VLID0
r
JUTTERTJ
f
Jieojtt bif den
diddmdm Middenitand
*Vóóf T 5jaar' hooi
fiatinglogget zee
Gas- en Electriciteits-
rantsoeneering
Serie Opwekkingsdiensten
INLEÏEMNhan METALEN
Advertentiën
1DVERTEEIEN OSEI fERlBmi
Gewestelijk Arbeidsbureau
Alkmaar, Doelenstraat
Betrekkingen
Te huur
Te koop
Te koo
Diversen
1866 - Buisjesdag - 1941
ISxj^eMeApAeMtig,
Mest is heerlijk
Oproeping
(Dfficieela mededeelingen
BEKENDMAKING
OmAeidi- en
fflandek-itetteneel
VAN OUD NIEUW MAKEN
STOFFEN-COMBI NATIE
aangeboden
gevraagd
aangeboden
De toppen wit en statig schuin,
Met zeilen blank en zeilen bruin,
Zoo voer de vloot vandaag weer uit.
En wieg'lend wuivend riep ze ons toe,
We zijn van al dat wachten moe,
We gaan het zeegat uit!
(Buisjesdagliedje)
i
Jarig-zijn is altijd iets bijzonders. Een kind
van zeven mag er anders naar verlangen dan
een man van zeventig, voor beiden is het van
be teekenis.
Wie 75 jaar wordt, is van ouden datum,
moet veel kunnen verhalen van voorbije
tijden, moet, in goede gezondheid verkeerend,
dankbaar terneer zitten.
En, om nu gelijk maar op het onderwerp
af te gaan: de Nederlandsche haringlogger
had béter verdiend. Op den traditioneelen
Buisjesdag van 1866 dus juist 75 jaar ge
leden voer de eerste ter haring uit en
sedert dien hebben de loggers onze Noordzee
„veroverd".
De logger jubileert dus; viert feest in
den voor hem wel meest ongunstigen tijd;
hij ligt immers werkeloos voor den kant.
Kan een visch op het droge juichen?...
Welnu dan.
Maar de logger verdient zeker bjj deze
gelegenheid even in „het zonnetje" gezet
te worden. Dit schip, dat buizen, hoekers,
sloepen en bommen verdrong en zelf
zjj het gemechaniseerd tot stoom- en
motorlogger stand hield, is nog steeds
hèt visschersvaartuig der Noordzee.
Een stukje geschiedenis.
Onze vaderlandsche visscherij is oud, bar
oud; haar geschiedenis daardoor rijk en ge
varieerd. Men heeft immer gezocht en getast,
naar het beste net en het beste schip. Men
zoekt nu nog en dat zal wel zoo blijven, zoo
lang men nuttige schepen noodig heeft.
Het oudste, reeds in de veertiende eeuw
populaire visschersvaartuig was de Buis; de
Buis is van Noorsche afkomst en haar naam
staat in verband met het geheel overdekt en
dicht-zijn van het vaartuig.
De Hoeker, die van lateren datum is,
dankt zijn naam aan het vischwant, namelijk
het hoekwant, waarmede alleen rondvisch ge
vangen werd. Deze schepen waren ook van
een bun voorzien om de gevangen visch, in
het daar in- en uitstroomde zeewater levend
te houden. Vlaardingen heeft indertijd een
groote hoekersvloot bezeten. Dit waren ook
speciaal schepen evenals de chaloupe
(sloep) voor de aan diep water gelegen
Maashavens (Vlaardingen en Maassluis).
Daarna had men de bommen.
Deze waren uitgegroeid uit de veel kleinere
strandschuit, welke met een kiel was ge
bouwd. Toen echter deze scheepjes ook al
grooter werden en met haring geladen het
strand moesten aandoen, bleek de gekielde
bodem daarvoor niet geschikt. Daarom wer
den strandschuiten met platten bodem ver
vaardigd en heetten toen „bodem" of wel
„boomschuiten", welke naam al spoedig tot
dien van Bom werd vereenvoudigd.
Zoo men uit dit korte bestek kan' opmaken,
is er aldoor groei; een naarstig zoeken en
tasten, om het meest geschikte scheepstype
te vinden.
Kwijnend bestaan.
Omstreeks 1850 leed de haringvisscherij in
ons land een moeilijk, wegterend bestaan.
