Brabantsche
Brief
Tob nooit
't HOEKJE
OUDERS
van Dré
VOOR DE
Amico.
Ulvenhout, 27 Maart 1941.
Stillekes was 't In den huis de leste dagen.
Ge verstaat. Den Eeker lag daarboven, in z'n
„woorwageltje", stil en bleek te staren, roer
loos bekanst, naar 't stukske Voorjaarshemel
dat er blinkt deur de vier glazen dakpannen
van 't kamerke. 't Manneke at of dronk
haast niks, vroeg naar niks, lag daar zoo
maar. Roerloos. Mee twee brandende oogen,
te fel lichtend, in 't matte sproetenkopke, dat
'n tikske schuins, in 'nen krans van lange,
rosse haren op 't kussel rustte.
Hij lag daar veur dood. We hadden eigen
lijk gin omkijkens naar 'm. Hij vroeg
niks; 't liefst wierd ie mee rust gelaten, dat
kost ge zien aan z'n moeie lachske als ge 'm
opzocht.
„Ik begrijp er niks van," zee ons dokterke:
„hij was zoo goed op weg."
„Hij tobt, dokter," antwoordde ik.
Ineens piekten zijn oogen fel in de mijne.
Begrijpend en toch vragend. Den mond 'n
bietje open. 't puntje van de tong in den
rechterhoek.
„OverOver datkloosterschap,
Dré?"
Ik knikte. „Hij meent, dat ie z'n roeping
kwijt is... enne..."
Den dokter kwam 'nen pas naar me toe.
Trok aan den punt van m'n vest. „Dré,
dandan staai ik weer op 't dooie
punt. Dan kan ik niks beginnen. Niks be
reiken. Sprikt 'nsprikt 'ns mee ons pas-
toorke."
„Was ik van plan, ja."
„Leg 'm de zaak uit, ge wit hij bezit veul
menschenkennis..., 'n wijs woordeke van
hem, doet nou méér, dam heel m'nen middel-
cijnenwinkel."
Toen liet ie m'n vest weer los. D'n kearel
is zoo bezurgd, ee! „Sigorke, dokter?"
,,'k Heb er niks aan, Dré; 'k ben onder-
weuge."
„Onderweuge." Dat wil zeggen, dat ie z'n
patiënten aan 't afgaan is. Toen stak ie 'n
sigaretje op.
Van de week, teugen Zonsondergank in den
akker, kwam m'n baaske naar me toe.
't Was stil op deus uur in den buiten. 'Nen
koperen weerschijn van de zinkende zon
vloeide over de schepping. De Mark was van
goud. 'Nen mearel zong den dag uit. Den
zang echode deur den reinen avond lijk 'n
dubbele herdersfluit.
M'n baaske was triest. Hij sprak zacht,
alsof den Eeker, die daar ievers gunderwijd
naar den koperen avond lag te staren, hem
hier zou kunnen hooren.
„Opa, ik begrijp 't nou wel, mee mijnen
Eeker loopt 't mis."
„Toe nou, Dréke, ge mot den zaak nie zoo
rap opgeven!"
„Ge begrept me nie heelegaar, Opa. Ik be
doel: daar zijn nog maar twee meugelijkhe-
dens. Of hij gaat verom naar den Ouwen-
bosch, of hij... hij gaat... dood...!"
Ik zag m'n baaske zwijgend aan. Z'nen
bruinen kop lichtte rosblank in d'avondzon.
't Windeke spuide in de plooien van z'n
ruime overhemd, maar zoo, dat z'n prach
tige, robuste lichaamsvormen efkes welfden
deur 't dunne, wije hemd. Alleen aan de
breeje schouwers, daar spanden de mouwen
glad om de krachtige rondings. „Maar ik ben
m'nen Eeker... kwijt!" hoorde-n-ik 'm zeg
gen.
Nog zweeg ik. Stopte 'n pijp. Gaf hum m'n
blikken doos over.
„Jah..." zuchtte-n-ie onder 't stoppen: „ik
snap 't nou wel." Dan, de doos veromgevend:
„kek 's, Opa, daar mot iets gebeuren."
