dagblad voor
hollands
De Groot wint den
Elfstedentocht
Verduister -n
VAN DER BIJ DERDE
HELDERSCHE COURANT VAM 1873
SCHAGER COURANT VAN 1855
Nieuwe landing op Borneos
Oostkust
86ste JAARGANG No. 11706
VRIJDAG 23 JANUARI 1942
Favorieten door pech uitgeschakeld
De zevende Elfstedentocht is in den recordtijd
van 8 uur en 44 min. gewonnen door den Fries Sietse
de Groot uit Weidum. Als tweede arriveerde P. de Jong
uit Huizum, terwijl van,der Bij, die de lange reis van
Julianadorp naar Leeuwarden per tandem maakte,
als derde de finish passeerde.
De favorieten Geveke, de Vries, Bosman en Jon-
gert werden reeds na eenige uren uitgeschakeld, door
dat zij verkeerd reden en een uur achterstand kregen.
Duitschland strijdt voor Europa
Vijandelijke aanvallen op de Krim mislukt
Britsche regeering
zal motie van
vertrouwen
indienen
Zwichten de
Zuid Amerikaansche
Staten?
Dc Nederlandsche
Knlfuurkamer opgericht
njl 18.09 uur 8™r
v.m. 9.34 uur n.m.
Installatie landstand
in Noordholland
Van Lacr afgetreden
Kanaal
Schagen-Kolhorn
gevaarlijk!
Havens van Sabang
en Medan op
Sumatra aangevallen
Redactie en administratie
SCHAGEN Telef. 444 (2 ljjnen)
Redactie en administratie
DEN HELDER Telef. 2345 (2 lijnen)
Uitgave:
NV. Uitg. Mij. Hollands Noorderkwartier
Ben fonkelend® sterrenhemel
roette in alle vroegte de
vijfduizend deelnemers
aan den Elfstedentocht. De koude
atmosfeer deerde deze massa blijk
baar niet, want welgemoed werd de
lange wandeling naar de startplaats
den Schenkenschans te Leeuwar
den, aanvaard, als inzet van een
ijsfestijn dat zijn weerga niet vindt
in de historie van ons nationale
sportleven.
De belangstelling voor dezen
tocht heeft immers de stoutste ver
wachtingen verre overtroffen. Een
record aantal deelnemers van 5200
had de gladde ijzers ondergebonden
om dezen tocht mede te maken.
Om 6.10 had de eerste rijder, v. d.
Meer, de schaatsen onder.
Als eerste arriveerde aan den
Sontrolepost te Sneek Miedema uit
Huizum om 6.58 uur, op enkele se
conden gevolgd door Albers uit
Weesp en van der Meer uit Parra-
ga, een minuut later, om 6.59 uur,
arriveerden de rijders A. de Vries
en Muller uit Zwolle. Daarna volg
den hen op de hielen de rijders J.
Broersma, L. Geveke en Bosman uit
Breukelen.
Als eerste dame arriveerde in
IJlst om 8.06 uur Aukje Feenstra
uit Heerenveen; 2. Posthumus uit
Marum, 10 seconden na de eerste.
De kopgroep verdaald.
Waren er tusschen Sneek, IJlst
•n Sloten vele uitvallers als ge
volg van valpartijen in de duister
nis, interssant was het, toen wij in
Sloten ontdekten, dat de kopgroep
een groote verandering had onder
gaan.
Toen later de controle te Stave
ren meldde, dat als eerst doorkwam
om 8.52 uur de rijder Douwe uit
Lemmer, na vier minuten gevolgd
door de rijders Swierstra, De Groot,
De Jong en van der Bij. stond het
yast, dat er iets gebeurd moest zijn.
Alleen de naam van Van der Bij
immers was reeds eerder vermeld
als een der leiders.
Spoedig dan ook kwam het be
richt, dat kopgroep, bestaande uit
de beste rijders, onder wie Bosman
uit Breukelen, Jongert uit Maarssen
en Geveke, de route waren kwijtge
raakt en een aanmerkelijk stuk
.verkeerd waren gereden. Het ge
volg was dan ook, dat zij daardoor
een grooten achterstand opliepen.
Om 8.46 uur arriveerde deze groep
in Sloten.
Algra uit Franeker moest in
Bolsward den strijd opgeven, door
dat hij een tamelijk ernstigen val
had gemaakt.
