Abonneert II op dit blad.
H.W.ZEGEL
Het Werktuigencrediet
Als Thialf regeert
Flinke LOOPJONGEN
Günthert, 9 Telefo
Voorzorg
Violenstraat 36 h
voor
Noord-Frankrijk
en Schraalhans keukenmeester is
UeAto&ftd?
DONDERDAG a.s. 6 uur speelt
fat tïiaèfee^-Manshandcn
in CASINO
Advertentiën
EXCELSIOR-
TOONKUNST
PROTOS-
EXCELSIOR-
Nederlandsche Middenstandsbank n.v.
Veibieek de banden niet
fyrfteAtfa
Betrekkingen
Te koop
Diversen
VAK RA
Uit de natuur
Bait u VERBOUWEN?
Heeft U Timmer-
of Metselwerk?
Windt U ton ttt
Kantoor: Den Helder. Koningstraat 7, Tel. 129
Timmerlieden. Metselaars
en Grondwerkers
gevraagd.
Aanmelden bij Drukkerij DE BOER,
Koningstraat.
ALGEM. VEREENIGING VOOR ZIEKENHUIS-
VERPLEGING EN SPEC.HULP „VOORZORG"
DEN HELDER
aangeboden
•ongeboden
(EI.)
Brieven op advertentiën
door J. K. S.
Het vriest!
Helder en vorstig is de lucht opengebroken
na een lange rij van stille, grijze dagen. Het
kwik daalt langzaam maar zeker, tot het
beneden het nulpunt is gekomen. De schaatsen
komen uit het vet en allerlei voor-historische
hoofddeksels uit de kamfer. Oorwarmers be
leven een hoogconjunctuur en de markt van de
wanten is zeer willig. Terwijl op je ramen een
wonder opbloeien van glinsterende kristallen
Ijsbloemen begint, geef je de rozen een laagje
turfmolm erbij en trekt zelf ook een extra
laagje erbij aan.
's Avonds bromt de grimmige Ooster in den
schoorsteen en giert om het oude huis. En
terwijl je weggedoken zit in een gemakke-
lijken stoel bij een roodgloeiende kachel, gaan
je gedachten onwillekeurig uit naar alles wat
daarbuiten leeft en groeit. Hoe komt dat alles
zoo'n winter eigenlijk door? Vooral nu het
kwik beneden het nulpunt blijft, nu de grond
keihard bevroren is en de ijzers krassen op
de blinkende banen.
Voorbereidingen.
Alle dieren schakelen om op een andere
levenswijze, één. die minder inspanning kost
en dus ook minder energie vereischt.
De voorbereidingen daartoe vergen veel tijd.
Geen wonder dus. dat je al van die echte
herfstverschijnselen in de natuur kunt op
merken. als nog geen sterveling zelfs maar
dénkt aan herfst, of winterkou. Al in Juli en
Augustus, als er toch menscherlijkerwijs ge
sproken nog geen vuiltje aan de lucht is, ver
trekken en passeeren geweldige vogelbenden
onze lage landen, en bevolken groote aan
tallen gevederde immigranten uit Noordelijker
gelegen landen, als Skandinavië en Finland,
onze voedselrijke wadden, schorren en stran
den. Terwijl de juiching van den volzomer nog
over de landen gaat, geven ook onze eigen
broedvogels er voor een deel al den brui aan.
Maar al veel eerder vielen dergelijke in
leidende verschijnselen van het geweldig
gebeuren, dat vogeltrek genoemd wordt, op
te merken, als bijvoorbeeld de vroegzomer-
trek van de kieviten. Steeds drukker wordt
het. Met September verschijnen de groote
buizerdfiguren in de bronskleurige duinen.
Gasten uit Pommeren en Siiezië. die daar hun
Jongen hebben groot gebracht. Tot tenslotte
de vogeltrek in October z'n hoogtepunt be
reikt. welke maand dan ook terecht Trek-
maand genoemd wordt.
Zij, allen maken dus een reis. welke op zich
zelf vol gevaren is, liever dan van voedsel
gebrek en niet van kou! om te komen.
De vogels vertrekken, voor een deel al zeer
vroeg, naar milder oorden, waar ze niet voor
voedselgebrek hoeven te vreezen.