„Ge bedoelt, Dré...?"
,,'k Mot 'nen... nuuwen knecht hebben."
Vast zag ie me aan.
Hij had z'n middelcijn genomen! Seerjeus,
diepin content, zag ik m'n fiere baaske aan.
„M'nen winkel gaat vaneigens, 't Zijn nog
gekke tijen, maar de zaken marchééren; loo-
pen goed. 'k Had al eerder over 'nen tweeden
winkel gedocht g'had, maar ik had ook dien
weer zoo geren gesticht mee m'nen Beker!"
Wablief...? Had ie 't daar over 'nen twéé
den winkel...? Ik. Als ge ouwer wordt, gaan
oew gedachte wat trager.
„Ge zegt, Dré...?"
,,'k Heb den tweeden winkel nog altjj uit
gesteld, mee 't oog op den Eeker, maar...
maar nou 'k zekerheid heb...", z'n zwarte
oogen knipperden efkes, z'nen mond trilde
even. God, wat staat dat Eekerske 'm toch
na! „Maar nou 'k zekerheid heb, nou... eh..."
Vast zag ie me aan. Z'n stem wierd efkes
harder. „Nou zet ik deur, Opa!"
Ik moest dat alles even verwerken. Zweeg
nog.
„Ik kan, per- geluk, 'n verduveld geschikt
winkelhuis huren, mooien stand, goeie buurt;
ik... eh... 'k heb 't huis in handen genomen.
Vandenmiddag!"
„Ge... ge zit zonder benzine?! Twee van
die zaken narijen...?"
,,'k Neem 'nen gasgenerator."
„'Nen...
,,'k Gaai op gas rijen."
„Op... gas?"
„Op gas."
„Kan dat?"
„Dat kan."
We keken malkaar nog lank aan. M'n
baaske wachtte op mijn toestemmend ant
woord, wat ie altij toch geren heeft, al staan
z'n besluiten lijk palen boven water. En ik.
ik peinsde op Trui, op den dokter, op ons
Eekerske, op meneer pastoor. Op, op de toe
komst, mee de veule onzekerhedens nog.
Maar sodepin, ge kunt den boel nie stilzetten
toch! Dat fiere jonk, daar veur me, hij moest
veuruit. Hij..i
op
„Dré, III, ga-d-oewen gank, jonk!"
„Bedankt, Dré I." En hij sloeg me
m'nen schouwer.
„Eh... waar komt dieën nuuwen winkel?"
Toen kreeg ie 'n kleur. Keek naar den
grond, 'k Zag z'nen mond verlegen lachen.
„Midden in de stad."
„Da's... da's mijn... mijn wijk."
„Da's jouw wijk, Opa," zee-t-ie toen mee
'nen seerjeuzen lach in d'oogen.
„Ga-d-er mij... Uitwerken, Dréke?"
„Opa, ge zult er ginnen eerpel te minder
om verkoopen. Maar... maar als gij nie om
oew eigen denkt, zal ik 't motten doen."
„Maar jongen, da's allegaar toch nog tflds
genogt, 'als..."
„Als gij nie meer vortkunt? Neeë, dan is 't
sjuust te laat. Dan mot ik jouw ouwe, trouwe
klantjes opvangen! Sjuust jouw klanten.
Opa, die zou 'k nooit geren laten schieten!"
Toen kneep ie me in den schouwer, dat er
'nen „electrieken" stroom deur m'n bloed
joeg.
Weer keken we malkaar aan. Ik zag m'nen
fiere compagnon staan in 'nen gouwen mist
van d'avondzon.
„Baaske, ge zijt me véur! Ge hebt ten volle
gelijk!"
„Wilde dan dalijk, als we thuis zijn, nog
even 't huurcontract teekenen, asteblief?"
t"
„Ja, 't pampier heb 'k al ingevuld In m'nen
jas zitten,"
Zwijgend zochten we de gereedschappen
uit den èèrde. De zon was onder. 'Nen zach-
ten vuurgloed hong boven den zwarten bosch-
kam. 't Wierd koud. En zwijgend gongen we
den schemerenden akker uit, op huis aan. 't
Kruiwagelwiel piepte deur den stillen avond.
