vrije
Westfriesche volk
m
Het
SCHAGEN
Marktberichten
■"•--•
Uit de Geschiedenis
van ons Gewest
Er kwam eerst een adel,
toen de periode der
feodaliteit ten einde liep
Officieele Publicatie
van het Departement
van Landbouw en
Visscherij
IÜI
WtÉKm
Paarden, die de haver verdienen. Arbeiders en viervoeters genieten van een welverdiende rust
tijdens het schaftuurtje bij het hooien (Pax-Holland)
Het mag onder onze regelmatige lezers
langzamerhand wel als bekend worden
verondersteld, dat er oudtijds van een adel,
gelijk men die elders vond. in West-Fries
land geen sprake was. De eerste geschied
kundige aa.nteekeningen dateeren uit onge
veer de 10de eeuw. Deze notities vormen
voor een goed deel een relaas van ae
krijgstochten, die niet zelden uitgingen van
het toenmalige Holland, waartegenover de
Westfriezen af en toe wraakexpedities on
dernamen. Evenwel, rpen verneemt daarin
nimmer omtrent edelen. De bewoners der
dorpen, veelal op de eilandjes gelegen
Westfriesland moet in die tijden een ware
archipel zijn geweest werden aangevoerd
evenals geregeerd door huns gëlijken: boe
ren en visschers als ieder ander. En ook
bij de onderhandelingen, die ten slotte na
1289 werden gevoerd met den graaf van
Holland, werden de Westfriezen verlegen
woord igd door gevolmachtigden, aangewe
zen door de „gemeene buren" van de ver
schillende koggen.
Ook daarna was er van een adel, gelijk
men die elders kende, geen sprake.
Wel kwam er een reeks van kasteelen, die
te Medemblik. Wijdenes. Eendgenburg en
bij Alkmaar ontstonden er niet minder dani
drie: Toornenburg, Nieuwburg en Middel
burg. Maar het waren kasteelen met een
andere beteekenis dan die. welke van ouds
aan de riddersloten moest worden gé-
hecht. De Westfriesche kasteelen vormden
een vestinggordel, welke het daartussehen
gelegen land met het onstuimige Westfrie
sche volkje in bedwang moesten houden.
Onderling waren ze verbonden door de
dijkwegen, die dienst deden als militaire
heirwegen. Men moet daarbij in het oog
houden, dat het land inmiddels sedert de
tiende eeuw een heel ander aspect had ge
kregen. De strijd tegen het water was gedu
rende eenige eeuwen met succes gevoerd en
van een aaneenschakeling van eilandjes,
gelijk voorheen, was reeds lang geen sprake
meer.
Daarnaast kwamen de steden op. Deze, te
samen met de kasteelen, vormden de steun
punten van het grafelijke gezag.
Eenigen tijd geleden reeds bespraken we
de eigenaardige onwikkeling, welke men
daarna ten Westfrieschen plat.tenlanide kon
aanschouwen en waarbij dit platteland
grootendeels werd verdeeld in samenhan
gende streken, waaraan het stadsrecht werd
verleend. We ontmoeten daarmee een in
stituut. dat vermoedelijk eenig in zijn soort
is geweest en heden ten dage nog tracht
men te doorvorschen. wat de aanleiding is
geweest, dat door de graven van Holland
Juist deze weg werd ingeslagen.
Vooropgezet, dat de bedoeling aanwezig
was in Westfriesland meer geordende rechts
toestanden ingang te doen vinden, zou het
kunnen zijn. dat het juist de vrijheid der
bewoners is geweest. een vrijheid, welke
in menig opzicht aan die van de burgers
uit de steden deed denken die in deze
richting heeft gevoerd.
Hoe het ook zij. het feit. dat het land op
zulk een wijze werd georganiseerd, wijst er
op, dat men geen rekening had te houden
met aanspraken van gevestigde adelijke
heeren. En inderdaad duurt het lang,.voor
en aleer we hier omtrent adel iets verne
men. Na het Hollandsche kwam het Hene-
gouwsche Huis en nog steeds wordt een
-inheemsche Westfriesche adel nergens ge
noemd. Onder de regeering van het Beier-
Sche huis werden in de omgeving van West-
friesland enkele gebieden weggeschonken.
