WIJ HERDENKEN DE BEVRIJDING
Herinneringen uit 't leven van Sally Manheim
De Betuwe in volle bloei en
een schier vergeten volk werkt door
Indrukken uit Malakka en Indonesië
Burgemeester Ritmeester is een dapper man
Een relaas van Yvel Dlawnurg
gg Vnnr Levensmiddel"" m
Schagen.
Marktberichten.
Wat er een jaar geleden gebeurde
Massagraven bij Arnhem.
Uw dank
N OP SUMATRA TERUG
iii.
*n- elkaar, lagen d$ mensen opgesta-
Het tweede artikel werd opgenomen peld. Buiten was het guur en koud
en aarde-donker.
in ons no. van 27 April jj.
Sally Manheim, die tussen de
Gorrel en Tabbie was grootgebracht,
die van zijn dertiende tot zijn tach
tigste jaar kachels had gesjouwd als
een jonge kerel, zeilen geknipt, ge
legd, gesneden had, twee cent spij
kers had verkocht, stoelen gepoli
toerd in zijn winkel in de Koning
straat iedereen kende hem. Ik
kende hem nog beter. Met zijn win
kel en zijn lichaam zat hij de laat-
•te dertig jaar in de Koningstraat,
maar zijn hart was nog altijd op
de dijk en bij de zee. Hij leefde nog
altijd bij de vissers en de haring-
•chuiten Zijn hart woonde dicht bij
de Artilleriestraat en de Rensteeg
en de Langestraat. Sally Manheim
tvas en bleef een typische „Oude
Helderbewoner". Urenlang kon hij
praten over Dorus Rijkers en Janus
Kuiper en over de makreel van
Tabbie en de gerookte pieterman
van Neel Kraan. Iedere visventer,
Iedere Jutter, iedere haringtrekker
kende Manheim-
Sally Manheim werd niet als zijn
voorvaderen op het kleine Joodse
kerkhof begraven. Hij, die vergroeid
Vvas met de Jutterstad, mocht niet
in. Den Helder blijven. De „Kultur"
kwam er door in gevaar.
Eén dag voor de verdrijving der
Joden uit Den Helder, zag ik hem
nog staan tussen de verweerde
•tenen van het oude kerkhof. Het
tvas de laatste Joodse begrafenis,
die de Kultur nog toestond. Burge
meester Ritmeester is een dapper
man! Hij vreesde, de Kultur en den
Mof niet. Bij de baar van den dode
protesteerde hij er tegen, dat zijn
burgers, Nederlandse mensen, uit
Zijn gemeente werden verdreven,
verdreven zonder enig recht. Woor
den van troost en bemoediging
sprak deze burgemeester tot de
troosteloze mensen, die alles wat
hun dierbaar was, have en goed,
moesten achterlaten. Ik heb deze
woorden goed onthouden. Zij zijn
mij altijd bij gebleven.
De Helderse Joden, die toen om
de baar met den dode stonden, zijn
bijna allen vermoord. Ze zullen Den
Helder nooit terugzien. Oude Joden
werden als oud roest het eerste op
geruimd. Heel vlug gingen ze weg
uit Westerbork. Himmler gunde ze
nog geen bord watersoep met kool
etronk
Bij Manheim in de barak.
Sally Manheim wist ook, dat hij
Weg moest, 's Nachts om drie uur
zou hij in de vuile veewagen gela
den worden Er was geen ont
komen aan. Rondom dubbel prik
keldraad torens met dubbele
uitkijkposten een brede gracht
en - dodende geweerlopen van
S.S.-boeven.
Die nacht zijn wij, mijn vrouw en
ik bij hem geweest in de barak. In
vieze kribben, drie hoog boven
De grond was
oorweekt en een stuk modder. Op
de tast kwamen wij de barak bin
nen.
Tussen een groep medeveroor
deelden zat S^lly Manheim op zijn
koffer.
Het mooiste plekje
van de wereld.
Hij was tachtig ja.r, maar in zijn ogen
was geen angst of zorg te bespeuren.
Verheugd sprong hij op, toen hij ons
zag. Een blijde trek lag over zijn gezicht
en hij kneep mijn hand haast tot moes.
