Instelling van de Republiek als vorm
geving aan 't Indonesisch nationalisme
Eén der meest besproken schepen
der gealliëerde strijdmacht
NIEUWSBLAD VOOR DEN HELDER, KOEGRAS, TEXEL, WIERINGEN EN ANNA PAULOWNA
Reeds nu bonnen voor zes eenheden
brandstoffen aangewezen
3Lua=,;.
Regeringsverklaring over Indonesië
De regering aanvaardi deze
opvatting voor Java
Geen abdicatie van het
Koninkrijk
EEN JAAR BEVRIJD
Twee Meidagen
Kijkjes uit
Voorraadvorming voor hef
seizoen '46 '47
Kousen en sokken
Dienstplichtigen naar Indië
Weerbericht.
Bij de thuiskomst van Hr. Ms. „Tromp"
De Jappen spraken van hef Spookschip
r -"3MM
's Levens Venster
EEN DAG OM
TE DANKEN
Mussert had een onvoldoende
voor Duits
Grepen uit het nieuws
VRIJDAG 8 MEI 1946.
We Jaargang No. 9786,
HELDERSCHE COURANT
VERSCHIJNT DAGELIJKS
Advertenties 11 cent per millimeter
Telefoon 2345, Den Helder.
Directeur'. S. KONING.
Hoofdredacteur: J. BLJLSMA.
Uitgave: N-V. Uitg. Mfj. HolL Noorderkwartier,
ABONNEMENT PER KWARTAAL: Stad en
omgeving ƒ2.60. Postabonnementen ƒ3.00.
Gironummer 16066, N.V. Drukkerij v.h. C. de Boer Jr.
Gistermiddag heeft in de Tweede Kamer der Staten-Generaal Prof. Dr. J. H.
Logemann, minister van Overzeesche gebiedsdelen, de regeringsverklaring af
gelegd over Indonesië.
Wy ontlenen daaraan het volgende:
De minister wees er op, datnoggeen volledige overeens t em -
Uing werd bereikt.
Het overleg is nog niet ten ein.de, zal in tegen
deel o n v e r w 1 d worden voortgezet en h'et spreekt vanzelf,
dat het bij een dergelijke staat van zaken niet opportuun kan worden geacht om
alle pogingen en suggesties, die het voorwerp van onderzoek hebben uitge-
De regering is overtuigd, dat
zijn gemaakt in het b e -
van de wederzijdse stand-
maakt, in het publiek te brengen,
er wezenlijke vorderingen
grijpen en waarderen
punten van de partijen.
Tegenover de regeringsverklaring van
10 Februari 1946 heeft de nationalisti
sche beweging aanvankelijk het stand
punt ingenomen, dat de erkenning van
de „Republiek Indonesia" als souverei-
ne staat uitgangspunt behoorde te zijn,
hoezeer zij ook op die grondslag een
nauwe staatkundige band met Neder
land en een nauwe samenwerking op
alle gebied van harte welkom heette.
De Nederlandse regering van haar kant
heeft zich uiteraard op het standpunt
gesteld, dat een dergelijke constructie
niet in overeenstemming kon worden
geacht met de verantwoordelijkheden,
die aan het Koninkrijk der Nederlanden
ten aanzien van Indonesië toekomen,
noch met die. welke het vooralsnog in
de internationale gemeenschap met be
trekking tot Indonesië zal moeten dra
gen.
Uit de impasse.
Uit de impasse, waarin de pogingen,
om tot een vreedzame oplossing van
het conflict te komen, dreigden te ge
naken, scheen zich een Uitweg voor te
doen. toen bleek, dat in Indonesische
kring waardering bestond voor de wij
ze, waarop in Indo-China een analoge
moeilijkheid tussen Frankrijk en de re
publiek Viet-nam, waarin het voorma-,
lig keizerrijk Annam zich had getrans.