Toen 'k aanbelde lag de pastorie in den
vollen luister van de middagzon, langs den
stillen durpsweg. 'n Machtige schaduwveeg
van den toren streepte schuins over den weg.
Hier op de stoep was 't kil van schaduw,
maar daar kwam Mie al; ik hoorde heuren
slefpas deur den hoogen gang van tegels.
Haast had ze nie, deus „stekelsverken", maar
allee, ze wordt öók al wat ouwer. En... daar
is inkwartiering op de pastorie! Misschien
verstade, wat dat zeggen wil veur Mieë, die
'nen ingeboren afkeer heeft teugen 't mans
volk èn die bij den geringsten inbreuk teugen
de huishouwing ziek wordt van woede.
Ze draaide 't raam open van de deur, zóó
da 'k 'r gezicht maar half te zien kreeg,
maar dat ééne, doffe oog van Mieë was ge
nogt om oe te doen begrijpen, dat zij 'n hu
meur had als 'nen uitgebloeiden cactus.
„Oow, zijde gij 't," luidde haren „goeien-
dag". „Ga maar opzij lanks, hij is doende in
den hof. Boets! 't Raamke klapte dicht. Ik
opzij langs, over 't klinkerstoepke langs de
coniferen. Goed en wel de pastorie veurbij,
daar deur 'n hooge heg stond ik ineens in
den vollen dag, in de witte middagzon, die
hier gloriëerde over den ruimen hof. Maar
wat was ie toch aan 't uitvoeren, mee zijnen
tuin...? Die lag veur 't grootste deel omge-
spaaid! Enne... dat allegaar zonder mij daar
in tè kennen? Dat was ie nie gewoon!
Tenende den hof was ie doende. Maar «ij
was nie alleen. Daar stond er eenen te
spaaien. Vrimd! Dat had ik toch altij veur
'm gedaan...! 'n Bietje onzeker gong ik den
diepen hof deur. Kek s, mest zat er ook
al onder gewerkt. En vakkundig! 'k Wierd
nuuwsgierig als 'n oud wijf.
Toen zag ik 'm 't zweet afdrogen uit den
band van z'n bonnètje: mee z'nen rooien zak
doek. De zon strooide 'nen krans van gouwen
tintel om z'n witte krullen.
Dan zag ie me. Tuurde efkes mee de hand
boven de oogen, herkende me, zwaaide mee
z'n bonnètje.
Als ik 'm genaderd was, stond, ie 'n tikske
verlegen zou 'k haast zeggen, te lachen.
„Concurrentie?" wilde-n-ik eerst vragen,
maar ik zocht 'nen plazieriger aanloop en
lachte: „doede mee aan den productieveld-
slag, meneer pastoor?"
„Midden in de roos, Dré, zee-t-ie .leutig:
„gerajen man! Van 't jaar gin blommekes,
maar èèrpel, boonen en kool!"
„Maar daar hedde veulste veul aan, man!"
„Welneeë! Wa 'k over hou, deel ik uit;
erme menschen, groote huishouwens zjjn er
altjj. En zou 't gin zonde zijn, in zulke tijen
zoo 'nen lap besten grond nie te benutten?!"
„Jawel, maar op jouwen ouwer...?"
,,'Nen mensch is toch nooit te oud om 't
goeie te doen. Dré? Neeë, man, dat meende
nie!" lachte-n-ie.
„Enne... wie is dat?"
„Oh, da's Heinz, een van m'n kostgangers,
'nen boerenzeun uit Beieren. Goeien kearel.
Hij is content mee de spaai weer 'ns te han-
teeren."
Heinz verstond wel 't een en ander. Want
hjj keek 'ns op, lachte, knipte 'n oogske naar
me.
„Ge moest me gesproken hebben gehad,
Dré?"
