Scholieren present!
Jeugd en burgerij
De eerste
schooldag
n EXT/'R
E
CLAMEl
Ons Indisch hoekje
Onderwijs in Den Helder op hoog peil
VERHOOGT
uv
t OMZET.
Vandaag
Woensdag 4 September 1940
Tweede Blad
MadbnieuwJ
Gepensionneerden keerden terug terwille
van het onderwijs hunner kinderen
De OX* school te
Huisduinen
De avondlessen aan de
Vakschool voor Meisjes
Des nachts op straat
geloopen
Ouders
stuur leermiddelen terug!
Practische cursussen voor
huisvrouwen
Schoolflitsen
Overgangsexamens der
Zeevaartschool
voor 50 jaar
Uondiien uit Pi&t Vliedend Blaadje
Lessen Heilgymnastiek en
massage hervat
Burgerlijke Stand van Den Helder
Een advertentie
in de Heldersche Courant
De Tanimbar-eilanden en
hun bewoners
Gisterenmorgen hebben vele Heldersche on
derwijzers en onderwijzeressen met looden tred
de gang naar school ondernomen. Ze hebben
elkaar daar bij de schooldeur eens aangeke
ken met de vraag in de oogen „hoeveel zullen
er komen?" en het is moeilijk te zeggen of de
opkomst teleurstellend was of dat het aantal
meeviel. Wanneer we, naeen rondgang door
de stad, het aantal leerlingen bij elkaar tellen,
dat de openbare en bijzondere scholen gisteren
bevolkt hebben en wij voegen daar de leerlin
gen van HBS en Lyceum aan toe, dan be
draagt het ongeveer 1250. Dat is een flink
aantal om mee te beginnen en geeft moed voor
de komende weken.
Het is een algemeen verschijnsel, dat de
hoogere klassen het best bezet zijn. Klas
sen van 15 en meer leerlingen zijn daar
geen zeldzaamheid. Veel ouders hebben
het nog niet aangedurfd met hun kleinste
kinderen naar Nieuwediep te komen. Toch
waren er ook eerste klassen, die veertien
leerlingen telden.
Het meer uitgebreid lager onderwijs en het
middelbaar onderwijs boekten op den eersten
morgen reeds vijftig procent van het normale
aantal leerlingen. Dat was een bevredigend
resultaat, want het is te voorzien, dat dit aan
tal in de komende weken nog belangrijk zal
toenemen. Nu reeds waren er verschillende
toezeggingen van ouders, die het deze week
nog eens aan wilden zien.
School 10 aan de Vischmarkt verwachtte
aan het einde van deze week nog een veertig
tal leerlingen terug en verschillende andere
lagere scholen hadden brieven van ouders, dat
men binnenkort met zijn kinderen hoopte te
arriveeren.
Niet alleen het feit, dat Den Helder,
niet onveiliger is dan zooveel andere steden
in ons land, maar ook de practische over
weging, dat het onderwijs hier ter stede
prima is, zal veel ouders tot terugkeer
bewegen.
Het is de afgeloopen maanden gebleken, toen
heel veel Heldersche kinderen in andere plaat
sen naar school gingen, dat men met de leer
stof in onze stad ver vooruit was. Dat pleit
voor het Heldersche onderwijs. Practisch alle
kinderen werden elders een klasse hooger ge
plaatst en dan bleek nog dikwijls, dat men
met een bepaalde leerstof achter was bij de
Heldersche scholen.
Deze omstandigheid zal voor veei ouders
van beteekenis zijn voor hun besluit om
den winter weg te blijven, want moeilijker
wordt het terugk'eeren naar Den Helder
Nu een deel van jong Den Helder
weer de stoute schoenen aangetrokken
heeft en dagelijks de scholen bezoekt,
zouden wij het volgende verzoek onder
de aandacht der volwassenen willen
brengen, een verzoek, aan de inwilli
ging waarvan wjj niet twijfelen.