Vandaag een jaar geleden golfde door
de straten van onze steden, een onaf
zienbare vlaggenzee. Dansend en jui
chend ging het „jonge volk" langs de
wegen. Er was vreugde, want van onze
schoudeiü was afgenomen de last van
vijf jaar tyrannie, van concentratie
kampen, van massa-excecuties en men
senjacht. We stonden vol verwachting
voor de nieuwe tijd, die nu komen
ging. Weg angst, weg honger, weg zor
gen. Nu was er vrede waarnaar we
van dag tot dag, van week tot week,
van maand tot maand hadden uitge
zien en nu zouden de beloften vervuld
worden, die de regering aan de over
kant ons telkens had beloofd en
waaraan wij ons hadden vastgegrepen.
Vandaag gedenken we in dankbaar
heid de verlossing „uit zo grote nood".
Vandaag maken we de balans op. Er is
In het jaar dat voorbijging veel be
reikt. Walcheren, de tuin van Zeeland
is weer droog. Dat heeft een ontzagge
lijke inspanning gekost en het heeft
de bewondering gewekt van het bui
tenland. Evenzo, de Wieringermeer!
Over enkele maanden golft het koren
op eindeloze vlakten, waar vorig jaar,
door een waanzinnige daad van den
bezetter, het water drie nieter hoog
stond.
We hebben weer gas, electriciteit,
kolen. De fabrieksschoorstenen roken,
de treinen rijden, bruggen zijn hersteld,
huizen worden opgebouwd of zijn be
woonbaar gemaakt.
Er is werkelijk heel veel dat tot
grote dankbaarheid stemt en dat ver
trouwen geeft in de toekomst. Ook
vooral het vertrouwen, dat men in het
buitenland voor ons land heeft, geeft
hoop op een snel en krachtig herstel
van ons economisch leven.
Er is helaas ook veel, dat we op de
creditzijde van de balans van dit jaar
aantreffen. De geest van lamlendig
heid is bij velen nog niet overwonnen.
Er zijn nog tevéél Nederlanders, die
parasiteren op de arbeid van anderen.
Er is nog veel zwarte handel, er is
veel corruptie, toj zelfs in de hoogste
kring, er is veel ambtenarij, die een
Vlotte gang van zeken remt.
Wie nuchter is, verbaast zich echter
niet over deze dingen. Het zijn de na
weeën van vijf jaar misdaad. Wij zul
len echter hoofd voor hoofd tegen de
ze geest moeten vachten, vechten te
gen alles wat niet goed is en met de
inzet van onze eigen persoonlijkheid
staan naar het goede, naar rechtvaar
digheid, naar eerlijkheid. We zullen
moeten begrijpen dat het ook gaat om
onze arbeidskracht bij de opbouw van
ons land.
Niet bij de pakken neer blijven zit
ten, maar aanpakken, dat is de leuze.
We gaan een nieuw jaar in, het twee
de vredesjaar. De uitkomst daarvan
zal ook afhangen van onze wil het
goede te do"i en het kwade
afrijden..
formeerd, tot oplossing was gebracht.
De lt.-gouverneur-generaal heeft daar
op het initiatief genomen tot een be
nadering van het vraagstuk langs deze
lijnen, waarbij hij echter uitdrukkelijk
op de voorgrond heeft gesteld, diat hij
niet gemachtigd was de grenzen van de
verklaring van 10 Februari 1946 te over
schrijden en dat zijn medewerking dus
geen andere betekenis had dan deze,
met de Indonesiërs tezamen een weg
te exploiteren, waarlangs men aan het
gevaar van afbreken der besprekingen
zou kunnen ontkomen. Het resultaat
van dit onderzoek is geweest een ont
werp preliminaire overeenkomst, die
voldoende belangrijke gedachten scheen
in te houden om daarvoor de aandacht
van de Nederlandse regering te vragen;
maar opnieuw heeft de lt. gouverneur-
generaal daarbij doen uitkomen, dat hij
tegen de inhoud van deze preliminaire
overeenkomst nog verschillende ernsti
ge bezwaren koesterde.
Hoe het worden zal.
