen zouden naar wensch be
diend worden!
De oorlog nadert.
Voor dit dubbele doel was de gewezen
Oostenrijksche ritmeester op 28 Augustus
weder in Zürich aanwezig. Het gebruike
lijke telegram werd weder naar Londen
verzonden en ook naar Reims werd ditmaal
getelegrafeerd. Doch het naderende uit
breken van den oorlog had de Engelsche
belangstelling voor de samenste]ling der
Duitsche troepen in Moravië verzwakt.
„Majoor Palmers" antwoordde voorloopig
niet te kunnen komen. Ook de Franschen
bleven weg.
Voor den verdachte was dit een
groote teleurstelling, want hij had
een groote verrassing voor hen.
Behalve het antwoord op de ge
stelde vragen had hij den Engel
schen en Franschen den geheimen
code van den Duitschen inlichtin
gendienst willen verkoopen. Een
omgekochte Duitsche officier van
dezen dienst had hem dezen ge
heimen code beloofd.
Hij zou hem in een brief uit Duitschland
naar Zürich worden toegezonden, tusschen
de regels van den brief met een onzicht-
baren inkt geschreven.
Eindelijk door den mand.
Het uitbreken van den oorlog heeft al
deze fraaie plannen verijdeld. „Majoor
Palmers" kwam niet terug. Ook de brief
met de geheime code bereikte Zwitserland
niet. En het uiterst strenge onderzoek der
Zwitsersche staatspolitie op alle buitenlan
ders maakte, dat de door Duitschland en
Engeland beide betaalde spion, wiens tele
grammen reeds vroeger de aandacht der
politie hadden getrokken, aan een scherp
verhoor werd onderworpen en ten slotte
door de mand viel. Hij werd dezer dagen
door de Zürichsche rechtbank tot ander
half jaar gevangenisstraf, gevolgd door een
levenslange uitwijzing uit Zwitserland,
veroordeeld.
Lichtgevende verf op de trot
toirs aangebracht.
(Van onzen Berlijnschen correspondent.)
Toen wij. nu wellicht een maand geleden,
uit den „Südring" slapten en ons via de Pots-
damerplatz naar de Wilhelmstrasse wilden
begeven, werd ons oog op dit drukste van
alle Berlijnsche pleinen getroffen door iets
eigenaardigs. Lieden, met groote emmers en
kwasten gewapend, bedekten de witte verf-
banden, die in Berlijn op alle stoepranden
zijn aangebracht, met een groene substantie.
Vol verbazing sloegen wij dit schouwspel
eenige oogenblikken gade. Wat? Zou men nu
de aanwezigheid van deze witte verfstrepen
die in het donker toch eigenlijk nauwelijks
ie zien zijn, met het oog op eventueele lucht
aanvallen ook nog te gevaarlijk achten en
derhalve vervangen door een kleur, die in
het duister nog veel moeilijker waar te ne
men is? Het scheen onmogelijk, want voor
zoover wij de luchtbeschermingswetten ken
den, schreven deze geen absolute verduiste
ring voor, maar stonden zij een verlichting
toe, wanneer deze tenminste op een afstand
van enkele honderden meters niet meer- te
zien was.
De oplossing van het raadsel.
Des avonds werd het raadsel van de groene
verf opgelost. Er was geen maan, doch nog
nooit sinds het uitbreken van den oorlog
was ons de gang over de Potsdamerplatz
zoo gemakkelijk gevallen als op dat oogen-
blik.
De groene verf straalde nl. licht uit. Wel
is waar niet al te veel, maar toch in vol
doende mate om in de toekomst op dit
drukke verkeerspunt het aantal ongevallen
tot een minimum te kunnen beperken. Lang
hebben wij van deze verlichting helaas niet
kunnen profiteeren. want toen kwam de
sneeuw en vormde een laag die steeds dik
ker werd; en sindsdien heeft de strenge
vorst er voor gezorgd, dat ze tot op dit oogen-
blik bleef liggen, de nieuwe lichtbron bedek
kend en voor het menschelijk oog onzicht
baar makend. Slechts de pilaren van den
Potsdamerbahnhof, die eveneens den doop
met deze groene vloeistof ondergaan heb
ben, stralen avond aan avond hun geheim
zinnig licht uit, ons aldus een voorproefje
schenkend van de algeheele metamorphose
welke Berlijn straks in het voorjaar, als
de sneeuw is verdwenen, zal ondergaan. De
autoriteiten achten de proeven met deze
lichtgevende verf zeer geslaagd, zoodat men
heeft besloten, het nieuwe verlichtings
systeem in grooten omvang te gaan toepas
sen.