Verschillende knellende en beperkende be
palingen speelden daarin een belangrijke rol,
maar de voornaamste was wel, dat menige
Hollandsche reeder beter de gehééle
reederij niet met den tijd was meegegaan.
Even voor of na 1860 treden ingrijpende
veranderingen op.
Het net van katoen.
Voeren voor dien de schepen met netten
van hennepgaren uit, dan gaat men gebruik
maken van katoenen netten. Daardoor werd
een grootere vangstcapaciteit verkregen,
want het katoenen net bleek veel fijner te
zijn dan dat van grof hennepgaren. Als ge
volg daarvan kon men de vleet zwaarder
maken, d.w.z. het schip méér netten mee
geven en, dit geldt nog steeds: hoe langer de
vleet (alle netten tezamen), hoe grooter de
kans op ruime visscherij.
Met de intrede van
de Logger
wordt dan ongemerkt een nieuw tijdperk van
grooten bloei ingeluid. De logger kwam; dé
gebeurtenis op visscherijgebied der voorbije
eeuw!
Het was de Scheveningsche reeder A. E.
Maas ,die het eerste de stelling poneerde:
„Wij moeten hebben Fransche schepen, En-
gelsche netten en een Hollandsche beman
ning".
De heer Maas lééfde naar dien regel.
In het voorjaar van 1865 kocht hij een
visschersvaartuig, dat in Frankrijk gebouw
was. Hij kocht óók in Engeland netten en be
mande dit, in alle opzichten van de toen ge
bruikte buizen en hoekers afwijkend vaartuig
met een Hollandschen schipper en Holland
sche matrozen, om de haringvisscherij uit te
oefenen. Dit schip was: de Logger.
Deze logger was lichter en grooter en
bleek ook veel handelbaarder te zijn dan de
buizen en hoekers. Er kon met een geheel
katoenen vleet gevischt worden, hetgeen tot
een volledig succes leidde. Reeds het jaar
daarop liet de l.eer Maas te Vlaardingen op de
bekende, aldaar nu nyg gevestigde scheeps
werf ,,'s Lands Welvaren", van den heer
Figee, een tweeden bouwen.
In snel tempo werden nu de hoekers en
buizen door, sinds 1880 ook stalen, loggers
vervangen, zoodat in 1886 geen hoekers of
buizen meer in bedrijf zijn.
De logger-met-stoom.
Tot nu toe waren er alleen zeilloggers;
schepen, die dus geheel van weer en wind
afhankelijk waren. Hetgeen bij het schieten
(uitzetten) van de vleet dikwjjls zeer belem
merend was.
Men zocht naar ondervanging van dit euvel.
En het was de bekende nu wijlen Vlaarding-
sche reeder Arie Hoogendijk Jzn. auteur
van het nog steeds zeer lezenswaardige boek:
„De Grootvisscherij op de Noordzee die in
1898 de eerste logger-met-stoom, stoomlogger,
deed zee-kiezen.
Dit schij. had vele voordeelen boven den
zcillogger; kon visschen wanneer de anderen
dit reeds lang moesten staken, was sneller
uit- en thuisgevaren, kortom de stoomlogger
wordt vooral in de beginperiode een succes
voor Vlaardingen. Deed de zeillogger gemid
deld vier reizen per teelt (haringseizoen), de
stoomlogger zeven acht...
In de visscherijwereld wordt de naam
stoomlogger vrijwel nimmer gebruikt. In
Vlaardingen en langs de kust spreekt men
steeds over de fiets. Die naam voor den
stoomlogger is wel héél simpel „geboren".
Toen het eeerste stoomvisscherijschip in de
vaart kwam, viel dit samen met het toen
reeds populair worden van de motorfiets. Des
tijds werd alles wat machinaal gedreven wérd
eenvoudig met den bijnaam „stoom" aange
duid, dus sprak men van een „stoomfiets".
De matrozen nu, die op een stoomlogger
voeren, zeiden daarom met een soort bravour:
„W(j varen op een stoomfiets"En die
naam is er thans onder ons visschersvolk on
wrikbaar ingeheid.
En nu: ML, de motorlogger.
Opvallend is, dat de stoomlogger speciaal
Vlaardingsch is gebleven. Slechts enkele
treft men langs de kust aan. Nog vele jaren
na 1898 bleef de zeillogger in tal de meerdere
van den stoomlogger.