Maar ook alles wat achterblijft treft z'n
voorbereidingen, .maakt zich klaar voor den
winter. Niet alleen de vogels trouwens trek
ken. De eerste de beste visscher kan je pre
cies vertellen wat hij in de verschillende sei
zoenen in zijn netten vindt en je data noemen
waarop poon en pieterman terugkeeren! In
zee trekt bijna alles, van het kleinste gar
naaltje tot zelfs de bruinvisschen toe. Maar
het valt niet op.
Overwinteraars.
Terwjjl de struiken in den vroegen morgen
duizendvoudig glinsteren en tintelen in de zon
van de diamanten fonkeling der herfstdraden
en uit den vochtigen boschbodem de kinderen
van den herfst, de paddenstoelen, opschieten
met allerlei kleuren en vormen, terwijl overal
het oogbekorend spel van de herfsttinten be
gint en de berken goudgeel gloeien in den
boschrand, terwijl iedcren avond de trekroepen
klinken van wulpen en ruiters, wapenen ook
de insecten zich op enkele winterharde
soorten na tegen den in aantocht zijnden
winter. Ze kruipen weg, in schors en molm,
onder steenen en planken, onder bladeren.
Overal kun je zulke overwinteraars ontdekken.
Zelfs in je tuintje van 2 bij 2. Til maar eens
een halfvermolmde plank op. Tien tegen een,
dat je er kortschildkcvertjes of springstaarten
onder vindt, gestoord in hun winterslaap. Ook
verpoppen verschillende soorten zich tegen
den winter om dit ongunstig getjj beweging
loos en schijnbaar dood door te brengen.
De onvervaarden.
Een uitzondering dient gemaakt te worden
voor de keiharde knapen onder het insecten
volkje. de wintermuggen en enkele al eerder
genoemde soorten springstaarten. Daarbij zijn
er. die bij 10 graden kou nog onvervaard
rondspringen. Geen wonder, dat onder de
Collembola. zooals deze insectengroep heet,
soorten geteld worden, die algemeen zijn op
gletschers en ook hoorde het dichtst bij de
polen waargenomen dier tot deze groep!
Zy, die slapen.
De kikkers kruipen diep weg in modder en
slib: padden en salamanders doen evenzoo. En
hoewel de egel nog iederen avond snuivend op
pad is, hier een slak oppeuzelend, daar een
vetten worm smakkend verorberend, zal ook
Penneman, de egel, wel gauw z'n warme
winternest betrekken.
De vleermuizen houden ook een winterslaap,
hoewel is komen vast te staan, dat deze zoog-
diertjes ook trekken. En nog niet eens zoo
gering! Zoo is door ringproeven van den
onderzoeker Eisentraut aan het licht gekomen,
dat ze soms 750 kilometer afleggen! De groot-
oorvleermuis doet het wat minder, maar soms
toch nog 160 kilometer. De achterblijvers ver
slapen gezellig bij elkaar in boomgaten en
kerktorens en zulke plaatsen meer, den lan
gen winter. Soms wel honderden bij elkaar,
hangen ze daar. mannetje naast mannetje,
aan de achterpooten, met den kop omlaag, de
vlerken opgevouwen. In het voorjaar komen
de wijfjes op bepaalde plaatsen bij elkaar om
jongen te krijgen. Een heel bekende, ieder
jaar weer gebezigde vleermuizenkraamkamer,
is in den St. Pietersberg. Die St. Pieter her
bergt trouwens in zijn gangen en spelonken
bijna alle van de 14 in ons landwaargenomen
soorten vleermuizen.
Als de kou al te hevig wordt, worden de
slapers waker, en beginnen ze zich te roeren.
Zoo moest het dan ook verklaard worden, dat
we. tijdens een excursie langs de bevroren
boorden van het IJsselmeer, gedurende een
KerstcongTes van den Nederlandschen jeugd
bond voor natuurstudie, te Harderwijk, in
sneeuw en ijs. een vleermuis zagen rondflad
deren. Het was toch géén hallucinatie!
Op halve kracht.
Bij die winterslapers zijn de levensfuncties
bijna uitgeschakeld. Alles werkt maar op
halve kracht: ademhaling, hartslag, ook de
stofwisseling. Ook de temperatuur daalt, en
wordt bijna gelijk aan die van de omgeving.
