De hergeboorte van het slagschip
Het Wondermeisfe
MARIA AKERBLOM
Snel beroemd
en snel vergeten
Zijn groote
beteekenis
Marktberichten
Dinsdag 31 December 1940
Derde blad
in den Stillen Oceaan
Beteekenis van het luchtwapen
in groote ruimten overschat
De Finsche
kabinetsformatie
Contra Roosevelt
In het laatste nummer van „Das Reich"
komt, zegt het Nederl. Dgbl., een zeer be
langwekkend artikel voor, getiteld:
Schlaehtschiffe im Pazifik", waarin de
vraag wordt gesteld of Japans maritieme
positie door (Amerikaansche en Britsche)
vlootbases wordt bedreigd. De schrijver,
Ernst Wilhelm Kruse, maakt een aantal
opmerkingen in verband daarmee, die de
moeite van een nadere beschouwing ten
volle loonen, nuchtere opmerkingen, die
overigens in Nederlandsche marinekringen
ook sedert jaar en dag gemaakt werden,
maar toen hier hevige bestrijding onder
vonden van de eenzijdige voorstanders
van het luchtwapen. De vlootbases bespre
kende, zegt deze schrijver: „Duidelijk werd
evenwel de beteekenis van zulke operatie-
bases voor de beheersching van den Paci
fic overschat. In het algemeen wordt de be
teekenis uit aardrijkskundig en politiek op
zicht schier zakelijk overdreven, hetgeen
niet gerechtvaardigd is. Even belangrijk als
de bases zijn de bewegelijke strijdkrach
ten, die daarop moeten steunen". „Eerst
tezamen met de beweeglijke strijdkrachten
verkrijgen zulke aardrijkskundige steun
punten leven en beteekenis. Een eenzijdige
op de aardrijkskunde gebaseerde politieke
beschouwingswijze verdeelt meestal de
lauweren al op voorschot, zonder dat de
vraag gesteld wordt naar de strijdkrach
ten, waarop het toch aankomt. In 't alge
meen overschatten zulke aardrijkskunde
politici, die ons in 't continentale Duitsch-
Iand overigens met zeer te waardeeren
kennis hebben verrijkt, de rol, die het
luchtwapen in zulk een vlootbases-systeem
speelt".
De afstanden in den Stillen
Oceaan zijn te enorm, dan dat het
luchtwapen als slagorgaan een
hoofdrol zou kunnen spelen.
Want ook de schijnbaar groote hoeveel
heid steunpunten, in den vorm van eilan
den en eilandjes, waarover de beide mo
gelijke tegenstanders kunnen beschikken,
zijn zoover van elkaar verwijderd, dat zij
in de meeste gevallen als landingsplaatsen
voor groote formaties bombar deerstrijd-
krachten van het luchtwapen geen betee
kenis hebben, doch hoogstens als landings
plaatsen kunnen dienen voor verre-af-
stands-zee-verkenners (vliegbooten). Bo
vendien, een strategisch punt krijgt eerst
werkelijk beteekenis, wanneer het op het
moment van het uitbreken van een oorlog
als basis voor strijdkrachten is ingericht.
De ideaalste aardrijkskundige ligging heeft
practisch geen waarde uit een militair ge
zichtspunt, indien het niet militair ver
sterkt is en geschikt om zee- en lucht
strijdkrachten plaats te verleenen voor re
paraties, aanvulling van brandstof, voed
sel- en muntievoorraden. Inderdaad heb
ben zij, die de natuurlijke aardrijkskundige
ligging in de eerste plaats tot grondslag
van de maritieme cn militaire politiek
maken, zich te veel blind gestaard op de
schijnbaar dicht aaneensluitende ketens
van strategische punten in den Pacific.
Hun beschouwing was te statisch en daar
om maakte het op het groote publiek veel
al den indruk of alleen een strategisch
gunstige ligging een ernstige bedreiging of
een afdoende verdediging kon beteekenen.
Neen, bedreiging of afdoende verdegiging
kan slechts plaats vinden in de dynami
sche oorlogvoering en in dit verband legt
de schrijver van het bedoelde artikel groo-
ten nadruk op de beteekenis van slag
schepen in den Stillen Zuidzee en spreekt
zelfs van de hergeboorte van the slagschip.
