HELDERSCHE COURANT Wedloop tussen anarchie en redding der geïnterneerden RAMPOK-PARTIJEN OP JAVA NIEUWSBLAD VOOR DEN HELDER, KOEGRAS, TEXEL, WIERINGEN EN ANNA PAULOWNA Dinsdag verklaring voor de Tweede Kamer STRAKS WEER SINAASAPPELEN I In het voorjaar weer Holland-België f 100. - op vrije rekening Het cassatieverbod ingetrokken Zondagsoverdenking NEEN en JA Hei weerbericht ZATERDAG IS OCTOBER 1945. Se iMr(tn| X». SN VERSCHIJNT DAGELIJKS Advertenties 11 cent per millimeter HOOFDREDACTEUR J. BIJLSMA ABONNEMENT PER KWARTAAL: Stad en omgeving i 2.60Postabonnementen t 3.00 In de causerie „Op de brug" sprak Z.Ex. Prof. Ir. W. Schermerhoru gisteren avond als volgt: Landgenoten. Hoe zou ik vanavond, op dit vaste VrQdagavondse kwartier het woord kunnen voeren over iets anders dan over het onderwerp, dat bijkans het gehele Neder landse volk in spanning gevangen houdt? Duizenden onzer landgenoten, neen honderdduizenden hebben dierbare bloedverwanten en vrienden in Indië. De post brengt iedere dag in het ene huis een tijding, die smart en rouw tot gevolg heeft, het angstig vragen is er verkeerd in smartelijk weten. Er is een scherpe tegen stelling tussen de ellende van dezulken en de begrijpelijke vreugde in een ander gezin, dat het blijde bericht kreeg, dat de kinderen nog in leven waren. Maar er zijn nog altijd duizenden in onzekerheid, onzekerheid door gebrek aan be richten. De regering volgt niet alleen met ang stige spanning de wedloop tussen ver wording en anarchie enerzijds, en de pogingen tot redding der geïnter neerden anderzijds. Zij deed uit naam der menselijkheid een beroep op de Engelse regering, aan welke de ontwa pening der Japanners door de gealli eerden is toevertrouwd om alles in het werk te stellen, ons de beveiliging van de levens der geïnterneerden te verze keren. De regering heeft goede gronden voor het vertrouwen, dat de hiervoor noodzakelijke militaire maatregelen ten spoedigste zullen worden genomen. Intussen tonen de berichten aan, dat de gezagscrisis op Java steeds ernstiger afmeting dreigt aan te nemen. Niet alleen het gezag der Japanners is ten einde, zoals door iedereen werd ver langd, niet alleen is er noch van een geallieerd, noch van een Nederlands gezag veel sprake, ook de z.g. Soekarno- regering blijkt haar greep op de door haar tot leven gewekte en tot opstan ding gevoerde massa der jeugdigen steeds meer te verliezen. Laat ons be denken. dat dit een natuurlijk ver schijnsel is bij elke revolutionnaire be weging. Java maakt daarop geen uit zondering. Ik moge er uitdrukkelijk tegen waarschuwen, dergelijke ver schijnselen niet al te spoedig aan te zien voor bewijzen van verzwakking van de politieke gevoelens, die in we zen de gehele beweging op Java min of •neer beheersen. In tijden, waarin het gezag wordt aangevochten, welk ge zag het dan ook is, kan men niet ver wachten. dat een zich opwerpend gezag door allen zal worden aanvaard- In wendige spanningen en chaos zijn het natuurlijke uitvloeisel van iedere eerste revolutionnaire stap. Zij zijn de vloek, die op de boze daad volgt. Immers, ware de bevrijding van Ne derland niet een half jaar later geko- men, dan algemeen werd verwacht en de nederlaag van Japan een half jaar vroeger dan in overeenstemming met de verwachting, ook van talrijke des kundigen, dan zou de voorbereiding van regelmatige toestanden in Indië en ook de hulp onzer bondgenoten op allerlei gebied geheel anders zijn ge weest, dan thans helaas het geval is. Daarin schuilt het toevallig element, dat onafhankelijk is van het vrijheids- verlangen der Indonesische wereld, maar dat wel de vormen bepaald heeft waaronder het zich in deze weken eef' kunnen uiten. Dinsdag regeringsverklaring. De regering zal, ondanks alles, de door aar ai^ noodzakelijk beschouwde weg 'jv»n volgen. Zij laat zich aan de an- ere zijde niet dwingen tot onderhan- e 'ngen, docht aanvaardt slechts sa- ^eospreking met die nu nog vrij bre- e 'aaS der inheemse bevolking, die e ket streven naar zelfstandighe'd r °=enwoordigt, maar die op de basis van zelfstandige