En dat is toch wel een eigenaardige geschie
denis. Niet zoozeer voor de koudbloedigen, als
wel voor de warmbloedige dieren.
Koudbloedig gedierte heeft namelijk een
van de omgeving afhankelijke lichaamstempe
ratuur. Die kunnen over het algerfieen dan
ook wel tegen een stootje. Kikvorschen ver
dragen zonder nadeel temperaturen van 28
graden onder nul, een temperatuur, die op
onze breedte gelukkig weinig voorkomt en.
hoop ik. ook dezen winter niet geregistreerd
zal hoeven te worden. Niet zoozeer wegens de
kikvorschen, als wel wegens de toch al lijdende
menschheid! De meeste visschen houden het
leven nog bij temperaturen van 15 graden
onder het bewuste nulpunt, duizendpooten
zelfs nog bij 50 graden vorst, terwijl slakken
een nóg sterker afkoeling overleven. Het gras
slakje is zoo een echt winterdier. Midden in
den winter kun je dit grijze slakje met z'n
hoornkleurig huisje vroolijk rond zien kruipen!
Het warmbloedig gedierte daarentegen
houdt er een bijna constante lichaamstempera
tuur op na, die niet afhankelijk-is van die van
de omgeving. Ook zonder hun bewuste mede
werking blijft die temperatuur op peil. Daalt
de buiten-temperatuur, dan zorgt de stof
wisseling, door een intensiever verbranding,
toch weer voor het juiste peil en herstel van
het mogelijk door grooter warmteafgifte aan
de omgeving verstoorde evenwicht. Ook ver
nauwing van de bloedvaten in de huid werkt
doeltreffend mee om het warmteverlies aan
de omgevende luchtlagen zoo gering mogelijk
te doen zijn. En bij de warmbloedige dieren
brandt de kachel gedurende den winterslaap
dus op haar sloffen, met een minimaal ge
bruik aan brandstof. Er heeft dus een belang
rijke temperatuursdaling plaats, zoodat zij
tijdens den winterslaap meer koudbloedig dan
warmbloedig zijn! Zoo dus bij egel, vleermuis,
eekhoorn. De marmot gedraagt zich al heel
koudbloedig. Bij een uit z'n winterdut ont
wakende marmot stelde men dan ook een
temperatuursstijging vast van maar even 12
graden in 6 minuten.
Wintervoorraad.
Maar al brand de kachel op halve kracht,
er is niettemin brandstof noodig. Daarom
zorgen al die dieren, die den kouden, donkéren
winter slapend doorkomen, dat ze tegen het
begin van hun winterdut, in prima conditie
zijn. In het lichaam 'worden reservevoorraden
opgetast: koolhydraten, vooral vet en gly-
kogeen; denk aan het spek van de dassen.
Moddervet en... met gevulde provisiekast
gaan ze den winter in. Want hamsteren komt
niet alleen in het woordenboek van den
mensch voor. Het is trouwens een werkwoord,
dat afgeleid is van den naam van een dier
soort, waarvan al lang bekend was. dat hij
tegen den winter een voorraad aanlegt, de
hamster, een in ons land alleen in Zuid Lim
burg voorkomend, eenzelvig levend, schadelijk
zoogdier met donkeren buik en witte vlekken
aan keel en zijden. In z'n wangzakken bergt
hij groote voorraden, die hg zoo naar z'n nest
sleept.
Ook de hazelmuis, die in ons land bijna
alleen in het Achterhoeksche en Zuid Limburg
voorkomt, verzamelt groote wintervoorraden,
eikels. Stijf en koud ligt de heele familie, dicht
tegen elkaar, in het winterverblijf. Mocht er
één ontwaken door het knagen van den hon
ger. wel, ver hoeft hg niet te gaan: de voor
raad is bij, en gedeeltelijk in, het winter
kwartier opgeslagen!