Toen echter in 1927, '28 en '29 de econo
mische positie van onze haringvisscherij en
-handel op mechaniseering van onze groote
zeilloggervloot aandrong, was de motor in
middels veel bedrijfszekerder geworden en
vond in genoemde jaren een massale ombouw
plaats. Dit ging zoo snel en algemeen, dat
thans geen enkele zeillogger meer in de vaart
is, ja men heel goed zoeken moet om er nog
eentje, verbouwd tot woonschuit bijvoorbeeld,
te vinden.
Aldus ontstond de motorlogger.
De oorzaak van deze snelle mechaniseering
moet gezocht worden in de ontwikkeling der
Engelsche en Duitsche visscherij, die alleen
op de internationale markt was „by te
houden", wanneer de kostprijs van onze
haring omlaag ging
Mechaniseering bracht (zie hetgeen we
over den stoomlogger opmerkten)méér
reizen, méér 'vangsten, korter uit- en thuis
varen en minder afhankelijkheid van de
weersomstandigheden
Zoo heeft de logger een rijke geschiedenis.
Driemaal werd hij, sedert 1866, ingrijpend ge
wijzigd, maar het loggertype bleef tot den
huidigên dag gehandhaafd.
Straks, wanneer de zee weer „vrij" is, zal
de logger opnieuw uitvaren, zich uit kunnen
leven op het ruime sop, zullen de visschers
van Holland weer aanvoeren „het goud" der
zee, aan welker oevers Nederland ligt: de
haring!
Begonnen we met een lied op de uitvaart
der schepen, laat ons eindigen met dat
andere, welluidende vers op de aankomst van
de nieuwe haring.
Triomf de vreugde stijg in top,
Hijsch Holland! vlag en wimpel op,
En doe de jubeltoon nu dav'ren langs uw
strand.
Daar komt de kiel met goud belaên,
Zij brengt ons de eerste haring aan,
't Is feest in Nederland, 't is feest in
Nederland.
Verhef (U wakk're zeevaardij,
U pronk van Hollands maatschappij,
U koningin van 't feest, U biên wij d'eerewijn,
Sprei handel, Hollands gulden disch,
Nu zal de vaderlandsche visch,
Weer d'eerste schotel zijn, weer d'eerste
schotel zijn.
Moge het spoedig zoover zijn!
Frederik de Groote. Kernspreuken van den
staatsman, soldaat, denker. Uitgave P. N. v.
Kampen en Zn. N.V., Amsterdam.
We willen niet zeggen, dat men door het
lezen van deze kernspreuken een volkomen
beeld van dezen grooten historischen figuur
krijgt. Een veldheer en wijsgeer was Frederik
de Groote. Kernachtig zijn de toespraken, die
hij houdt, de citaten uit brieven en gezegden
van dezen staatsman, soldaat en denker. En
wanneer men de toespraken leest, die hij tot
zijn generaals en officieren houdt, vlak voor
een veldslag, dan moet men erkennen, dat er
de laatste 200 jaar weinig veranderd is.
Inkomstenbelasting.
Van de firma v. Lonkhuyzen te Zeist ont
vingen wij haar nieuwste uitgave; het In-
voeringsbesluit op de Inkomstenbelasting
1941, het besluit op de Inkomstenbelasting
1941, met de volledige heffingstabellen en het
besluit op de commissarissenbelasting 1941,
met de uitvoeringsbeschikkingen.
Dit werkje wordt voor den prjjs van 30
cent in den handel gebracht. Voor ieder, die
bij deze belastingen geïnteresseerd is, is het
zeer zeker een handig werkje.
De glorie van het ambacht, door J. B. Th.
Spaan. N.V. Em. Querido's Uitg. Mij., Am
sterdam.
Het ambacht was in de verdrukking ge
raakt, maar komt er weer bovenop, zegt de
schrijver in zijn inleiding. De vervlakking on
zer cultuur, het feit, dat onze jonge menschen
en hun ouders in de eerste plaats dachten aan
geldverdienen en aan een bestaan als „heer",
heeft er ook toe geleid, dat men het ambacht
als iets minderwaardigs was gaan beschou
wen.
De schrijver „wandelt" nu met zijn lezers
langs de verschillende ambachten waaraan
ons volk rijk is en hij laat ons de schoonheid
zien van het ambacht om daardoor de liefde
ervoor op te wekken.
Het boek is uitstekend geïllustreerd.
Hooft hij U oor»
bezoek gebracht?