behartiging der inwendige aangelegenheden van de In dische wereld haar plaats als volledig deelgenoot in het koninkrijk der Ne derlanden wil blijven innemen. De regering is zich ervan bewust, dat zij geen concessies behoeft te doen bij zulke samensprekingen, doch dat zij slechts in eerlijkheid de consequenties behoeft te trekken uit hetgeen in begin sel door Hare Majesteit is aangeduid. Over dit alles is een nauwkeurig over leg met 4en luitenant-gouverneur-ge neraal dr. van Mook, gevoerd. De regering vertrouwt, dat z(j in één van de dagen van de volgende week, waarschijnlijk Dinsdag, de gelegenheid zal krijgen over de toestand in Indië een verklaring af te leggen in de Twee de Kamer der Staten-Generaal om naar aanleiding daarvan dan met de Kamer in nader overleg te kunnen treden. Wat moet onze houding zijn? Wat kan het Nederlandse volk nu doen in de weken die komen? In de eerste plaats zich in het besef van zijn verant woordelijkheid rekenschap geven van de pesitie, die Indonesië in het Koninkrijk toekomt en als het kan de consequenties uit die gedachten trekken. In de tweede plaats zou ik dit woord vanavond willen eindigen met het wijzen op een stuk practisch werk. Landgenoten, indien het zal gaan, zoals wij hopen, zullen binnen afzienbare tijd duizenden vrouwen, kinderen en ook mannen naar Nederland terugkeren. De berichten over de toestand, waarin zij zich bevinden, zijn uiterst somber ge stemd. Deze mensen hebben letterlijk niets meer. Zij zijn uitgeplunderd. Ons land moge nog zo sterk geschonden zijn, onze welvaart evrminderd, laat ons bedenken, dat dit helaas in het niet zinkt in vergelijking met de sombere toekomst, die Indië tegemoet gaat in de maanden, die voor ons liggen. Het Rode Kruis nam het initiatie tot de stichting van het comité „Nederland helpt Indië". Het doel is steunverlening in de ruimste zin des woords aan Indië. aan allen, die in Indië wonen o er na 1940 gewoond hebben voor zover deze voor hulp in atnmerking ko men en wel overal, waar tengevolge van oorlog of bezetting nood heerst en de re- Binnen enkele maanden zal een be gin worden gemaakt met de uitvoer van sinaasappelen en pompelmozen uit Palestina. In totaal zal Palestina ongeveer 2'/i millioen kisten naar En geland, een half millioen naar Zwe den en l'/t millioen naar Neder land, Frankrijk, België en Noor wegen, verzenden. gring die nood niet of onvoldoende leni gen kan. Wij leven in barre tijden, achter iedere nood rijst telkens een andere en als het kan een nog verschrikkelijker verschijn sel op. God geve. dat het ieder onzer be schoren zij, die nood op de voor hem pas sende wijze tegemoet te treden en op dit keerpunt der tijden, in het groot en in het klein de juiste keuze te doen en de daad te stellen, die van hem mag worden verwacht. Het bestuur van dan Nederlandse voetbalbond heeft aan den Belgischen voetbalbond verzocht enige data op te geven, waarop de Belgen interland wedstrijden tegen Nederland zouden kunnen spelen. Naar A. N. P.-Aneta thans verneemt, heeft de Belgische voetbalbond voor een wedstrijd in Nederland Zondag S Mei opgegeven, met de voorkeur voor Amstrdam en voor een tweeden wed- i strijd itt België Zondag 14 April. Laatstgenoemde wedstrijd zou dan in Brussel of Antwerpen worden gespeeicj. Het ministerie van financiën deelt mede, dat het niet noodzakelijk is. de 100. welke op de geldkaart en op andre wijze vrij kunnen worden ge maakt, in contanten op te nemen. In het bijzonder bij spaarbanken en uiter aard ook bij de leden van de bedrijfs groepen effecenthandel, handelsban ken en landbouwcredietbanken kan men een vrije rekening openen, waarop de bedoelde 100 na voldoening aan de voorwaarden, welke voor het opne men in contanten gelden, kan worden goedgeschreven. Een en ander kan uiteraard zeer goed na de grote drukte kan worden geopend. Men diene er wel rekening mede te houden, dat bij de postcheque en giro dienst, behoudens enkele uitzonderings gevallen, voorlopig geen vrije rekening Verschenen is Staatsblad f 207, be sluit van 1 October 1945, betreffende de rechtspraak in cassatie. Artikel 1 luidt: „In burgerlijke zak ken, in strafzaken en in belastingza ken kan weder beroep in cassatie worden ingesteld, ook „in het belang der wet". Een Britse en een Brits-Indische officier van de drie en twintigste divisie zijn in Zuidwest-Batavia doodgeschoten. Hierdoor ontstond een huis-aan-huis-gevecht, dat van twee uur 's namiddags tot 's avonds duurde. Dit is de eerste vijandige daad ten opzichte van de Britten. Beide lijken werden verminkt. Een Ned.