Wieringen werd als vorstelijk weduwgoed
geschonken, Texel kwam uit de erfenis van
Jan van Beaumont aan het Huis van Blois
en Huisduinen en Callantsoog kwamen aan
de heeren van Egmond en Brederode. Deze
schenkingen hadden echter zonder uitzonde
ring betrekking op toenmalige eilanden.
Het eigenlijke Westfriesland, dat was gele
gen tusschen de Zijpe. Hoorn en Enkhuizen,
bleef onberoerd.
Een uitzondering moet welllicht worden
gemaakt voor het Geestmerambacht en
voor de Schager en Niedorper Koggen, wel
ke streken met de vermelde eilanden eer
der dan het overige Westfriesland in Hol
landsche handen was gevallen. Daar schijnt
zich eerder een adel te hebben gevestigd.
Zoo ontving b.v. de heer van Egmond in
1421 de heerlijkheid Warmenbuizen en
Harenkarspel, later ook nog Oudkarspel.
Het was eerst onder het Bourgondische
Huis. dat in Westfriesland de grondslagen
werden gelegd voor de vestiging van een
adel. Ten behoeve van de aanvoerders der
Bourgondische legermacht werden herhaal
delijk heerlijkheden weggeschonken en zoo
werden verschillende bastaarden uit het
Beiersche Huis met goederen in Westfries-
la.nd begiftigd. Zoo ontving Willem van'
Beieren Schagen. Everhard van Beieren
ontving Hoogwoude. Daarnaast waren er
nog de Bourgondische legeraanvoerders
Arend van Gent, die Heer van Spanbroek,
Jan van Zwieten, die Heer van Opmeer en
Roeland van Uutkerke, dde Heer van Oud
dorp en Oterleek werd.
P. J. Blok, die in een werkje over Kaas-
en Broodvolk hierover tal van bijzonder
heden geeft, constateert terecht, dat, ook al
keerden enkele dezer goederen door versterf
in den loop van dezelfde eeuw, de vijf
tiende. tot de grafelijkheid terug, met de
oude traditie was gebroken.
Eindelijk was er ook in Westfriesland
sprake van een adel en deden zich hier de
„Heeren" gelden.
Maar de goede dagen der feodaliteit
waren voorbij. De Middeleeuwen liepen ten
einde. Zelfs een Heer kon niet meer vrije
lijk zijn gang gaan en had zich te buigen
voor het geldende recht. Dat ondervond
in 1477 Albrecht, Heer van Schagen, toen
hij door het Hof van Holland wegens
schulden werd ve'roordeeld en die het
waagde dit vonnis te trotseeren. Zijn kasteel'
werd door de Hollandsche steden en rid
ders, onder aanvoering van den stadhouder,
belegerd, hij werd gevangen ge'nomen en
stierf kort daarna in de gevangenis te Me
demblik.
Een machtige geestelijkheid ontbrak even
zeer. De kloosters, die in Westfriesland
hebben bestaan, waren niet te vergelijken
met de rijke kloosters, welke men in
Friesland vond.
Zoo heeft Westfriesland de gebeele Mid-
deleeuwen door een bevolking gekend, die
bestond uit grootendeels eigengeërfde boe
ren. visschers en scheepsvolk. Dat de be
volking reeds vroeg betrekkelijk dicht was,
blijkt uit een in 1494 gehouden enquête,
voigens welke het aantal haardsteden in de
Westfriesche dorpen ongeveer 3350 bedroeg.
In verhand daarmee wordt de bevolking
van het platteland geraamd op 19.000 zie
len. De steden telden samen 3000 haard
steden. waarvan Hoorn 1900. Enkhuizen 700
Medemblik 371. samen met ongeveer 17000
zielen. Een vooral voor die dagen zeer be
langrijk gebied dus. En dat de vrijheidszin
er diep in zat. bleek omstreeks een eeuw
later, toen de 80-iarige oorlog was begonnen.
