Wijdvertakte ketting-
handel ontdekt
Boer en
knecht
Ondeugende
TUINDERS
BENOEMINGEN
Burgemeester van Emmen
bij de N.S.B-
GROOTSTE CLANDESTIENE HANDEL
OOIT IN ONS LAND ONTMASKERD.
De holle steen, het nieuwste vervangmidrie
heeft de onverdeelde belangstelling van d
1 van de Nederlandsche bouwnijverheid,
e deskundigen op de Utrechtsche Jaarbeurs
(Foto Pax-Holland)
IN DE WIERINGERMEER IS DE
VERHOUDING ZAKELIJKER DAN
IN HET OUDE LAND.
De verhouding tusschen boer en
knecht draagt in de Wieringer-
meer een geheel eigen karakter,
afwijkend van de eeuwenoude tra
dities op het oude land. Wij vinden
hierover interessante beschouwin
gen in het boek van drs. J. Gode-
froy „Enkele arbeidsproblemen in
de Wieringermeer"
„Er zijn" aldus drs. Godefroy „in
de Wieringermeer boeren, die een patriar
chale (letterlijk- aartsvaderlijke, red.) ver
houding tusschen boer en arbeider een
noodzakelijke voorwaarde achten voor een
gezond landbouwbedrijf. Een patriarchale
verhouding veronderstelt niet alleen een
goede samenwerking tusschen boer en ar
beider, zij kenmerkt zich ook door een
zeer nauw contact na den arbeid. De ar
beiders beschouwen hun positie als nor
maal, zij weten niet anders of er zijn altijd
boeren en arbeiders geweest en dat zal
wel altijd zoo blijven. Ieder streven naar
verbetering van hun sociale positie is hun
vreemd, de wil om te stijgen op de maat
schappelijke ladder ontbreekt
In streken waar de boeren en de land
arbeiders reeds eeuwen door elkaar ver
spreid wonen, zou concentratie der land
arbeiders in de dorpen, zooals dat in de
Wieringermeer heeft plaatsgevonden, voor
de verhoudingen tusschen werkgevers en
werknemers groote gevolgen kunnen heb
ben en oorzaak kunnen zijn voor het ont
staan eener zakelijke mentaliteit. De ar
beiders in de droogmakerij geven ontegen
zeggelijk blijk van rationeele opvattingen
t.a.v. het vraagstuk der arbeidsvoorwaar
den en alles wat daarmee samenhangt.
De oorzaken daarvan moeten on-
zes inziens niet gezocht worden in
het feit, dat de arbeiders geconcen
treerd wonen; er zijn andere en
sterkere krachten die het verschijn
sel hebben te voorschijn geroepen.
Kolonisatiegebieden vormen voor
de verbreking der patriarchale
verhoudingen en voor het ontstaan
eener zakelijke mentaliteit een
uiterst geschikten bodem, daar de
kolonisten reeds met zoovele an
dere tradities hebben moeten bre
ken. Ook in de Wieringermeer is
dat het geval.
De arbeiders zijn hier jaren lang in
dienst geweest van de Cultuurmaatschap-
Rij, een groote instelling, waar van patriar
chale verhoudingen natuurlijk geen spra
ke kon zijn. Zij werden, hoewel het geheele
jaar in dienst, in uurloon betaald en helv
ben „op de klok leeren kijken". In de
droogmakerij komen zakelijke arbeiders,
die bereid zijn iedere kans hun positie te
verbeteren aan te grijpen door hun aan
wezigheid in de droogmakerij geven zij
hiervan reeds blijk te staan tegenover al
even zakelijke jonge boeren, die in de
meeste gevallen veel later in de Wieringer
meer zijn gekomen dan de arbeiders zelf.
Voor patriarchale verhoudingen is, al
dus de schrijver, op de moderne landbouw
bedrijven geen plaats en zeker niet op die
in onze eerste Zuiderzeedroogmakerij.