„Als 't efkes kan geren, meneer pastoor."
„Dat kan toch altij man!"
We gongen in 't tuinhuis, vrij van den
wind, lekker in de zon. Mie brocht twee kom
men thee, sigaren en 'n fleschke bier. Als ze
't blad had neergezet, nam ze 'nen wollen das
onder den arm uit, gaf dien aan pastoor en
snibde: „doe die om, veur ge 'n kou pakt.'
„Bedankt Mieke. Hier, neem ook veur den
Heinz 'n sigaar mee."
„Hij kan er een krijgen," zee Mie: „as ie
dan van den avond maar weer nie gaat don
derjagen op dieën trekzak."
„Lot 'm toch, Mie, hij spuit zoo schoon!"
Mie af. Brommend. „Da's nou de beste ziel
van Ulvenhout, Dré, bezurgd as 'n moeder,
maar in den zwaarsten concours veur snaau-
wen, haalt ze mee glans den eersten prijs!"
„Prosit, Herr Pastor!" klonk uit den
tuin. En den Heinz beet smakelijk in den
schuimkop van z'nen pint.
„Meneer pastoor, ge zijt 'nen tiep!"
„Hoezoo, Dré?"
„Gij zijt misschien den eenigsten in Neder
land, die de weermacht veur zich werken
laat."
„We zijn allegaar menschen, Dré. En we
motten malkaar helpen. Maar vertel 's op?"
Ik vertelde 'm alles over den Eeker. 't Man
neke z'nen twijfel; z'nen strijd, waaraan ie
zoo ten onder moest gaan; den raad van ons
dokterke, alles!
Zwaar peinzend, den mond fel dicht, zat ie
te turen naar 'n paar musschen in den hof.
'k Liet 'm betijen. Zweeg ten leste, dronk
m'nen thee uit.
Twee diepe denkstreepen groefden verti
caal in z'n veurhoofd. Dan zee-t-ie, starend in
den hof: „Dré, dieën twijfel is nie iets nuuws.
'k Zou zeggen, de besten worden zoo be
proefd. Maar... deus manneke gaat er dood
aan!"
Ik schrok toch. Hoewel. Ik wist al
„Witte wat de moeilijkheid is, Dré?"
Toen keek ie me aan, de oogen dof van
ernst. „Om zoo 'nen jongen bij te brengen 't
gedacht, dat ie in de wereld zéker zoo nut
tig kan zijn veur O.L.H. als in 't klooster. Als
ik 'm dat zeg, witte wat ie dan denkt?"
Ik zweeg.
„Gij hebt makkelijk praten! Gij hebt oew
roeping kunnen volgen."
Ik moest even lachen, om deuzen scherpen
zet. Maar dan zee ik: „en tochonzen
Eeker is nie zoo".
„Motte nie zeggen, op deuzen moment. En
van den anderen kant: sjuust dieën grooten,
verteerenden twijfel zegt mij, dat ie vast ge
roepen is...! Dré, 't is moeilijk. Maar ik kom.
Nog véur den avond.
Hij is gewist. Anderhalf uur heeft ie geze
ten in 't „woonwageltje", bij den Euker.
En dit kan 'k oe nou zeggen, amico, 't man
neke is veul rustiger geworden. Z'n oogen
branden nie zoo onnatuurlijk fel meer in 't
klamme kopke. Wij zijn 'm nie meer te veul.
Hij zoekt weer ons gezelschap, want als een
van ons boven komt, is ie blij te kunnen
praten.
Dré III heeft 'm verteld van den nuuwen
winkel
En den Eeker komt nie uitgevraagd over
alle bijzonderhedens.
Zoo zelfs, dat den Dré me al zee: „mee 'nen
ACTIE DE BESTE REMEDIE TEGEN
TOBBEN.
Tobben is altijd negatief. Indien wij tobben
over dingen, waaraan iets te veranderen zou
zijn, dan verspillen wij al heel onverstandig
den tijd die beter besteed zou zijn aan 't voor
bereiden van die veranderingen. En tobben
over dingen, waar niets aan te veranderen
valt, brengt ons ovk al geen stap verder.
