Mitrailleurvuur
in de plantenwereld
Nieuwe verbinding
tusschen twee zeeën
Verbluffende
krachtprestaties
Een gezamenlijke lunch in de openlucht
0
v
De zeilvaart heeh haar plaats in het transport over de Nederlandsche rivieren weer kunnen innemen,
nu door den dooi het ijs verdwenen is (Foto Pax-Holland)
In „Het Vaderland" schrijft A. W. Franc
ken over het wonderbaarlijke, dat de teere
bladpunten van de eerste sneeuwklokjes,
zelfs na een strenge vorstperiode van en
kele weken, zooals we juist een achter den
rug hebben, zich schijnbaar zonder moei
te door de „om zoo te zeggen met geen
houweelen open te breken" grond weten
heen te werken.
Niet minder merkwaardig, aldus de
schrijver zijn overigens de prestaties, die
bepaalde Florakinderen leveren, waar 't
het behoud der soort, alzoo de voortplan
ting, geldt! Ja! in sommige hunner
sluimeren krachten, welke, naar verhou
ding dan althans, die van mcnsch en dier
vele malen kunnen overtreffen! Enkele ty
pische voorbeelden mogen hier volgen:
De zaden van een in ons land veelvuldig
voorkomende klaversoort, bekend onder de
namen van stijve klaver, koekoeksbrood,
schapenklaver, hartjesklaver of kroontjes-
mier (Oxalis stricta L.), worden beschermd
door een dun vliesje of huidje, dat zich,
na door de zonnewarmte genoegzaam in
gedroogd te zijn, binnenste buiten keert
dan wel openbarst en wel op het oogenblik,
waarop het den druk, welken de zich ge
leidelijk uitzettende zaadkorrels uitoefenen,
niet langer kan weerstaan. Dit geschiedt
met zulk een kracht, dat de kostbare in
houd wijd en zijd verspreid neerkomt,
waarmede alzoo het beoogde doel bereikt
wordt: de later ontkiemende plantjes zul
len elkaar niet kunnen verstikken, zij be
schikken elk voor zich over een lapje
grond, noodig voor de verdere ontwikke
ling! Daarbij if het nog merkwaardig, dat
de steeltjes, die de vruchten dragen, zich
tegen het tijdstip waarop de volle rijpheid
een voldongen feit zal zijn, buitenwaarts
buigen en zoover mogelijk van elkaar gaan
staan, zulks blijkbaar om te verhoeden,
dat de zaadkorrels bij het wegvliegen te
gen zulk een stengeltje aanbotsen. En
nauwelijks heeft elk zaadje zijn bestem
ming bereikt, of die stelen richten zich
weer vier op en de plant, bevrijd van haar
last, herneemt haar oorspronkelijken recht-
standigen vorm
Ook de ooievaarsbekken (Geranium L.)
èn het bekende, op vochtige, schaduwrijke
plekken tierende kruidje-roer-mij-niet (Im-
patiëns Noli tangere L.) beschikken bij de
zorg van het nakroost over een dergelijke
„catapultische" eigenschap. De peulvormi-
ge vruchtjes van laatstgenoemd plantje
bestaan uit een vijftal met elkaar ver
groeide deelen, welker beschuttende wan
den, naarmate het rijpingsproces vordert,
aan een steeds sterkeren druk van binnen
naar buiten zijn blootgesteld. En let nu
wel: niet alleen de blaadjes, doch eveneens
die vruchten, doen den zoo irriteerenden
naam van het gewas kruidje-roer-mij-
niet alle eer aan, want zoodra de laat
ste bijna rijp zijn, splijt de peul bij de ge
ringste aanraking met den vinger in leng
terichting open. de vijf aaneengegroeide
deelen wijken vaneen, de schillen rollen
zich spiraalsgewijze op en... de zaadkor-
reltjes worden met groote kracht wegge
slingerd, meermalen zelfs 2 meter xer!
Vandaar, dat men in dit geval wel eens
van „springzaad" pleegt te spreken!