De hoofdgedachte van de tussen
de Franse republiek en Vietnam
gesloten copven'tion preliminaire is,
dat Vietnar. als een „Etat Libre"
deel zal uitmaken van de „Federa-
tion Indo-Chinoise" en daarmede
van de „Union Francaise". Deze
gedachte, overgebracht op de toe
stand in Nederlands-Indië, leidde
tot het denkbeeld, dat de „repu
bliek Indonesië" erkenning zou
kunnen vinden als onderdeel van
een federatief gemenebest Indone
sië, dat zelf, overeenkomstig de
verklaring van 10 Februari 1946,
In verband met de kleine opper
vlakte van ons. blad hebben wij van
de autoriteiten toestemming ont
vangen, des Zaterdags met een
dubbel nummer te verschijnen.
als deelgenoot zal optreden naast
Nederland, Suriname en Curacao
in het Koninkrijk der Nederlanden.
Voor het Indonesisch nationalisme
ligt de aantrekkelijkheid van een der
gelijke oplossing hierin, dat zij het
voortbestaan medebrengt, zij het in een
meer beperkte betekenis, van de „re
publiek". Het is inderdaad een feit,
dat, ondanks en in elk geval geheel los
van de wijze van ontstaan van deze
organisatie, deze republiek in nationa
listische kringen op Java algemeen, en
ook buiten Java ten deele, beschouwd
wordt als de vertolking van het diepe
verlangen naar nationale zelf-expres-
sie en zelfstandigheid.
Het loslaten van de republiek mag
men gerust stellen als een voor het
geheele Javaanse nationalisme onver
teerbaar denkbeeld.
Omdat de republiek gevoeld wordt
als de vormgeving aan het Indonesisch
nationalisme, ligt het voor de hand,
dat zij in beginsel aanspraak maakt op
geheel Indonesië als haar territoir.
Men erkent echter, dat op het ogen
blik haar gezag dé facto beperkt is en
vandaar de bereidheid om vooralsnog
genoegen te nemen met een plaats als
onderdeel van het geheel van Indone
sië.
(Zie vervolg pag. 2)
5 M e i 1945,
Het rood-wit-blauw waait vrolijk van de toren
Er breekt een jubel los: ons Neêrland is weer vrij!
Een nieuwe tijd breekt baan, de dageraad zal gloren;
De leeuw treedt uit zijn schild, verdrukking is voorbij.
De stad, het dorp en 't land vertonen nog de sporen
Van feilen strijd en haat en oorlogsrazernij.
Maar heel de aard' zal deez' belofte horen:
„De wereld leeft en bouwt en Neêrland is er bij!"
't Verdrukte volk heeft ketenen verbroken.
Het werd geen slaaf, die bang de knieën boog.
Het maakt de dijken weer, die werden doorgestoken;
Het bouwt weer op en maalt de polders droog.
Het land wordt weer geploegd, de schoorsteen zal weer roken
En dankbaar blikt het vrije volk omhoog.
5 Mei 1946.
En zo herdenkt het volk der Nederlanden
Voor 't eerst de dag, de schoonste dag van Mei.
Dat, na een tijd van druk, verbroken zijn de banden;
Dat het verlost werd uit de slavernij.
Er zullen in het land weer vreugdevuren branden.
Het schip van staat, hersteld van d' averij,
Wordt weer bestuurd door koninklijke handen;
Het houdt weer koers, want Neêrland is weer vrij.
Maar volk van Neêrland, breek nu dan ook de keten
Waarmee ge onbewust nog steeds gebonden zijt.
O, hoor weer naar de stem van Uw geweten,
Verbreek de band van hebzucht, haat en nijd.
Werp af het knellend juk en trijdt verbeten,
Totdat ge ook in wezen zijt bevrijd.
(Nadruk verboden).
Ten einde de bevoorrading van de
brandstoffenhandei voor het stoQk-
seizoen 1946—'47 zo vlot mogelijk te
doen verlopen is besloten reeds thans
over te gaan tot de eerste bonaan-
wijzing op de nieuwe brandstoffen-
kaart T 606, met de uitreiking waar
van de Distributiediensten op 11 Mei
a.s. gereed zullen zijn. In verband
hiermede moeten in het tijdvak van
6 t.m. 25 Mei a.s. de bonnen 60 en
61 van deze kaart bjj een brandstof-
fenleverancier worden ingeleverd.
