gestaakt
De Urker als
Engelsch Fransch vlootge vecht
West=Afrika
bij
DAGBLAD VOOR DEN HELDER EN HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Amerika overweegt repressailles
Noordzeevisscher
Verduisteren -
Overeenstemming tusschen
Frankrijk en Japan. - China
protesteert bij de Fransche
autoriteiten
Historisch oogenblik
voor Spanje
KONINGSTRAAT 78, DEN HELDER, TELEFOON 30 (2 LIJNEN)
D I N S D AG
24 SEPTEMBER 194C
68e JAARG. No. 9037
tlMli
Een wagen van
Op den duur zal de
zeevisscherij
verdwijnen
Urkerbevolking moet zich
op den nieuwen polder
oriënteeren
Engelschen beschieten Dakar
ULTIMATUM van
Generaal de Gaulle
werd afgewezen
Vanavond gaat de
verduistering in om
7.35 uur
en duurt tot morgenochtend
7.30 uur
Veevoederverbod voor
aardappelen
HELDERSCHE COURANT
Uitgave der Uttg.-Ml). Hollands Noorderkwartier N.V. te Deo Helder
Strijd in Indo-China
Het Fransche ministerie van buitenland-
Bche zaken heeft gisteren een communiciué
gepubliceerd over de sluiting van een
Fransch—Japansche overeenkomst nopens
Indo-China. Dit communiqué luidt als
volgt:
Om tot de insteling van de nieuwe
orde in Oost-Azië bij te dragen en
de kwestie-China op te lossen zijn
de besprekingen over de fundamen-
teele vraagstukken nopens Fransch-
Indochina in den loop van de laat
ste weken te Tokio tusschen den Ja-
panschen minister van- buitenland-
sche zaken. Matsoeoka, en den
Franschen ambassadeur, Henry. in
vriendschappelijke sfeer voortgezet.
De Japansche regeering heeft de
Fransche regeering de verzekering
gegeven, dat zij voornemens is de
rechten en belangen van Frankrijk
in het Verre Oosten, inzonderheid
de territoriale onschendbaarheid
van Indochina en de souvereine
rechten van Frankrijk op alle doe
len van de Indochineesche Unie te
eerbiedigen. De Fransche regeering
heeft zich anderzijds bereid ver
klaard aan de Japansche regeering
bijzondere faciliteiten in Indochina
te verleenen voor het keizerlijke le
ger en de vloot ter volvoering van
hun operaties.
Met het doel de bijzonderheden
van deze faciliteiten van militairen
aard te regelen, zijn in Hanoi on
derhandelingen gevoerd tusschen
de Japansche en Fransche mili
taire autoriteiten. Deze onderhande
lingen hebben gisteren tot een be
vredigende overeenkomst geleid.
Oorspronkelijk hevig verzet.
Kapitein Okoema, chef van het perbureau
der vlootafdeeling van het Keizerrijk Japan
sche hoofdkwartier, heeft zijn voldoening tot
uitdrukking gebracht over het vreedzaam
binnentrekken van Japansche milita:re en
vloottroepen in Fransch Indochina in over
eenstemming met de overeenkomst, welke
met Frankrijk verkregen.is.
Doordat blijkbaar niet tijdig instructie aan
de betrokken Fransche troepen kon worden
gegeven kwam het gistermorgen tot een vin
nige strijd.
Een telegram van de Japansche strijdkrach
ten in Zuid- China meldt:
Gebruik makende van gifgas hebben de
',.N
4 |.K. (jongenskracht)
Wees nóg zuiniger met benzine, of de automobilist, die dezen raad in zijn vollen
omvang in practijk wilde brengen (Foto Pax-Holland)
Fransche troepen een verbitterden strijd aan
gebonden met de Japansche troepen, die bin
nenrukten in Noord Indochina na een nacht
van sporadische gevechten in de omgeving
van Dongdang. Er werd op de Japansche
troepen geschoten, toen zij de grens kort
na middernacht overschreden, nadat Zondag
middag den commandant der Fransche troe
pen in Dongdang kennis was gegeven van
hun voornemen om volgens de bepalingen
van de te Hanoi tot stand geokmen overeen
komst op te tr ekken.