Het aardige, reukelooze hondsviooltje
(Viola canina L.) volgt weer eenigszins an
dere methde: Aanvankelijk hangt de vrucht
met de gladde zaadjes slap naar omlaag,
maar ziet! nauwelijks staat liet rijp-
worden voor de deur, of ze richt zich trots
boven de bladeren op en opent dan meteen
haar drie even groote kleppen, waardoor
het zaad open en bloot komt te liggen. m,n
dan nadert snel het critieke moment: de
kleppen beginnen vrijwel tegelijkertijd in
een te krullen, en, al schijnen de kleine
zaadsteeltjes nog al het mogelijk te doen
om hun belangrijke taak zoo lang moge
lijk te kunnen blijven vervullen, eindelijk
wordt dat hun toch te machtig:
De hun al meer en meer door die
stijve klepjes in den weg gelegde
belemmering doet ze plots be
zwijken ende vrij gekomen
zaadjes schieten gelijk groene
erwten uit een speelgoedkanonne
tje naar alle hemelstreken heen!
Somtijds een meter of drie ver,
hetgeen toch wel een ontzagwek
kende krachtprestatie mag heeten,
vooral wanneer men bedenkt, dat
de moederplant gemeenlijk slechts
20 k 25 cm, uiterlijk 30 cm hoog is.1
Ja, de onderhavige krachtsontwikkeling
in het Plantenrijk, geheel en al ten toon
gespreid om het uitsterven van de soort
zoo goed mogelijk te voorkomen, is in
menig geval verbluffend! Een natuuron
derzoeker, die op zekeren dag getuige was
van een dergelijke artilleristische explosie
vaïi een Wistaria chinensis D C. de sier-
struik, die hier te lande als blauweregen
te boek staat verhaalt, dat dit met zulk
een kracht geschiedde, dat de zaadkorrels,
welke tegen de wanden van een vertrek
vlogen, ruim één 'meter ver terugspron
gen I
Meer dan eens gaat zulk een ontploffing
gepaard met een min of meer krachtig ge
luid. Wie op een warmen, drogen, zomer-
schen dag langs een graapveld wandelt,
kan zich daarvan reeds, zij 't dan „op be
scheiden schaal", persoonlijk overtuigen;
vaak verneemt men dan een eigenaardig
geknapper, veroorzaakt door het plotseling
openspringen van tientallen hulzen, waar
binnen het zaad besloten is. In Bloei- of
Zomermaand kunt ge tijdens een wande
ling door de duinen, over de heide of in
het gebied der Veluwsche of Brabantsche
zandverstuivingen den indruk krijgen, als
of er ergens in de verte mitrailleurs in
actie zijn. Echter... tien tegen één, dat de
geluidsbron zich dan in uw onmiddellijke
nabijheid bevindt: de rijpe peulen van de
brem of wel van het bezemkruid (Sarotha-
mus vulgaris wimm.) zijn aan 't open
springen en schieten haar zaden in het
rond!
Als een buitengemeen kranige „zaad-
schutter" mag ook de Acanthus mollis ver
meld worden, een distelplant, die in het
Middellandsche Zeegebied inheemsch is en
welker decoratieve bladerenrosettcn, naar
men weet, gestyleerd toepassing vonden
sinds het midden der vierde eeuw vóór
Christus: bij den Corinthischen bouwstijl.
Niemand minder dan Goethe deelt ons
daaromtrent de volgende aardige episode
in zijn vermaarde „Italienische Reise"
(1786-'88) mede: „Ook met zaadkorrels
ondervond ik een merkwaardig iets. Ik
had een aantal vruchten van de Acanthus
mollis verzameld en in een open doosje
geborgen. In zekeren nacht hoorde ik plot
seling een knepperen en knapperen en
kort daarop het geluid van tegen de zol
dering en de wanden springende korrel
tjes. Eerst begreep ik er niet van, later be
merkte ik, dat de vruchten der Acanthus
opengesprongen waren'en het zaad overal
\erspreid lag
Zooals eigenlijk vanzelf spreekt, bezitten
sommige tropische gewassen de hierboven
beschreven eigenschappen in veel sterkere
mate dan de onze, laat ik liever zeggen:
dan die uit de gematigde en subtropische
klimaten. Zoo groeit er in het Brazilaan-
sche oerwoud een plant, met name de For-
stenia, welker zaden door het sappige
vruchtvleesch bijeengehouden en door een
dun vliesje omgeven worden. Gedurende
het rijpingsproces wordt de hoeveelheid
sap al grooter en grooter en op 't laatst
wordt de inwendige spanning van dien
aard, dat het vlies op zeker oogenblik fi
naal doormidden scheurt en het is weer
het oude liedje! de zaadkorrels wijd en
zijd wegvliegen, ditmaal echter onder he-
(Foto Schimmelpannmgh)
Door het werken van het gemaal te Lemmer is het water van den Noord Oostpolder
reeds zoover gedaald, dat de visschersschepen, welke bij het begin van den winter te
Blokzijl gemeerd werden, nu droog liggen. (Foto Pax-Holland)
vig geraas, dat volgens ooggetuigen aan
over de straatkeien voorthobbelende vracht
wagens doet denken! Dit alles valt even
wel verreweg in het niet bij de waarlijk
verbluffende prestatie in dit opzicht van
de Mexicaansche barstende of wel knal
lende bom" (Hura crepitans). De vruchten
van die boomsoort hebben ongeveer den
omvang van een kleinen sinaasappel en
bestaan evenals deze uit een aantal, in
het rond geplaatste „partjes". Met dit on
derscheid echter, dat het vlies, dat die af
zonderlijke deelen omsluit, veel en véél
harder is.