Het is een bekend verschijnsel, dat men
schen, die met groote moeilijkheden te kam
pen hebben, oogenblikken doormaken, waarin
ze denken: „Ik kan mijn werk niet meer
doen".
Ongelukkig voor hen wanneer ze aan die
ingeving van moedeloosheid gehoor geven,
want dan belanden ze in een diepen put van
neerslachtigheid en moedeloosheid, nemen al
gauw de fatale gewoonte aan van „bij de
pakken neer te zitten," en de weg terug zal
lang en moeilijk zijn. Die weg terug zal toch
afgelegd moeten worden, want wij kunnen
niet volstaan met de rest van ons leven wer
keloos en verdiept in neerslachtige gedachten
terneer te zitten.
Wie daarentegen den moed heeft, om on
danks door zorgen ontstane tegenzin zijn ge
wone bezigheden te blijven verrichten, omdat
hij inziet, dat het niet den minsten zin heeft
om zijn leven nog meer uit het gareel te doen
loopen, die zal ondervinden, dat bezigheid,
wanneer men eenmaal doorzet, de zorgen
lichter te dragen maakt.
Wij maken de storingen, die zich in het
leven voordoen dikwijls noodeloos zwaarder
voor ons zelf te dragen, doordat wij er teveel
aandacht aan schenken. Om maar eens een
heel gewoon voorbeeld te nemen: iemand, die
kiespijn heeft, en die werkeloos terneer gaat
zitten en al zijn aandacht concentreert op de
pijnlijke kies, zal veel meer pijn hebben dan
iemand, die tracht ondanks de pijn zijn ge
wone bezigheden te verrichten.
Er zijn menschen, die zich een pessimis
tische gedachtengang hebben aangewend,
die eigenlijk doorloopend in den put zitten en
tobben, ook als er eigenlijk niets te tobben
valt, en die met die vage en noodelooze tob
berijen hifn geheele leven bederven en dikwijls
dat van hun omgeving erbij.
Zoodra U zich „tobberig" voelt, neemt dan
een rustig oogenblikje waar om voor Uzelf
scherp omlijnd vast te stellen, waarover U
tobt. Neemt er desnoods potlood en papier bij.
Weliiu, waar tobt U over, en sinds wan
neer? Waarmee is het begonnen? En ten
slotte de belangrijkste vraag:.„is er iets aan
te doen, en zoo ja, wat?" Dikwijls zult U ont
dekken dat Uw getob veroorzaakt werd door
iets, dat met een beetje goeden wil best te
veranderen is.
En valt aan hetgeen waarover U tobt, niets
te veranderen, probeert dan eens het buiten
Uw gedachten te sluiten.
Dat zal niet direct volledig gelukken, maar
werkt wat harder, zoekt eens bewust aflei
ding, denkt, zoodra de tobberige gedachte
zich weer baan tracht te breken: „Neen,
daar heb ik mee afgedaan, dat is een afge
schreven verliespost op de levensrekening.
Laat mij liever trachten „op den dag van
vandaag een „winstpost" te krijgen".
Elke eigenschap is aan te kweeken, ook
opgeruimdheid. U kunt zich niet excuseeren
door te zeggen: „Ik ben nu eenmaal tobbe
rig van aard", want dat is nog geen reden
om het te b 1 ij v e n. Van zwaartillendheid
heeft niemand pleizier, Uzelf niet en ook een
ander niet. Probeert het eens vanuit een an
der gezichtspunt te bekijken, de kansen op
iets prettigs een beetje tegemoet te komen,
en U zult verwonderd zijn hoeveel aange
naams het leven nog bieden kan, óók voor U,
juist voor U, die zich pas de gewoonte heeft
eigen gemaakt om de lichtpuntjes op te mer
ken.
Nadruk verboden.
DR. JOS. DE COCK.
nuuwen knecht wacht ik toch nog efkes."