Bosman, Jongert, Geveke en de
Vries reden terug en arriveerden
wederom in Sneek, doch nu met
grooten achterstand. Hier gaf Bos
man den strijd op. Een bevroren
teen dwong hem tot dit besluit, dat
niet alleen hem, doch ongetwijfeld
duizenden belangstellenden zal te
leurstellen. Geveke, Jongert en de
Vries gaven den" moed niet op en
zetten den tocht voort. Stavoren
meldde, dat deze drie rijders om
9.04 uur passeerden,
In Hindelöopen was het wederom
een onbekende rijder, Leyenaar uit
Lemmer, die de leiding had met
een minuut voorsprong p de groep
van vier, die in Hindeloopen op
Douwe volgde. Die groep joeg op
het traject naar Bolsward fel achter
den leider aan, die zich tot het ui
terste inspande, en bij de controle
nog steeds een kleinen voorsprong
van nauwelijks een minuut had.
De sterksten nemen de lei
ding.
Doch wat zich bij Bolsward reeds
liet aanzien, werd op het traject
BolswardHardingen bewaarheid.
Leyenaar, die met een prachtigen
voorsprong voorop lag, had zich
over den kop geredep. Deze eenza
me zwoeger was niet opgewassen
tegen het hooge tempo van de groep
van vier, die achter hem aanjoeg.
Een korte rustpauze te Bolsward
zou voor hem noodzakelijk zijn ge
weest. Reeds vóór Harlingen werd
hij door S. de Groot, Swierstra, De
Jong en v. d. Bij gepasseerd en bij
den controlepost te Harlingen had
hij reeds een aanzienlijken achter
stand.
Geveke geeft het op.
De bekende rijder en favoriet van
de Friezen, Lou Geveke, uit Leeu
warden, staakte te Harlingen den
strijd. Hij zag in, dat bij den groo
ten achterstand niet meer kon in-
loppen. Zijn broer, Herman Geveke,
die even later arriveerde, zette den
tocht voort.
Het tempo, waarmede gereden
werd, bleek, ondanks den tegen
wind hoog. Om 11.40 uur arriveer-
SUCCESVOLLE AANVAL OP BRITSCHE HAVENPLAATSEN.
H0OFKWARTIER VAN DEN FÜHRER, 22 Jan. (D.N.B.)
Het opperbevel der weermacht deelt mede:
Op de Krim zijn versdheidene vijandelijke aanvallen op het
omsingelingsfront van Sebastopol mislukt. i
Aan het Donetsfront en in den centralen en den noordelij
ken sector van het Oostelijke front duren de afweergevechten
bij zwaren vorst voort Talrijke vijandelijke aanvallen werden
afgeslagen. Eigen tegenaanvallen hadden succes.
Voor Leningrad zijn herhaalde uitbraakpogingen van de
bolsjewieken mislukt
In de straat van Kertsj hebben gevechtsvliegtuigen een groo
ten Sowjetkoopvaarder met bommen beschadigd. Bij gewapen
de verkenningsvluchten boven de wateren van Groot-Brittan-
nië zijn voor de Noordwestelijke kust een koopvaarder van 6.000
hrt en een steenkoollichter van 600 brt. tot zinken gebracht.
Voor de Zuidwestkust van Engeland is een groote koopvaarder
door bommen beschadigd. Op een voor de Shetlands liggend
eiland hebben gevechtsvliegtuigen verscheidene voltreffers ge
plaatst op voor den oorlog belangrijke installaties.
In Noord-Afrika hebben Duitsah-Italiaansche pantsertroe
pen in een verrassenden aanval de voor onze stellingen in Cy-
renaica opgemarcheerde Britsche strijdkrachten aangevallen
en teruggeworpen. De vijand trok zich ijlings terug in de rich
ting van Agedabia. Sterke formaties van het Duitsohe en het
Italiaanscfhe luohtwapen grepen in in de gevechten op den grond
en bombardereden concentraties troepen en tanks van den
vijand. 1
Aan de Egyptische kust zijn opslagplaatsen der Britten in
brand geworpen.
De vijand heeft in den afgeloopen nacht bommen geworpen
op woonwijken in het Noordwest Duitsahe kustgebied. De bur
gerbevolking leed eenige verliezen. Militaire schade is niet ont
staan.. Vijf van de aanvallende Britsahe bommenwerpers zijn
neergeschoten.
In den tijd van 11 tot 20 Januari heeft het Britsche lucht-
wapen 96 vliegtuigen verloren, waarvan 16 boven de Middel-
landsche Zee en in Noord-Afrika. In denzelfden tijd gingen in
den strijd tegen Groot-Brittanje 16 eigen vliegtuigen verloren.
VAN DER BIJ.
