Het Museum Kröller-Müller op de Hooge Veluwe: een dorado voor den kunstlievenden mensch Waar men einde loos dwalend kan genieten Waar DANTE geboren werd „Meisjeskopje" door H. Fantin Latour Fantin Latour's werk, waarvan hier meer dere stukken aanwezig zijn, vormt het hoogtepunt van het realisme in Frankrijk Het vertolkt distinctie en harmonie, gebo ren uit de religieus eerbiedige houding van een diepvoelend mensch en kunste naar, tegenover de realiteit die hij beleefde als een harmonie van geest en stof. Het is nog maar korten tijd geleden dat wij een onzer grootste kunstenaars, Vin cent van Gogh, hebben herdacht, ter gele genheid, van het feit dat hij vijftig jaar geleden is gestorven. Vincent van Gogh was niet alleen een merkwaardig kunste naar, die reeds direct door de techniek, die uit zijn schilderijen spreekt, een afzonder lijke figuur, die men nauwelijks tot eeni- ge klasse kan rekenen, maar meer nog was hij een met idealen bezield menschenkind. Door die idealen, die dikwijls onvervul bare illusies schenen, was zijn leven geheel beheerscht en in dienst daarvan stond zijn Goddelijke kunst, die een tolk wilde zijn van deze verheven gevoelens en gedachten. Daarin schuilt de tragiek van een Van Gogh, die niets meer of minder nastreefde dan te zijn een ware Christen, niet alleen met het woord maar bovenal met de daad. Hij was als een fel laaiend vuur, dat he vig en niet te lang heeft gebrand, maar waarvan de gloed nu nog niet is gebluscht integendeel. Wie van dezen schilder werk wil gaan zien, doet goed zich niet alleen te bepalen tot bezoeken aan de bekende adressen, bijvoorbeeld het Stedelijk Muse um in Amsterdam, maar hij moet zijn schreden ook eens richten naar de Hooge Veluwe, waar in het Museum Kröller een prachtige verzameling op het gebied van diverse kunsten is ondergebracht waaron der vele stukken van Vincent van Gogh. Op een der schoonste plekjes van de Ve luwe, omringd door golvende heidevelden en ruischende bosschen ligt, ver van het jachtende leven, ver van alle onrust, die juist dezen bewogen tijd zoo kenmerkt, het heiligdom der moderne kunst, zooals men dezen .tempel" gevoeglijk kan noemen: het Museum Kröller-Müller, dat voor de mees ten onzer ongeweten schatten bevat, die te uitgebreid zijn dan dat men er in één dag ook maar een goeden indruk van kan krij gen. Hier kan de kunstliefhebber, in een kostelijke omgeving eindeloos dwalend ge nieten van diverse kunsten. Schatten aan moderne kunst zijn hier ondergebracht en men moet het slechts betreuren, dat door de tijdsomstandigheden de vooruitstreven de conservator, de heer Auping Jr., zich genoodzaakt zag een deel van de door hem beheerde collecties naar een veiliger plaats over te brengen. Eenigen tijd is het muse um ook gesloten geweest voor bezoekers. Nog prijken meer dan 1300 schilderijen aan de wanden der diverse zalen, een verza meling van een gehalte zooals men ze in weinig musea met een reputatie zal aan treffen. Een eereplaats voor Dirk Nijland. Het is nog altijd beschamend dat de Nederlanders meestal beter vertrouwd zijn met het werk van buitenlandsche represen tatieve kunstenaars, dan met het werk van vaderlandschen bodem. Daarmede wil al lerminst gezegd worden dat het werk van Dirk Nijland, aan wien hier 'n geheele zaal is gewijd voor Nederlandsche kunstmin naars een onbekende zou zijn, maar het is toch zeer goed gezien aan hem een apar te expositie te wijden, omdat men daardoor gelegenheid krijgt een overzichtelijken in druk mede te nemen van de uiteenloopende grens, die deze uitstekende kunstenaar be oefent. Dirk Nijland, vooral bekend als grafisch kunstenaar, is hier vertegenwoordigd (zaal 18) met een aantal schilderwerken. Dord- tenaar van geboorte, was hij van 1896— 1898 leerling van Derkinderen te Laren, waarna hij in Amsterdam, Parijs en Brussel werkte. Nijland neemt onder de modernen een zeer aparte plaats in. Een zelfstandige persoonlijkheid, die slechts oog heeft voor den realistischer: kant van zijn objecten. Noch Parijs noch Brussel konden hem blij vend boeien. Zijn hart trok naar het water en het polderland en op zekeren dag nam hij zijn intrek in Rhoon, dicht bij Rotter dam, waar hij het veertien jaar lang vol hield en zijn objecten aan den waterkant vond. Niet het landschap, maar het water, de bruggen, de graansilo's, de gashouders waren de objecten uit zijn naaste omge ving, welke hij op het doek bracht. Een klein doekje met een begrafenis, de ka rakteristieke houding der zwartgerokte mannen met de trieste zeilen van botters op den voorgrond, laat ons zien met welke sobere middelen Nijland een sterk sugges tief effect bereikt. Vol