Ilij denkt zich de machtsverhouding Ja-
pan-Amerika dan ook hoofdzakelijk in de
slagschipverhouding tusschen die beide,
nl. de verhouding 10 15. In werkelijkheid,
zoo betoogt hij. is Japan echter niet de
mindere, maar de gelijke van Amerika m
maritieme sterkte, omdat Japan dichter
bij zijn hoofdbases kan opereeren en dus
Amerika het nadeel van den afstand heeft,
terwijl in de tweede plaats de Japansche
slagschepen, hoewel evenzeer verouderd
als de Amerikaansche, het voordeel van
een grootere snelheid bezitten.
Op grond hiervan komt de schrijver tot
de conclusie, dat Japans maritieme P°slt,e
niet ernstig door Amerika wordt bedreigd.
Dit is tot op zekere hoogte juist voor
zoover dat het argument van den afstand
betreft, niet echter voor het argume
den snelheid: immers, het snelhei
schot van de Japansche slagschepen
feitelijk alleen betrekking beeft op de
slagkruisers van de ..Kongo -klasse, r
overige slagschepen ziin practisch genjK m
snelheid met de Amerikaansche) bedi
slechts enkele zeemiilen (Amerikaan.
22, Japansche „Kongo"-klasse 2(5 zeemijle'
Dit argument zou alleen beteekenis ne -
ben, indien het snelheidsoverschot tien
meer zeemiilen zou gaan bedragen.
snelheid bezitten b.v. de nieuwe slagscne-
pen (slagkruisers! die bij de meeste groo
maritieme mogendheden in aanbouw zijn,
doch die. wanneer op dit oogenblik een
Pacific-oorlog uitbrak, nog niet in het ge
ding kunnen komen. De in aanbouw zijnde
slagschepen zijn dus niet van onmiddellijk
belang (later natuurlijk wel). De schrijver
besluit zijn belangwekkende beschouwing
met de volgende woorden:
SLAGSCHIP DER V. S. „NEW-YORK".
(Foto eigen archief)
„Alle werkelijke veranderingen
van het wereldbeeld hebben thans
betrekking op groote ruimten. Zul
ke verreikende politieke doelein
den behoeven uiteraard verreiken
de machtsmiddelen. De vloot is het
eenige middel om de macht van een
staat in vergelegen deelen der aar
de voelbaar te maken. Het slag
schip vormt meer dan ooit de rug-
gegraat van zulk een verreikend
machtsmiddel.
Deze erkenning is ook door de jongste
oorlogservaringen bevestigd geworden. De
vraag, wie de zee beheerschen zullen, moet
weliswaar steeds opnieuw worden gesteld,
telkens nadat oorlogservaringen of techni
sche nieuwigheden tegen de tot nu toe be
staande beginselen schijnen te pleiten.
Een blik op de bouwplannen van de groo
te zeemachten in den Stillen Oceaan toont
aan, dat deze vraag, menige tegengestelde
ervaring van den DuitschEngelschen
oorlog ten spijt, ten gunste van het slag
schip werd beslist.
Wanneer Engeland desniettegenstaande
met zijn slagschepen de overwinning niet
bevechten kan, dan komt dat, omdat En
geland aan zijn vloot een taak gesteld
heeft, die aan haar wezen niet beant
woordt.. Deze omstandigheid verhindert
het, dat Groot-Brittannië de op zichzelf
onbetwiste kracht van zijn oorlogsmarine
in de weegschaal kan werpen. Dat is dan
juist de tragedie van Engeland, die niet
de tragedie iS van de zeemacht op zich
zelf".
Men heeft te veel den laatstcn tijd het
luchtwapen gezien als factor van wereld
historische beslissingen; in den tijd, die
komt, zal het slagschip als factor van we
reldhistorische beslissingen vermoedelijk
nog veel grooter zijn.
Nog veel onzekers.
De sociaal-democratische fractie heeft gis
teravond een verklaring gepubliceerd, waar
in gezegd wordt: „De sociaal-democratische
parlementsfractie heeft de kwestie der ka
binetsformatie behandeld. Naar de meening
der fractie moet men een regeering van een
heid op zoo breed mogelijken grondslag tot
stand brengen, onder de gegeven omstandig
heden is Pehkonen echter niet de man, die
voor deze taak noódig is."