-Indisch officier, die in een jeep door Zuid-Batavia reed, is in een hinderlaag gelokt en daar gedood. Er worden hoe langer hoe meer Europeanen en Indo's vermist. Gedurende de afgelopen vier en twintig uur hebben volgelingen van Soekarno er weer tien weg gesleept. Volgens de „Merdeka" verloren de Indonesiërs in hevige gevechten die in de nacht van zes op zeven October tussen de geheime Japanse politie en bewoners van Jogjakarta plaats vonden achttien man aan doden en werden er 42 gewond. Volgens genoemd blad zijn nu alle Japanners in Jogjakarta door Indonesiërs ge vangen genomen. Gelukkig hij en vrij en vroed, Die neen durft zeggen, neen. Dat bondig woord, vol mannenmoed. Tot iedereen. Neen tot zijn kind, zijn vriend, zijn vorst, En tot de schare neen! Uit hoge niet, maar vrome borst, Neen schoon alléén. Neen, tot zichzelf, zijn slingrend hart, Vol gloed of tederheên, Neen, met een traan van spijt, van smart, Maar nochtans: neen. Ielukkig op de gladde paên rles levens, die 't vermag; Die man zal recht en veilig gaan. En eist ontzag. Verkiest gij rust, voor schande en schaê, Bij 't wiss'lend levenslot. Zeg meestal neen, maar zelden ja. Tenzij tot God! Dit gedichtje is van De Genestet. En „De Genestet is een pruldichter", zo leert de moderne jeugd op school van sommige leermeesters. Deze laatsten beschouwen blijkbaar kunst uitsluitend als te zijn de „allerindividueelste ex pressie van de allerindividueelste emo tie" om met de ironie van Van Eeden te spreken. Zij zouden goed doen nog eens na te slaan wat Busken Huet, toch zeker géén prulschrijver, over De Genestet heeft gezegd. Wij, gewone mensen, als wij De Genestet lezen dan zeggen wij: „Jongen, wat kent die man het leven, en wat heeft hij het goed gezegd daar kun je wat van leren" en wq herhalen zijn woorden, eenmaal gehoord of ge lezen, graag voor ons zelf. „Zeg meestal neen, maar zelden ja, Tenzij tot God". „Zeg meestal neen". Ja, wij weten dat dat lastig-vaak ge- eist wordt in het leven. Want het leven is vol verzoekingen. Verzoekingen die je direct ziet, die iedereen „met zijn klomp kan voelen", en waarvan je je alleen maar verbaast dat de mensen en je zelf er zo makkelijk inrollen, verzoekingen die zo licht te herkennen zijn dat je, er in gerold, achteraf zegt: „Wat was ik toen argeloos of ver blind of karakterloos verzoe kingen difs die je voeren- tot levensken nis, zelfkennis of gezonde en opvoe dende schaamte en berouw. Er zijn ook rroeilijk herkenbare verzoekingen, ver fijnde aanvechtingen geestelijke laf heid die geen mening durft hebben geestelijke hoogmoed die altijd schone handen wil houden geestelijke ver moeidheid. die voorgeeft een zusje van de deemoed te zijn, altemaal verzoekin gen echter, die, eenmaal ontmaskerd, al weer zó makkelijk herkenbaar zijn dat alleen verblinding of karakterloosheid maakt dat je er tóch telkens weer het slachtoffer van wordt. Er is ook nog het pijndoende inzicht dat ieder dapper afwijzen van een ver zoeking en vermijden van schuld andere, nieuwe schuld op ons doet rusten. Neen-zeggen moeilijke les, maar die geleerd moet worden. En die ge leerd kan worden waar een mens het leven met al zijn strijd en moeiten aan vaardt als uit de hand van een God die wat van hem verwacht een God ech ter óók, van wien hij zelf iets verwach ten mag; bijstand en troost en licht, kracht en vergeving. KOUDE NACHT. Heldere, koude nacht, met plaatse lijk nachtvorst en hier en daar grondmisten, overdag licht tot half bewolkt, zwakke wind.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1945 | | pagina 1