Zoowel Alkmaar, Enkhuizen, Hoorn en Me
demblik speelden daarin een rol van betee
kenis.
RESTITUTIE OP 60-DAGENKAARTEN
VOOR WEGENBELASTING.
De A.N.W.B. deelt het volgende mede:
Houders van 60-dagcnkaarten der motor
rijtuigenbelasting, die niet meer in het be
zit zijn van een rijvergunning en dus de
kaart niet meer kunnen opgebruiken in het
tijdvak van een jaar na de uitreiking, kun
nen momenteel geen restitutie verkrijgen
voor het niet gebruikte aantal dagen.
Toen verleden jaar de ruimere mogelijk
heid'van het verkrijgen van een 60-dagen-
kaart werd opengesteld, werd niet voorzien,
dat de rijvergunningen zoo sterk zouden
worden beperkt, als thans is geschied.
Aangezien door deze beperking ve
len ernstig zijn gedupeerd, ook wat
de wegenbelasting betreft, heeft de
A.N.W.B. aan het departement van
financiën verzocht in deze gevallen
restitutie te willen verleenen over de
niet verbruikte dagen van de kaart.
De A.N.W.B. heeft vertrouwen, dat het
verzoek zal worden ingewilligd. Een beslis
sing zal echter eerst eind Juni tegemoet
gezien kunnen worden. De geldigheidsduur
van de eerste kaarten, die onder de nieuwe
voorwaarden uitgereikt zijn, verstrijkt trou
wens pas op 1 Augustus as.«
RANGEERDER GEDOOD.
Zaterdagmiddag raakte de rangeerder J.
C. G. Gijsen, die op het stationsemplacement
te Roermond bezig was met het koppelen
der wagens van een rangeerenden goederen
trein, met zijn voet bekneld in een wissel-
punt. Eer de man zich kon bevrijden nader
de hem een der wagens en ging hem in de
lengte over het lichaam. G. werd op slag
gedood. Het slachtoffer, dat 44 jaar oud was
laat een vrouw en vier kinderen achter.
WieJUerimn
DE RONDE VAN EINDHOVEN.
De ronde van Eindhoven voor amateurs,
onafhankelijken ^en nieuwelingen, die gis
termiddag op het bekende parcours aan den
IJzeren Man werd verreden, heeft niet veel
belangwekkends opgeleverd.
De uitslagen luiden als volgt:
Amateurs en onafhankelijken: 1. P.
Smits, Tegelen. 42 K.M. in 1 uur 1 min. 13
sec.; 2. op een halve wiellengte P. Evers,
Wonmerveer: 3. M. Jansen, Eindhoven.
Nieuwelingen: 1. A. Kuilman, Beverwijk
21 K.M. in 32 m in. 15 sec.: 2. op een halve
wiellengte J. v. d. Kerkhof, Helmond; 3. J.
Boskemper. Amsterdam.
ASTOLFI, KONING DER ITALIAANSCHE
SPRINTERS.
Bij de wielerkampioenschappen van Italië
wist Astolfi door een overwinning op Ber-
gomi den titel in de sprint te veroveren. In
beide ritten toonde zich Astolfi veel sterker
dan zijn tegenstander. De achtervolging was
voor Fausto Cippi, die na een uitstekenden
wedstrijd Sapanetti sloeg, terwijl Georgetti
het stayerkampioenschap veroverde.
AMeüeJh
EEN N$ËUW WERELDRECORD.
De Argentijn Barra is er te Buenos Aires
in geslaagd hét wereldrecord op de 20 Km.,
dat sedert 19 April 1936 met 1 uur 4 min.
0.2 sec. op naam van Zabala stond, met
227,1 sec. te verbeteren en dus te brengen
op 1 uur 3 min. 33,1 sec.
ANNA PAULOWNA
VISSCHEN.
