URK's VUURTOREN
Mannen in het wit
STAAT NOG OP ZIJN POST
OMZETBELASTING
EN PRIJZEN
Historische vondsten
te Rhenen
VcMal
Programma voor Zondag
Nieuwe kampioenen!
Opgravingen te Uitgeest
Drie operaties in
anderhalf uur
Kampioenschap van Nederland.
Be QuickPSV; HeraclesV3V.
Om een plaats hl de Oost. eerste klasse.
PECRigtersbleek; VitesseGo Ahead.
Ie klasse.
BW—Willem n.
2e klasse A.
Alk. BoysOSV; WZAlcm. Victrix.
2e klasse B.
De SpartaanHVC; HilversumVolêndam;
HFCWatergraafsmeer; EDOVelox; RCH
Hercules.
Se klasse A.
PurmersteijnSt. George; QSC—GVO;
Zaandijk—Always Forward; ZWKW.
Se klasse B.
BloemendaalSantpoortKinheimZand-
voort; Onze GezellenDEM; De Zeemeeuwen
TIJBB; BerverwijkRipperda.
4e klasse A.
DTSWatervogels; SchagenWieringer-
waard.
Natuurschoon in gevaar. Tengevolge van de uitbreiding van het dorpje Steirt
aan de kolenhaven van het Julianakanaal dreigen de overblijfselen van de oude
wallen, welke om hun natuurschoon zeer bekend zijn, in het gedrang te
komen (Het Zuiden)
Naast ZFC werden den afgloopen Zondag
nog kampioen RBC uit Roozendaal en GRC
uit Groningen. Het wachten is nu nog op 4
tweede klasse kampioenen, n.1. EDO (of
HVC)Overmaas (of UVS) en waarschijnlijk
Miranda en Standaard in het Zuiden.
Als bijzonderheden vermelden wij nog dat
PSV 1, 2, 3 en 4 allen kampioen werden;
zoo'n zelfde prestatie verrichtten de 4 Gooi-
eltfallen, doch dan te beginnen met het tweede
elfal. In de Westeluijke reserve-klasse zag het
derde elftal van een 2e klasse, n.1. Neptunus,
kans kampioen te worden van de res. 2e klasse
en speelt nu direct met HBS 2 en dergelijke
om een plaats in de le klasse.
Het Jan van Galenparkbad in Amsterdam West zal Zaterdag a.s.
officieel geopend worden. De badmeester controleert met een
bedenkelijk gezicht de temperatuur van het water (Pax-Holland)
Een trouwe wachter.
Het weer is goed als we Enkhuizen ver
laten om met het stoomschip „Insula" een
tochtje te maken naar Urk. Een echte voor
jaarsdag, waar de boeren zoo naar verlan
gen. Maar ook de visschers, hoor ik. Een
warme zon beteekent: spoedig paling. En
die is welkom.
Op het IJsselmeer liggen al schepen aan
de kuil. Een machtig gezicht, die plotlet
ters, die met volle zeilen over het water
scheren. Dat is een stuk leven. Want de
Urkers hebben van de nood een deugd ge
maakt. En nu er bijna geen olie meer te
krijgen is. hebben ze de klok weer honderd
jaar terug gezet en hebben ze de volle zei
len weer geheschen. Behalve het achterzeil
en de fok, staan de kluiver en de bezaan
ook aan de mast. En de stoere kerels met
hun ruige koppen, ze bedienen de zeilen
zooals voorheen de motor.
Een terp.
Urk ligt op zijn ellebogen
in de zee.
Zoo heeft iemand gezegd. En zoo kan
men het zien. Of een terp in de zee.
Want dat is het ook. Een toevluchtsoord
in nachten als de zee zoo onbarmhartig
kan zijn. Ja, dan is het een terp voor veel
zeelui. Een redding.
Op de haven van Urk wacht men de
komst van de boot af. Het is een belangrijk
oogenblik. een hoogtijd voor de bevolking
als de boot aan den wal wordt gemeerd.
De vuurtoren.
Loosman. de vroegere vuurtorenwachter,
is met pensioen, zoo hoor ik. En een nieu
we functionnaris heeft zijn plaats ingeno
men.