Buiten ons land woedt de oorlog nog
voort en ook i n ons land krijgen we
bjj tijd en wijle nog behoorlijk onze
portie. Is echter de kans op een bom
bardement van de stad Den Helder
al zéér gering (om niet te zeggen uit
gesloten) te achten, iets anders is het,
dat er gedurende den tjjd dat deze
oorlog nog niet beëindigd is, nog vele
malen Engelsche vliegtuigen boven de
stelling zullen kunnen verschenen, zoo-
dat de Iuchtafweef^mtterjjen in actie
komen.
Kinderen, de school uitkomende, of
op straat spelende, moeten in dat geval
voor het scherf-gevaar zoo snel moge
lijk het eerste het beste huis binnen-
loopen. Dit moet hen vooral goed bij
gebracht worden.
En tot ieder Heldersch burger zou
den wjj, in verband daarmede, derhalve
willen verzoeken: plaatst voor Uw
raam, indien ge in Uw woning bent,
een bordje of briefje, met „Thuis" erop
geschreven en open uw voordeur als er
overdag geschoten wordt en u kinderen
of volwassenen op straat ziet. De kin
deren bellen dan niet voor niets bjj U
aan de deur.
Gezien de bijzondere tijdsomstandig
heden lijkt het ons, dat deze moeite niet
ta veel gevraagd is.
als de scholen weken aan de gang zijn.
Voor de kinderen wordt het dan bezwaar
lijk om bij te komen, voor de onderwijzers
is het verre van prettig om opnieuw te
moeten beginnen.
Een bemoedigend teeken is ook, dat ver
schillende gepensionneerden teruggekeerd zijn.
Menschen die dus practisch niet meer met
Den Helder hebben te maken, doch die het
voor hun kinderen beter vonden om hier de
school te volgen en die elders in het land heb
ben ervaren, dat het nergens rustig is. Uit
dezen terugkeer blijkt, dat velen Den Helder
toch een warm hart toedragen. Maandag
kwam een gepensionneerde uit Heerlen, om
zijn kinderen hier op school te brengen. Ze
kwamen uit N.-Brabant, uit Rotterdam en
Amsterdam, uit Haarlem. Van tal van plaat
sen uit ons land keerden menschen terug, die
we voor de stad verloren hadden gewaand.
Zoo wordt Den Helder weer bevolkt. Moge
het zoo rustig blijven als de laatste dagen,
waarin men hier nauwelijks vliegtuigen heeft
gehoord, dan zal het vertrouwen spoedig terug
komen.
80 procent der leerlingen present.
Het beste hebben zich de ouders en leerlingen
van de school te Huisduinen gehouden. Niet
minder dan 80 procent der leerlingen was hier
gisteren present. Deze kinderen komen uit het
dorp, maar ook van de plattelandsomgeving,
tot de J. Verfailleweg toe.
Het hoofd van de school, de heer Adolfs,
was dan ook best te spreken over de trouw
van zijn leerlingen. Hij had zelfs de opti
mistische verwachtingen, dat zich dezer
dagen nog wel eenige leerlingen zouden
aanmelden.
Het feit, dat de school, ook na het bom
bardement normaal doorgegaan is, tot de va-
cantiemaand Augustus, zal wel mede oorzaak
zijn, dat zoo weinig ouders naar elders vertrok
ken zijn.
Zullen 's middags worden gehouden.
Aan de Vakschool voor Meisjes worden in
den winter, tweemaal per week, avondlessen
gegeven aan meisjes, die niet in de gelegen
heid zijn den dagcursus te volgen. Deze avond
cursussen duren 3 jaar en worden gehouden
van» begin October tot eind April. Veel Hel
dersche meisjes hebben van dit practisch on
derwijs altijd een dankbaar gebruik gemaakt
en het is te voorzien, dat er ook dezen winter
belangstelling voor zal zijn. In verband echter
met de verduistering, is besloten de lessen
niet 's avonds, doch 's middags te geven. De
cursus omvat de vakken: Linnennaaien, ver
stellen, costuumnaaien, w.o. het vermaken
van kleedingstukkeh en voor de laatste twee
jaar ook koken, huishoudkunde en waschbe-
handeling. Men ziet dus, zuiver practische
dingen voor het leven van alle dag, zaken,
die iedere huisvrouw moet kennen.