Deze kennisgeving geschiedde in den vorm
van een nota, die den commandant nabij de
grens ten zuiden van Tsjennankwan werd
overhandigd. De Japansche troepen beant
woordden het vuur en zetten hun opmarsch
naar Dongdang voort, waar zij weer werden
uitgedaagd door de Fransche troepen, die
van gifgas gebruik ntaakten. De Japansche
troepen braken den weerstand en bezetten
de hoogte ten zuiden van Dongdang in den
loop van den ochtend. De Japansche com
mandant zeide, dat hij „deze houding der
Fransche troepen, die de Japanneezen dwong
tot het aanbinden van ongewenschte vijan
delijkheden, zeer betreurde."
Officieel wordt medegedeeld, dat de Japan
neezen verscheidene dooden en gewonden
hebben te betreuren bij de schermutseling
van Dongdang.
Scherp Chineesch protest bij Fran
sche autoriteiten.
Het Chineesche ministerie van buitenland-
sche zaken heeft bij de Fransch.e autoriteiten
ten scherpste geprotesteerd tegen de
FranschJapansche overeenkomst betreffen
de Indo-China. Het heeft opnieuw verklaard,
dat China het recht heeft voor zijn verde
diging de maatregelen te nemen, die het
noodzakelijk acht. De Fransche regeering
wordt verantwoordelijk gesteld voor alle ge
volgen van de overeenkomst met Japan.
Amerika overweegt represailles.
De opmarsch van de Japansche troepen in
Fransch—Indochina wordt, naar Associated
Press te verstaan geeft, in officieele Ame-
rikaansche kringen als een bedreiging van
de belangen der Vereenigde Staten in het
Verre Oosten beschouwd. Het is mogelijk,
dat de Vereenigde Staten nieuwe economi-
t wmmmm
„Urk, sociografie van een eilandbevolking"
noemt de heer Chr. Plomp zijn proefschrift,
waarop hij gisteren aan de hoofdstedelijke
universiteit promoveerde tot doctor in de
letteren en wijsbegeerte.
De stichting voor het bevolkingsonderzoek
in de drooggelegde Zuiderzeepolders verzocht
den heer Plomp het onderzoek naar de eco
nomische,en maatschappelijke vraagstukken
op het eiland Urk ter hand te willen nemen,
verklaart de schrijver in zijn inleiding tot
dit gedegen en belangrijke proefschrift. Als
gevolg van de gebrekkige kennis onzer vis-
schersbevolking bestaan over haar in het al
gemeen vrij romantisch getinte opvattingen,
ofschoon daarvoor in werkelijkheid, tenmin-
sche maatregelen tegen Japan zal nemen. In
welingelichte kringen verklaart men, dat
hierbij gedacht wordt aan een nog scherpere
controle op den uitvoer van olie, schroot en
andere materialen, waarvoor Japan tot dus
verre als inkooper in het groot optrad.
i-— -
Tijdens een bombardement op een der
steden in het Ruhrgebied werd het
kerkgebouw van de stad getroffen en
ernstig beschadigd (Foto Weltbild)
Naar uit Vichy gemeld wordt, hebben En-
gelsche oorlogsschepen Maandagmiddag het
vuur geopend op de Fransche haven Dakar
in West-Afrika en de daar lggende Fransche
oorlogsschepen
Op een der Engelsche schepen bevond zich,
aldus dit bericht, de vroegere generaal de
Gaulle, die van de Gouverneur-Generaal van
Fransch West-Afrika overgave der kolonie
eischte. De gouverneur wees het ultimatum
af, waarna de Engelschen het vuur openden,
dat door de Franschen beantwoord werd.
Gisteravond heeit de Fransche regeering
zich met deze gebeurtenis bezig gehouden.
In een door haar uitgegeven communiqué
wordt geconstateerd, dat de vroegere gene
raal de Gaulle thans aan het hoofd van bui-
tenlandsche strijdkrachten den aanval te
gen Franschen leidt. Dengene, die nog ge
aarzeld had zich tegen dezen „verrader" te
keeren, zullen nu de oogen zijn opengegaan.