De hengelaarsvereeniging D.V.S. hield
Zondag haar eersten wedstrijd in het' nieu
we seizoen, die tevens de laatste was voor
het bepalen van de prijzen voor het vangen
van het hoogste aantal en de grootste
baars over het afgeloopen jaar. Er namen
22 leden aan den wedstrijd deel.
C. Rozenbroek was met 13 stuks de win
naar van den beker voor het grootste aan
tal, C. v. d. Klooster, die er een van 27^
c.M. verschalkte, verwierf den prijs voor
de grootste baars.
De uitslag van dezen wedstrijd zelf was:
le prijs, grootste aantal, C. Rozenbroek, 6
stuks; 2e prijs, grootste baars, A. Philip-
sen, 3e prijs Jo Molenkamp, 4. H. Siebenga,
5. S. Roets, 6. A. Kossen, 7. Jac. Steen
voorden, 8. T. Bijhouwer, 9. P. van Loon(
10. J. Zwirs, 11. F. van Loon, 12. L. Nieu-
wenhuizen, 13 H. Roets, 14. J. van Dam, 15
G. de Vries, 16. P. Molenkamp,
De heer List stelde twee doosjes sigaren
beschikbaar voor de vereeniging.
BREEZAND,
HOERA, WE ZIJN KAMPIOEN!
Hoera, wij jongens van de o.l. school te
Breezand, zijn kampioen, al is het dan
maar kampioen in de verliezersronde van
de schoolwedstrijden te Schagen. Met 7—0
klopten we onze laatste tegenstanders en
we kregen allemaal een ijssie, zelfs Guus,
die het toch heelemaal niet warm had,
want hij kreeg geen bal te stoppen! Alle
maal likkend aan het kouwe goedje, de
supporters ook, hebben we met ons twin
tigen in Schagen laten hooren dat we kam
pioen waren en we kochten slierten drop
en kermistoeters. En toen ja, toen dachten
DISTRIBUTIE VAN AARDl
APPELEN.
De Secretaris-Generaal van
het Departement van Land
bouw en Visscherij maakt he
kend, dat in verband met de
verhooging van het aardappel
rantsoen met een half kg., de
detaillisten in de gelegenheid
zullen worden gesteld op de
aan hen uit te reiken toewijzin
gen 2 kg. in plaats van, zooals
voorheen, 1H kg. per op de toe
wijzing vermeld rantsoen te be
trekken,
In verband hiermede is b»'
paald, dat de plaatselijke ver
koopkantoren van de V.B.N.A.
op toewijzingen, welke zijn gel
dig verklaard tot 23 Juni a.s. of
een lateren datum 2 kg. per op
de toewijzing vermeld rantsoen
aan de detaillisten zullen afle
veren. Voor toewijzingen, wel
ke zijn geldig verklaard tot 22
Juni a.s. of een vroegeren da
tum blijft de af te leveren hoe
veelheid gesteld op 1^ kg. per
rantsoen.
KUNSTMATIG DROGEN EN
MALEN VAN GRAS EN
KLAVER.
Het Rijksbureau voor de Voed
selvoorziening in Oorlogstijd
deelt het volgende mede.
In een officieele publicatfa
van 16 Mei jl. werd er op ge
wezen, dat voor het kunstma
tig drogen en malen van gras
en klaver vergunning moest
worden aangevraagd, bij het
Rijksbureau voor de Voedsel
voorziening in Oorlogstijd. Daar
deze mededeeling tot misver
stand aanleiding heeft gegeven,
wordt er thans op gewezen, dat
alleen vergunning aange
vraagd behoeft, te worden door
den exploitant van een inrich
ting voor het drogen en/of ma
len van gras en klaver. Veehou
ders kunnen dus zonder eenige
formaliteit hun gras laten dro
gen en het gedroogde en al of
niet gemalen product naar hun
bedrijf vervoeren, mits dit uit
sluitend in eigen bedrijf wordt
vervoederd.