„Daar hei je 'em nou. weet je wie
dat is, dat is nou Yvel Dlawnurg, die
heb over de Oude Helder en alle haring
trekkers geschreven en ook over de
mensenredders. Jullie hebben toch zeker
wel van Dorus Rijkers gehoord? Dat
was een mannetjesputter mensen, daar
heb ik vlak bij g ewoond. Meer dan vijf
honderd mensen heeft ie op de Panne-
koek gered." „Had ik maar een goeie
pannekoek", zegt een oude man. „Hier
op Westerbork is het koolsoep en nog
In sommige plaatsen kwam het na de
capitulatie tot schermutselingen tussen
weerspannige Nazi's en leden van de
Nederlandse verzetsbeweging. Een ge
vangen genomen Duitse soldaét wordt
door een Nederlandsen patriot wegge
leid. A.B.C. P.
HUWELIJKSVOLTREKKING
IN EEN PARK.
Korporaal Ernest Shafto uit Far-
mingdale, New Jersey, die tijdens de
oorlog op de Philippijnen diende,
droomde op een nacht, dat hij met
zijn verloofde huwde in het gemeen
tepark van Atlanta, waar hij haar
voor de oorlog het hof had gemaakt.
In zijn land teruggekeerd vertelde
hij zijn droom aan een journalist,
die er het gemeentebestuur van At
lanta van in kennis stelde. De ge
meenteraad nam onmiddellijk stap
pen om deze droom werkelijkheid te
maken en zo werd Ernest Shafto on
langs in tegenwoordigheid van den
burgemeester en met 10.000 getuigen,
in het gemeentepark van Atlanta in
de echt verbonden met Kathleen
Jordan uit Decatur, Georgia.
BIJ DE HERDENKING VAN ONZE BEVRIJDING. Canadese lorries,
geladen met voedsel voor de burgerbevolking komen in het nog door de
Duitsers bezette gebied, twee dagen voor de overgave van Gen. Blaskowitz's
Duitse leger aan de Canadezen onder Lt. Gen. Foulks. A.B.C. P.
eens koolsoep." „Hou jij je pannekoek,
geef mij maar een lekkere gerookte ma
kreel van Tabbie of zo'n vette gerookte
poon van Neel Kraan wat jij?" verzucht
Manheim. Ik knik. Manheim heeft ge
lijk. „Je praat altijd over Den Helder,
't Is net. of dat nou het mooiste plekje
is van de hele wereld", moppert een
oud mannetje met grijs-grauwe stoppel
baard. „Hadde die Moffen mij maar met
miin hebben en houwe in Mokum late
zitten, dan mag jij de Oude Helder en
de pone er bij cadeau hebben." „Wat is
nou Amsterdam, wat is dat nou voor
een stad", smaalt Manheim. ..Heb je
daar dijken, vletten, duinen dikke schol
zo van de Urkers? Wat heb ik aan het
Vondelpark, geen fluit man. In 't Von
delpark ken ik niemand, maar in het
Spoorbossie ken iedereen Manheim. Een
kleine honderd jaar geleden zat mijn
vader al in Den Helder. Ik had later
een zaak in de Koningstraat daar heb
ik een mop beleefd, een reuze mop."
Die jongen wan de Bijbelschool.
Het hele auditorium is nu een en al
oor. Een ogenblik weet Manheim de
miezerigheid en de angst, die in hun
hart is, te verdrijven. „Mot jullie ho
ren", zegt ieen dan vertelt hij of
hii op een bank op de zeedijk zit in-
plaats van op een perron des doods..
„Vlak bij miin zaak in Den Helder
was de Bijbelschool. Ik moet zeggen, ze
leerden daar best. Maarde jongens.
die op de Bijbelschool gingen, waren
reuze sallemanders. Iedere morgen zette
ik aan beide kanten van mijn winkel
deur twee hoge stapels zinken emmers.
Ze waren zo hoog als de toren van
Babel. Zó hoog (Manheim wijst met
zijn hand in de hoogte, hoe hoog die
toren van Babel wel was). Iedere mor
gen precies vijf minuten voor negen
komt zo'n jongen van de Bijbelschool,
een jongen van een jaar of dertien mijn
deur voorbij en....
(Wordt vervolgd.)
Zijlstra-levensmiddelenwinkel
DEN HELDER, Spoorstraat 20
Slechts de helft van de laarzen en
schoenen, die men in Engeland laat her
stellen, worden met leer gerepareerd
(ANP—ANETA).
Volgens wel Ingelichte kringen zou
het Duitse passagiersschip „Europa" aan
Frankrijk worden toegewezen (AFP).
