Waarom een
economische rechter?
De „kiek"doos
We maken het zè'f...
Drie veldslagen
in China
Argentinië wil
neutraal blijven
Geen waterlanders
in Waterland
il
Doitsch weermachtbericht
Italiaansch weermachtbericht
noodzakelijk kwaad!
,:r r't™ ."Si
purmerender kermis bracht
duizenden op de been!
meisje vermist.
Heemkunde
Een atlas van knipsels en plaat
{es en eigen teekenlngen.
TELKENS WORDT EEN
STEENTJE BIJGEBOUWD.
ZOO hebben de kinderen dus een fi
guur uit de vaderlandsche geschiede
nis leeren beoordeelen naar het
standpunt van hun streekgenooten uit den
tijd waarin die figuur heeft geleefd.
De leerlingen?
Ze leven geheel mee. want het zijn alle
maal van die bekende zaken waar meester
over praat: de Huigendijk. de Dellen, het
Geestmeramibacht, de Vronermeer, het is
nu zoo gemakkelijk te onthouden, er zijn
van die fijne „ezelsbruggetjes", veel mak
kelijker en veel begrijpelijker ook dan de
malle onzin, waarmee ie vroeger de graven
uit het Hollandsehe huis in je hoofd moest
stampen: dikkiedikkiearnouddikkiedikkie-
vloo. dikkievloodikkicvloodikkiewimpievloo-
wjmpievloo Jan één. om meester dan voor
te kunnen brabbelen: Dirk, de eerste. Dirk
de tweede. Arnoud enzoovoort enzooverder.
A ar d r ij kskunde.
Handig uit een onderwijstechnisch oog
punt kunnen we het moeilijk anders zien,
is ook de manier waarop de leerlingen de
aardrijkskunde wordt bijgebracht. Ze ma
ken zelf hun atlas, een beetje anders dan
de heer Bos ze maakte. De grenzen trekken
ze over met een behulp van een blauwtje
en dan wordt het leuk. Uit Portugal komt
wijn? Best. ze knippen een mooi plaatje
uit een of andere illustratie met een drui
ventros erop en plakken da* op de kaart
van Portugal, waar het thuis hoort. Gibral
tar is een sleutelpositie leert meester. Mooi
zoo, we teekenen een sleutel en een vervaar
lijk oorlogsschip ter linker- en ter rechter
zijde van de rots. Dat vergeten we nooit
weer. In Turkije heb je van die minarets
en als ie nog zuidelijker komt, dragen de
menschen 'n tulband. Prachtig, 'n minaret
en een tulband uitknippen en opplakken. De
kaart zelf ..opteekenen" met gekleurde inkt
prachtige letters erhoven, wie heeft ooit
mooier en heter atlas gehad? Februari 1911
is meester Westenberg met de Heemkunde
begonnen. Hij was niet de eerste, op Texe l
deden ze er al eerder aan, ook in de in
spectie Hoorn zijn scholen waar Heemkunde
wordt onderwezen. Prettig is het, dat zoo
wel d'e inspecteur van het Lager Onderwijs
de heer Feringa. die voor de Heemkunde
zeer veel belangstelling heeft en wien de
heer Westenberg, zooals hij ons vertelde,
voel dank verschuldigd is, en de burge
meester van Broek op Laneenidiik hun volle
medewerking verleenen. Voor kort bezocht
o.a. de wethouder van onderwijs uit Den
Helder, de heer Van Loo. de school, waar
momenteel ook heel wat kleine Jutterties
het abc-en-nog-wat leeren. en het zou ons
niet verwonderen of ook hij is een enthou
siast voorstander van de methode van on
derwijs in deze eenvoudige dorpsschool ge
worden. Ieder, die niet in het oude is ver
stard wordt dat. wanneer hij een half uur
tje meester Westenberg heeft hooren \ertei-
len en vragen, de antwoorden van de kin
deren heeft gehoord en hun werk gezien.