Wanneer de boer het oude land verlaat
om zich in de nieuwe gebieden te vestigen,
zal hij hier rekening mee moeten houden.
Landarbeiders als forensen.
De schrijver meent, dat onder deze zake
lijke verstandhouding de uitkomsten van
het bedrijf geenszins behoeven te lijden.
Zijn breedvoerig gemotiveerde conclusie
luidt, dat voor de in de toekomst nog droog
te leggen gebieden bevolkingsconcentratie
veel heeft boven een verspreide woning
der landarbeiders.
Hiermede stelt schrijver zich lijn
recht tegenover het overgroote deel
der pachters dat zich blijkens de
bekende enquête in 1937 vóór het
wonen der arbeiders in de onmid
dellijke nabijheid van het bedrijf
heeft uitgesproken.
Drs. Godefroy schaart zich aan de zijde
der landarbeiders, die liever in de dorpen
wonen („forensendom") en na de dagtaak
hun vrijheid willen hebben. Veel aandacht
schenkt schr. nog aan het emolumenten-
stelsel (uitgifte van tuingrond aan den ar
beider ter aanvulling van het loon, hetgeen
natuurlijk door afzonderlijk wonen van
den arbeider bemoeilijkt zou worden); hij
acht aan dit stelsel „verschillende sociale
nadeelen verbonden, die de Staat zeker
niet in de hand mag werken".
Zoo ziet men hoe allerlei factoren de ver
houding tusschen boer en knecht beïnvloe
den! Overal in den lande schijnt een ken
tering plaats te vinden en in de Wierin
germeer is de zaak nog lang niet gestabi
liseerd. Want daar staat nog steeds de
hoogst moderne, doch op het punt van
zijn knechts nog ouderwetsche, pachter te
genover den door de Cultuurmaatschappij
gevormden landarbeider, wiens opvattin
gen uiteraard niet kunnen worden vergele
ken met die zijner collega's in 't oude land.
Het geldt hier van weerszijden een
natuurlijk gegroeide levensverhouding. Van
Overheidswege kan men het echter de
ééne of de andere richting uitsturen. Men
kan, voor wat de nieuwe polders betreft,
de woorden van den man-der-wetenschap
ter harte nemen en de „patriarchale ver
houding" bewust tegenwerken door huis
vesting der landarbeiders in de dorpen, of
door verbod van het emolumenten-stelsel.
Men zal o i echter ook wel degelijk reke
ning hebben te houden met de meening
der pachters, die uiteindelijk de verant
woording dragen voor den gang van zaken
op hun bedrijf.
(Nadruk verboden).
De N.S.B.-persdienst meldt:
Naar wij van den Beauftragte van den
Rijkscommissaris voor de provincie Drenthe
te Assen vernemen, is de burgemeester van
Emmen, Mr. J. L. Bourna, tot de N.S.B. toe
getreden.
De Hilversumsche recherche heeft in sa
menwerking met den algemeenen opsporings
dienst van het Departement van Landbouw
en Visscherij, opheldering gebracht in een
wijdvertakten kettinghandel. welke in het
centrum les lands welig tierde en uitloopers
had in alle richtingen.
Na een onderzoek, dat vijf weken duurde,
zijn 55 verdachten gearresteerd waarvan
30 Hilversummers terwijl voor een waar
de van vele tienduizenden guldens aan alle
mogelijke levensmiddelen, benevens f 1100.
aan baar geld en een vrachtauto, in beslag
zijn genomen. Veel interessants uit den ket
tinghandel, prijsopdrijving tot enorme hoogte,
diefstal en heling, zijn daarbij ontdekt
Het drong begin Februari tot den opspo
ringsdienst van voornoemd departement
door, dat in de omgeving van Hilversum een
zeer omvangrijke kettinghandel in verboden
eri gedistribueerde artikelen bestond. Een
ambtenaar van dit departement werd naar
Hilversum gezonden, die tezamen met den
Hilversumschen recheurcheur D. van den
Broek na vijf weken van arbeid gedurende
dag en nacht uit een lawine van misdrij
ven een groot dossier van verbalen en ver-
hooren wist te vervaardigen.