Deze regeling is getroffen ten
einde de productie van gras- en
klavermeel te kunnen contro
leeren en te bereiken, dat al
het gras- en klavermeel, wat
niet in opdracht van telers en
voor hun eigen gebruik is ge
maakt. bestemd wordt voor de
fabricage van mengvoeder.
ze van ons Breezander jongens, die nou
wel niet altijd even braaf zijn. toch te lee-
Iijke dingen en we moesten naar 't bureau.
Maar in 't schuurtje kwamen we niet en
we konden nog niet hardloopend den trein
halen, 't Was niet lollig, dal slot, maar...
kampioen zijn we, kampioen van d.e ver-*
liezersronde!
BRIDGE-DRIVE.
Gistermiddag hield de Schager Bridgeclub
in haar clublokaal café De Beurs een alge-
meene drive, welke een vlot en geanimeerd
verloop had. De einduitslag is als volgt:
Groep A, oneven paren: Schoonheden
Bregman te Kalverdijk 21 p.; C. de Jong
P. Blokland te Kalverdijk 30 p.; D. den Bra-
sumC.' Driehuis te 't Zand 25 p.; Mevr.
MulderMevr. Porte te Winkel 213 p.; Dr.
HeringaMevr. Berkhouder, 14 p., 2e pr.;
J. KweldamC. Bakker, te Schagen, 13 p.,
le prijs.
Even paren: Mevr. v. RijswijkM. v. Rijs
wijk te Schaden 21 p.; Mevr. de Vriesdé
Roode te Schagen 21 p.; Mevr. Broersma
mevr. Rezelman te Schagen 19 p.. 2e pr.
B. v. GelderS. de Snaijer te Den Helder
17 p., le pr.; Mevr. J. de VriesS. de Vries
te Schagen 20 p.; A. ColthofHeringa te Den
Helder 22 P-
Groep B, oneven paren. M. Goudsblom—Jb.
Zijp te Harenkarspel 19 p„ 2e pr.; Mevr. de
VeerMej. S. Brugman te Winkel 23 Pd
A. HeyblokZeilinga te Deh Helder 22 p.J
P. BosmanJ. Slijkerman te 't Zand 25 p-!
Bakker—Bont te Langendijk 14 p., le prijs;
S. PreijdeH. Buyzemaer te Breezand 23 p-
Groep B even paren: Mevr. B. v. d. Hoven
B. v. d. Hoven, Schagen, 15 p., le prijs;
L. VolkersS. Riewers, 't Zand, 24 p.; Mevr.
P. DekkerP. Dekker, Schagen, 24 p.; H. J.
C. Hoppe—J. Boontjes, Valkoog, 28 p.; J-
Bommer—P. de Wit Pz., 't Zand, 17 p., 2e
prijs; Mej. Maohielse—J. J. Machielse, Val
koog, 18 p.
Vier P.K. in vollen draf. Op den Zuid Limburgschen Paardenfokdag te Valk#>nh.,r«
prachtige exemplaren te bewonderen 9 "aren
(Het Zuiden)
TEXEL.
VIJFDE LAMMERENMARKT.
Aangevoegd 1790 lammeren, dus zeer g®-
ring, zeer veel werd in het land verkocht,
hetgeen een goed teeken is. MiddenpnJ»»
f 27—27.50; van f 23.— tot f 32.—.
(Officieele noteerinq).
BROEK OP LANGENDIJK. 14 Juni.
Aanvoer: 55 bos uien f 10.50. 6750 Kg.
maten: A. B en C f 40.— en CC f 31—
5300 Kg. rabarber f 6.
NOORDSCHARWOUDE, 14 Juni.
Aanvoer: 10.400 Kg. rabarber 1 4-80
Voorloopige noteering (hedenochtend #4
uur doorgebeld). Officieele prijzen
aangevoerde kwantums van vandaag. PUD
ceeren wij morgen.
BROEK OP LANGENDIJK. 16 Juni
60 bos uien f 10.70, 6500 Kg. rhabarberi
afw. t 4.80,283 st. bloemkool f 14, afw. 1 U»
