HOLLANDS
Verduister i
DAGBLAD VOOR
Strijd werd Ned.dndië
opgedrongen
TRANSPORT-DRAMA UIT DE
MEIDAGEN 1940
Port Moresby
opnieuw aangevallen
HELDERSCHE COURANT VAN 1873
SCHAGER COURANT VAN 1855
BEKENDMAKING
Stabilisatie van
renteniveau
WAARIN OPGENOMEN
86ste JAARGANG No. 11754
VRIJDAG 20 MAART 1942
Geïnterneerden doodgeschoten
Nogmaals het
interview met Tjarda
Duitschland strijdt voor Europa
Sovjet-aanvallen
verliezen aan kracht
Ned -Indisch
hulpschip verloren
De oorlog in het
Midden-Oosten
Ook Zuid-Afrika onder
controle der V.S.
Amerika koopt
Engeland leeg
9-25 19 52 uur 23,47
vm 7.42 uur n.m.
Uitg.ï N.V. L i tg. Mij. Hollands Noorderkwartier
Hoofdredacteur: A. R. Jonker, Schapen.
Redactie- en Admlnlstratiebureauxi
SCHAGEN, Laan 201. Tel. 444 (2 lijnen)
DEN HELDER, Koningstr. 78, Tel. 2345 (2 iijnen)
ALKMAAR, Langestraat 97, Tel 3332.
Procnrenr-generaal vraagt
vrijspraak van verdachte.
In den avond van 12 Mei 1940
werd een duizendtal geïnter
neerde nationaal-socialisten van
JPilmstad" bij den Haag per
trein naar Amsterdam overge
bracht. Onderweg, even voorbij
Haarlem, speelde zich een dra
ma in een treingedeelte af, dat
aan vier geïnterneerden het le
ven kostte.
Een geïnterneerde had aan den
bewaker gevraagd, zich naar een
anderen coupé te mogen begeven,
waar zijn vrouw en kinderen zich
bevonden. De bewaker hield zich
aan de strenge orders, dat niemand
mocht opstaan enz., waardoor de
geïnterneerde zenuwachtig werd en
naar den bewaker toeliep, met wien
hij in de duisternis in een handge
meen raakte. De bewaker heeft
daarop eenige schoten uit zijn ka
rabijn gelost, een collega deed ins
gelijks en het resultaat was, dat
vier menschen het leven lieten, nl.
Chr. W. von Lützow, Arie A. Hoek,
petrus J. Wolters en Jan N. Roest
De thans 47-jarige inspecteur van
politie A. M. van Gellicum, inder
tijd dienst doende als reserve-ka
pitein, had zich deswege heden
voor het Vredesgerechthof te ver
antwoorden, omdat hij te strenge
orders voor het transport zou
hebben uitgevaardigd.
Tenlastelegging.
Volgens de dagvaarding had hij
medegedeeld, dat de geïnterneer
den gedurende de treinreis niet
mochten rooken, spreken of van
hun plaatsen opstaan en dat bij
overtreding zou worden geschoten,
zulks terwijl hij wist, dat het trans
port in oorlogstijd en deels in don
ker plaats had, vele uren duurde
en de met de bezetting belaste mi
litairen voor deze taak uit hoofde
van hun opleiding, geoefendheid en
bewapening minder geschikt waren
Zijn schuld bestond hierin, dat hij
zich gedurende die treinreis om
trent den toestand in dat gedeelte
van den trein niet, althans niet
voldoende, op de hoogte heeft ge
steld en niet gezorgd heeft, dat in
dien wagen voldoende toezicht werd
gehouden.
'In deze zaak werden een twaalftal
getuigen gehoord.
REQUISITOIR.
Mr. P. R. Blok, bracht in herinne
ring bij 't requisitoir, dat de order
op 12 Mei 1940, om het transport
geïnterneerden over te brengen,
werd gegeven aan den kapitein
Gellicum. Deze had er rekening
mee moeten houden, dat de bewa
kers geen volledig geoefende mili
tairen waren. Ook waren zij niet
met den revolver, doch met een
geweer of karabijn gewapend.
Daarmee had rekening behooren te
zijn gehouden. Het transport be
gon tegen zeven uur 's avonds van
filmstad en het duurde in ieder ge
val tot over elf uur. Verdachte had
ook daarop moeten rekenen, al
thans hij had moeten begrijpen dat
het geheele transport een aantal
uren zou vorderen.
De houding van de geïnterneer
den, evenals die van de bewakende
soldaten, is over het algemeen zeer
behoorlijk geweest, doch naarmate
het donker.der werd is een van de
geïnterneerden onrustig geworden.