Op de Schagermarkt werden aangevoerd
en verhandeld: 23 Paarden f 700—f 1600;
126 Geldekoeien (magere) f 200f 500; 50
Kalfkoeien f 325f 650; 23 Vaarzen,f 120—
f 240; 47 Schapen (magere) met 2 lamme
ren f 60f 90; 7 Overhouders f 51; 11
Bokken en Geiten f 540; 49 Biggen f 30
f 50; 78 Konijnen vastgest. prijzen; 44
Kippen vastgest. prijzen; 40 Stieren f 400
f 1600.
Voor de centrale. 9 Stieren; 112 Gelde
koeien (vette); 4 Graskalvereri; 267
Nuchtere kalveren; 6 Schapen (vette); 5
Varkens (vette); 27 Pinken.
Klokken zullen luiden; plechtige dankdiensten zullen worden gehouden;
met een minuut stilte zullen wjj onze gevallen helden herdenken; vlaggen
zullen wapperen en alom In den lande zal het feest zijn feest voor jong
en oud, omdat het een jaar is geleden, dat wjj van de Duitse dwingelandij
werden verlost.
W|j laten hieronder volgen kort en zakelijk wat er in de bevr|j-
dingsweek 1945 gebeurde.
Een jaar geleden
Vrijdag, 4 Mei 1945: De radio geeft te half negen 's avonds het be
richt door, dat Duitsland capituleert. Wij rennen de straat
op wij roepen elkaar het heuglijke nieuws toe; wij hebben
maling aan het niet-op-straat-zijn-gebod. Wij vieren feest,
binnen- en buitenshuis.
Zaterdag, 5 Mei 1945: De capitulatie van het Duitse leger gaat in.
Toch wordt er nog veel geschoten. De Koningin spreekt ons
door Radio Herrijzend Nederland toe. De Leidse Universi
teit opent weer haar poorten.
Zondag, 6 Mei 1945: Generaal Blaskowitz tekent te Wageningen de
capitulatie ten overstaan van generaal Foulkes en Prins
Bernhard.
Maandag, 7 Mei 1945: Utrecht en Hilversum worden door het Cana
dese eerste leger bezet. Nieuwe burgemeesters treden op:
te Amsterdam wordt Voute vervangen door burgemeester
F. de Boer; Den Haag krijgt burgemeester De Monchy terug,
Rotterdam burgemeester Oud. Een proclamatie van de ver
trouwensmannen aan het Nederlandse volk. De Prinses Irene
brigade komt naar Den Haag en wordt bejubeld. Uit de In
dustriële Club te Amsterdam wordt door de Duitsers ge
schoten. Er vallen tientallen doden en gewonden.
Dinsdag, 8 Mei 1945: Tal van steden worden door de Canadezen
bezet. De bijzondere grote en kleine staat van beleg wordt
afgekondigd. Officieel mogen wij nu weer tot 11 uur
's avonds in de buitenlucht vertoeven. De „leider van het
Nederlandse volk". Mussert, wordt gearresteerd.
Woensdag, 9 Mei 1945: In alle kerken wordt een dankdag voor de
bevrijding gehouden. Amsterdam viert zijn bevrijdingsfeest op
de Dam, waarvan minister-president Gerbrandy getuige is.
De staking bij de Spoorwegen is ten einde: het personeel
wordt door de directie opgerc epen.
Donderdag, 10 Mei 1945: In een plechtige bijeenkomst in de Natio
nale Kathedraatr de Nieuwe Kerk te Amsterdam, wordt in
zonderheid het ondergrondse, illegale werk herdacht. Prins
Bernhard bezoekt enige steden in het Westen van het
land. De toneelgroep „5 Mei 1945" voert een bevrijdingsstuk
op door vijf auteurs geschreven.
Vrijdag, 11 Mei 1945: Het M.G. (Militair Gezag) treedt op; generaal
Kruis heeft de leiding. De vertrouwensmannen treden op als
adviseur.
Zaterdag, 12 Mei 1945: Eerste trein van Utrecht naar Rotterdam.
Generaal Winkelman komt in ons land terug.
Lente, bloeitijd. Overal brengt de na
tuur dit steeds weer terugkerende
bloesemfeest. Van de kleinste tuin tot
op het grootste landgoed, bloesem-
weelde overal. Ook in de Over-Betuwe
staan wederom de hongerden te pron
ken met hun mooiste kleed. Zij trachten
nut hun pracht alles te overvleugelen
wat hier verder te zien is.