In politieke kringen is men van meening,
dat het afwijzen door de sterkste fractie van
Pehkonen, die tot de agrarische fractie, de
op een na sterkste, behoort, niet beteekent,
dat de sociaal-democraten thans streven
naar de benoeming van een premier uit hun
midden. Doordat een hunner de functie van
voorzitter der Kamer bekleedt, aldus zegt
men, hebben zij voldoende zekerheid, dat de
door hen verlangde handhaving der parle
mentaire structuur een feit. is. Wellicht wen-
schen zij daarom eerder een neutralen mi
nister-president. In dit verband wordt we
derom Rijdman als kabinetsformateur ge
noemd.
Terwijl regenbuien in ons landje neerkletteren, heett de sneeuwval in
Duitschland reeds voor de jeugd heel wat wintervermaak opgeleverd
(Foto Weltbild)
LANDON OVER DE REDE VAN
ROOSEVELT.
De republikeinsche candidaat voor het
presidentschap in 1936, Landon, heeft ten
aanzien van de door Roosevelt gehouden
radiorede verklaard het persoonlijk van de
hand te wijzen, Engeland een blanco checjue
te overhandigen door het alle hulp te be-
Iooven.
Een dergelijke houding zou er slechts op
uitloopen. dat de Ver. Staten een expeditie-
leger naar Europa moesten sturen.
FINSCH SCHIP VERMIST
Naar Aftenposten meldt, moet het Fin
sche schip „Oscar Midling" als verloren
worden beschouwd. Het heeft dertig dagen
geleden Tromsoe verlaten en zijn lfaven
van besteming Malmoe, niet bereikt. Het
is voor het laatst gezien in de nabijheid van
Allesund.
GEEN DRONKEN MATROZEN TE
GIBRALTAR
Te Gibraltar is een verordening gepubli
ceerd, krachtens welke alcoholische dran
ken in het vervolg niet meer mogen wor
den verkocht aan matrozen en soldaten
beneden den rang van sergeant.
DE VERWOESTINGEN TE LONDEN.
Minister-president Churchill en zijn echt-
genoote hebben gisteren, naar de Britsche
berichtendienst meldt, de schade in oogen-
schouw genomen, die gisterennacht in de
City door Duitsche vliegtuigen is aangericht
De brandweer was nog steeds bezig met het
blusscheii der branden. Van de Guildhall,
aldus de Britsche berichtendienst, is niet
veel meer overgebleven dan een leeg omhul
sel.
DE VROUWELIJKE RASPOETIN
VAN FINLAND.
In de landen van de middernachts-
zon en' van het Noorderlicht vindt
men nog heden ten dage de gedeel
telijk in bijgeloof ontaarde en ge
deeltelijk in een mystieke demonen-
cultus veranderde overblijfselen
van het goden- en geestengeloof
der oude Noormannen. Het zien van
spoken en geesten waarvan
zelfs een Selma Lagerlöf niet vrij
was is slechts een zwakke
weerglans der occulte vooi'stellings-
vermogens in het hooge Noorden.
Hoe eenzamer het land wordt, des
te meer voelt de mensch zich met'
de natuur verbonden, des te ster
ker beheerscht hem de neiging,
een bovennatuurlijke uitleg te ge
ven van al de gebeurtenissen in de
natuur. De natuurkrachten be
schouwt hij als de uitingen van
onbekende booze of goede mach
ten. Hij wil in contact treden met
deze machten en zich zelfs aan hen
onderwerpen.
Het „tweede gezicht" der Noren, het al
gemeen verbreide geloof in Scandinavië
aan nixen en watergeesten, e.d., zijn a'lrn
het gevolg van deze gedachtenwereld.
welke eigen is aan alle volkeren van Kel
tisch en Noorsche afkomst.
Een der zonderlingste vormen heeft deze
mystiek gevonden in het optreden van het
Finsche „wondermeisie" Maria Akerhiom.
die enkele jaren geleden, toen Finland non
nistin en in vrede leefde, en tijd had voor
dergelijke „bovennatuurlijke" gebeurtenis-
scn, hei peheele lsnd bezin hield.