Deze, von Luetzow, was reeds op
filmstad wat zenuwachtig.
De orders waren op zichzelf met
onredelijk.
Bij de uitvoering zijn echter fou
ten begaan en verdachte had voor
zieningen behooren te treffen, toen
hij de reis meemaakte en ervoer,
dat deze erg lang duurde.
De vraag is nu: hebben de bewa
kers geschoten, omdat zij de or
ders zoo streng opvatten of omdat
zij zich bedreigd gevoelden. Spr.
heeft den indruk, dat dit laatste het
geval was, en dat zij uit noodweer
hebben geschoten. Indien deze in
druk juist is, welk verband is er
dan tusschen de order en het schie
ten?
Spr. kan uit het verhoor geen
andere conclusie trekken en hij
vraagt daarom vrijspraak. Straf
rechterlijke verantwoordelijkheid
kan dezen verdachte z.i. niet wor
den opgelegd.
Pleidooi.
Mr. W. F. H. Zegers ving zijn
pleidooi aan met woorden van deer
nis over het gebeurde. Pleiter is
overtuigd, dat zijn cliënt niets lie
ver zou hebben gezien, dan dat het
transport zonder eenig incident wa
re verloopen.
Dank zij vooral de objectiviteit
waarmede de president, dr. Carp,
de verhooren heeft geleid, aldus
pleiter, is komen vast te staan, dat
er geen causaal verband is tusschen
den dood der vier geïnterneerden
en de gegeven orders. Deze orders
waren onafhankelijk van de vraag
tot welke richting de geinterneer-
den behoorden.
Pleiter zou het vooral voor dezen
verdachte, die immers inspecteur
van politie is, op hoogen prijs stel
len, indierf werd vastgesteld, dat
verdachte heeft gedaan wat van
hem mocht worden verwacht, waar
door het odium van deze terecht
zitting niet op hem komt te rusten,
terwijl het voor de nabestaanden
van de slachtoffers althans eenige
troost kan zijn, dat de slachtoffers
niet door misdadige hand, doch
door een noodlottige samenloop van
omstandigheden zijn gevallen.
Verdachte voegt hieraan nog toe,
dat hij zich niet anders bewust is
dan dat hij orders heeft gegeven,
die in overeenstemming waren met
zijn pliaht, en verantwoordelijkheid,
al erkent hij, dat in die dagen ook
door hem fouten zijn gemaakt.
Het Vrede^erechtshof zal Donder
dag 2 April uitspraak doen.
Jantje speelt wel braaf en zoet,
maar verscheurde bonnen
worden niet vergoed.
(Polygoon-Seym)
AANZIENLIJKE AMERIKAAN.
SCHE TROEPENCONTINGENTEN
IN AUSTRALIË ONTSCHEEPT.
LISSABON, 19 Maart (Domei).
Uit Canberra wordt gemeld, dat
Port Moresby opnieuw door zware
Japansche bommenwerpers is aan
gevallen. De aanval heeft een half
uur geduurd en was gericht ou de
havenwerken. Er zouden 40 bom
men gevallen zijn. Voorts hebben
Japansche vliegtuigen gevlogen
over eilanden nabij Kaap York.
Men gelooft, dat zij schepen hebben
aangevallen, maar er wordt geen
melding gemaakt van schade.
Naar de Britsche berichtendienst
meldt, is Port Darwin opnieuw
door Japansche bommenwerpers
aangevallen.
In een officieele verklaring heeft
de Australische premier, Curtin,
gemeld, dat aanzienlijke Ameri-
kaansche troepencontingenten in
Australië zijn ontscheept. Na pre
sident Roosevelt voor deze hulp te
hebben bedankt, voegde hij er aan
toe, dat Engeland ongelukkiger
wijze in een strijd op leven en
dood met Duitschland en Italië
was gewikkeld en bijgevolg niet in
staat om op doelmatige wijze bij
te dragen tot de operaties in het
gebied van den Stillen Oceaan.
Generaal Mae Arthur is
geen toovenaar!
Naar de correspondent van de
Nva Dagligt Allehanda meldt,
schrijft de New York Herald Tri
bune, dat het Amerikaansche volk
van generaal Mac Arthur geen
wonderen moet verwachten.
Alle New-Yorksche bladen, aldus
de correspondent, leveren commen
taar op de aankomst van Mac Ar
thur in Australië. De New York
Times verklaart, dat Mac Arthur
geen tooveanar is, die konijnties
uit een hoogen hoed kan halen. De
New York Daily News wijst er op,
dat er een schreeuwende behoefte
aan wapens in de Vereenigde Sta
ten bestaat.