De eerste onderzoekingen vonden te Hilver
sum plaats, waar op 7 Februari vijf verdach
ten werden aangehouden, waardoor zooals
later bleek onmiddellijk twee hoofddaders
van het complot waren gegrepen, n.1. een fi
nancier en een organisator.
Te Nieuw Loosdrecht werd een vrachtauto
vol met hammen van clandestien geslachte
varkens in beslag genomen: dit was de eer
ste stoot. Direct daarop was de slag nog
grooter: in pakhuizen aan den ouden Amers-
foortschenweg en den Zeedijk te Hilversum,
werden enorme voorraaden clandestiene
waar in beslag genomen, o.m. duizenden
blikjes gecondenseerde melk, kisten met fles-
schen slaolie, chocolade, jam, tomatenpuree,
honderden kilogrammen kaneel en peper
die reeds voor f 15.per kilo werden ver
handeld! duizenden stuks zeep, groote par
tijen kazen, blikken melkpoeder, blikken ge
hakt, roomboter, partijen whisftey, rum. je
never en cognac, tallooze worsten, schoen
smeer en enorme partijen gebanderolleerd en
ongebanderolleerd vet.
Bij een der verdachten aan huis werd een
complete slagerij aangetroffen in een slaap
kamer op de bovenverdieping.
De gearresteerde deelde mede, dat hij die
slagerij eens had geinstalleerd om ander
half jaar geleden een half varken schoon te
maken! Dat aan dat verhaal niet veel geloof
werd gehecht is begrijpelijk.
Behoudens de voornoemde artikelen wist
men enkele dagen later nog beslag te leggen
op duizenden sigaren en honderden ponden
thee.
Door deze arrestatie was het hek van den
dam en naar vele richtingen leidden spo
ren, welke naar gelang den omvang succes
sievelijk werden gevolgd.
Zoo leidde het eerste spoor, dat men hier
na opnam, naar Bussum, waar opnieuw twee
verdachten werden gearresteerd. In een auto
box aan den Huizerweg werden hier 480
flesschen vloeibare zeep en een partij van
duizenden stukken harde zeep in beslag ge
nomen.
Nieuwe schakels werden in de ket
ting van steeds verder doorverkochte
waar ontdekt en opnieuw werden te
Hilversum onderzoekingen verricht,
welke zeven nieuwe verdachten in de
cel brachten. Dit waren meest door-
verkoopers, die met een hoogere of
mindere winst aan dit proces van
clandestienen handel hadden mede
gewerkt.
Een volgend spoor leidde naar de provin
cies Utrecht en Zuidholland, waar arresta
ties werden verricht in de volgende plaat
sen: Woerden, Bodegraven, Alphen aan den
Rijn, Woubrugge. Hoogmade en Koudekerk.
Teruggekeerd in Woerden werd daar een
partij kaas van meer dan 100 kg. in beslag
genomen en in Woubrugge nog 300 kg. Al
deze aanhoudingen stonden in verband met
één kettinghandel in kaas, waarbij partijen
soms drie of vier maal per dag tegen steeds
- - -
Vruchtbaarheid voor d.n akker. - Ook In Drent. z,,n de boeren na,r.tgaan den arbe.d
getogen, om hun aandeel bij te dragen In het werk voor de voedi.lvOOrzi.ning Per wagen
word» de stalmest op het land gebracht en op zgn. bulten uitgezet (Foto Pax-Holland)
sterker stijgende prijzen waren verhandeld.
Evenals in verschillende andere zaken was
door de snelheid van handelen en de grootte
van het aantal deelnemende koopers en ver-
koopers het onderzoek dikwijls zeer moei
lijk.