Vrienden en kennissen
willen dit verheugende
nieuws graag lezen in
de Heldersche Courant
Donderdag 17 Juli a.s.
hopen onze lieve Ouders,
A. J. ROOS JR.
en
J. M. ROOS—v. DAELE,
hun 12 yz -jarige echtveree- q!
niging te herdenken. 0
Hun dankbare kinderen,
BEPPIE en HENNIE.
Krugerstraat 46. gj
3Qg)Qg>@S><gg)<2£i(ggxge5<3gxg0Qe>
261
volgens den smaak van vliegen en
horzels. Oolj al om die reden zijn
vliegen schadelijk voor mensch en
voedsel
Vliegen brengen gevaar
lijke ziekten over. Wèg
dus met ze! Met zoo'n
prima Vil do vliegen
vanger in èlk vertrek,
bent U ln korten tijd al
die vieze vliegen kwijt.
't Is een Erdal-productdus goed I
in dc Herv. Kerk
te SCHAGEN
2de Samenkomst op Woens
dag 16 Juli, 'savonds 8.30
Spreker: Ds. ENKLAAR
Onderwerp
Jeremia's overpeinzing
„Waarom zijn ze zoo 7"
Organist: M. C. van Ballegooyen
Allen, die iets hebben te vor
deren van, verschuldigd zijn aan
of borgtochten onder zich heb
ben, geteekend door wijlen den
heer Gerrit Hendrik Schuppers,
laatst gewoond hebbende te Den
Helder, Kanaalweg 36, en over
leden aldaar 2 Juli 1941, worden
verzocht daarvan opgave te doen
ten kantore van Notaris Engel-
mann, Plantsoenstraat 5, vóór
of op 19 Juli 1941.
ANDIJVIE- EN
BLOEMKOOLPLANTEN
te koop, 25 10 et.
Kweekery Polderweg.
De Burgemeester van Den
Helder maakt bekend, dat op
14 dezer de oproepingen om te
verschijnen voor de inlevering
van metalen zijn verzonden voor
het gedeelte der gemeente, om
vattende de volgende straten:
Van Galenstraat, Gladiolen-
straat, Gortersteeg, Goudsbloem
straat, Goversstraat, Graven
straat, Van der Hamstraat,
Hartesteeg en Hartestraat.
Gelegenheid tot de inlevering
van metalen zal bestaan op
Donderdag, 17 Juli 1941, in het
gebouw „Musis Sacrum", Ko
ningstraat 79, van 8.30 u. tot
12 u. en van 14 u. 17 u.
De inleveringsplichtigen wor
den er met nadruk op gewezen,
dat het NIET ONTVANGEN
VAN EEN OPROEPING HEN
NIET ONTHEFT rnn de in de
verordening betreffende de in
levering van metalen opgelegde
verplichtingen.
Den Helder, 15 Juli 1941.
De Burgemeester voornoemd,
RITMEESTER.
Vanaf 1 Juli 1941 wordt door het Rijkskolenbureau niet meer
kolen ten behoeve van gasfabrikanten en electrische centrales
beschikbaar gesteld dan 75 van het kolenverbruik der over
eenkomstige maanden van het vorige jaar.
Aan de verbruikers wordt daarom het volgende bekend ge
maakt:
le. Met ingang van 1 Juli 1941 zal iedere verbruiker niet meer
gas mogen gebruiken dan 75 van het verbruik in het over
eenkomstige tijdvak van het vorige jaar, met een minimum
van 60 m3 gas voor de periode van 2 maanden.
2e. De electriciteitsverbruikers zullen in de komende maanden
voor verlichting en huishoudelijk gebruik (behalve koken
niet meer dan onderstaande hoeveelheden electriciteit mogen
gebruiken:
Meteropname vóór
16 Jan. 1941
Juli en Augustus 1940 13 kWh
Sept. en October 1940 27 kWh
Nov. en. December 1940 39 kWh
Jan. en Februari 1941 41 kWh
Maart en April 1941 31 kWh
Mei en Juni 1941 31 kWh
Meteropname na
16 Jan. 1941
18 kWh
35 kWh
39 kWh
35 kWh
23 kWh
23 kWh
3e.
4e.
Als gevolg van de mindere kolentoevoer kan geen over
schrijding van de voorgeschreven gas- en electriciteitsrant-
soenen worden toegestaan, daar de geheele burgerij, door
gedwongen stopzetting van de gas- en electriciteitsproductie
dan het slachtoffer zou worden van dit onverantwoordelijke
meerdere verbruik.