Amico, wat heeft ons pastoorke, dat brave
keareltje, die op zijnen ouwen dag nog, heel
zijnen blommenhof omgooide om bij te dra
gen tot de goeie zaak van Nederland; die 'n
bezwaarlijke inkwartiering draagt mee den
blijen moed van de naastenliefde: „wij zijn
allegaar menschen, Dré"; de telkens veur oe
klaar staat, al is 't karwei nog zoo moeilijk,
wat heeft dat ouwe, brave kaereltje mee
onzen Eeker veur 'n wonderke gewrocht
Den dokter zee: ,,'t is mg te geleerd!"
„Kan wel zijn, dokterke, maar gij had het
idee!"
„Ja," lachte-n-ie: ,,'k heb zelden zoo'n ge
lukkig „recept" veurgeschreven, d.'s waar!"
Ah, zoo'n goei pastoorke...! lederen mensch
moest zoo 'nen steun kunnen vinden in moei
lijke oogenblikken.
En hij boert maar, Geloof, 't zal groeien
op dieëngewijden" hof van zoo'n eer
waardig landmanneke!
Maar nou schei ik er af, horre.
Veul groeten van Trui, Dré III, den Eeker
en als altjj gin horke minder van oewen.
t.a.v.
Dré.
DE „INNERLIJKE" TEMPERATUUR
DER AARDE.
Als men in de gematigde zóne 25 meter
in de aarde komt, krijgt men daar zomer
en winter een constante temperatuur, n.l.
een van 9 graden Celcius. In een kelder op
die diepte heerscht altijd dezelfde warmte.
Blijkens ervaringen, welke verkregen zijn
bij het mijnbouwbedrijf, stijgt van dan af
de temperatuur gemiddeld één graad per
35 meter. Men heeft dan ook bij den mijn
bouw opgemerkt, dat op een diepte van
1000 meter een temperatuur heerscht van 37
graden warmte.
Het zou natuurlijk in het algemeecn on
mogelijk zijn op zulk een diepte bij zoo'n
hitte te werken, waneer het niet mogelijk
was, de temperatuur kunstmatig te verla
gen door groote ventilatoren, welke elke
minuut 10 a 20.000 kb.M. frissche en koele
lucht ververscht.
OPVOEDERS.
Onder dezen verzameltitel verscheen inder
tijd van den bekenden letterkundige, Karei
Wasch, een werkje, gewijd aan de opvoeders
leeraars van den schrijver uit zijn H.B.S.-
jaren. Reeds de inleiding van dit kleine
boekske het telt slechts 126 kleine pagi
na's druk verraadt het schrijverstalent en
zijn goeden kijk op wat de opvoeders
kunnen en wat ze vaak niet zijn voor de
jeugd in den pubertiteit.
„Bijzondere wezen, een apart genus? Eens
geloofde ik het. Nu, in mijn ernstigste oogen
blikken, zie ik hen als menschen, die mij een
weg in het leven hadden kunnen wijzen. Ze
ker, ik weet het, bij ons Westersch klasse-
onderwijs is de verhouding tusschen leeraar
en leerling niet bijster innig. De ontmoetin
gen geschieden in sierlooze lokalen voor en
kele uren daags. Ieder der opvoeders be- of
mishandelt het eigen vak buiten verband met
de andere. Belangstelling in het gedoceerde
komt voor, interesse voor eenige leerling is
zeldzaam. Geen opneming van enkele uitver
korenen in het huis des meesters, opdat zij
geheel zouden doordrongen worden van zijn
geest, zijn leerlingen en deelhebben aan zijn
gansche onzienlijk bezit. Geen begrip voor de
bijzondere geaardheden der toevallig bijeen-
gedrevenen. Kudde-onderricht. Onverschillig,
ondoordacht gestrooid zaad. Geestelijk film
werk. Vaak massa suggestie uit gemakzucht
Maar de Geest werkt waar hij wil. De
zaadkiem, die een levend wezen kan voort
brengen, ontsnapt aan het ontzaglijk micros
copisch oog. Een jongens-, een meisjesziel is
in de beslissende jaren heel ontvankelijk.