Ik heb altijd gedacht, dat het niet mo
gelijk was. dat Loosman de vuurtoren zou
verlaten. Hij lééfde voor zijn werk. Het was
voor hem een ambt geworden
In normale tijden, als de verduisterings-
voorschriften niet gelden, zendt de Urker
vuurtoren een machtig licht uit. Hij is de
groote vriend van den zeeman. En in don
kere stormnachten, wijst hij den weg waar
langs de schipper gaan moet. en de haven
waar het veilig is. Hoe vee! menschenlevens
zullen al niet gered zijn door het trouwe
licht! Hoe vaak zal een zwalker, die. over
vallen door noodweer, de koers was kwijt
geraakt, niet gezocht hebben om zijp licht,
dat redding beteekent.
En iederen nacht (in normalen tijd) zendt
het machtige onfiek met z'n kristallen len
zen om de vijf seconden een lichtstraal
met een intensiteit van 41.000 kaarsen
over de zee. En lange jaren is dat zoo ge
weest.
Het was den eersten September 1(517 dat
op Urk de eerste verlichting ontstoken
werd. Het was een kolenvuur, dat de
„vuurstokers" verzorgden. Want langs den
Westkant van Urk was een druk scheep
vaartverkeer. Amsterdam zond schenen
naar alle oorden der wereld En daar het
N'oordhollandseh- en het Noordzeekanaal er
nog niet waren liep de scheepvaartweg over
het IJsselmeer Ten behoeve van die
seheenvaart is het kolenvuur op de West
punt van Urk ontstaan.
Thans heeft de electriciteit ook op de
vuurtoren z'n intrede gedaan. Een mach
tige installatie! Bij een defect wordt ze ver
vangen door probaangas en macht ook deze
niet werken, dan is er nog een groote pe
troleumlamp van 1800 kaarsen lichtsterkte.
Het vernuft is ook hier wel ver gevorderd:
alle storingen worden automatisch aan den
vuurtorenwachter gemeld door een electri-
sche schel.
De mistsirene.
Als de wereld klein is, dan is vooral de
zee een plaats vol gevaar. En de zeeman
moet de ooren en oogen goed open hebben.
Al is 't kompas nóg zoo goed, al is de
schipper nóg zoo'n beste stuurman, bij mist
kan ieder pech oploopen.
Maar de trouwe vuurtoren heeft ook
hierover een remedie. En als de wolken
laag over de aarde hangen, zingt de een
tonige stem van de misthoorn over de groo
te zee. Hij waarschuwt: Hier is land, hier
zijn zandbanken, hier is gevaar! Maar hij
zegt ook: hier is de veilige haven. En de
zeeman is dankbaar. Hij kan zijn koers be
palen.
Beneden in de vuurtoren staan de Brons
motoren. Ze zuigen per uur 20 M3. lucht
op en persen die in twee groote ketels. Tien
atenospheren druk staan op de hoorn en de
uitwerking is kolossaal.
Iederen avond om tien uur gaat de vuur
torenwachter naar boven, en inspecteert de
zee. Zijn scherpe blik tuurt naar alle kan
ten. En de resultaten teekent hij aan.
Maar somber staart hij naar de polder-
werken. De twee groote dijkarmen strekken
zich uit om een nieuwe toekomst aan te
grijpen. Een toekomst, die onzeker is.
Vooral de oudere generatie is het niet
eens met al de veranderingen. Laat Urk
„Urk" zeggen ze, en we zijn tevreden. Geef
ons de zee.
Het is voor hen, alsof een band, die de
Urkers de vele jaren bijeen gehouden heeft,
zal lostbarsten. Ze zien, dat Urk zijn oude
zeden en gewoonten zal prijsgeven. Èn juist
nu de veranderingen op til zijn, zien ze het
mooie van het isolement dubbel schoon.
En op de haven kijken ze met tegenzin naar
de werken, die de nieuwe toekomst zulen
maken. Ligt die toekomst nog ver verwij
derd? De Noorrioostpolder groeit bij den
dag. Het stoomgemaal bij Lemmer is reeds
lang aan het pompen en dezer dagen is ook
het stoomgemaal bij Vollenhove in werking
gesteld. Dat bij Urk zal over eenigen tijd
zijn werk ook kunnen beginnen. En dan...