Voor aanmelding zie men de advertentie
in dit nummer.
En deswege bekeurd?
Het schijnt dat sommige bewoners van
Den Helder in de meening verkeeren, dat
het verbod, hetwelk bepaalt, dat men zich
des nachts niet op de openbare straat mag
begeven niet lang'er van kracht is.
Niets is minder waar. Ook nu nog gel
den onvoorwaardelijk de bepalingen, welke
eerder uitgevaardigd zijn en worden die
genen, die zich niet aan het verbod houden
gestraft.
Dit overkwam gisterennacht een twee
tal ingezetenen; de politie maakte pro
cesverbaal op. Men mag na 11 uur tot
zonsopgang niet op de openbare straat,
tenzij bij dringende noodzaak.
GEEN LICHT GEDOOFD.
Ondanks de dagelijksche waarschuwingen
werd dezer dagen wederom een stadgenoot
(in de Keizerstraat) op de bon gezet, terzake
het niet voldoende verduisteren van zijn wo
ning.
DE PAARDEN NAMEN DE BEENEN.
Een bewoner van de Begoniastraat deed bij
de politie aangifte, dat zijn twee paarden, die
als gewoonlijk waren weggebracht naar het
land, spoorloos verdwenen bleken, toen de
eigenaar 's-morgens verscheen.
Men vermoedt dat de dieren zich zelf de
vrijheid verschaft en de beenen genomen heb
ben. Een onderzoek wordt ingesteld,
Er z(jn veel leerlingen van de lagere j
scholen, dat geldt zoowel voor het j
openbaar- als bizonder onderwijs i:
die hun leermiddelen mee naar huls j
hebben genomen enniet terugge- j
stuurd. ij
Men zit nu in verschillende klassen
voor de moeilijkheid, dat men leerlingen |j
heeft en een tekort aan leermiddelen, j
Het aanschaffen van nieuwe leermid-::
j delen kost geld en daarmee moet menïï
op het oogenblik zuinig zijn, vooral b(j
het onderwijs.
De hoofden van scholen doen daarom jj
een dringend beroep op alle ouders, die;;
i hun kinderen nog niet naar de scholen
in Den Helder sturen, er in ieder geval j
voor te zorgen, dat de boeken, die hun
kinderc nog in bezit hebben, omgaand:!
terug worden gestuurd geadresseerdj
aan het hoofd van de betrokken school.
Doelmatige verdeeling van
inkomen en waschbehandeling.
het
Door den gezondheidsraad is een com
missie ingesteld, een z.g. voedingsraad,
die beoogt leiding te geven op het ge
bied van voeding. Waar de voeding een
zoo belangrijke rol speelt in de volks
gezondheid is het van het grootste be
lang, dat iedere huisvrouw zich hiermede
op de hoogte stelt, omdat de distributie
straks tal van moeilijke problemen met
zich brengt.
Dezen winter zullen aan de Vakschool
voor Meisjes, des middags, vier lessen
worden gegeven die betrekking hebben
op doelmatige voeding en vier lessen voor
doelmatige verdeeling van het inkomen
en voor waschbehandeling.
Het lesgeld zal voor geen enkele huis
vrouw een bezwaar zijn en zal van 5 ct.
af per les bedragen
Voor aanmelding zie men de advertentie
in dit nummer.
Ze zijn weer begonnen, de scholen. De
lagere en de hoogere en de bijzondere.
Op de zieke broeders en zusters néi, is het
onderwijzend personeel vrijwel voltallig te
ruggekomen naar Den Helder. Praktisch
geen enkele liet verstek gaan, zoodat er in
dit opzicht niets in den weg stond voor een
normale hervatting van het onderwijs in onze
stad.