Een nieuw spoor leidde naar Baarn, waar
een kettinghandel in ham in blik werd op
gehelderd en enkele arrestaties werden
verricht. Bij één verdachte werd hier 500 kg.
ham in blik in beslag genomen, benevens
f'2500 baar geld, welke door een adspirant-
koojjer, die den verkooper nog niet kende
bij een tusschenhandelaar waren gedepo
neerd.
Andere zaken werden in Utrecht, Jutfaas
en Amersfoort opgehelderd, waarbij, even
als elders, de plaatselijke politie medewer
king verleende. In Utrecht en Jutfaas wer
den zes verdachten aangehouden, terwijl
400 kg. ham in hlik en f 1800 baar geld in
beslag werd genomen. In Amersfoort legde
men de hand op twee verdachten, een sport-
leeraar en diens vader, die een comestibles-
handei drijft, waarbij eveneens een groote
partij hammen in beslag werd genomen.
Al deze goederen zijn op de plaatsen van
beslagneming veilig gedeponeerd en zullen
t.z.t. ter beschikking worden gesteld van
de distributiediensten, ziekenhuizen en sa
natoria ter plaatse.
Via den voedselcommissaris komen zij
zoo ten -behoeve van de bevolking voor de
normale prijzen en niet voor schreeuwen
de fancy-prijzen, welke de kettinghandel te
weeg brengt. Ham b.v. werd bij dit complot
reeds verhandeld tegen f7.50 per kilo, pe
per voor f 15 per kilo, slaolie voor f3 per
flesch, thee voor f6 per pond, cognac voor
f8.per flesch en vet voor f3 per pond
waarbij de handel dikwijls nog niet ten
einde was en de koopers nog duurdere prij
zen wilden betalen!....
'In Hilversum werden enkele dagen la
ter \fceer zes verdachten gearresteerd, waar
bij een groote partij huishoudzeep, toilet
zeep, drums, zachte zeep en slaolie in be-
hlag werd genomen.
De aanhouding van een der verdachten,
een expediteur, leidde tot de oplossing van
een groot complot van diefstal en heling
op de Hak a-fabrieken te Jutfaas. Er werd
nl. zeep van deze fabrieken, welke niet in
den vrijen handel is, in beslag genomen.
Tezamen met de politie aldaar werd de
ze zaak opgelost. De directie dezer fabrie
ken vermiste reeds langen tijd telkens ar
tikelen, doch het complot werkte zoo wijd
vertakt en grondig, dat men de dieven niet
ontdekken kon. Nu echter konden door het
spoor uit Hilversum veertien verdachten
in Jutfaas worden gearresteerd, nl. 9 man
uit het personeel der fabriek, die de knoeie
rijen uitvoerden en 5 expediteurs, wegens
heling der gestolen goederen. Minstens
2000 stukken zeep, vele drums zachte zeep,
bloem, slaolie, vet e.d. was in flinke hoe
veelheden gestolen.
Dat bracht tot nu toe het einde van de
arrestatie-reeks, doch het onderzoek duurt
in enkele richtingen nog voort.
Inmiddels is dit echter de groot
ste zaak ln clandestienen handel,
welke ooit in den lande is ontdekt.
De waarde der in beslag genomen
goederen bedraagt ln normalen
prijs vele tienduizenden guldens en
voor den clandestienen handel veel
meer dan honderd duizend gulden.
In vijf weken tijds is deze affaire voor
zoover nog te achterhalen opgelost met
de arrestatie van 55 verdachten, waarvan
een klein aantal, die zich o.m. aan heling
of diefstal heeft schuldig gemaakt, in
voorarrest blijft ingesloten.
De betrokkenen kwamen voort uit aller
lei beroepen, velen zijn zakenlieden, die
zeer gunstig bekend staan. In dit web van
kettinghandelaren speelden enkele geld
schieters de leidende rol. Sinds ongeveer
October was deze handel gaande.
Burgemeester van Assen gepen-
sionneerd.