De zee zal wijken voor het land eny de visch
voor de boerderijen.
Maar nog staat de vuurtoren op zijn post!
Nog scheert zijn wiekslag langs de kusten
en brengt den eenzamen zwerver een groet
van thuis.
Gelijk bekend, werd in een persbericht
van 9 Januari j.1. door den secretaris-gene
raal van de departementen van Handel,
Nijverheid en Scheepvaart en van Land
bouw en Visscherij bekend gemaakt dat de
doorberekening van de nieuwe omzetbelas
ting in de prijzen was toegestaan, behou
dens voor eenig-e met name genoemde, ar
tikelen.
Bij deze doorberekening moest worden uit
gegaan van de prijzen, zooals die vóór 1
Januari 1941, exclusief omzetbelasting, wa
ren. Voorzoover bij de doorberekening af
rondingen noodzakelijk waren, moesten zij
naar beneden geschieden. Tegelijk werd in
het persbericht medegedeeld, dat fabri
kanten of handelaren, die thans minder
omzetbelasting betalen dan voor 1 Januari,
hun prijzen dienovereenkomstig moesten
verlagen.
Bij een onlangs afgekondigde beschikking
is deze regeling wettelijk vastgelegd. De
nieuwe regeling gaat in zooverre verder
dan de krachtens het persbericht toege
laten regeling, dat ook de op vervoerkosten
te betalen omzetbelasting mag worden door
berekend.
De regeling is dus thans zoo, dat de
omzetbelasting in haar geheel in de prij
zen mag worden doorberekend', behoudens
in de prijzen van aardappelen, brood, melk
en peulvruchten. Nadrukkelijk wordt er de
aandacht op gevestigd, dat deze regeling
slechts getroffen is, teneinde het normale
handelsverkeer zoo min mogelijk te belem
meren. Zij veronderstelt niet, die geen en
kel bedrijf de omzetbelasting zelf kan dra
gen. Bij de prijsbepaling in de toekomst
zal dan ook van geval tot geval worden na
gegaan in hoeverre de betrokkenen de
omzetbelasting voor eigen rekening kunnen
nemen.
Tegeliik met de in het bovenstaande be
doelde beschikking, welke geacht wordt
van 1 Januari j.1. af in werking te zijn
getreden, is een beschikking tot aanvulling
van de prij,zenbeschikking invoergoederen
no. 1 verschenen, welke een nadere bepa
ling geeft van het begrip „inkoopsprijs",
zooals dat in deze beschikking voorkomt.
De bedoeling van deze begripsbepaling is
slechts duidelijk tot uitdrukking te bren-
gen. dat ook importeurs verplicht zivn hun
verkoopsprijzen te verlagen met het bedrag,
dat zij thans minder aan invoerhelasting
moeten betalen dan voor 1 Januari het ge
val was.
Oude vestingwerken zullen in
eere worden hersteld.
Iets merkwaardigs, dat bij het opruimings»
werk te Rhenen voor den dag is gekomen,
betreft de oude vestingwerken van Rhenen.
Rhenen heeft een steenen vestingstelsel ge
had. - dat voorafging aan de vestingstelsels
met bolwerken of bastions en gordijnen en
rideaux. Men vindt in enkele oude steden in
Nederland overblijfselen van steenen ves
tingen en dat zijn dan veelal dikke muren
met uitgespaarde bogen aan de binnenzijde.
Op de oudste kaart van Amsterdam vindt
men deze uilvoering afgebeeld. De vesting
muren van Rhenen zijn echter geheel an
ders dan de voornoemde. Daar zijn het twee
muren van ongeveer een halve meter dikte
achter elkaar met een tusschenruimte van
ongeveer 3 a 4 meter, waar men dus oud
tijds tusschen kon wandelen. Van deze mu
ren zijn slechts hier en daar brokstukken
over, maar ongetwijfeld zullen er tusschen
de huizen en in den grond meer overblijf
selen zijn van de vestingmuren en ook van
de poorten, die er geweest moeten zijn. Op
een ten stadhuize te Rhenen gehouden be
spreking is besloten, een commissie in te
stellen, die als eerste taak zal hebben een
reconstructieteekening van de oude ves
tingwerken te maken, om daaruit af te lei
den, welke onderdeelen van dit vesting
stelsel bewaard zullen blijven en welke her
steld of aan het daglicht gebracht zullen
worden.