Helaas... waren alle onderwijzers en onder
wijzeressen paraat, dit bleek niet het geval
te zijn met verreweg het meerendeel der jon
gens en meisjes, van wie er een groot aan
tal nog van een vacantie-staartje blijkt te
profiteeren...
Zoo gezien mag men aannemen, dat me
nige jongen en menig meisje, die bombarde
menten als niet heelemaal onwelkom be
schouwt ,doch integendeel als de gelukkige
oorzaak van een vacantie, die abnormaal
lang duurt.
Het waren vele onderwijzers, die wij gis
teren spraken. Vele heeren spraken wij „op
den gang" (op school is men altijd „op" en
niet „in" de gang...). De één had rimpels in
het hoofd van het tellen, de ander zag er
monter uit en een derüe had maar ternauwer
nood gelegenheid de pers te woord te staan,
dit in verband met de menigvuldige vragen,
die zoo'n eerste schooldag nu eenmaal aan
ieder hoofd stelt.
In de klassen heerschte, zooals het in
goede klassen behoort, orde en rust Menig
meester zat al weer kalm op de voorste
bank, met de jonge schare, luisterend en in
volle aandacht, aan zijn voeten (letter-
lijk!). Ergens anders knierpten de eerste
krijt-krassen de eerste verschrikkingen van
gewone en ongewone „breuken" op het zwar
te bord en keken wijd-open oogen naar de
bezweerende gesticulaties van energieke jon
ge onderwijzers.
Het nieuwe begin had zijn aanvang ge
nomen.
De jeugd was weer onderdak en verrijkte
zich aan de kennis.
In verband met de bijzondere tijdsomstan
digheden hadden de bevorderingen aan de
Zeevaartschool, waarvan de normale tijd eind
Juli is, eerst heden plaats.
Van de eerste naar de tweede klas werden
bevorderd: A. H. van Abbe, H. F. van Bergen,
C. A. Brandt, A. Dols, G. L. Ensink, F. C. A.
Heitmeier, J. Hopman, F. W. J. Koorn, H. F. J.
van het Lam, G J. Lange, P. Leeflang, J. C.
van der Linden, A. M. A. van den Looveren,
K. J. de Muynck, H. J. Oosterwaal, W. J. Par-
levliet, J. A. Potjer, W. P. Reynhoudt, E. L.
Roos van Raadshoven, N. F. Roozen, H. Schip
per, J. C. Schootemeyer, B. Tadema, A. F.
Tollenaar.
Bovendien werden nog toegelaten tot de
tweede klas: J. A. Hallegraaff, C. Koorn, A. T.
K. M. Limpens, R. C. H. J. M. Tettero, J.
Wagenaar.
Wij vroegen den hoofdonderwijzers het
aantal leerlingen en die aantallen noteerden
wij nauwkeurig op een blocnote-blaadje
Het geheel had iets van een competitie.
Dat wil zeggen: meneer Vet was nieuwsgie
rig naar het aantal jongens van meneer Van
der Kuijl, meneer Muts naar dat van meneer
Kramer, en meneer Gravemaker naar dat
van meneer Sinjewel. En zoo vroeg bijna ieder
hoofd naar 't aantal van den ander. Niet altijd
werd dat met ronde woorden gezegd, maar het
was tóch wel zoo. En 't was begrijpelijk ook,
omdat dit een gezonde nieuwsgierigheid was en
ieder onderwijsman gisteren belang stelde in
het aantal leerlingen van zijn collega.
Zoo trokken wij van school tot school,
stonden „op" vele gangen en snoven de
school„lucht" in, die nog precies zoo is als
16 jaar geleden...
Ja, er is niets veranderd, ook niet in de
Heldersche scholen.
De banken zijn nog even geel en bruin als
altijd. Bovenaan gapen de uithollingen, waar
in de penhouders en potlooden een plaatsje
gekregen hebben, en af en toe gaat er een
deur van een lokaal open om een der jeug
digen gelegenheid te geven tot zekere zaken,
die men in de krant nu eenmaal niet nader
aanduidt.