Het rijkscommissariaat maakt bekend:
De Rijkscommissaris voor het bezette Ne
derlandsche gebied heeft op grond van zijn
verordening, nr. 3/40 betreffende de uitoefe
ning van de regeeringsbevoegdheden in Ne
derland den burgemeester der gemeente As
sen, Mr. J. Bothenius Lohman. eervol ont
slag verleend en gepensionneerd. Tot zijn
opvolger is benoemd de tegenwoorrdige
burgemeester van de gemeente Rhoden,
Mr. H. VV. Bloemers.
De Rijkscommissaris voor het bezette Ne
derlandsche gebied heeft op grond -van arti
kel 1 van zijn verordening nr. 3/40 betreffen
de de uitoefening van de regeeringsbevoegd
heden in Nederland, Mevrouw H. A. van
Riel—Smeënge te Assen eervol van haat
functie van schoolinspectrice in de inspectie
Assen- ontheven en gepensionneerd. In haar
plaats benoemde de Rijkscommissaris voor
het bezette Nederlandsche gebied krachtens
artikel 3 van zijn vierde verordening, no.
108/40 betreffende bijzondere maatregelen op
administi-atie-f-rechtelijk gebied den hoofd
onderwijzer F. K. E. Veld, te Den Andel, tot
inspecteur van het lager onderwijs in de in
spectie Assen.
Een smakelijk kopje. - De proefjes, welke ,p de talrijke stands van de Voorjaarsbeuri
te Utrecht genoten kunrK.n worden, zijn legio (Fet0 p,vH0||and)
INKOMSTEN VERZWEGEN. UIT-
KEERING WEGENS INUNDATIE-
SCHADE STOPGEZET.
Sensatie in de Rijp en Graft.
Ze liggen nog zoo versch in het geheu
gen de bewogen Meidagen, toen ook de
boeren en landbouwers uit De Rijp en
omgeving langzaam maar zeker het water
zagien stijgen. De inundatie voltrok zich
onverbiddelijk, waardoor alles wat opge
bouwd was door noesten arbeid en groote
zorg, verloren gin. De oogst was gedoemd
te mislukken, hetgeen velen broodeloos zou
maken.
Toen volgde de capitulatie. Sluizen wer
den dichtgedraaid en weer bonden mensch
en machine den strijd aan met den erfvij
and, het water, dat echter ondubbelzinnig
had getoond, waartoe het in staat was. In
derdaad werden vele tuinders door het
sjiook van den ondergang bedreigd toen
de bedrijven weer droog vielen en alles
vernietigd bleek.
Echter werd onmiddellijk hulp geboden
in allerlei vorm. Commissies werden in 't
leven geroej>en om hulp en steun te ver-
leenen aan de gedupeerden, terwijl de ak
kers op de meest modei-ne wijze wederom
vruchtbaar werden gemaakt
Voorschotten werden uitbetaald,
terwijl daarbij ook een steunuitkee-
ring volgde. Daarbij werd echter uit
drukkelijk deze conditie gemaakt,
dat de opbrengst van den naoogst
opgegeven moest woi-den, opdat dit
bedrag in mindering zou kunnen
worden verrekend.
Aldus geschieddeechter niet.
r </c'ï'e^en is namelijk, zegt de Prov. N.H.
Grt., dat een overgroot deel der gesteunde
tnumiatieslachtoffers de opbrengst van den
na-oogst van hun akkers totaal verzwegen
heeft. Een en ander is oorzaak geweest dat
een uitgebreid onderzoek werd ingesteld. De
Hegeenngscommissaris uit Alkmaar in sa
menwerking met den heer Biihrman uit de
schermer, die eveneens door de regeering
was aangesteld om de voorschotten en steun-
uitkeering alhier te regelen, stelde het ver
zuim officieel vast..
Het gevolg is dat onmiddellijk uit H°n
Haag bericht binnenkwam dat de uitkeerin-
gen in welken vonn ook geheel stop moeten
woi-den gezet voor de Rijp en Graft.
In verband niet deze quaestie zullen de
and- en tuinbouwvereenigingen spoedver
gaderingen beleggen.
r> -.rvvV"