Hiermede is dus een begin gemaakt met
de aesthetische verzorging van het stadje
Rhenen, waarbij dus als het ware de oude
vestingwerken in eere hersteld zullen wor
den en ongetwijfeld de schoonheid van het
stadje zal winnen.
Prof. Sauerbruch opereert
Chirurgen uit binnen- en buiten
land zien vol spanning toe.
Het blijft onvergetelijk, wanneer
men drie zware operaties mag bij
wonen, die door den bcroemdsten
Duitschen chirurg Prof. Sauerbruch
te Berlijn worden uitgevoerd. Een
half uur van te voren heerscht in de
operatiezaal reeds de kalm-zakelijke
bedrijvigheid, die kenmerkend is
voor de chirurgie. Opwinding is
hier taboe.
Op rijdende tafeltjes worden de in
strumenten geordend, zoodat door
wachten of zoeken nimmer vertra
ging kan intreden. Glazen spuitjes
worden klaargelegd. Uit een groote
kast komen met talk gepoederde
rubberhandschoenen te voorschijn.
Behalve de assistent-artsen komen
thans ook de bijzondere gasten in
de zaal: gevestigde chirurgen, die
een cursus volgden en nu de tech
niek van hun wereldberoemden col
lega willen leeren kennen. Iedere
bijzondere gast krijgt een witten
kiel en moet een beschuttend doek
voor den mond binden.
Onder het licht van geweldige lampen
wordt geopereerd. Boven is een galerij ge
bouwd, waarop iederen dag, achter glas
hermetisch van de operatiezaal afgesloten,
de gewone gasten en de studenten zitten,
die zoo de gebeurtenissen beneden kunnen
volgen.
Er wordt een groot zuurstof-apperaat
naar binnen gebracht. De operatiezusters
zorgen steeds voor nog meer instrumenten,
die blinken in het licht der lampen. Er
komt geen einde aan.
Daar komt Proffessor Sauerbruch binnen.
De operatie kan beginnen Hij wordt in zijn
witte jas geholpen. Terwijl hij vluchtig
om zich heen kijkt en zijn bijzondere gas
ten even met een knikje begroet, wordt
reeds de eerste patiënt naar binnen gereden.
Het onderzoek met Röntgenstralen, dat is
voorafgegaan, duidt op een gezwel. Hij heeft
geen angst, is in het geheel niet opgewon
den, terwijl hij in witte doeken gehuld op
de operatietafel wordt gelegd. Hij glimlacht
een beetje verlegen, nu hij zich zoo het
middelpunt der belangstelling voelt. In-
tusschen voelt een assistent zijn pols en de
narkose begint reeds te werken.
Elegant.
Het kenmerkende, bij wat thans volgt,
is. de snelheid en de „elegance" waarmede
alles geschiedt. De oogen der toeschouwers
kunnen het nauwelijks bijhouden. In een
oogenblik zijn de spieren op den rug door
gesneden. De ribben worden met een soort
schaarvormige tang doorgeknipt, waarbij
men een zacht knappen hoort, hoewel men
in het geheel niet den indruk heeft, dat er
kracht toe noodig is. De rustig werkende
handen van den chirurg binden de groote
aderen af. In de opening, die nu de borst
kas van den patiënt aan den achterkant is
ontstaan, ziet men duidelijk, hoe de lon
gen zich rythmisch op en neer bewegen Het
zuurstof-apparaat ruischt. De patiënt be
weegt de oogleden een beetje.
Onvermoeid zijn de pleegzusters be
zig, Sauerbruch de noodige instru
menten aan te geven. Zij lezen zijn
wenschen van zijn oogen af. Sauer
bruch werkt met een geweldige con
centratie. Slechts van tijd tot tijd
onderbreekt een enkel woord van
den Professor de spanning.
Het voornaamste is voorbij, wan
neer de chirurg iets, dat zoo groot
is als een tomaat, in een klaarstaan
de schotel werpt. Het is het gezwel.