Dan gaat er heel zachtjes een deur open
en verschijnt er een blauw-gebroekt jong-
mensch of een lief meiske met een heel groo-
te rose strik in 't haar om den hoek.
Zóó voltrekt zich de eerste schooldag in
Den Helder.
In het middaguur blijven er verscheidene
onderwijzers en onderwijzeressen „over" En
dat om jongens en meisjes, die n i e t in Den
INGEZONDEN.
HET PARK VAN 'T MOLENPLEIN.
Veranderingen en verbeteringen moeten
eerst in het openbaar worden besproken, zul
len ze door hen, die daarover de macht hebben,
tot stanC gebracht en uitgevoerd worden, 't Is
daarom, dat steller dezes wijst op een zeer
wenschelijke verbetering van 't park op het
Molenplein. Onderscheidene personen hebben
reeds hunnen kleederen beschadigd door eene
aanraking met het van scherpe punten voor
ziene hek, dat dit park van den publieken weg
scheidt. Mocht dit hek blijven bestaan, dan is
de verwijdering dier kleerenbeschadigers wel
zeer aan te bevelen. Doch, zou dit hek niet
kunnen weggebroken wordenIs het waarlijk
te vreezen, dat groote en kleinere kinderen zoo
baldadig zullen zijn, dat zij het plantsoen be
schadigen? In ieder geval is het, nu Helder'»
Belang" er eenige rustbanken in geplaatst
heeft, wenschelijk, dat er nog een ingang
worde gemaakt en dat er aan het publiek ge
legenheid worde gegeve om door het park te
loopen, zonder verplicht te zijn, aan de zijde
waar men is binnengekomen, het park ook te
verlaten. Wellicht is er niet meer noodig om
de bedoelde verbetering tot stand gebracht te
zien. Door de vervulling van dezen wensch zou
zeker aan menigeen genoegen worden ver
schaft en zou het thans meestal verlaten park
een plek worden, waardoor men met genoegen
wandelt, of waar men eenigen tijd uitrust om
de wandeling naar eene andere zijde voort te
zetten.
Helder slapen (veel zijn het er niet) gelegen
heid te geven tot het gebruiken van het
twaalfuurtje in de school.
Ook de schooluren zijn veranderd, eveneens
als „aanpassing" aan de omstandigheden.
Dien eersten dag is er veel zon in Den
Helder en dót geeft den burger moed Ook
den jongen Helderling, die voor het eerst gis
teren naar school ging na een heel lange
vacantie.
Hopen en vertrouwen we dat het zóó rus
tig en zóó zonnig moge blijven gedurende dit
geheele schooljaar en gedurende vele, vele
jaren nog daarna!
Zooals men in ons nummer van gisteren
heeft kunnen lezen, heeft mej. A. C. Honders,
de directrice van het instituut voor heilgym
nastiek en massage en alwaar tevens onder
wijs gegeven wordt in rhythmische gymnastiek
en Zweedsche gymnastiek, weder haar lessen
in de Soembastraat hervat.
De spreekuren voor dit instituut zijn dage
lijks.
van 3 September 1940.
ONDERTROUWD: F. Jongebloed en J. M.
van der Pol. R. Koster en J. Wesdijk. A. N. de
Wit en N. de Vries. Th. H. Pompert en A.
Slikker. J. A. Kramer en A. Hormüth.
komt onder duizenden oogen
Ook Uw advertentie
Wildheid en beschaving.
In het om zijn kunstschatten bekende In
dische museum te Leeuwarden bevindt zich
een kostelijk stuk Chineesch porcelein, af
komstig van den Tanimbar-archipel (Moluk-
kc ten Westen van Nieuw Guinea). Hoe
kwam dit jaar? Bij menschen, die een zestig
tal jaren geleden nog „wild" werden ge
noemd? Zouden ze de schoonheid er van heb
ben aangevoeld?... Want ze zijn kunstzinnig
die „wilden"!