(Foto-archief)
den in Franeker de eerste wed
strijdrijders. Het waren wederom
De Groot, Swierstra, De Jong en
van der Bij. Thans zijn zij op weg
naar Dokkum, een' afstand van
ruim veertig kilometer. Om 13.47 u.
arriveerde de kopgroep, bestaande
uit de rijders Swierstra, de Groot,
van der Bij en de Jong te Dokkum.
Het zwaarste traject hadden zij nu
achter den rug, het 44 k.m. lange
traject naar het Noordelijkste punt
van de route, worstelend tegen den
kouden wind, door het uitgestrek
te wintersche landschap.
Nu was het nog maar een wip
naar Leeuwarden. De zware inzin
king, waarmede de meeste rijders
op dit traject te kampen hebben,
waren zij allen kennelijk te boven.
Vol goeden moed, hoewel met be-
zweete koppen, ging het met for-
sche slagen, terwijl de ijspegels aan
hun bontmutsen kleefden, da stra
lende zon tegemoet in de richting
Leeuwarden. De laatste controle
post was dus in zicht.
De aankomst te Leeuw ar.
den.
Kwart ~voor drie steeg de span
ning aan de finish en de Groene
Weide ten top. De aankomst der
rijders kon elk oogenbtik worden
verwacht. Daar kwamen zij aan,
bet gejuich steeg uit de duizend
koppige menigte. Het werd een
formidabele eindsprint op den
laatsten kilometer. Het werd een
strijd van man tegen man, welke
gewonnen werd door den Fries S.
de Groot uit Weidum met een tien
tal meters voorsprong op D. de
Jong uit Huizum en Van der Bey
uit Julianadorp.
Wederom heeft een Fries de
eerepalm bemachtigd, welke hem
volkomen ^erdiend toekomt Hij
heeft immers een recordtijd ge
maakt door den toch te volbrengen
in 8 uur en 44 minuten.
15.50 uur passeerden reeds de
eerste tochtrijriers de finish, tw. de
heeren R. J. Faber en R. de Valk
uit Minnertsga, die ook allerminst
den indruk gaven vermoeid te zijn
even later gevolgd door F. Fransen
uit Heerenveen. die in Harlingen
nog d« eerst gearriveerde tochtrij-
der was. Wij behoefden niet lang
{neer te wachten op de eerste da
mes. want om 16 uur 2 min. kwam
mej. A. Schaap te Wirum aange
reden in gezelschap van haar bei
de broers. Was de Groot met een
groote krans omhangen. mei
Schaap mocht fraaie bloemen in
ontvangst nemen. Geregeld kwa
men vervolgens de wedstrijd- ei.
tóchtrijders binnen. Omstreeks 17
uur arriveerde mej. Sjoerdje Fafct
pit Warga tezamen met mej. Wol),
kje Kooi stra en Wobkjès vader,
door welke prestatie Sjoerdje en
Wobkje de 2e en 3e plaats van de
dames deelen.
Onderhoud met den winnaar.
Kort na de aankomst van den
winnaar van den Elfstedentocht
hadden wij een onderhoud met
hem. Be 24-jarige jongeman voelde
zich na dezen zwaren tocht niet
noemenswaard vermoeid. Hij had
den tocht in den thans officieel be
kend gemaakten tijd yan acht uur
en vierenveertig minuten op nor
male Friesche schaatsen en met
gymnastiekschoenen volbracht. Al
leen zijn voeten waren een beetje
doorgereden.
De tocht is mij aldus deelde
de Groot mede buitengewoon
goed bevallen. Wij hebben ideaal
weer gehad, hetgeen onze prestatie
ten goede is gekomen en in het bij-
konder onze snelheid. Het grootste
Na verklarinq van Churchill.
STOCKHOLM. 22 Jan. (A.N.P.)
Naar de ix>litieke correspondent
van Reuter verneemt, is thans be
sloten, dat na de verklaring van
deh minister-president over zijn
bezoek aan de Vereenigde Staten
en over den algemeenen oorlogs
toestand, welke verklaring de drie
daagsche debatten in het Lager
huis zal inleiden, een motie van
vertrouwen zal worden ingediend.
In regeeringskringen heeft men
het gevoel, dat de op de agenda
staande kwesties van zoodanig be.
'ang zijn, dat éen motie van ver
trouwen noodzakelijk is.