De eekhoorn brengt het grootste deel van
den winter in z'n warme nest, hoog in de
boomen door. Daar worden ook de jongen van
den eersten worp van de vier per jaar, al in
Januari of Februari, geboren. In den herfst
hamstert Pluimstaart verschillende verzame
lingen bij elkaar, in boomholten, in gaten in
den grond en onder bladeren. Eikels, beuke-
nootjes, boomknoppen, bessen, schors en zaden
uit denkegels vooral pot hij op. Maar of hij,
als de nood aan den man komt, ook werkelijk
alles weet terug te vinden, is de vraag. Veel
van al die verstopte zaden en vruchten ont
kiemen volgend voorjaar in elk geval. En zoo
draagt vriend Pluimstaart niet onbelangrijk
bjj aan de verjonging van onze bosschen.
Hongersnood.
Ondanks al die voorbereidingen, gaat het
slecht, heel slecht, als de vorst lang aanhoudt.
AI heel gauw zoeken allerlei vogels de nabij
heid van den mensch en hoe minder water
nog open is, des te meer komen er, vooral ook
de van open water afhankelijke vogels. Komt
er dan nog sneeuw, dan is Schraalhans
keukenmeester, en "knaagt bij velen de honger.
Door heil te zoeken bij de woningen der men-
schen komen talloze vinkachtige, meeuwen,
lrjsterachtigen en waterhoentjes, meerkoeten,
meezen en dergelijke, er nog vrij goed door,
al sneuvelen er honderden. Zelfs reiger, wulp,
de uiterst schuwe ral en allerlei steltloopers
komen er toe 's menschen nabijheid te zoeken.
Nog funester is echter ijzel! Wat moet er
van hert en ree terecht komen, wanneer alles
met een dun laagje ijs afgesloten is. als de
mensch niet op verstandige wijze hulp bood?
Maar wat met haas en konijn En wat zal .er
terecht komen van de. ondanks alles, in open
legers geboren jonge hazen?
Helpt!
Het is dus in alle opzichten te wenschen, dat
deze w\nter niet al te streng wordt. Maar éls
hij het niettemin wordt, helpt de dieren om
er door te komen! Er schiet van de tafel, on
danks de distributie, nog genoeg over, wat zij
in dank willen aanvaarden. Kliekjes, gesnip
perde kaaskorst, broodkruimels, enfin vul zelf
het menue maar aan. Help dus, waar je kunt.
Want eigenlijk... is het niet anders dan een
staaltje van je plicht!
Laat Uw vrienden en
kennissen in Uw
vreugde deelen.
Een verlovings
advertentie in de
Heldersche Courant
maakt het hen
bekend I
FAMILIEBERICHTEN
20 ot per regel
Den éden Januari werden wij
door Gods goedheid verblijd
met de geboorte van een Zoon
en Broertje, dien wij
HENDRIK
noemden.
P C. PLAATSMAN
E. PLAAT1MAN—Bais
JACOB
Tijd. adres: Kolhorn,
Provincialeweg 46.
DANKBETUIGING
Voor de zeer vele en hartelijke
bewijzen van deelneming, on
dervonden bij het bericht van
het overlijden van mijn innig
geliefden Man,
CORNELIS SELDERBEEK,
in leven sergt. monteur K.M.,
betuig ik mijn hartelijken dank.
Mevr. J. SELDERBEEK
v. d. POLL.
Leeuweriklaan 17,
IJmuiden-Oost.
stofzuiger, z.g.a.n., van f 79.—
voor I 27.50 met volle garantie.
Sluisdijkstraat 84 (hoek Govers-
straat. Den Helder.
Entrée 20 ct.
ZATERDAG 6 uur DANSEN op gramofoonplaten.EntréeJ^2ct
Wegens onvoorziene
omstandigheden tallen de G'l^^.en'ï.n^n
was het, op 12 Januari niet optreden. Er is Zondag a
BRILLEN naar ieder voorschrift
worden terstond vervaardigd
Barometers „ZEISS" Prisma-
kijkers, „ZEISS" Punktal glazen
gediplomeerd Opticien
KONINGSTRAAT 73
TELEFOON 279
- - --> i.
Electrische Brillen-Slijperi)
en Reparatie-Inrichting
Leverancier aan de meeste
Ziekenfondsen
Dir. A. J. Leewens
Wederaanvang der repetities
uitsluitend voor de dames-
leden op Zaterdag 11 Januari
a.s. ten 3 uur in bovenzaal
Van Weelde (ingang Konings
plein).
HET BESTUUR.
groene ketel model stofzuiger
(emmer iets beschadigd), t.o.n.a.
voor f 35 met garantie.