Op elk dezer bonnen zullen drie
eenheden vaste brandstoffen worden
afgeleverd, zodra de handelaar op
deze bonnen zal zijn bevoorraad.
Ter voorkoming van queuevorming bij
de brandstoffenhandelaren wordt het
publiek aangeraden met de inlevering
van deze bonnen niet tot de laatste week
van de geldigheidsduur te wachten. Aan
genomen kan worden, dat deze zes een
heden vóór de intrede van het nieuwe
stookseizoen zullen zijn afgeleverd zodat
ieder gezin bij het invallen van de koude
t
over een voorraad kolen zal kunnen be
schikken.
Ten slotte wordt er de aandacht op
gevestigd, dat aan hen, die pas bij de
na-uitreiking in het bezit van de brand-
stoffenkaart T 606 zullen kunnen worden
gesteld, nog nader zal worden medege
deeld, hoe zij in verband met de dan
verstreken geldigheidsduur van de bon
nen 60 en 61 moeten handelen.
Alleen tegen inlevering
van a-bon en punten.
Kousen en sokken mogen door de
handel alleen worden afgeleverd tegen
in-ontvangst-neming van de bon a van
de textielkaart Va 510 en de benodigde
punten.
Voor kousen, sokken en sportkousen
moeten 4 punten worden ingeleverd, met
uitzondering van onderkousen, ongemin-
derde dameskousen (standaard) en ski
sokjes, waarvoor thans 2 punten ver
schuldigd zijn.
Gisteren kwam de Tweede Kamer
weer bijeen o.a. voor de kwestie der
uitzending dienstplichtigen Overzee.
De regering wenste artikel 192 der
grondwet niet te schrappen, doch te
wijzigen als volgt:
„De dienstplichtigen, niet vallende
onder art. 191, mogen zonder hunne
toestemming niet dan krachtens een
wet, naar Nederlands-Indië, Suriname
of Curagao worden gezonden".
De minister van Binnenl. Zaken, de
heer Beel gaf te kennen, dat er door
het ontwerp niets verandert aan de
toestand.
Het ontwerp werd aangenomen
met 53 tegen 2 stemmen.
WEINIG VERANDERING.
Matige wind tussen Noord en
Noord-Oost. Droog weer. Overdag
plaatselijke wolkenvelden. Behalve
in het Noorden van het land op de
meeste plaatsen zonneschijn.
4 Mei: Zon op: 5.06. Onder: 20.08
Maan op: 7.05. Onder: 0.00
te
be-
B~
Vanmorgen om tien uur zal Hr. Ms.
Tromp, het grootste schip van de Kon.
Marine, dat sinds de bevrijding een
vaderlandse haven aandeed, te Amster
dam arriveren. Te IJmuiden zal o.a. de
bevelhebber der zeestrijdkrachten,
luit.-admiraal C. E. L. Helfrich, aan
boord gaan.
Met de aankomst van dit schip in het
vaderland zal een roemruchte periode,
niet alleen in het bestaan van dit
schip, maar tevens in de geschiedenis
van de Koninklijke Marine, worden af
gesloten. H. M. „Tromp" is een van de
laatste schepen, welke 3a hun afwezig
heid in de oorlog naar Nederland terug
keren. Het is tevens het langst wegge
weest. Zeven jaar geleden vertrok dit
schip naar Indië. In die zeven jaren is
Hr Ms. „Tromp" een der meest bespro
ken Nederlandse oorlogsschepen onder
de gealliëerde strijdkrachten geworden.
Het heeft daarmee een niet te onder
schatten aandeel verworven in het hoog
houd en van Nederlands aanzien buiten
de grenzen.
Het spookschip.
Twee bijnamen verwierf het schip
zich in die tijd: het „Geluksschip" en
de imposante titel van „Het Spook
schip". Voor het een, zowel ais voor het
ander, was goede reden. Want Hr. Ms.
„Tromp" is een gelukkig schip geweest.