MADRli), 22 Jan. (D.N.B.) -
Naar uit Rio de 'Janeiro gemeld
wordt zouden de Amerikaansche
'•epublieken op de conferentie van
Rio besloten hebben dat zij. „met
inachtneming van haar souvereine
rechten en in overeenstemming
met de machtsbevoegdheden van
haar grondwettelijke instellingen",
de diplomatieke betrekkingen met
Japan, Duitschland en Italië niet
kunnen voortzetten, daar Japan
een natie van het Amerikaansche
continent (de Vereenigde Staten)
heeft aangevallen en de andere
landen van het driemogendheden-
pact aan die natie «den oorlog ver
klaard" hebben.
Een later bericht zegt, dat nog
geen bevestiging uit Rio de Ja
neiro is ontvangen. Het schijnt,
dat over een desbetreffend voor
stel nog niet is gestemd.
- Besluit van den secretaris-gene
raal van het departement van
volksvoorlichting en kunsten betref
fende de instelling van het pers
gilde en het theatergilde.
Op grond van artikel 35, le en 3e
lid, van de verordening no. 211/1941
betreffende de Nederlandsche Kul
tuurkamer e*n in overeenstemming
met de artikelen 2 en 3 der veror
dening no. 3/1940 van den rijkscom
missaris voor het bezette Neder
landsche gebied wordt bepaald:
Artikel 1':
Het persgilde en het theatergilde
worden op het tijdstip van afkon
diging van dit besluit ingesteld.
Artikel 2:
Door de instelling van bovenge
noemde gilden is de Nederlandsche
Kultuurkamer opgericht.
Artikel 3:
Dit besluit wordt afgekondigd in
de Nederlandsche Staatscourant.
's Gravenlhage, 22 Jan. 1942.
De Secretaris-Generaal van
het Departement van Volks
voorlichting en Kunsten:
(w.g.) T. GOEDEWAGEN.
j*ei.man (met kap en kaart), die
den Elfstedentocht ontijdig moest
staken, krijgt ln de „Harmonie" te
Leeuwarden het eerste contröle-
stempel op zijn kaart
(Pax-Holland-De Haan-m)
gedeelte van den tocht hebben wij
met acht man in groepsverband ge-*
reden. Later kromp deze groep in
tot vier man, terwijl na Dokkum
Swierstra kwam te vallen tengevol
ge van een inzinking, waardoor hij
ons moest verlaten. Ongeveer drie
honderd meter voor de finish zette
ik alles op alles en behaalde daar
mede de overwinning.
Deze tocht is de tweetje Elfsteden
tocht, welke ik meemaakte, verle
den jaar werd ik nummer acht
Maan Maan
op vanavond om onder
E K. tof morgenochtend L.K.
1 Febr a ni 15Feb
De voorbereidingen voor de nachte
lijke verkenningsvluchten geschie
den uiterst zorgvuldig. Met behnlp
van landkaart en passer worden af
standen en vliegtijden nauwkeurig
bepaald.
(Orbis-Holland. P.K. Grosse)
HEDEN EN MORGEN
WINTERHULP-COLLECTE.
TAST IN UW BEURS VOOR
HEN, DIE HULP BEHOEVEN.
GEEN VERGUNNINGEN MEER
OM 0 UUR TE WERKEN.
De Secr.-Gen. van het Dep. van
Soc. Zaken heeft aan dê besturen
van de gesubsidieerde vereenigin-
gen met werkloozenkas een rond
schrijven gezonden, waarin hij me
dedeelt, dat overleg met de bestu
ren van de gesubsidieerde vereeni-
gingen met werkloozenkas een
rondschrijven gezonden, waarin hij
mededeelt, dat verleg met de ar
beidsinspectie er toe beeft geleid,
dat in het vervolg geen vergunnin
gen om 0 uur te werken meer zul
len worden gegeven, tenzij in uit
zonderingsgevallen.
Voor zoover er thans nog arbei
ders zijn, die feitelijk niet werken,
in verband met een aan hun werk
gever verleende vergunning om 0
uren te werken, is goedgevonden
dat aan deze arbeiders uitkeering
ujt de werkloozenkas wordt ver
strekt, zoodat het ter zake bestaan
de verbod van 20 dezer af, als ver
vallen kan worden' beschouwd.
•De betrokken arbeiders kunnen,
als zoogenaamde „geheel werkloo-
zen" worden beschouwd. Ook aan
de leden van die kassen, in welker
reglementen geen regeling voor het
verstrekken van uitkeering ingeval
van inkrimping van den normalen
wekeüjkschen werktijd voorkomt,
kan uitkeering worden verleend.