De 1 eerkringen
Het is allemaal zéér eenvoudig. Er zijn
drie leerkringen elk van twee leerjaren. Be
gunnen wordt reeds met de kinderen van
het eerste levensjaar, en die gaan al mee de
wei achter de school in. wanneer ze de
aapnootmieswimjetteunvuurgijskunde" nog
niet eens goed machtig zijn. Natuurliefheb
bers moeten ze worden en hen moet een
werkmethode worden bijgebracht. De kinde
ren van de tweede leerkring gaan „langs
den weg", van de derde ..op den akker",
van de vierde „in de kas". Ze leuren over
het leven der planten, bemesting, bevruch
ting. insectenbestrijding, invloed van vochl
en bodem, klimaat en over de dierenwereld
in verhand met hot plantenrijk. Ook met
aardrijkskunde wordt direct begonnen. Rerst
links, rechts, krom. gebogen, spits, cirkel en
meten met uitgespreide vingert?, weerkunde
als wolken, heet. koel. zoel. koud, seizoen
waarneming, dtis het planten van de kool,
rooien van aardappelen, enz., folklore,
sprookjes van St. Maarten e.d. In de tweede
leerkring wordt het geleerde herhaald en
telkens een steentje bijgebouwd. De se,hooi,
de omgeving, het dorp. de provincie, einde
lijk Nederland1. De kinderen wordt schoon
heidszin bijgebracht, doordat zij het heem-
landschap in de verschillende jaargetijden
leeren waarnemen. Meester laat ze niet meer
in het schoonschrift schrijven „Vele han
den maken licht werk" maar „Maart roert
zijn staart", „Apriiletje zoet" enzoovoort. In
de derde leerkring maken de kinderen o.a.
kennis met het spoorboekje en de telefoon
gids. ze maken grafieken van de veilings-
omzetten, leeren over weerberichten, wind
kracht, voeding in stad en land, en hun
wordt verteld over volksgeloof, bijgeloof,
folklore. Tn de vaderlandsche geschiedenis
lessen worden de bijzonderheden van alle
oorlogen beperkt, doel van dit onderwijs
moet zijp hét hedr-n te begrijpen en op te
voeden tot goede Nederlanders rtl'e hun va
derland liefhebben. Daarvoor wordt behan
deld naast het „gewone" gesrhiedenisonder-
wijs d'at gegeven wordt: cultuurgeschiedenis,
heemgeschiedenis kunst en literatuur, eco
nomische geschiedenis, naamkunde en he
raldiek. Ter afwisseling bijvoorbeeld nog de
onderwerpen: van lastdier tot Diesel en
Clipper, van boomstam tot K 18, van Sak
sisch loshoes tot wolkenkrabber.
Natuurlijk alles zeer elementair, vertelt
de beer Westenberg, maar toch zoo. dat de
kinderen er wat aan hobhen. en dat ze niet
als een ongeblazen ballonnetje d'at heel
gauw leegloopt, wanneer meester er niet
meer is. om gas bij te vullen, door de we
reld dwarrelen
In een slotartikel zullen wij zien, wat op
Texel reeds is bereikt. We zullen zien. dat
hoewel de grondslagen daar uit den aard
der zaak niet-zooveel verschillen van die,
waarop meester Westenberg zijn onderwijs
heeft opgebouwd, de methode en de resul
taten heel anders zijn.
BRITSCHE HAVENS GEBOMBARDEERD.
Het opperbevel van de Duitsche weer
macht maakt bekend:
Het luchtwapen heeft in den afgeloopen
nacht in het zeegebied ten Oosten van
Sunderland drie koopvaardijschepen met
tezamen 14.000 brt. tot zinken gebracht en
verscheidene belangrijke havens in Zuid- en
Midden-Engeland gebombardeerd.
In Noord-Afrika is een door pantserwa
gens gesteunde Britsche aanval op een
deel eener Italiaansche afdeeling mislukt.
Daarbij werden zes vijandelijke pantser
wagens vernietigd. Andere gevechten le
verden den Duitsch-italiaanschen troepen
plaatselijke successen op. In het gebied
van Solloem drongen verkenningstroepen
van het Duitsche Afrika-corps ver naar het
Oosten en Zuidoosten door.
Op het eiland Malta deden Duitsche for
maties gevechtsvliegtuigen overdag en des
nachts weer aanvallen op het vliegveld
Lucca. De aanval had een goede uitwer
king.