Het was h'et enige der grotere Neder
landse eenheden, dat aan de vernietigen
de slag, welke onze vloot bij de strijd
om Indië in 1942 trof, ontkomen is, hoe
wel het in -die strijd juist een uiterst
krachtig aandeel had.
Zijn optreden in het treffen bij Bali-
waar de Japanners de zwaarste verlie
zen in die periode werden toegebracht,
is daar het sprekende voorbeeld van. In
die slag joeg Hr. Ms. „Tromp" door een
hel van Japans vuur, kreeg ettelijke
voltreffers, maar ontkwam desondanks.
De tweede bijnaam stamt van de Jap
pen. Zij is van die zijde komend
zeker toepasselijk, x ent de zonen van
Ippon beroemde'- zich er tot vijf maal
toe op, de Nederlandse flottieljeleider
tot zinken te hebben gebracht, waarna
het „Spookschip" tot hun ontsteltenis
steeds weer opnieuw opdook.
Tot het einde van de oorlog met Japan is
Hr. Ms. „Tromp" in 't Verre Oosten ac
tief geweest. De beide aanvallen op Sa-
bang in April en Juli 1944 en die op
Soerabaja in Mei van datzelfde jaar zijn
hoogtepunten in de geschiedenis van
het schip. De gealliëerde waardering
over deze acties was groot; zij kwam
o.a. van den toenmaligen Engelsen mi
nister-president Churchill.
Op z'n thuisvaart onderscheidt Hr. Ms.
„Tromp" zich, door een groter aantal
ex-krijgsgevangenen huiswaarts te voe
ren dan tot dusverre enig ander oor
logsschip deed. Met een halve beman
ning voer Hr, Ms. „Tromp" op 20 Jan.
van dit jaar van Batavia naar Bangkok,
waar 184 ex-krijgsgevangenen aan boord
kwamen. In Singapore en Makassar
kwam er weer een aantal bij en tenslot
te werd nog in Sydncy een gedeelte van
de oude bemanning dopr krijgsgevan
genen vervangen.
Tijdens zijn afwezigheid heeft Hr. Ms.
„Tromp" 320.000 zeemijlen afgelegd,
hetgeen ongeveer veertien maai de om
trek van de aarde is.
±4* .4t i - -K
MM
■r
4* '-y ,f -TTT.-
"4y s - 1
r;\e -
m -
vXj>v: :v?
Er zijn van die woorden die bijna ge
vaarlijk zijn om te gebruiken, die als ze
gebruikt worden bij velen werken als
olie op het vuur, als een vlam in een
buskruitvat, als een rode doek op een
'tier.
Eén van die woorden is het woordje:
dankbaarheid. Bodelschwingh, cfe
stichter van de wereldbekende inrichtin
gen in Duitsland, zei altijd tegen zijn
zieken. „Wie danken kan, is gezond ge
worden!" Zeer juist gezien. Dankbaarheid
maakt een mens mooi. Bij een ondank
baar mens leest ge dit reeds ep het ge
laat, zonder dat hij één woord zegt. Daar
is niet één stemming des gemoeds', dat
een mens zo intens gelukkig maakt, als
de dankbaarheidsstemming Wie voor een
genoten zegen dankbaar is, ontvangt
daarin een nieuwe zegen, want de dank
bare is tweemaal beweldadigd, allereerst
met de gift van buiten, daarna met de
vreugde om die gift van binnen. De
gelukkigste mens vindj ge niet op de
zachte divans en tussen de feestelijke
bloemen, maar déér, waar de lamp van
binnen brandt, waar u de geur en de
charme der dankbaarheid tegen komt.
Waarom zijn de sterren zo wonder mooi!
Omdat ze alle licht, die ze van God ont
vangen, weer terugkaatsen in zuivere
gloed.
Ons Nederlandse volk heeft vandaag
stof te over tot danken en feest vieren,
't Is immers een jaar geleden, dat wij
werden bevrijd uit knellende banden van
tyrannieke overheersing. Wij hebben
allen in meerdere of mindere mate on
dervonden welk een ramp oorlog is.