In welingelichte Fransche kringen te Vi
chy legt men er den nadruk op, dat de ai-
scheidingspogingen van de Gaulle in Togo,
Dahome, op Reunion, de Antillen, de Hebri-
den en Madagascar, zonder resultaat zijn ge
bleven. Daarentegen staan de Fransche be
zittingen in Voor-Indië, vijf steden, onder
Engelsche controle.
t
Madrid, 23 Sept Het Spaan-
sche blad, de Arriba Herraiz schrijft,
dat Spanje aan den vooravond van
het belangrijkste oogenblik in zijn
moderne diplomatie staat en dat de
komende uren van sensationeele en
historische beteekenis zullen
Serrano Suner, de Spaansche
nister van buitenlandsche zaken,
is niet te Berlijn om vredesvoorstel
len te overhandigen, maar om mede
te helpen bij het ten val brengen
van de oude Europeesche orde.
zijn.
mi-
ste wat Urk betreft, weinig aanleiding be
staat, waarschuwt dr. Plomp. Door de om
standigheden, waarin ons land als gevolg
van den oorlog verkeert, komen enkele toe
standen aangaande het economisch leven,
niet meer met de feitelijke overeen (zoo kan
b.v. de Noordzeevisscherij niet uitgeoefend
worden).
De aan die toeStanden vastgeknoopte be
schouwingen betreffen allereerst de dyna
miek van t maatschappelijk en economische
leven en nu wordt de dynamiek weliswaar
mede bepaald door de zich wijzigende om
standigheden. beslissend zijn echter de krach
ten, welke in het volk zelf sluimeren. 'En
deze krachten zijn het, die in het proefschrift
worden behandeld.
Eerst beschrijft de heer Plomp de geografie
van het eiland, de ligging, bebouwing enz.,
„het eiland heeft den bewoners door zijn
kleinheid en ongunstig klimaat weinig aan
te bieden."
Wat de visscherij betreft wijst de schrijver
er met nadruk op, dat de Urkers sedert de
18e eeuw geen Zuiderzee- doch Noordzeevis-
schers zijn. Veel aandacht wordt besteed aan
de visscherij, zooals zij vroeger was en zooals
zij na de afsluiting geworden is.
Migratie.
De beide verschynselen, de emigratie en
de immigratie, hangen op Urk nauw samen.
Het wegtrekken draagt meestal slechts een
tijdelijk karakter. Vele meisjes dienen aan
den wal, dóch komen later terug. De ge
neigdheid om Urk voor goed te verlaten
is niet groot. Men is aan het eiland gehecht.
De richting van den trek is voornamelijk
Holland. De immigratie van vreemdelingen
is op Urk slechts gering.
Volkskarakter.
Het oordeel over het intellect van den
Urker loopt zeer uiteen. Hoewel het door
zettingsvermogen niet groot is, bezitten zij
een groote levendigheid, die ook hun den
ken kenmerkt. Een beperkt concentratie
vermogen een overheersching van de pri
maire functie vertoont in vele gevallen een
sterk gemis aan discipline. Zelfcritiek en
deemoed zijn gewoonlijk ver te zoeken.
De Urker behield iets kinderlijks.
Door de karaktereigenschappen; fan
tasie, hoogmoed en kinderlijkheid
krijgt het leven op het eiland iets
onwezenlijks, aldus oordeelt de
schrijver, die een half jaar op Urk
vertoefde.
Het gevoelsleven blijkt uit een sterk fa-
mliiegevoel, uit de vaak groote hulpvaardig
heid en gulheid en uit eenige aspecten van
het godsdienstig leven. De vrouwen leggen
een grooteren godsdienstzin aan den dag
dan de mannen.
Samenvattende kan de gevolgtrekking ge
maakt worden, dat het gevoel der Urkers
eensdeels op enkele levensgebieden intens en
gemakkelijk aanspreekbaar is. doch ander
deels, in 't bijzonder op de hoogere levens
gebieden. zich slechts weinig krachtig open
baart. De kracht der religie Urk is Cal
vinistisch blijft, meent de schrijver, als
vormster van het karakter op Urk beneden
de verwachting.
In hoofdstuk 3 bespreekt de heer Plomp
het economische leven van Urk. De Urker
was vóór alles Noordzeevisscher en het gold
zelfs als iets minderwaardigs, uitsluitend
Zuiderzeevisschers te zijn. Op het oogenblik
kunnen de Urker visschers in drie groepen
worden verdeeld: Noordzeevisschers met be
trekkelijk groote en doelmatige schepen.
Noordzeevisschers met ondoelmatige schepen
en IJselmeervisschers. De Urker is een uit
stekend visscher, hij is slechts in geringe
mate aan traditie gehecht en vatbaar voor
nieuwigheden. Toch zal ook voor den Ur
ker de Noordzeevisscherij verdwijnen: de
meesten hunner zijn halverwege de ontwik-
Ten einde te voorkomen, dat voor
menschelijke consumptie geschikte
aardappelen van den oogst 1940
voor voederdoeleinden worden aan
gewend. is het wenschelijk gebleken,
nu reeds over te gaan tot een ver-
voederverbod voor deze aardappelen.