droefheid en som berte is dit kleine doek. Hoewel bescheiden van omvang, geeft de tentoonstelling een beeld van zijn oeuvre. Afzonderlijke ver melding verdient het meer dan levensgroot geschilderde portret van Mr. M. P. Mar- chant, voorzitter van het bestuur der Stich ting „Het Nationale Park de Hooge Velu we", Een karakteristiek portret van den strijdvaardigen oud-minister; karakteris tiek, ook voor den scherpen waarnemers- blik van den kunstenaar, die het penseel de. De kern van de schatten in het heilig dom der modernen wordt gevormd door de wereldvermaarde Van Gogh-collectie. niet minder dan 256 werken van zijn hand zijn hier bijeen zoowel olieverfschilderijen, als teekeningen en Aquarellen. Nergens,, ter wereld zal men van Gogh in zijn ont wikkelingsgang beter kunnen volgen dan hier. Zoo groot is de roem welke van deze unieke collectie uitgaat, dat sommigen zelfs spreken van het Van Gogh-museum, als zouden de modernen, die voor en na hem leefden en werkten slechts en-baga telle vertegenwoordigd zijn. Niets is minder waar. De ontwikkeling der moderne kunst is in al haar phasen rijk vertegenwoordigd. Niet minder dan 1300 doeken, meer dan 200 plastieken, tee keningen en aquarellen laten ons de c-t- wikkeling zien van het positieve realisme vanaf ongeveer 1860, via het .impressionis me, tot de meest abstracte kunst. Het zijn hoofdzakelijk werken van Nederlandsche, Vlaamsche en Fransche meesters. Doch naast de modernen omvat de ge- exposeerde collectie eveneens werken van groote Italiaansche meesters als een Tin- toretto, Maroni, El Greco, van Duitsche meesters Baldung Grien en Lucas Cranach d. Oude, van de Hollanders Jan Steen, van Ostade, Jan van Goyen, Nicolaas Maes en Abraham van Beyeren. Doch er is nog meer te zien. Noemen we slechts de stijlvol gemeubileerde re gentenkamer met haar kostbare antiqui teiten, de Porseleinkamer met haar de Blanc Chine, het familie rose en -verte, en haar porcelaine de commande. Of het Delft sche blauw en gekleurd Delftsch. De kost bare Grieksche en Egyptische ceramiek is grootendeels opgeborgen, doch de hierdoor vrijgekomen vitrines zijn gevuld met kost bare boekwerken. Typografische juweelen en unieke banden, voor den bibliophiel om van te smullen. Sculptures, antieke zoowel als moderne, zijn er in steeq, brons en hout, terwijl ook het meubilair, naar ontwerpen van dr. Berlage en prof. van de Velde, alle aandacht verdient. In rijke scha keering is hier de beeldende kunst op ve lerlei gebied vertegenwoordigd. Temidden van een door de natuur zoo rijk bedeeld landschap ligt daar de tem pel der kunst. Geen betere plek is er denk baar; temidden van de grootheid der na tuur praalt de grootheid van den schep penden kunstenaar hier in vollen luister door zijn werken. Geen gewoel dringt hier door, geen dissonen verbreekt de serene sfeer in deze blanke zalen en corridors. Alles ademt hier rust en zuiverheid van geest. Men ervaart er opnieuw de waar heid der woorden, welke Vincent van Gogh in een van de vele brieven aan zijn broer Theo schreef: „Weet gij wel, dat het zoo hoog noodig is, dat er eerlijke lui in de kunst blijven? Ik wil niet zeggen dat er geen in zijn, maar gij zelf voelt wat ik bedoel en weet even goed als ik, hoe een massa lui die schil deren, fameus leugenaars zijn. Bijna nie mand weet, dat het geheim van mooi werk, voor een groot deel goede trouw en oprecht gevoel is." „Geloof me, dat inzake van kunst het woord geldt: eerlijk duurt het langst. Be ter wat meer moeite op serieuze studie dan een chic om 't publiek te vleien. Soms heb ik in momenten van zorg wel eens ver langd, dat ik wat chic had, doch bij na denken zeg ik: neen laat mij maar lie ver mijzelf zijn en met een ruwe factuur strenge, ruwe, doch ware dingen zeggen." (Uit een brief van Vincent van Gogh aan zijn broer.) Een beknopte opsomming der beziens waardigheden van Florence geboorte plaats van Dante Alighieri in artikel vorm te geven, is wel de schoonste taak die ten deel kan vallen, aan wie deze mooie stad goed kent. Weliswaar behoort deze opdracht niet tot de eenvoudigste, om dat Florence zooveel vermeldenswaardigs bezit! Het bezoek dat ik aan deze onver getelijke hoofdstad van Toscane bracht, is voor mij echter zoo allerprettigst ge weest en de opgedane indrukken zijn zoo levendig in mij achtergebleven, dat ik er gerust op mag vertrouwen, een getrouw en voor de kustliefhebbers boeiend over zicht te kunnen geven. Na zijn intrek in een der vele, goede en modern ingerichte hotels te hebben geno men, geldt als eerste wandeling die de toe rist dient te maken, ongetwijfeld een uit stapje naar 't Piazzale