Niets nieuws onder de zon.
Nu zijn lichtende stoffen, die aan de voor-
.vaarde voldoen dat zij op een afstand van
-nkele honderden meters niet meer zicht-
>aar zijn, reeds bijna drie eeuwen bekend,
'ndertijd smolt men barium-sulfaat met
coolstof samen. Overigens is ons de wijze,
vaarop bepaalde, niet-radio-actieve substan-
ies licht geven eerst in den laatsten tijd,
net behulp van onze kennis van de atoom-
tructuur, opgehelderd door den Duitschen
atuurkundige Lenhard. De eerste groep der
phosphoresceerende" substanties, die overi-
;ens geen van alle phosphor bevatten, wordt
»evormd door de radio-actieve stoffen, die
icht geven zonder bestraling, van buitenaf.
Deze echter kunnen onmogelijk op groote
schaal worden gebruikt, daar een gram van
de meest bekende substantie, mesothorium,
ongeveer f 75.000.— kost. Eveneens zeer duur.
indien men ze op groote oppervlakten wil
aanbrengen, zijn de stoffen van de tweede
groep, het hierboven reeds aangeduide zink-
sulfiet, waarvan een kilogram nog altijd op
25 a 30 gulden komt. Deze stoffen zijn niet
zelf lichtgevend, doch bezitten de eigenschap
om, na door het daglicht te zijn bestraald,
ook in het donker nog een tijdlang licht te
verspreiden. Zij veranderen dus onzichtbaar
licht in zichtbaar en zijn derhalve te be
schouwen als een soort licht-accumulatoren.
Overigens neemt de uitstraling na enkele
uren sterk af.
Nieuwe lichtgevende lichaampjes
ontdekt.
Aan eenige Duitsche scheikundigen is het
nu gelukt, een nieuwe groep van lichtgeven
de lichaampjes te ontdekken, de z.g. lumo-
genen, die in elke hoeveelheid uit inheem-
sche grondstoffen vervaardigd kunnen wor
den en buitengewoon laag in prijs zijn. Daar
een kilogram van deze stof slechts enkele
guldens kost en wij voor het verlichten van
één vierkanten meter slechts weinige gram
men van de stof, die aan gewone verf wordt
toegevoegd, voldoende zijn, is de verf met
lumogenen eigenlijk nauwelijks duurder dan
zonder dit lichtgevende preparaat. Deze lu
mogenen, die in het daglicht een witte of
gele kleur vertoonen en uit teerproducten
synthetisch worden opgebouwd, laten zich
met elke verf vermengen, zonder dat hun
lichtkracht daardoor ongunstig wordt be-
invloed. Zij worden tot lichten gebracht door
ultra-violet, dus onzichtbaar licht, geleverd
door de kwikzilverlamp of een gewone gloei
lamp in een bijzondere, zwart geverfde gla
zen kolf. Zij zijn dus typische lichttransfor-
matoren. De sterkte der lichtkracht heeft
men volkomen in de hand, wijl deze er een
voudig van afhangt, hoeveel lumogenen bi)
de verf worden gevoegd. Neemt men weinig
van deze stof, dan is het lichten er van op
een afstand van 500 meter niet meer waar
te nemen.
Voor tal van doeleinden geschikt.
Het is duidelijk, dat de lumogenen, ook
afgezien van de verduistering, voor een groot
aantal doeleneinden kunnen worden aange
wend.. Machinedeelen, controleklokken, hef-
boomen, schilden, ja, geheele rangeer-instal-
laties van de spoorwegen, deuren en kozij
nen, trappen, bioscoop- en theaterzalen en
zelfs gordijnen kunnen op deze wijze licht
gevend worden gemaakt. Voor de verlich
tingsindustrie openen zich in de toekomst,
nieuwe perspectieven, wijl de verandering
van onzichtbaar in zichtbaar licht licht de
zuimgheni van de lichtbron aanmerkelijk
verhoogt. De mogelijkheid bestaat dus dat,
als de vrede weder is teruggekeerd, het
avond-en nachtleven zich in een veel helder
der licht zal afspelen, dan tot dusverre,
i.uriositeitshalve vermelden wij hier nog,
dat men ook kleedingstoffen op deze wijze
lichtgevend kan maken.