Bi] de Nederlandsche vrijwilligers der Waffen SS. Het schieten moet
geleerd worden. (SS-Fritz-Stapf-Pax Holland m)
OOST-JAVA GEHEEL ONDER
JAPANSCHE CONTR6LE.
STRIJD OP SUMATRA
GEëINDIGD.
TOKIO, 19 Maart (D.N.B.) Uit
een interview met den vroegeren
gouvernuer-generaal van Nederl.
Indië, jonkheer mr. dr. A. W. L.
Tjarda van Starkenborg Stachou-
wer met een Japansche journalist,
blijkt van deze conclusie is door
politieke kringen alhier met zeer
groote belangstelling kennis geno
men dat Nederlandsch-Indië
door de Engelschen en Amerikanen
tegen den wil van het land in tot
een strijd tegen Japan is gedwon
gen.
De woordvoerder der regeering
haalde vandaag dit interview aan,
waarin Tjarda tégenover den cor
respondent als zijn meening te ken
nen gaf, dat het zeker mogelijk ge
weest zou zijn, het tragische lot
van Nederlandsch-Indië af te wen
den wanneer hij voor het uitbre
ken van den oorlog naar eigen
goedvinden had kunnen handelen.
Hori verklaarde dat deze ver
klaring niets anders was dan
een erkenning van het feit,
dat zelfs de gouverneur-gene
raal van Nederlandsch-ïndië
geen weerstand kon bieden
aan den zwaren en voortduren
den druk van Engeland en de
Vereenigde Staten, die Nederl.
Indië aan hun aanval op Japan
TOBROEK DOELTREFFEND
GEBOMBARDEERD.
HOOFDKWARTIER VAN DEN
FÜHRER, 19 Maart (D.N.B.)
Het opperbevel van de weer
macht maakt bekend:
„Op het schiereiland Kertsj
mislukten nieuwe aanvallen
van den vijand, welke met min
der kracht dan de vorige da
gen werden ondernomen. In
het Donetzgebied sloegen Duit-
sche en Roemeensche troepen
verscheidene hevige aanvallen
met zware verliezen voor den
vijand af. Eigen tegenaanval
len hadden succes.
Ook op andere plaatsen aan
het Oostelijke front zijn nog
hevige afweergevechten aan
den gang.
In Noord-Afrika waren doel
treffende aanvallen van Duit-
sche gevechtsvliegtuigen ge
richt op militaire installaties
van de vesting Tobroek.
Het bombardeeren van vlieg
velden op Malta, dat dag en
nacht is voortgezet, veroor
zaakte hevige branden en ont
oloffingen.
In het gebied van de Middel
landsche Zee werden in lucht
gevechten 8 vijandelijke vlieg
tuigen neergeschoten en 3 op
den grond vernield.
Luitenant Strelow, vliegtuig
commandant van een jacht
eskader schoot gisteren aan hei
Oostelijk front 7 Sovjetvlieg-
tuigen neer.
wilden doen deelnemen. Nederl.
Indië heeft dus tegen zijn eigen
wil een strijd tegen Japan
moeten voeren.
Voor de capitulatie van Java, zoo
zeide Hori voorts werd Neder-
landsch-Indië door de Engelschen
en Amerikanen steeds opnieuw
aangespoord om zich tot het uiter
ste tegen de Japanners te verdedi
gen, daar het het eenige nog over
gebleven bolwerk in de Zuidelijke
gebieden was. Om dezelfde redenen,
zoo zeide Hori, wendt dezelfde An-
glo-Amerikaansche qjique zich
thqns tot het Australische volk.
Oost-Java geheel onder Ja»
pansche controle.
Het Oostelijk deel met inbegrip
van Soerabaja, is ïinds gisteren on
der de volle controle van de Japan
sche strijdkrachten. De Japansche
colonnes die naar Besoeki waren
opgerukt, zijn Maandag Sitoebondo
en Bondowoso binnengetrokken.
Andere eenheden zijn Banjoewan
binnengetrokken, gelegen tegen
over straat Bali.
Uit Bomtoay meldt de Britsche
nieuwsdienst dat de leiders van bij
na alle partijen een uitnoodiging
zullen ontvangen vojr een ont
moeting met sir Stafford Cripps op
of na 26 Maart, teneinde de „toe
komstige" grondwet van Indië met
het lid van het Britsche oorlogska
binet te bespreken.
Ned. Indische banken oefe
nen bedrijf uit.