Alles wat gegeven wordt boven het verschul
digde vindt dankbare aanvaarding. (Hoe laat
de dankbaarheid komen moge en wat de aan
vaarding soms lijke). Bijna-natuur-noodzake-
lijk, omdat het bevruchting is. Het wordt op
geslorpt: later, veel later ontplooit het zich.
haast onherkenbaar veranderd. Nauw valt de
oorsprong na te gaan".
De schrijver zegt hier in bewoordingen, die
aan duidelijkheid niets te wenschen overlaten,
wat eigenlijk zoovele jongeren vaag en vele
ouders duidelijker voelen. Ik bedoel dit: er
is bij kinderen en ouders een hunkering naar
medeleven van de leerkrachten en juist dit
uitblijven van het medeleven met den jongen
of het meisje zou voor zijn of haar toekomst
van zooveel belang zijn. De schrijver, die ik
van nabij ken en die thans een belangrijke
positie heeft, vertelt daarvan in verschillende
hoofdstukjes en hjj laat ons zoo precies zien.
hoe de eene leeraar zoo oneindig veel meer in
zijn leven te beteekenen gehad heeft dan de
andere, terwijl "beiden toch hun best deden
hem en de andere leerlingen te onderwijzen.
„Dit weet ik thans zeker: het meerendeel
van hen deed geestelijk gareelwerk. Zij zeulen
en zeuden met hun taak als Sisyphus met zijn
steenen. En al naar hun geaardheid leden zij
hierdoor of trachtten ons onder dwang te
houden. Een paar echter leefden in hun werk
en sleten er zich in op. Een verrichtte het
spelend, deed ons dat begrijpen en haalde
zoodoende de wanden van het lokaal voor ons
om. Een ander gaf zich yoortdurend in gulle
goedheid en was als een vrijgevig bloedver
want bemind. Een derde wees mij een weg,
aanvankelijk zonder het te weten, later be
wust.
Van hem heb ik gehouden."
Wie het bovenstaande aandachtig leest, be
merkt, dat de schrijver hier eigenlijk precies
hetzelfde opmerkt als wij in deze Ouder
hoekjes bij herhaling naar voren brachten:
men moet als opvoeders in de eerste plaats
geheel en al opgaan in het werk en in de
tweede plaats maar dat komt eigenlijk
vanzelf als het onder I vervuld wordt
trachten de pupillen te leeren kennen in al
hun eigenaardigheden. De groote fout van de
school schuilt voornamelijk wel daarin, dat zij
te weinig rekening houdt met de individueele
verschillen der leerlingen en te veel allen
over dezelfde kam scheert.
De opvoeder, die waarlijk opvoeder is,
weet, dat ieder kind a.h.w. een wonder is.
Dat ieder kind zijn eigen aard heeft, en dat
een gelijke behandeling van verscheidene kin
deren nooit goed zijn kan. Zelfs in het huis
gezin is het dikwijls noodzakelijk, dat de
ouders verschil maken. Hé, zegt iemand,
wat zullen we nu hooren? Verschil maken?
Maar dat is geheel en al verkeerd! Neen, ge
vergist u. U moet verschil maken, maar u
moet steeds uw kinderen leeren inzien, dat u
dat verschil moet maken om allen ten slotte
de opvoeding te geven, welke goed is.
Ik geef toe, dat bovenstaande bewering
zonder nadere toelichting velen vreemd voor
komen zal en wil daarom in het volgende
Hoekje eens een en ander opmerken over dit
verschil-maken bij de opvoeding.
Oveeka.
HET „SMAAKCENTRUM"; DE TONG?
Van een fijnproever zeggen wij wel eens:
Hii heeft een fijne tong. Dit is juist uitge
drukt, want onze smaak zetelt immers in
derdaad in onze tong. Wij bedenken echter
meestal niet, dat waneer ons iets goed
smaakt, onze smaakzin eigenlijk maar ge
deeltelijk betrokken is bij deze ervaring.