12 Febrnari te Alkmaar.
De Landstandpersdienst verneemt
van bevoegde zijde, dat de instal
latie van den Nederlandschen Land
stand in Noordholland op Donder
dag 12 Februari te 11 uur, in „De
Harmonie" te Alkmaar zal geschie
den.
Dien dag zal op officieele wijze
de band worden gelegd tusschen
het staatsapparaat en den Neder
landschen Landstand in de provin
cie Noordholland. Onder meer zal
de gouwboerenleider, J. Saai, het
woord voeren.
(Zie verder pag. 2.)
Als adviseur van den Ne
derlandschen Schaatsenrij»
dersbond.
Naar wij van het bestuur van den
Ned. Schaatsenrijdersbond verne
men, is aan den heer G. W. A. van
Lder op diens verzoek op de meest
eervolle wijze ontglag verleend als
adviseur van den Ned. Schaatsen
rijders Bond onder dankzegging
voor de vele in die functie bewezen
diensten.
IJS VAN ZEER SLECHTE
KWALITEIT.
De aandacht wordt er op ge
vestigd, dat het zeer gevaarlijk
is op het nieuwe kanaal Scha
gen-Kolhorn te gaan schaatsen
rijden. Er bevinden zich nog
wakken, terwijl het oogen-
schljnlijk sterke ijs soms van
zeer slechte kwaliteit en hoogst
onbetrouwbaar is. Bij de op
sporingswerkzaamheden naar
den Zondag jL verdronken per
soon kon men nL bij het wak,
waar de betrokkene zoo nood
lottig om het leven is gekomen,
met een bijl gemakkelijk door
ijs ter dikte van 20 cm. heen
slaan. Men wordt daarom nog
eens gewaarschuwd en aange
raden het kanaal te mijden.
Tien Ned. Ind. vliegtuigen
neergeschoten. Opmarsch
op Malakka voortgezet. Ver
bitterde gevechten op da
Phillppijnen.
TOKIO, 22 Jan. (DNB). Naar
de Nitsji-Nitsji uit Saigon' meldt,
is te Batavia toegegeven, dat nieu
we Japansche strijdkrachten met
succes aan land zijn gezet aan de
Noordoostkust van Nederlandsch
Borneo. Deze landing zou in de
streek van Tarakan geschied zijn.
Het Japansche hoofdkwartier
deelt mede:
Japansche marinevliegtuigen heb
ben sedert 15 Jan. bij aanvallen op
strategisch belangrijke steunpunten
in Ned. Indië,' 10 Ned.-Indische
vliegtuigen, ,w.o. 6 vliegbooten,
neergeschoten of op den grond ver
nield. Zware schade werd toege
bracht aan de vijandelijke vlieg
velden. Tot de aangevallen punten
behooren Balikpapan qp Borneo,
Makassar, Paloppo, -Kolonedale en
Kendari op Celebes, Ternate en La-
boeha op de Halmaheira-groep en
Ambon. Op 16 Januari hebben ma
rinevliegtuigen de haven^ van Sa-
bang en Medan op Sumatra aange
vallen. Zij vernielden daar haven
werken en deden te Sabang een
schip van 2000 ton in de lucht
vliegen.
De strijd op Malakka.
Nadat de Japansche strijdkrach
ten, zoo meldt Domei, de vijandelij
ke troepen bij het plaatsje Labis
aan den voornaamsten spoorweg
naar Singapore, gelegen op 50 km.
ten Zuidoosten van Gemas hadden
verslagen, zijn zij Woensdag tot
een punt op acht kilometer ten
zuiden van Labis opgerukt.
Tijdens de tot dusver uitgevoer
de operaties aan het Malgi^che
front, zijn op verschillende stations,
vooral langs den naar Singapore
loopenden spoorweg in totaal 35 lo
comotieven en 1180 spoorwagons
buitgemaakt.
Verbitterde gevechten op de
Philippijnen.
Over de gevechten op het schier
eiland Bataan waren verscheidene
dagen geen of slechts korte berioh-
ten ontvangen. Uit nieuwe berich
ten blijkt thans, dat de Amerikaan
sche artillerie, die bij de verdedi
ging de belangrijkste rol speelde
terugtrekt oa nieuwe stellingen,
welke meer naar het Zuiden zijn
gelegen. Aan beide zijden wordt
met de grootste ^^rbittering ge
vochten. De Amerikanen trekken
overhaast en in wanorde terug naar
de baai van Manilla.
In de streek van de oorlogshaven
Olongapo, in het Zuidoostelijke deel
van de Soebic-baai, hebben de Ja
panners nieuwe geslaagde landing
gen verricht.