De A.N.P.-correspondent meldt:
Terwijl de Japansche regeering
voorshands het openen van filialen
door de '-.pansche groote banken
in de bezette gebieden tegengaat
om de financiering dier gebieden
geheel onder staatscontrole te kun
nen regelen, heeft zij naar uit
Tokio wordt gemeld aan de Ned.
Indische banken toegestaan, haar
bedrijf als tot dusver uit te oefe
nen. De Japansche bezettingsauto
riteiten hopen daardoor de eerlij
ke medewerking der in Ned.-Indië
achtergebleven Europeanen te ver
krijgen.
De reeds vroeeer in Ned.-Indië
werkzame Yohohama Specie Bank,
de Bank van Formosa en de Bank
van Korea mogen eveneens haar
werkzaamheden voortzetten.
Operaties
eindigd.
op Sumatra ge-
De operaties op Sumatra zijn,
naar de frontcorrespondent van de
Tokio Asahi Sjimboen meldt, met
de bezetting van de belangrijke
havenstad Padang in zoover min
of meer geëindigd, omdat thans
alle belangrijke bases op dit groote
eiland zich in Japansche handen
bevinden. Het blad wijst op de
groote strategische beteekenis van
Sumatra juist voor nieuwe opera
ties in den Indischen Oceaan.
De Sophie Marie.
STOCKHOLM, 19 Maart (DNB.)
In New Delhi is volgens Reuter
officieel bekend gemaakt, dat het
hulpschip der Kon. Indische mari
ne, Sophie Marie, -verloren is ge
gaan. Van de bemanning zijn twee
matrozen om het leven gekomen.
's-GRAVENHAGE, 19 Maart.
Het Rijkscommissariaat maakt be
kend:
De Comm.-Gen. voor Bestuur en
Justitie heeft op grond van art. 3
der rorvedening no. 108/40 (vierde
verordening over bijzondere be
stuursrechtelijke maatregelen) be
nevens art. 4 eerst alinea, van ver
ordening no. 3/40 over de uitoefe
ning van de regeeringsbevoegdhe-
den in Nederland benoemd: den
veearts dr. W. P. C. Bos, te Win
terswijk, tot burgemeester van Win
terswijk en den boer G. H. Claes-
sen te Meleck-Herkenbosch tot bur
gemeester van St, Odiliënberg.
HANDEL IN ONGEMERKT RUND
VEE VERBODEN.
s' GRAVEN'HAGE, 19 Maart.
Het op 19 Maart 1942 verschenen
voedselvoorzieningsblad bevat een
verordening van de bedrijfsorgani
satie voor vee en vleesch, waarbij
het verhandelen van ongemerkt
rundvee wordt verboden. Met het
registratiebesluit 1942 handel in
rundvee, dat in hetzelfde nummer
is opgenomen, vormt deze veror
dening een sluitend geheel, waar
door het—verrichten van frauduleu
ze hand™ingen met rundvee zeer
zal worden bemoeilijkt. De verorde
ning treedt 20 Maart 1942 in wer
king. Het registratiebesluit 1942
handel in rundvee is met ingane
van 1 Maart jl. in werking getre
den.
Kruipt niet voor praatjes in,
Uw schulp,
Stelt daden, steunt de
Winterhulp.
Nieuwe Britsche minister
van Staat benoemd.
STOCKHOLM, 10 Maart (ANP). -
Naar de Britsche berichtendienst
meldt heeft Churchiil, in verband
met de benoeming van den Austra-
lischen gezant te Washington, Ca-
sey, tot opvolger van Oliver Lyt-
telton te Cairo, verklaard: Casey
wordt lid van het oorlogskabinet in
het Vereenigde koninkrijk en zal
het Midden-Oosten vertegenwoordi
gen. Hij zal in opdracht van deze
organisatie de noodzakelijke maat
regelen tot voortzetting van den
oorlog in dit gebied treffen, die
niet van militairen aard zijn. Casey
krijgt den titel van Britsch minis
ter van staat in het Midden-Oosten
In Washington, zoo meldt de Brit
sche berichtendienst, neemt men
algemeen aan, dat Casey door den
in Amerika aangekomen Australi-
schen minister van buitenlandsche
zaken, Evatt, zal worden afgelost
voor de behartiging der Australi
sche belangen in Washington.
Veege teekenen.
GENèVE, 19 Maart (ANP). In
de Unie van Zuid-Afrika heeft het
bericht, volgens hetwelk een Ame
rikaansche commissie naar Kaap
stad zal komen „om een onderzoek
in te stellen naar de Zuid-Afrikaan-
sche oorlogscapaciteit" veel opzien
gebaard. Men ziet hierin namelijk
zeer duidelijk de bedoelingen van
Washington, dat in het kader van
den uitverkoop van het Britsche
Rijk ook Zuid-Afrika onder zijn
controle wil brengen.