Men kan zich dus gemakkelijk
indenken, dat de knal, waarmede
bij de ingetreden rijpheid het eens
klaps openbarsten van die plant
aardige „bom" gepaard gaat, niet
gering moet wezen: het klinkt als
het afvuren van een pistool en de
zaadkorrels vliegen niet minder
dan 8 10 meter ver weg!
Een Britsch botanist had eens een kistje
van licht hout, gevuld met de nog niet ge
heel rijpe vruchten van zulk een Hura cre
pitans, in de plankenkast van zijn slaap
kamer neergezet. Midden in den nacht
schrok onze vriend wakker door een aan
tal, elkaar onmiddellijk opvolgende knal
len: de zaadkorrels waren vrij gekomen en
de kracht waarmede zulks geschiedde was
zóó groot geweest, dat er van het bewuste
kistje nog slechts spaanders overbleven!
In alle hierboven omschreven gevallen
is er van „mechanische kracht" sprake ge
weest, er bestaan echter ook planten, die
zich, met precies hetzelfde doel, van che
mische middelen bedienen. De in het Zui
den van Europa veelvuldig aan het zee
strand voorkomende kleine spuitaugurk
(Ecballium elaterium) bij voorbeeld, dankt
haar naam aan deze, zeker weinig alle-
daagsche eigenschap. Een bepaalde schei
kundige werking heeft namelijk tot oor
zaak, dat de inwendige sappen tegen het
rijp-worden der vrucht onder zulk een hoo-
gen druk komen te staan, dat de augurk
op het door de Natuur vastgestelde oogen
blik met kracht van den steel afspringt, en
tevens haar inhoud het met zaadkorrels
vermengde sap, dat een bitteren smaak
bezit in een dikken straal 3 a 4 m ver
wegspuit. En zulk een eigenaardige „brand
spuit" bereikt hoogstens een lengte van
10 cm, dus ook hier mag zonder twijfel
van een „verbluffende krachtprestatie in
de plantenwereld" gesproken worden
EEN KANAAL, DAT EEN OMWEG VAN
1400 K.M. ZOU BESPAREN.
200.000 arbeiders zouden er 6 jaar
lang aan werken.
(Van een V.P.B.-medewerker.)
In de pers in het bezette gebied van Frank
rijk duiken telkens weer plannen op om een
project te verwezenlijken, dat reeds 75 jaar
oud is. Hoewel het van het grootste gewicht
is voor het geheele Fjansche volk, is het
nooit in ernstige overweging genomen. Wij
bedoelen den aanleg van oen kanaal tus
schen Bordeaux en Marseille, dat een verbin
ding zou vormen tusschen den Atlantischen
Oceaan en de Middellandsche Zee. Dit ka
naal zou den omweg, dien de schepen thans
moeten maken om Spanje, Portugal en Gi
braltar met i dagen verkorten en hun een
reis van 1500 kilometer besparen, terwijl zij
bovendien geen lasf zouden hebben van
stormen.
Toen, tegen het einde van de vorige eeuw.
de betrekkingen tusschen Frankrijk en En
geland vrij gespannen waren, naar aanlei
ding van Fasjoda, scheen het plan werkelijk
ernstig in studie te zijn genomen.
Scheen echter toen de politieke en
militaire toestand den doorslag te
zullen geven voor den bouw van de-,
zen nieuwen waterweg, thans wordt
uitsluitend de groote beteekenis op
economisch en verkeerstechnisch ge
bied naar voren gebracht.