Een leven is gered!
dat zonder deze moeilijke operatie zou zijn
verloren geweest. De groote wond wordt
met een zekerheid en nauwkeurigheid geslo
ten, die de toeschouwers met bewondering
vervullen. De assistenten doen het nog over
blijvende werk, dat dichtnaaien.
Een andere mantel. Snel handen gewas-
schen! Een paar verklarende woorden. Reeds
begint de volgende operatie. Ditmaal is
het de maag, die ernstig ziek is. Voordat
de toeschouwers tot bezinning komen, is
het lichaam van den patiënt reeds geopend.
Sauerbruchs handen hanteeren met de ge
wone zekerheid. Ook hier doen de assisten
ten het laatste werk. totdat de wagen met
den geopereerde weer wordt weggereden.
Het derde geval betreft wederom de lon
gen. De patiënte heeft langen tijd geleden een
heen-splintertje ingeademd en kort daarop
weer naar huiten gehoest. Sinds dien tijd
heeft zij een ernstige longaandoening. Weer
banen mes en tang een weg naar het bin
nenste van de borstkas. Weer ruischt het
zuurstofapparaat. De verpleegsters geven
Sauerbruch weer geruischloos en snel de
instrumenten aan. Een assistent strijkt be
darend over de wangen van de patiënte, die
in haar^narkose niet vermoeden kan. dat
intussehen de hand van één der beroemd
ste chirurgen over haar longen glijdt en
aan haar genezing werkt!
In nog niet anderhalf uur zijn drie ern
stige operaties, men zou haast kunnen zeg
gen spelend, uitgevoerd. De galerij der stu
denten wordt leeg. De bijzondere gasten
verlaten de zaal. De geniale chirurg heeft
wederom drie menschenlevens trachten te
redden.
BATAAFS CHE NEDERZETTINGEN
GEVONDEN.
Een vijfentwintigtal leden van den Bond:
voor Heemkunde maakte een tocht naar
een opgraving van de resten van een Ba-
taafsche nederzetting uit het begin vani
onze jaartelling. Deze opgraving wordt on
der leiding van dr. F. C. Bursch uitgevoerd
in Doregeest onder de gemeente Uitgeest
en is om de plaats alleen al merkwaardig,
daar te Uitgeest nooit opgravingen o>p der
gelijke schaal zijn verricht. Het terrein ligt
precies op een rug van het oude duinland
schap. waarop ook de huizen van Uitgeest
vroeger gebouwd zijn. Door den aanleg van
een weg kwamen enkele aanwijzingen bloot,
waarna op verzoek van technisch personeel
dr. Bursch besloot, het terrein te onderzoe
ken. Wat er nu reeds voor den dag is ge
komen wettigt de uitspraak, dat we hier
met belangrijke vondsten te maken hebben»
Van den huizenbouw der Kaninefaten, die
hier gewoon hebben, kon men al eenigen
indruk krijgen, terwijl allerlei aardewerk
eenigszins een beeld gaf van de wijze,
waarop de monschen in die dagen leefden»
In een oude put was een fraai oud rad
bewaard gebleven, dat tot steun had ge
diend bij het maken van die put. Een zeer
fraaie groote donkere „waterkan" en nog
vele kleinere poties en scherven waren de
bewijsstukken van een waarschijnlijk g°"
heel „stameigen" wij,ze van vervaardigen.
Al het gevonden en nog te vindon ma
teriaal zal natuurlijk eerst bewerkt moe
ten worden. Na het beziehtigen van al de
gevonden voorwerpen en na een zeer inte
ressanten uitleg van het geheel, door dr.
Bursch aan de hand van de geologische
en de topografische kaart, dankte de heer
G. A. van Schalk. algemeen secretaris in den
hond van Heemkunde, den heer Bursch en
het personeel hartelijk.
JOOySCHE RAAD TE HAARLEM.
De regecringscommissaris van Haarlem
heeft ter behartiging van de belangen van
de Haariemsche joden een joodsc.hen raaa
ingesteld. Tot leden zijn benoemd de ho®'
ren Ph Frank, opperrabbijn, dr. E. L. ER'
en B. J. Chapon. De raad verleent zijn t"®*
schenkomst. voor de behartiging van joon-
sche belangen bij het gemeentebestuur.