De vijand bombardeerde gisteravond met
zwakke strijdkrachten het eiland Helgoland.
Er ontstond geen militaire schade. Alleen
woonhuizen werden vernield. Verscheidene
burgers werden gedood of gewond. Lucht
doelartillerie schoot twee der aanvallende
Britsche gevechtsvliegtuigen neer.
Boven het gebied van het Duitsche Rijk
vonden gisternacht geen gevechtshandelin
gen plaats. De bemanning van een verken
ningsvliegtuig met kapitein Pritzel, feld-
webel Heinemann, feldwebel Hoppe en on
derofficier Haus heeft zich bij de uitvoering
van moeilijke fotoverkenningen boven En
geland bijzonder onderscheiden. Bij de ge
vechten in Noord-Afrika heeft de eerste
luitenant Schultze zich onderscheiden door
voorzichtigheid en dapperheid.
AANVALLEN IN AFRIKA AFGESLAGEN.
In zijn weermachtsbericht no. 343 maakt
het Italiaansche opperbevel het volgende
bekend:
Formaties van het Duitsche luchtwapen
hebben op Malta de vlootbasis La Valetta
aangevallen en een vliegveld, waarbij
branden veroorzaakt, werden en een vlieg
tuig op den beganen grond vernield werd.
Tijdens een gevecht tegen vijandelijke jacht
vliegtuigen werden twee Hurricanes neer
gehaald.
In Cvrejiaica probeerde de vijand vanuit
Tohroek met steun van pantserwagens een
hevigen aanval te ondernemen, welke door
onze troepen op dappere wijze werd afge
slagen.
Wij brachten den vijand aanzienlijke
verliezen toe aan manschappen en pant
serwagens. maakten gevangenen en be
machtigden machinegeweren. Tijdens op
treden aan het front van Solloem. waarvan
melding gemaakt is in het weermachtsbe
richt van gisteren, werden krijgsgevange
nen gemaakt en pantserwagens alsmede zes
kanonnen buitgemaakt. Twee vliegtuigen
van het tvpe Hurricane werden, door onze
luchtdoelbatterijen neergehaald. Een vijan
delijke luchtaanval op Benghasi veroorzaak
te onaanzienlijke materieele schade aan
woonhuizen. Onder de burgerbevolking
werden eenige personen gewond.
In het Oostelijke bekken van de Mdddel-
landsche Zee overvielen onze vliegtuigen
een vijandelijk konvooi. Een schip van
groote tonnage werd getroffen. Een van
onze luchtformaties overviel de vlootbasis
Het resultaat:
Deze mooie land
kaarten teekende,
knipte en plakte
een elfjarige Jon
geman!
(Fotorep.
Fred Groot).
Japansche operaties verloopen
bevredigend.
Naar uit telegrammen van de fronten
blijkt, zijn op het oogenblik drie groote
veldslagen aan den gang in China, n.i. in
Zuid Sjansi en de provincies van Honan,
in de provincie Tsjekiang en in de provin
cie Hoepeih.
De Japansche operaties in Tsjekiang, die
op 6 Mei des avonds zijn begonnen tegen
200.000 man Chineesche troepen onder Wei
Lihwang, bevelhebber in de zgn. eerste oor
logszone, zijn op 13 Mei in het tweede sta
dium gekomen.
De Japansche troepen maken goede vor
deringen met het sluiten van den ring rond
de Chineesche strijdkrachten om deze te
vernietigen. Generaal Keng Pingfan, com
mandant van de 34ste Chineesche divisie, is
door de Japanners gevangen genomen, als
mede zijn stafofficieren.
De strijd in Tsjekiang wordt geleverd in
een bergachtige streek ten Zuiden van
Sjoeki op 45 k.m. ten zuiden van Hangtsjau,
de hoofdstad van de provincie Tsjekiang en
in de buurt van Iwoe op vijftig km. ten
zuiden van Sjoeki, waar Japansche strijd
krachten in den nacht van 12 Mei met de
operaties zijn begonnen tegen 150.000 man
Chineesche troepen onder bevel van gene
raal Koe Sjoetocng, commandant in de zgn.
derde oorlogszone.