Michelangelo, langs de Via dei Colli of vanuit de Porta Romana dan wel de Barriera San Nicole. Het panorama op Florence met zijn ty pische bruggen over de Arno en zijn schil- J derachtige omgeving, is van daar uit een der mooiste ter wereld! De gewoonlijk heldere lucht maakt het aan ons oog mo gelijk, de streek rondom Florence tot in verre omtrekken duidelijk waar te nemen: Daarginds op een heuvel, ligt rustig in de zon: Fiesole met zijn witte huisjes; verder steekt de Monte Ceceri tegen den blauwen hemel af. In een ruime boog ontwaart men dan de riante heuveltjes van Mariano, Cas- tel Poggio, Vincigliata en Settignana. De cirkel rondom Florence wordt verder af gesloten door de bergen van Vallombro- sa, de Monte Morello en de Appenijnsche toppen. Wanneer de horizon zeer helder is, kan men zelfs nog heel in de verte, de Apuaansche Alpen waarnemen. In Florence zelf zal de bezoeker de mooiste scheppingen der Italiaansche ar chitectuur kunnen bewonderen: het oude Palazzo Vecchio, dat zijn naam (oude Pa leis) zeer goed draagt en 'n machtige her innering aan het grootsche Florence van de 13e eeuw is; de klokketoren van Badia en de nog meer befaamde van Giotto; de Dom; de koepel van Brunelleschi, welke zelfs door de groote Michelangiolo „een wonder" werd genoemd. Als geboorteplaats van illustere kunste naars als Giotto, Brunelleschi, Nasaccio en Donatello, bezit Florence hun mooiste wer ken en deelt met hen de onstervelijke roem die zij genieten. Ook Michelangiolo heeft deze stad van zeldzame meesterwer ken gedoteerd. De oude, smalle straten en bruggen van Florence behooren steeds tot de klassieke bezienswaardigheden dezer stad. Wie zal het niet als een behoefte gevoelen, de sober doch monumentaal opgetrokken paleizen van Via Maggio te gaan bewonderen? Wie zich even verpoozend op de brug bij San- te Trinita alvorens dit gebouw te gaan bezichtigen zal niet onder de bekoring Een architectonische schepping van zui ver Florentijnschen stijl is het paleis „del Bargello" waar thans schilderwerken van Giotto, Ghirlandaio en andere bekende fi guren uit roemrijke vervlogen tijden ten toongesteld zijn. Tot de vaste bezienswaardigheden van Florence, welke niet overgeslagen mogen worden, behoort ook het Prinselijk Paleis Pitti op het gelijknamige plein en de Boboli-tuinen, welker bekoring zeer groot is, zoodat menig bezoeker er herhaal de malen terugkeert om er uren lang te verblijven. Ook het bezichtigen der aantrekkelijke etalages van de talrijke mooie winkels waarbij antiquiteiten en artistieke herin neringen aan de Florentijnsche bloeitijd steeds de voornaamste plaats innemen is een klassieke bezigheid der buitenland sche gasten in Florence. De breede, elegan te Via Roma en Via Calzaiuoli zijn daar van een voorbeeld, terwijl de oude goud- smidkramen op het Ponte Vecchio een echt stuk oud Florence niet minder be langstelling van de bezoekers op hun zwerf tochten, ondervinden. Indien de toerist zijn verblijf in Florence besluit met een zij het vluchtig bezoek aan de lieflijke, schilderachtige Toscaansche omgeving, zal hij ongetwyfeld geheel vol daan de thuisreis aanvaarden en van zijn vacantie zooals ik onvergetelijke in drukken behouden! geraken van de gracieuze bruggen over de Arno, welke elkaar op regelmatige afstand volgen tot in de richting van de Cascine, de prachtige oude Groot-Hertogelijke tuinen? In het centrum van Florence is de Piazza della Signoria het belangrijkste trekpunt voor de toeristen. Dit plein wordt als het ware in twecdeelen gesplitst door de Nep- tunus-fontein van Ammannati en het mo nument aan Sosimo de Eerste. Aan de rechter zijde ervan bevindt zich de wereld beroemde „Galleria degli Uffizi", waar zeldzame kunstwerken van onschatbare waarde ondergebracht zijn. Van de vele statuten die haar versieren, is die „del Fauno" wel de belangrijkste. Een ander bouwwerk dat elke bezoeker van Florence moet hebben gezien, is het Battistero van San Giovanni: op zijn -leu- ren komen basreliëf van Pisano en Ghi- berti voor, die juweelen zijn van artistiek talent. Zoo mogelijk nog mooier is de Basiliek van San Miniato al Monte, die met de kerk „dei Santissimi Apostoli", dit unieke trio van gratie en schoonheid volledig maakt. Eveneens zeer interessnt is de kerk „San ta Maria' Novella" in het klooster der Do minicanen, „Santa Croce", de grootste en indrukwekkende kerk der Franciscanen, is vooral beroemd om de daar aanwezige graf monumenten van Dante, Michelangiolo, Macchiavelli, Alfieri en andere vooraan staande kunstenaars, welke Florence zoo beroemd hebben gemaakt.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1940 | | pagina 8