Verzoeken tot verhooging van de toegestane rantsoenee-
ringshoeveelheden kunnen niet worden ingewilligd, met uit
zondering van gevallen van zeer ernstige ziekte of geboorte
van kinderen, waarvoor een doktersattest is in te leveren
en voor industrieele doeleinden ten behoeve van de voedsel
voorziening.
Bij overschrijding van de toegestane rantsoenen zullen de
strengste maatregelen volgens de Rijkst oorschriften worden
toegepast, zooals toepassing van boete en afsnijding van het
gas- en/of het electriclteitsnet.
Iedereen wordt dringend verzocht mede te werken ter be
reiking van de voorgeschreven rantsoeneering, teneinde te
voorkomen, dat de gas- en de electriciteitsvoorziening nood
gedwongen tijdelijk onderbroken zou moeten worden, als
gevolg van de geringe kolenaanvoer.
Den Helder, 14 JuÜ 1941.
De Directeur der
Water- en Lichtbedrijven,
J. N. E. TEUNE.
5e.
6e.
Zijt ge werkloos of wenscht ge
verbetering van Uwe tegenwoordige
positie, laat U dan inschrijven bij het
of bij een der Bijkantoren
DEN HELDER, HOORN,
ENKHUIZEN, SCHAGEN,
WIERINGERWERF en TEXEL
De juiste kracht op de juiste plaats,
dat is Uw belang,
dat is een algemeen belang.
Het is' een SOCIAAL belang.
BEHALVE DE VIJFTIG GRATIS PA-
TRONEN OP VIER RADERBLADEN
GEEFT HET REGELMATIG PRAC-
TISCHE AANWIJZING VOOR:
In dezen tijd kunt U Het Nieuwe Mo
deblad niet missen. 20 cent per nummer
F. 1.20 per kwartaal (per post F. 1.50)
Verkrijgbaar bij den bezorger of de
administratie van dit blad.
Lw..
Gevraagd:
BOONENPLUKKERS.
Adres: Laan 66 of tuinderij
Smit.
BOLLENPELLERS
gevraagd bij H. DE LANGE,
Meerweg 55, Breezand.
Kan geplaatst worden Kamer-
Werkmeisje, boven 20 jaar,
tevens een Werkster.
Hótel „Bellevue".
Gevraagd een DIENSTMEISJE,
voor dag en nacht.
Jac. Geerligs, Grasweg 16,
Anna Paulowna.
Echtpaar z. k. zoekt gem.
Zit- en Slaapkamer, met gebruik
van keuken of vrije keuken te
Den Helder, Huisduinen of Ju-
lianadorp.
Brieven onder No. 751, aan het
Bureau van dit blad.
Dame, h. b. b. h. h; vr. gem.
Zit-Slaapk., zoo mogelijk gebr.
van keuken.
Brieven onder No. 749, aan het
Bureau van dit blad.
Te koop:
NIEUW FIETS-ZIJSPAN.
Adres: Kroonstraat 11.
Te koop een z. g. a. n. 1
BATAVUS MOTOR, J.L.O.
en tourfiets.
Adres: Zandvaart 46, Breezand.
Te koop: 2 Weckketels, compl.;
108 Weckglazen, compl.; 3 witte
Jassen, z. g. a. n„ maat 48. Ta
bevr. Wilhelminastr. 33, na 5 u.
Te koop een nieuw
PAARDENHOOFDSTEL.
Adres: Spoorgracht 15.
gevraag
Te koop gevr. goed onderh.
2-pers. Opklapbed, met ombouw.
Brieven onder No. 752, aan het
Bureau van dit blad.
Gevraagd een nette gedragen
Zomermantel, maat 44 of 46
(met xpunten). Brief met prijs
opgave. Adres: Bur. van dit blad.
HUWELIJK.
Net persoon, 39 j„ met zoontje
van 7 jaar, vaste Rijksbetrek
king, wenscht kennismaking.
Brieven liefst met foto, onder
No. 750, Bureau van dit blad.
Nette jongeman zoekt
KOSTHUIS,
geen beroeps.
Adres: Havikstraat 10.
Naaister vraagt NAAIWERK»
nieuw en verstel.
Brieven onder No. 737, aan het
Bureau van dit blad.