Volgens genoemde telegrammen werpen
de Japanners de Chineesche strijdkrachten
in alle sectoren terug. De Japansche opera
ties in de provincie Hoepeih verloopen be
vredigend in alle sectoren met inbegrip van
het noord-westelijke district Soeijsien, het
noordelijk district van Anloe, het noordelijk
district van Kingmen en het noordelijke
district van Tangvang.
Alexandrië en trof militaire doelen in de
haven.
In Oost-Afrika: activiteit van de artille
rie in den sector Amba-Aladji, waar een
nieuwe vijandelijke aanval werd afgeslagen.
Houding der regeering duidelijk
en ondubbelzinnig.
De in functie zijnde vice-president Castil-
lo heeft in een gesprek met den vertegen
woordiger van het D.N.B. verklaard, dat de
internationale houding van Argentinië
duidelijk en ondubbelzinnig is. Argentinië
blijft vasthouden aan de neutraliteit die
herhaalde malen is geproclameerd en laat
zich. wat dit betreft.niet beïnvloeden door
eenigerlei buitenlandsche factoren»
Dientengevolge is ook het vraagstuk in
zake het houwen van een eigen Argentijn-
sche koopvaardijvloot urgent. Dit vraagstuk
kan slechts worden opgelost door het in
gebruik nemen van de buitenlandsche
schepen, die in Argentijnsohe havens lig
gen. hetgeen uitsluitend kan geschieden
door het aankoopen van deze schepen. Er
worden reeds onderhandelingen gevoerd,
die tot dusver eén suécesvol verloop heb
ben.
De vice-president roerde ook even het
Argentijnsche Jodenvraagstuk aan. Geluk
kig. zoo zeide hij, neemt de jeugd in toene
mende mate deel aan het politieke leven.
Doch de geestdrift en ontvankelijkheid moe
ten in goede banen worden geleid. Op de
ze manier kunnen ook langzamerhand alle
partijen gebracht worden tot een positieve
medewerking bij 't oplossen van opgaven
waarvoor dé staat zich gesteld ziet
NOGMAALS HET JOURNALISTEN-
BESLUIT.
Het departement van Volksvoorlichting
en Kunsten verzoekt er de aandacht on te
vestigen, dat bij het invullen der persoons
bewijzen, ook de journalistiek een gesloten
beroep is. zoodat slechts zij, die in de be
treffende beroepslijst zijn ingeschreven,
zich journalist kunnen noemen en zij die
zich ten onrechte journalist noemen, zich
aan strafvervolging bloot stellen.
Secretarissen-generaal lichten de
nieuwe maatregel toe.
In de gisteren gehouden persconferentie
hebben de hecren Dr. H. M. Ilirschfeld en
Mr. J. P. Hooykaas, resp. secretaris generaal
van het departement van handel, nijverheid
en scheepvaart en den secretaris-generaal
van het departement van justitie een uit
eenzetting gegeven van de twee nieuwe ver
ordeningen met betrekking tot het instellen
van een economischen rechter en het straf
rechtelijk onderzoek in bepaalde economi
sche strafzaken.
Dr. Hirschfeld onderstreepte met den
meesten nadruk welke belangen verbondon
zijn voor het Nederlandsche volk aan een
juiste uitvoering en naleving van de wette
lijke maatregelen, welke in deze bijzondere
omstandigheden op economisch gebied moe
ten worden getroffen.
Al was het op zichzelf te betreuren, dat de
instelling van den economischen rechter
urgent geworden was, anderzijds moet deze
maatregel ook als een algemcene verbete
ring worden gezien, omdat een snplle af
doening var^tal van zaken kan worden be
vorderd.
Spr. acht het van het grootste be
lang langs dezen weg nog eens met
allen nadruk erop te wijzen, dat
voor scherpe maatregelen niet te
ruggedeinsd zal worden en dat deze
maatregelen zoo zullen worden toe
gepast, dat degene, die de belangen
van het volk niet in het oog houdt,
daar onverbiddellijk het slachtoffer
van zal worden.