„De Tanimbarees", zegt het echtpaar For-
bes, dat zestig jaar geleden studie van land
en volk maakte, „bezit een zeer hoog ont
wikkeld gevoel voor schoonheid. Hij is een
buitengewoon bekwaam ivoor- en houtsnijder.
De steven van zijn prauw is een schitterend
voorbeeld van kunstvaardigheid."
Het bovengenoemde museum bezit er een.
Op bijgaande foto (opname pater Drabbe) ziet
men er een. Hij is nog versierd met schelpen.
De hoofdpilaar van zijn huis is over de ge
heele lengte besneden met ingewikkelde figu
ren van dieren. (Aan die figuren schrijft hij
magische krachten toe, die b.v. den oogst ten
goede beïnvloeden, T.). Bijna alle gebruiks
voorwerpen zijn smaakvol met snijwerk ver
sierd. Loopen de mannen door het bosch, dan
plukken ze mooie bloemen, die ze met veel
smaak in hun haarkam rangschikken. Wij,
mijn vrouw en ik, vroegen ons af: Kan zulk
artistiek aangelegd en ontwikkeld volk
„wild" zijn? En dan dringt zich de vraag op:
„Wat is wild?"
De onderzoekers waren verrukt over de
athletische gestalten der mannen. Ziet ze hun
speer werpen! zie foto Drabbe. Het komt
hierop minder goed uit, omdat er voor gepo
seerd moest worden. T.). Het is een heerlijk
gezicht den Tanimbarees den hoogen palm te
zien bestijgen om zijn morgendrank te halen.
(Die drank druipt uit den afgesneden bloem
steel in een er onder gehangen bamboe. T.).
Vroolijk zingend met nooit weifelenden tred
klimt hij van de eene kleine inkeping in den
stam naar de er boven gelegene. Het golvende,
goudgele haar, het volmaakte bruine lichaam
teekent zich in schitterend contrast suf tegen
het grijs van den boom in het zachte rose
licht der opkomende zon. Tot hij verdwijnt
in de schaduwen der reusachtige gevederde
blaren. Dat is een voorbeeld van volmaakt
menschelvjk schoon. Wat zijn de schoonste
marmeren Grieksche beelden vergeleken bij
dezen levenden mensch! Ook de vrouwen zijn
gracieus, als ze jong zijn. Énkelen zijn schoon
heden. Nooit zijn ze leelijk. Maar op zeer
jeugdigen leeftijd moeten ze moeder helpen,
de moeder, die in tegenstelling tot de man
nen altijd zwoegt. Zij dragen lasten, waar
onder wij zouden bezwijken. Ze verouderen en
verwelken snel. Voor parapluie gebruiken ze
een mat.
Nu moet men uit het bovenstaande niet op
maken, dat die eilandengroep een „hof van
Eden" was! Er heerscht veel malaria, getuige
de vele dikke en vervormde buikjes der kin
deren (op Java en elders onjuist „rijstbuikjes"
genoemd). Een vreeselijke ziekte, framboesia
geheeten, teisterde de menschen al in hun
prille jeugd. Dokters brengen daarvan tegen
woordig genezing door de patiënten in te
spuiten met 't wondermiddel neosalvarsan.
Ja, de injectienaald is éen kostelijk bescha
vingsmiddel.
De dorpjes waren kleine vestingen, omdat
er voortdurend oorlog was. Gevangenen wer
den met de uiterste wreedheid behandeld. De
menschen waren sensueel, zelfzuchtig, vol
komen gespeend van dankbaarheid en mede
lijden. Ruwe, ontoelaatbare zeden heerschten
er. Evenwel de drie-eenheid: bestuursambte
naar, geneesheer-hygiënist, zendeling brengt
er al geruimen tijd beschaving. Veel van het
ruwe is reeds verdwenen. Maar de debet
zijde h'ervan is, dat ook het mooie, eigen
aardige, merkwaardige verloren is gegaan.
Tot groote spijt van zeer velen, ook van d«
brengers der beschaving!
H. F. TILLEMA.