Wil kunnen namelijk slechts vier veschil-
lende dingen proeven, namelijk: zuur. zout,
bitter en zoet. De verschillende kwaliteiten
zijn gebonden aan bepaalde plaatsen op on
ze tong. Zoo proeven wij zoet aan den voor
kant. bitter aan de achterste helft van de
tong. Ook de fijnheid, waarmede wij iets
proeven, is kleiner dan men denkt. Wij zijn
op dit punt immers geenszins de „koningen
der fijnproevers". Er zijn tal van dieren,
die het veel beter kunnen.
Het is zelfs vrij gemakkelijk, dit te be
wijzen met behulp van visschen. Voert
men bijvoorbeeld een grondeling met gezoet
vleesch door gelijktijdig een suikeroplossing
door een glazen pijpje in het water te laten
vloeien, dan begint de visch direct naar
zijn gewone voedsel te zoeken, wanneer men
even later alleen de suikeroplossing in het
water doet. Hij verbindt dus de suikersmaak
met voedsel en bewijst daardoor, dat hij
zoet kan proeven. Men kan nu de suikerop
lossing meer en meer verdunnen, en komt
dan tot de verrassende ontdekking, dat de
grondeling nog een oplossing van 0.007
als zoet erkent, terwijl de mensch niet ver
der komt dan hetp roeven van een oplossing
van 0.4
Wij zijn gewend, de smaak in den mond
te vermoeden en zijn daarom verwonderd,
waneer wij hooren van insecten, die met
de voettoppen proeven. En wij kennen deze
insecten alle: het zijn vele vlindersoorten
en de vliegen. Wanneer men bijvoorbeeld
een vlieg aan een houtje zoodanig bevestigt,
dat slechts een van de zes pootjes naar be
neden hangt en dan de punt van dit pootje
in het water doet, gebeurt er niets. Steekt
men echter 't pootje in een suikeroplossing,
dan komt snel de zuigspriet te voorschijn,
en de vlieg probeert, van het zoet te snoe
pen. Dat heeft zij dus met haar voetspits
ontdekt. En deze smaakorganen aan de
pootjes zijn buitengewoon gevoelig. Vele
vlinders kunnen zelfs een suikeroplossing
van 0.00034 „proeven"! Zij proeven zoet
dus duizendmaal beter dan de mensch.
De bij daarentegen maakt zich niet drulc
om het „fijnproeversrecord" en kan een sui
keroplossing van minder dan 3 al niet
meer van water onderscheiden, hoewel dit
diertje ons toch een van de heerlijkste zoe
tigheden verschaft. De bloemen en bloesems
uit welke de bij de nektar verzamelt, komen
die geringe onderscheidingsvermogen tege
moet door een geweldig suikergehalte: 40
tot 70
En thans nog iets over de merkwaardige
gewoonte van de slangen om hun tong zoo
snel heen en weer te bewegen. Langen tijd
heeft men hiervoor geen verklaring kun
nen geven. De avontuurlijkste veronderstel
lingen doken op. en het bijgeloof vond hier
rijkelijk voedsel. Doch sedert eenigen tijd
weet men de beteekenis van dit tongspel. De
bewegingen van de tong staan in innig ver
band met twee kleine organen aan het ge
hemelte, welke naar hun ontdekker „Ja-
robsonsche organen" heeten. Wanneer nu
de slangentong in levendige beweging voor
den mond been en weer gaat. belaadt zij
zich met allerlei stoffen, welke dan met
behulp van de tongspitsen in deze organen
komen en door hen waargenomen worden.
Zoo bemerkt de slang, wat zij voor zich
heeft en of datgene al dan niet genietbaar
is. Met behulp van de tong en deze kleine
organen kan zij zelfs zeer goed een spoor
volgen dat van haar buit afkomstig is. Zoo
vindt een adder bijvoorbeeld de vergiftigde
muis. die na de beet nog een heel eind ver
der was weggerend voor de doodelijke wer
king van het gif intrad. Door de ontdek
king van dez<> werking verliest bef tongspel
van de slang al het geheimzinnige en Krie'
zelige.