DwaasI
Het, is dwaas en getuigt van een onbegrij
pelijke naïviteit om te denken, dat ontdui
king van Nederlandsche distributiemaatre-
gelon of prijsvoorschriften ten nadeele zou
komen van de bezettende macht. Alles wat
op dit gebied gebeurt komt uitsluitend en
alleen ten nadeele van ons eigen land en
volk. De ervaring heeft dit reeds geleerd. Dit
geldt niet alleen voor de maatregelen op
liet gebied van de voedselvoorizening, doch
wellicht in even sterke mate op het gebied
van de dekking, de kleeding en de verwar
ming.
Spr. zou in dit verband in het bijzonder
nog eens de vleeschpositie willen onder
strepen Deze maakt het noodzakelijk, dat
met alle kracht tegen het euvel van de
frauduleuze slachtingen moet worden opge
treden.
Spr. eindigde zijn uiteenzettingen met een
ernstig beroep te doen op alle landgenooten
door loyale positieve medewerking het wel
slagen der maatregelen voor het levenson
derhoud van ons volk te bevorderen.
Rede Mr. Hooykaas.
Mr. Hooykaas, hierna sprekende, betoogde
dat de beide nieuwe verordeningen de
strekking hebben een belangrijk stuk wet
geving beter te handhaven en daarmede
beter tot zijn reebt te doen komen.
De nieuwe regelingen bevatten tweeërlei:
1. Instelling van een eigen economischen
rechter, onfredend op het gehcele bovenver
melde gebied:
2. Uitbreiding van de mogelijkheid van
preventieve hechtenis en van het recht,
huiszoeking te doen in strafzaken, rakende
de voedselvoorziening.
Om met bet laatste te bpginnen.
Bij d° voedselvoorzieningsdelicten zal de
verdachte in dpn vervolge steeds, dus ook
huiten het geval van ontdekking on heeter
daad. door iederen opsporingsambtenaar
kunnen worden aangehouden. De opsporings
ambtenaar voert hem ten spoedigste voor
een hulpofficier van justitie, die in daar
voor in aanmerking komende gevallen den
verdachte voor tweemaal vier dagen in ver
zekering kan stellen. In aansluiting aan de
inverzekeringstelling is preventive hechte
nis mogelijk, te bevelen door den economi
schen rechter.
Het doel van de instelling van den eco
nomischen rechter is tweevoudig.
In de eerste plaats rechtspraak door een
gespecialiseerden rechter, die door zijn da-
gelijksche ervaring op dit bijzondere gebied
door contact met collega's en door speciale
voorlichting, welke hem zal worden ver
strekt, volledig in staat zal zijn het belang
van de economische delicten te beoordeelen
Ten tweede: versnelling van de procedure
in deze zaken, ten einde te bereiken dat in
geval van schuldigverklaring de straf zoo
snel mogelijk volgt on het strafbare feit Een
snelvolgcnde bestraffing pleegt meer in
druk tp maken dan een straf, die wellicht
eerst na maanden wordt ten uitvoer gelegd
Den officieren van justitie zal worden
verzocht aan een groot aantal opsporings
ambtenaren algemcene bevoegdheid tot
huiszoeking voor delicten op het gebied van
de voedselvoorziening te verleenen. Deze
ambtenaren zullen hun volledige taak vin
op dit gebied en in 't inbeslagnemen van dn
voedselvoorraden, waarvan verZTerdste d
na"r; e"' ,Iat fü 'engs onwettigon weg
in het bezit van de betrokkenen zijn geko
men. In ernstige gevallen zullen deze op
sporingsambtenaren gelijktijdig tot gevan
genneming van de bezitters van de vocdsel-
oorraden overgaan.
Snel recht.
™u?i of.fic'er(\n van justitie zullen het mo
gelijke doen, dat de strafbare feiten, waarom
(■li, '.!'8 °P don koristen termijn ter
hct° ï^r worden aangebracht. Ook de
handeling ter terechtzitting zal snel kun
nen verloonen, terwijl de economische rech-
meest terstond op de zitting mondeling
on nis zal wit zen. Eventueel volgend hoo
snno!r,00"uen beropb in cassatie zullen met
spoed worden afgewerkt.
Jantje had een fijne „kiek"doo®.
En daar zat van alles in,
Jantje plakte zelf een wereld,
Louter naar zijn eigen zin.