Sluisdijkstraat 84 (hoek Govers-
straat). Den Helder.
ALGEMEENE
BEGRAFENISVEREENIGING
„DEN HELDER"
UitvoerderJOH. DARPHORN,
KRUOERSTRAAT 63
Telefoon 614
Een solied adres voor
alle voorkomende
TIMMER- EN
metselwerken
bijl J. P A A N S
Krugerstraat 129 Laan 48
stofzuiger (zoemer), z.g.a.n.,
van t 112.50 voor f 62.50
met volle garantie.
Sluisdijkstraat 84 (hoek Govers-
straat), Den Helder.
E. g. SMIT!
verschaft ambachtpatroons en klein-
industrieelen de mogelijkheid tot ver
nieuwing van machines,werktuigen e.d.
Vraagt inlichtingen bij de
Ma Welgemoed
weet waar hef om gaaf:
Hef beste op tafel
en deez' goede raad:
koop bij de Gruyter,
dan heb je heel vlug
„voor tien gulden bons,
één gulden terug"
Wtrkplaata: Gravanstr. 12
Fraaie bladwijzer (kunstdruk)
gratis voor ónze klanten
Gunstige arbeidsvoorwaarden
Inlichtingen en aanmelding bij de Arbeidsbeurs, Kanaalweg 92
alhier en bij de Agenten der Arbeidsbemiddeling
De menschen, die zich hebben opgegeven voor
Noord-Frankrijk, komen Donderdag 9 Januari 1941,
des namiddags van 3-5 uur, bij den ondergeteeken-
de voor het te ontvangen voorschot en verdere
inlichtingen. De vertrekdatum is Vrijdag 10 Januari
1941, des namiddags pl.m. 3 uur
G. COEVERT
Anjelierstraat 14
Den Helder
Nu met ad verteeren op te houden, zou
beteekenen de banden tusschen kooper en
winkelier of fabrikant te verbreken.
Goede waar en een goede naam dienen
echter voor later in de herinnering te blijven
voortleven. Daarom is couranten-reclame,
juist in deze tijden, van een zoo groote
beteekenis.
Heldersche Crt. Koningsti ast.
Oorwarmers G E O R G E heeft ze.
Beenpijpen.
Batterijen (brengt Uw oude mee).
Handwarmers.
Lichtlampen
Telefoon 505.
Voor de betaling
van dit alles zorgt
indien U zich bij haar aan
sluit. Ook bij behandeling
buiten Den Helder.
Aangesloten bij de Stichting tot verzekering tegen de
kosten van Sanatoriumverpleging
Tarief A uitk. f 1.50 p. dag ged. een vol jaar p. gezin 5 ct. p. week
B a3|'i°° "J i "c10
Alleenstaanden 2 of 4 ct. p. week
Vraagt inlichtingen: Begoniastraat 3
Voor sanatoriumverpleging: Fazantenstraat 22
JONGEN GEVRAAGD
16 jaar of ouder voor fiets- en
pakhuiswerk.
Adres: P. SNEL,
Koningstraat 71.
Te koop voor geldbelegging 'n
z. g. a. n. BURGERHUIS met
2000 M» tuin. omg. Breezand
Brieven inder no. 242, aan het
Bureau van dit blad.
WERKSTER
gevraagd.
Adres: Kanaalweg 151.
stofzuiger, demonstratiemachine
van f 72.50 voor f32.50 tegen
overname aangeboden, met volle
garantie. Sluisdijkstraat 84 (hoek
Goversstraat) Den Helder
Crediete.i in bedr. van 900.
5 zonder borg elk doel.
Iedereen vrijbl. voorw. Brieven
„De Onderlinge", Mathenesser-
weg 110, Rol terdar.i.
Meermalen komt het voor, dat
w(j brieven ontvangen, geadres
seerd aan de „Heldersche Cou
rant", die b(j opening betrekking
blijken te hebben op een in ons
blad geplaatste advertentie. Men
heeft er dan niet aan gedacht,
het nummer van de advertentie
op de envelop te vermelden.
Wy verzoeken beleefd steeds
het nummer duideiyk op de
envelop te schryven in den
linkerbenedenhoek.
Adressen Bureau van dit blad
worden na 4 u. bekend gemaakt.