Met ingang van Dinsdag 24 Sep
tember is het verboden, aardappe
len van den oogst 1940 aan het vee
te vervoederen, met bestemming tot
veevoeder af te leveren of te ver
werken.
Hieronder valt dus niet alleen het recht
streeks vervoederen, maar eveneens het
stoomen, ensileeren e.d. van aardappelen,
Deze verbodsbepalingen gelden niet voor
aardappelen van den oogst 1939.
Ontheffing van dit verbod kan worden
verleend door de provinciale voedselcom-
missarissen.
Voor ontheffing komen alleen in aanmer
king, partijen, welke voor menschelijke
consumptie ongeschikt zijn.
keling naar het moderne kleine bedrijf blij
ven steken, daar zij het tempo niet bij kon
den houden. Ook de ligging van Urk, ver
van de Noordzeekust, speelt een rol van
beteekenis.
Uitvoerig behandelt schrijver ook de aan
passing der visschersbevolking aan de ge
wijzigde omstandigheden.
Gezien het feit, dat de visscherij als be
staansmiddel voor de Urkers waarschijnlijk
van steeds minder beteekenis wordt, zal de
bevolking zich in de toekomst meer en meer
een bestaan buiten de visscherij moeten ver
schaffen. De droogleggingswerkzaamheden
bieden thans werk genoeg.
De ervaring met Urkers in werk aan
denwal, zijn niet onbevredigend.
Wel had men aanvankelijk moeite
met het arbeidstempo, doch dit is
gaandeweg verbeterd. Regelmatig, in
een stevig tempo doorwerken, is hem
vreemd, terwijl een tijdsbegrip
slechts gebrekkig ontwikkeld is.
Dat over het geheel de aanpassing der be
volking aan de gevolgen van de economische
crisis en de afsluiting der Zuiderzee een vlot
verloop heeft, kan niet gezegd worden. De
moeilijkheden, welke de houding der Urker
bevolking voor het goede verloop van een
snelle aanpassing schept, zijn niet gering.
Er heerscht op Urk teveel de overtuiging
van: „Er is wat met ons gebeurd buiten onze
schuld om, en nu moet de regeering maar
zorgen, dat het goed komt. De verhouding,
constateert Plomp, tusschen de Urkers en de
overheid is ongezond.
Wat de financieele toestanden betreft: De
Urkers leven op het oogenblik geenszins on
der bekrompen omstandigheden, doch hier
mede zij niet gezegd, dat zij een welvaren
de bevolkingsgroep vormen. Vanuit finan
cieel oogpunt bezien is Urk voor het rijk een
„kostbaar" bezit.
De slothoofdstukken behandelen de maat
schappelijke verhoudingen en de geestelijke
beschaving van den Urker.
In het geestelijk leven der Urkers neemt
de godsdienst— de bevolking is orthodox
protestant wel de breedste plaats in. De
religie geeft aan hum leven stijl, welke o.m.
naar voren komt in hun vijze van uitdruk
ken en 't gemak, waarmede men gewoonlijk
zijn gedachten onder woorden weet te bren
gen.
De Urker maakt door zijn godsdienstige op
voeding een vrij beschaafden indruk, niet
tegenstaande het gebrekkige onderwijs, waar
mede de meesten het moesten doen.
De toekomst.
Wat tenslotte de toekomst van Urk betreft,
aldus de schrijver, is het vooral onder de hui
dige omstandigheden zeer njoeilijk zelfs
maar op korten termijn de ontwikkeling te
voorzien. Gaat de inkrimping der visscherij
verder, dan zal de nieuwe polder in de toe
komst wellicht de voornaamste uitweg voor
de bevolking zijn, ofschoon op Urk een niet
geringe tegenzin tegen het land bestaat.
Wil de polder als arbeidsgebied voor de
Urker bevolking beteekenis krijgen, dan zal
de opleidingsmogelijkheid voor verschillen
de soorten van beroepen vergroot moeten
worden. Het voormalige eiland zal met zijn
bewoners ook in den N.-O. polder een bij
zondere plaats blijven innemen.