De commissie zou in de eerste
plaats tot taak hebben een nauw
keurig onderzoek in te stellen naar
den Zuid-Afrikaanschen mijnbouw.
De verontwaardiging, door dit
bericht gewekt, was zeer groot
KOSTBARE ENGELSCHE BOEK
WERKEN NAAR AMERIKA.
GENEVE, 19 Maart (D.N.B.)
Naar de Daily Sketch opmerkt,
kan men op de Engelsche boeken
markt duidelijk waarnemen, hoe
Engeland door de Vereenigde Sta
ten wordt leeggekocht. Vooral de
uitvoer van waardevolle oude wer
ken en kostbare handschriften
heeft in de laatste anderhalf jaar
een aanzienlijken omvang aange
nomen. Deze uitvoer van cultuur
schatten. die door de Britsche re-
Keering officieel gesteund wordt,
omdat men dollars wil krijgen,
heeft, aldus het blad, tot resultaat
Kehad, dat vele kostbare boeken op
den bodem der zee terecht zijn ge
komen.
Maan Maan
op vanavond om onder
25 Mrt UVJr 8 Apr.
E.K. morgenochtend L.K.
I Apr A r\ 15Apr
EIEREN ZONDER BON
Tegen normalen prijs.
Dezer dagen is een bericht gepu
bliceerd, waarin werd medegedeeld
dat o.m. kippen- en eendeneieren
afkomstig van producenten, die
geen krachtvoer krijgen toegewe
zen, buiten de distributie vallen en
dus zonder bon verkrijgbaar zijn.
De Gemachtigde voor de prijzen
vestigt er de aandacht op, dat dit
geenszins beteekent, dat deze eie
ren vrij in prijs zullen zijn. Ook de
ze eieren zijn gebonden aan de
maximumprijzen en zoowel het ver
koopen als het koopen tegen hoo-
gere prijzen is strafbaar. De poli-
tioneele instanties en 't opsporings
corps van de prijsbeheersching
hebben opdracht gekregen een
nauwgezette controle toe te passen
en tegen overtredingen zoowel van
verkoopers als koopers ten streng
ste op te treden.
De eeiste phaze op een 3*/z °/o
basis bereikt
's-GRAVENHAGE, 19 Maart.
De waarn. secr.-gen. van het dep.
van Financiën, mr. M. M. Rost van
Tonningen, heeft, zooals bekend,
geen goedkeuring gehecht aan het
aanbod van de Nationale Hypo
theekbank aan de pandbriefhou
ders. waarbij deze in de gelegen
heid werden gesteld de uitgelote V-/%
procent pandbrieven om te zetten
in 33% procent pandbrieven tot
den koers van 99 procent. Even
eens heeft de Friesch-Hollandsche
Hypotheekbank moeten afzien van
de uitgifte van 3 procent stukken
tegen een koers van 98 procent,
waarna thans de aangekondigde
uitgifte van 331/? procent pand
brieven door de Utrechtsche Hypo
theekbank is ingetrokken.
Naar aanleiding hiervan heeft
een redacteur van het A.N.P. een
onderhoud gehad met mr. M. M.
Rost van Tonningen over de mo
tieven, die hem tot dit fcesluit heb
ben geleid en over de consequen
ties, die hieruit voortvloeien voor
de toekomst.
Van het eerste moment af, dat
ik in functie trad, heb ik er doel
bewust naar gestreefd, aldus de
waarnemend secretaris-generaal
om een goedkoope rentepolitiek te
volgen (in dit verhand mogen wij
o.a. verwijzen naar een uitlating
in het jongste jaarverslag van de
Nederlandsche Bank, waarin mr.
Rost van Tonningen in zijn hoe
danigheid als President van deze
instelling een 314 pet. rentebasis
ten sterkste heeft gepropageerd).
Met het bereiken van het 3V<? pet.
rentetype was de eerste phase af
gesloten. De laatste 31/? pet .staats
leening is uitgegeven tegen een
koers van 97V2 procent, zoodat
hierop het netto rendement nog
hooger was dan 3% procent. Onge
twijfeld zal deze leening binnen
niet al te langen tijd den pari-
koers bereiken, zoodat hiermede
een renteniveau van 31/» procent
voor de staatsleeningen definitief
een feit is geworden.
(Zie verder elders in dit num
mer).
In een Duitscb bombardements
vliegtuig. Naast den bestuurder zit
de commandant, die den koers aan
geeft, het doel verkent en de bom
men werpt.
(Deutscher Verlag-Recla
Pax Holland m),