Wij, die deze ontzettende ramp moch
ten overleven, die kunnen spreken van het
nameloos leed en de zee van ellende die
deze voorbijgegane jaren meebracht,
danken voor de verkregen verlossing.
Met eerbied gedenken wij hen, die ge
vallen zijn, hen, die door de oorlog alles
zijn kwijtgeraakt, huizen, bezittingen,
méér: hun geliefde mannen, vrouwen,
ouders of kinderen. Dankbaarheid ver
vult ons hart dat deze gesel van ons is
afgewend en wij Teeds een jaar mochten
genieten van de door ons allen zo be
geerde vrede.
Deze dag moet een dag worden van
dankbaar gedenken, een nationale feest
dag, waarbij jong en oud, rijk en arm,
vreugde bedrijven.
Natuurlijk moet dit niet ontaarden in
een hossen, een dansen tot diep in de
nacht. Dat is niet in overeenstemming
met de waardigheid van een nationale
feestdag. Daarvoor is er nog te veel leed.
Wij moeten ons beperken terwille van
hen, die treuren. Wij kunnen nog in geen
jaren onze herdenkingsfeesten vieren
zoals vóór de oorlog. Er ligt een schaduw
over ons herdenkingsfeest door het vele
dat gebeurd is. Daarom is het nodig ons
te herinneren dat er weduwen en wezen
zijn en vele ouders, die hun kinderen
moesten missen, die een onherstelbaar
verlies hebben geledén.
Er zal een minuut stilte zijn. Best! Maar
dan moet 't niet worden: een minuut
dodenherdenking en verder vele uren mu
ziek en feestroes. Dat zou een blaam op
ons volk werpen.
Zondag worden in alle kerken, dank
stonden gehouden. Als dankbare mensen
willen wij gedenken, wat God gedaan
heeft. Wij gaan ons tweede vredesjaar in
met het bekende vers uit ons volkslied:
„Mijn schildt en mijn betrouwen,
Zijt Gij, o God, mijn Heer!
Op U zo wil ik bouwen, verlaat mij
nimmer meer".
In de archieven van het Rijks
instituut voor oorlogsdocumentatie
berusten enkele schoolrapporten van
den leerling, A. A. Mussert uit de
tijd, toen hij nog de H. B. S. te
Gorinchem bezocht. Wij vernemen
hier uit het orgaan van genoemd
instituut over het rapport over de
maanden Jan. en. Febr. 1910 o.a.:
Nederlands 6, Frans 6, Duits 4,
Engels 7, geschiedenis 7, wiskunde
5, natuurkunde 6, kosmografie 8,
scheikunde 7.
Hoezeer ir. Mussert veelal te wor
stelen had met de Duitse taal, blijkt
uit de laatste regels van een geluk
wens aan Hitier, daterend uit 1943
en waarvan een facsimile in het or
gaan van het Rijksinstituut voor oor
logsdocumentatie is opgenomen.
Mussert besloot de brief:
„In nationalsozialistischer verbun-
denheit und unzerbrechlicher treue".
Eerst streepte hij zerbrech
door en maakte erverbrilck
van. Tenslotte streepte hij dit weer
door en kwam hij tot de juiste spel
ling „unverbrechlicher".
ons
van
dat
Zondag1 a.s. spreekt Prinses
Juliana over de beide zenders van
Hilversum in het Nat. programma
van 13.tot 13.15 uur.
Te Washington is op 1 Mei de
overeenkomst van Nederland met
de V.S. betreffende een aan
land te verlenen crediet
200.000.000 dollar ondertekend.
Het eerste Ned. vliegtuig,
30.000 tulpen naar Moskou bracht,
is gisteren in ons land teruggekeeid.
De speciale Ned. bloemententoon
stelling te Moskou heeft een groot
succes
De laatste 250 geïnterneerden
uit Cheribon, w.o. 150 mannen mo
gen thans naar Batavia vertrekken.
Prof. Scholten, lid der- Eerste
Kamer en voorzitter van de Grote
Adviescommissie der Illegaliteit, is
op een reis naar Canada overleden.