Voor een schijntje mocht men kijken
Door een gaatje, o zoo klein.
Even mocht men voor een knikker
In het land der droomen zijn!
Binnen was het geheimzinnig
In het warme, rose licht.
Een verkeersagent deed' dapper,
Maar wat houterig zijn plicht,
Verder huppelde een geitje
Op een groenig weitje rond,
En een stille grappenmaker
Lachte op den achtergrond!
En temidden van dit alles
Prijkte Jantje zijn portret.
Midden in de „kiek"doos-wereld
Had hij maar zichzelf gezet!
Als de jongens er om lachten.
Dan zei Jantje, erg geraakt:
„Moet ik jullie dat soms vragen?
,,'k Heb 'em toch ook zélf gemaakt!"
Als er niet meer kijkers waren,
Ging het deksel er weer op.
En dan zette Jan de wereld
Met een handomdraaien stop!
Binnen werd het pikkedonker.
De agent zei niemendal,
En het huppelende geitje
Vond het wel een mal geval!
Kleine Jantje met je „kiek"doo®,
Zoo gelukkig en tevree,
Nog draag jij je eigen wereld
In je eigen handjes mee!
Maar hoe spoedig, aardig ventje,
Raak je van je doos vervreemd,
Als de groote groote wereld
Jou straks in haar handen neemt!!
Mei 1941. KROES.
(Nadruk verboden).
De Purmeronder kermis.aldus ver
telt de Prov. N.-H. Crt., die Zondag
tegen middernacht eindigdë, is za
kelijk een bij.zonder succes ge
weest. Het was vooral de laatste
dagen enorm druk. De Zondag
spande echter de kroon. Dien dag
was het zoo vol op straat, dat alle
kermisrecords van de laatste tien
tallen jaren gebroken werden. Voor
zoover men zich herinneren kan is
liet bezoek aan een Purmerender
kermis nooit zóó groot geweest! En
gelukkig is het kermisfeest vrijwel
zonder incidenten verloopen.
De rijwielstallingen konden den stroom
van fietsen niet bergen. Woonkamers stonr
den zelfs vol. En waar binnen geen ruim
te meer was. werden de rijwielen maar in
de openlucht gestald.
Onmiddellijk na de opening was het Zon
dag overweldigend druk op het kermister
rein. Schuifelend bewoog de massa zich
over de Westerstraat, men liep op vele
plaatsen stijf tegen elkaar gedrukt. De
amusementsgelegenheden en kramen wer
den als het ware bestormd. De spullen
konden den masaslen toeloop niet verwer
ken.
Den geheelen avond ging dat maar door.
Leen oogenblik verflauwde de drukte.
Leeg!
De oliebollenkraam was reeds vroeg in
den avond gesloten uitverkocht. De
naas van den palingskraam was na een
uur al los. Ook de suikergoedkramen ver
toonden reeds vroeg groote leege vakken^
AMes ging grif van de hand. Men verdronff
eikaar gewoon voor de kramen.
De stemming was geanimeerd. Het waS
aan alles te zien dat het publiek behoefte
n i8aj een verstrooiing.
Ook de café's kregen het druk, al was
er 2ppd dansen. Om 11 uur moesten deze
inrichtingen sluiten. Nadien was het bij
heldere maan op straat nog een drukte
van belang.
Maar toen de klokken eenmaal den Maan
dag inluidden, zag men geen sterveling
meer. De kermis was ton einde, de feest
teen 8 Waren naar hun 'egerstede vertrok-
Purmerend lag stil en verlaten te glan
zen in het schijnsel van de volle maan.
De commissaris van politie, chef van hef
bureau kinderpolitie, te Amsterdam, vel*
zoekt namens de ouders de opsporing va°
rie minderjarige Johanna van Delft, oud 17
iaar, die sedert 30 April j.1. wordt vonnist-
Het signalement luidt: lang 1.67
flink postuur, schraal gezicht. Mond haar,
firrijze oogen, blauwe rok. donkerblauw
blouse, terra vest, oude blauwe gabardine
regenjas, beige kousen, gebloemde zomef
schoenen, blootshoofds.