Er bestond wel degelijk eenige overeen
komst tusschen Raspoetin en de indertijd
35-iarige Maria Akerblom. Evenals de Sibe
rische boer was bijvoorbeeld ook Maria
analphahete. Als kind van een arm boe
rengezin was zij in een klein Finsch dorp
je geboren. Haar geheele leven lang is zij
ziekelijk en zwak geweest, doch reeds als
klein kind verschrikte zij haar omgeving
door een huitengewoon groote fantasie en
een schijnbaar onoverwinnelijke dwang tot
liegen.
Toen zij 14 jaren oud was. deden
zich af en toe trance-toestanden bij
haar voor, in welke zij urenlang
volhardde met verdraaide oogappels
in een soort extase, gedurende wel
ke zij onophoudelijk wartaal sprak.
Wanneer zij uit zulk een trance
ontwaakte, vertelde zij (met alle
blijken van kinderlijke vrees) over
haar hemelsche en duivelsche visi
oenen. haar tweegesprekken met
engelen en booze geesten.
On den eersten Kerstavond van het jaar
1916 werd zij overvallen door hevige kram-
nen: daarna verviel zij in een volkomen
bewegingloosheid sloeg haar armen in
kruisvorm over elkaar, en zpide met star
re blil< en afwezige stem: ..De He°r zal in
mijn huis een wonder verrichten!" Toen
zonk 7Ü bewusteloos neer.
Na het ontwaken kon zij zirh niets meer
herinneren: den volgenden narhf echter
herhaalden- zich. tot groote ontzettin0, ha
■•er ouders, dezelfde versrhii'nselen. Poch
daarna hieven zii weer uit Toch had zich
een groote verandering in hef jonge meisje
voltrokken.
Zij kon plotseling schrijven
Maria Akerblom. namelijk, begon soms
op eens te schrijven. Het meisie, dat tot op
dat moment nog maar heel gebrekkig lezen
en met een onbeholpen kinderhand schrij
ven kon, verraste opeens alle menschen
uit haar omgeving door haar prachtig
schrift, haar vloeiende stijl, haar scherpe
logica en 'haar groole opmerkingsgave.
Haar boeken werden gedrukt en vonden
veel aftrek. Duizenden nieuwsgierigen
maakten een pelgrimstocht naar de arme
lijke boerenwoning. En Maria Akerblom
openbaart sombere profetieën: doch het
was toen midden in den wereldoorlog, en
men sloeg niet veel acht op haar voor
spellingen.
Toen kwam de Russische revolutie
en de Finsche burgeroorlog. En
weer voorspelde Maria Akerblom
hongersnood, bloedvergieten en el
lende; maar nu vielen haar profe
tieën in een vruchtbaren bodem, en
overal volgde haar van toen af aan
een onafzienbare zingende en bid
dende menschenmenigte. Tenslotte
predikte zij zelfs in een kerk, waar
zij was uitgenoodigd door een gees
telijke. die tot haar secte was toege
treden. Terwijl zij voor de kansel
aan het spreken was, geraakte zij
plotseling in trance, viel van een
hoogte van vier meter op den be
tegelden vloer neer en... liep niet
het geringste schrammetje of de
kleinste verwonding op. Daardoor
waren tienduizenden van haar-won-
dermarht. en haar secte werd groo-
fer en grooter.
Wij schrijven 1934. wanneer Maria Aker-
hiom de hoofdstad wil veroveren. Aan het
hoofd van 15.600 geestdriftige boeren komt
zij naar Helsinki en wordt door de bevol
king. onder welke zij reeds tallooze aan
hangers heeft, in triomf ontvangen. En
spoedig krijgt zij nog meer aanhangers en
volgelingen. Haar bijeenkomsten vinden in
de open hicht plaats, daar zelfs de grootste
zalen te klein ziin óm de belangstellenden
te bei-gen.
Examen!
Eini Vartiovaara. een sceptisch jong ge
leerde. onderwierp de profetes aan een soort
examen en... komt spoedig zelf geheel on
der haar onweersfaanharen invloed. Vartio
vaara en zijn vrouw, die met haar drie
kinderen eveneens toetrad tot de serte. wer
den voortaan de vertrouwelingen van Ma
ria Akerblom in het kleine stadie Gammel-
Kareehv. waar de profetes een vorstelijk le
ven leidde. Korten tijd later verlangt Var-
tiovaara's vrouw hoewel een overtuigd
aanhangers der profetes naar haar on^e.
normale leven terug, en tracht met haar
zoons te ontvluchten. De fanatieke volks
menigte haalde haar echter terug en dwong
haar en haar zoons om de profetes knie
lend om vergiffenis te smeeken. De massa-
EEN JAPANSCH COMMENTAAR.