En dan vergete men niet, dat de aanleg
van zulk een kanaal een groot werkverschaf
fingsobject zou vormen. Naar schatting zou
den 200.000 arbeiders er 6 jaar lang werk
door vinden, in directen of indirecten zin. De
kosten van aanleg werden in het jaar 1933
geraamd op 19 milliard francs.
Er kan ook geen twijfel aan bestaan, of de
welvaart van het gebied, waardoor het ka
naal zou loopen, zou er in hooge mate door
bevorderd worden. Vooral hoopt men door
het aanleggen van stuwen een aanmerkelijke
hoeveelheid electriciteit te winnen, terwijl
het water verder voor irrigatie op groote
schaal zou kunnen worden aangewend. De
bladen stellen de vraag, of het niet de drin
gende taak is van de huidige regeering om
den aanleg van dit gigantische werk ter hand
te nemen, dat van zoo'n grooten invloed zal
blijken op de welvaart van geheel Frankrijk.
GEEN GRIJZE HAREN MEER?
Neem vitamine B en ze blij
ven 4oo ze waren.
Te Boston (USA) heeft men ont
dekt, dat bij het ontbreken van een
vitamine-B-preparaat in het li
chaam, namelijk Para amino ben-
zoin, de haren grijs worden. Wan
neer men het menschelijk lichaam
dit preparaat ingeeft, nemen de
haren weer hun natuurlijke kleur
aan.
EEN COSTUUM VOOR SCHIP
BREUKELINGEN.
Een eigenaardig schouwspel trok eenigen
tijd geleden in de haven van San Francisco
de aandacht van het publiek. In het zeewa
ter streed blijkbaar een mensch met de gol
ven; doch niemand stak een hand uit om
hem te redden. Dagenlang dreef deze men-
schenbundel, omhuld door een gummi-appa
raat. rond. en niemand dacht er aan. den
schipbreukeling in een reddingsboot te ha
len of hem op de een of andere manier be
hulpzaam te zijn.
Natuurlijk was er voor deze schijnbare
wreedheid een goede reden. De man. die da
genlang in de haven van San Francisco een
speelbal der golven was. wenschte niet gered
te worden. Hij weigerde energiek elke hulp
en stond erop een volle 5 dagen in het natte
element te blijven om dè practische waarde
van zijn uitvinding, een nieuwsoortig red
dingsapparaat voor schipbreukelingen aan
zijn eigen lichaam te beproeven. Ingenieur
Harrv F. Candlie heeft deze gummiring ge
construeerd. met behulp waarvan een schip
breukeling zich 10 dagen hoven water kan
houden. zonder van honger of dorst om te
komen. Het betreft hier een met lucht ge
duld gummi-omhulsel, dat aan het onderste
einde door een bijzondere inrichting is ver
zwaard zoodat het lichaam in het water
steeds een loodrechte stand aanneemt. Het
noofd kan. zooals het bij uitgeputte schip
breukelingen voortdurend geschiedt, niet
meer onder water raken. Natuurlijk kan hij
door een plotselinge stortzee overspoeld
worden.
Daarvoor is echter een speciaal masker
aanwezig, dat de neus bij een vloedgolf be
schermt tegen het binnendringen van het
water. Het duikerspak bezit waterdichte
zakken, waarin voor 10 dagen drinkwater
en y.°edsel wordt bewaard.
Vijf dagen lang dreef de ingenieur in zijn
duikerspak in het water en bewees daar
mee. dat zijn apparaat inderdaad zeewaar-
as- Ofschoon het twee dagen lan£ wer-
kelnk stormachtig weer was. zoodat men
herhaaldelijk door teekens aan den drijven-
den uitvinder vroeg, of men hem zou hel
pen. zette Candle zijn poging tot de laatste
minuut door. Hii voedde zich uitsluitend
met de in de zakken van het gummipakje
meegenomen voedingsmiddelen, en hoewel
hu zeer uitgeput was. toen hij na vijf dagen
het signaaf gaf. dat men hem aan land
mocht halen, herstelde hii zich toch na een
korte verzorging weer vlug en voelde zich
in de beste lichamelijke en psychisctie con
ditie. Ongetwijfeld zal de scheepvaart zich
wel spoedig voor dit nieuwe reddingscos-
tuum interesseeren.