Het voornaamste Japansche blad „Yomi-
oeri" schrijft in een hoofdartikel over de
rede van Roosevelt; Met hoeveel nadruk
president Roosevelt ook ontkent, dat de V.S.
aan den Europeeschen oorlog deelnemen,
de tegenwoordige politiek van Washington
brengt het Amerikaansche volk dichter bij
den oorlog. Derhalve zal. hoe' de toestand
zich ook in het komende jaar zal ontwik
kelen, de verantwoordelijkheid er voor ge
deeltelijk door de Ver. St. gedragen moeten
worden.
WIE RINGEN
NOG KERSTFEEST WESTERLAND.
Doordat de Ned. Herv. Kerk met de Kerst
dagen bezet was, hopen de kinderen van de
Zondagsschoolafdeeling van de Evangelisa
tie hun Kerstfeest te vieren in de Ned. Herv.
kerk te Westerland op Nieuwjaarsdag 1 Ja
nuari 1941, om half drie des nam. Ouders
en belangstellenden zijn hartelijk welkom.
POLITIE
Gev.: een rijwielplaatje, een paar zwarte
dameshandschoenen ,een bril, een grijs as
trakan ceintuurtje en een bruine wollen
kinderwant.
Ver].: een glacé heerenhandschoen.
Vermist: 3 schapen.
Inl.: Gem.-Bode.
NOORDSCHARWOUDE, 30 Dec.
Aanvoer: 1300 Kg. gele kool 3.80. 24500 Kg.
Deensche witte kool 3.10, uien 4.—, stek 2.60.
BROEK OP LANGENDIJK. 30 Dec.
Aanvoer: 1000 Kg. gele kool 3.80. 2600 Kg.
Deensche witte kool 3.10. 750 Kg. uien 4.
drielingen 4.
GROENTENVEILING ALKMAAR, 29 Dec.
Appelen f 8—14 per 100 pond; Andijvie
f 6—17, boerenkool 1.505.60, bieten 2.50,
gele kool f 3.203.80, groene kool 3.80, knol
selderie 4.709.80. prei 1.504.20. alles per
100 Kg.; kropsla 3.208.40 per 100 stuks; pe
ren 14.50 1p. 100 pond, peterselie 3.80 p. 100
bos; roode kool 4. uien 4, wortelen 2.60—3.20,
wortelen wasch 7.5012 per 100 K?.. sel
derie 2.603.80 per 100 bos. spruiten 622.50
witlof T 11—13.50, TI 8—10.50 n. 100 pond.
waanzin nam trouwens toch abnormale pro
porties aan. Enkele menschen. die weiger
den Maria Akerboom te vereeren werden
bewusteloos geranseld en in een geïmpro
viseerde gevangenis gezet, tot zij „bekeerd"
zouden zijn.
Regeerina grijpt in.
Maar toen greep de regeering in. en Ma
ria Akerblom en haar „opnprnriester" Eini
Vatiovaara werden veroordeeld tot een ge
vangenisstraf van enkele maanden. Een
groote volksmenigte begeleidde hen zin
gend tot aai} de deur van de gevangenis te
Helsinki, liet zieh .geknield door de nrofe-
tes zegenen, en keerde huisk.aarts in de vas
te overtuiging, dat Maria Akerblom in groo
te triomf zal terugkeeren.
Doeh hoewel haar vrijlating reeds en
kele maanden later geschiedde, waren haar
volgelingen haar eigenlijk al weer vergaten;
zij hadden er nauwelijks aan gedacht, con
tact met.haar te Wiiven honden, zoodnt de
vrijlating zonder het minste onzien ge
schiedde. Fenigen tiid later vlamdp de be
weging heel flauw weer op, docF wend toen
onmiddellijk weer door de regeering onder
drukt. Na dipn tiid heeft men nooi* p^cer
ets van Maria Akerblom en haar voorspel
lingen gehoord, ook niet n° den Finsch
Russischen oorlof? toen c-' np.
treden weer vreesden.