Zij eisen met het recht van jaren, de
aandacht van ieder die hier komt. Het
lijkt of zij zeggen: „Wij zijn de Betuwe,
wij, wat zou de Betuwe zijn zonder ons?"
En inderdaad, de Betuwe had zijn bekend
heid te danken aan deze thans pralende
en straks dragende bomen. Jaar in, jaar
uit, leverden zij het heerlijkste fruit
welk ons land voortbracht.
De Betuwe nu
Wanneer echter nu de naam Betuwe
gefloemd wordt, denken wij niet in de
eerste plaats aan dit bloesemfestijn.
Deze naam heeft een andere betekenis
gekregen. Een streek die tot de zwaarst
getroffen delen van ons Vaderland gere
kend kan worden. Geknakt, gebroken,
terneer geslagen. Maar de Betuwe zal
herrijzen, werd en wordt algemeen ge
zegd. Er zal gewerkt worden, gebouwd,
de Betuwnaren zullen alle hulp onder
vinden, welke mogelijk gegeven kan wor
den. Met een geweldig enthousiasme
wordt dit rondgebazuind. Hulpactie zus,
en hulpactie zo. Artikelen over de nood
welke gelenigd moet worden. Het is zo
simpel, hier moet, moet, moet geholpen
worden.
Ik zag de Betuwe terug! Drie jaren
heb ik tussen dit eenvoudige, werkzame
volk gewoond en geleefd. Streng in hun
geloof, gereserveerd in de omgang met
.vreemd volk", maar zich ten volle ge
vend als zij hun vriendschap eenmaal
geschonken hadden. Klein in hun eisen,
groot in hun werkkracht. Uiterlijk is de
Betuwnaar hetzelfde gebleven, maar
sprekende, vrij, omdat ik geen „vreemde"
was, merkte ik een zekere verbittering.
Zij voelen zich verwaarloosd en achter-
uitgesteld. Hier moet geholpen worden,
maar wie helpt? Er waren vele instellin
gen zoals Betuws Herstel, Hark, I.K.O,
e.a., en inderdaad hebben deze goed werk
verricht. Maar in de Over-Betuwe is
veel meer vergeten te verrichten. Tonnen
projectielen zwerven nog overal. Mijnen
worden nog dagelijks ontdekt. Overal
nog steeds niet opgeruimde resten van in
elkaar geschoten huizen. Puin en nog
eens puin. Vernielde tanks en stukken
geschut langs wegen en in velden, is
een gewoon verschijnsel. IJzeren minutie-
kisten en brokstukken van vliegtuigen
liggen overal.
Als men hier komt, gelooft men dat
gister hier de Duitsers nog waren, en
klinkt de nagalm der kanonnen nog in de
oren. De huisvesting is er ver beneden alle
critiek. Wij, hier in het Westen, mopperen
over kleinigheden, omdat er „geen schot"
in zit. Maar hier komen de normale ver
houdingen reeds terug, terwijl zij, na een
jaar bevrijd te zijn, nog geen uitzicht
hebben. En de Betuwnaren zijn hierover
alleen een beetje verbitterd. Prachtig
volk!
Straks.
Maar als de Betuwe eens weer bewoon
baar zal zijn, dan is dit alleen te danken
aan haar bevolking, aan niets en nie
mand anders, dan aan de taaie wil en
het negéren van alle moeilijkheden, het
opzij schuiven van het persoonlijk be
lang. De Betuwe bloeit!
Straks worden de kersen uitgevoerd
voor deviezen^ Zullen deze voor de op
bouw van deze streek beschikbaar worden
gesteld?
Zij hebben er recht op!
De bloeiende Betuwe. Deze jonge
dame zit als een bloemenkoningm bo
ven op de auto, overladen met de
sprookjesachtige bloesempracht van de
Betuwe.
Anefo/v. Haren Noman P.
De vorige week zijn door de Dienst
Identificatie en Berging te Amersfoort op
aanwijzingen van de P.R.A. te Arnhem
nabij de Galgenberg te Arnhem een
viertal massagraven ontdekt, waarin zich
vermoedelijk de lijken bevinden van Ne
derlanders, die in verband met de Mei
staking 1943 door de Dnitsers zijn gefu-
sileerd.
In totaal zijn tot nu toe vier graven
ontdekt. Het eerste bevatte 7 lijken, het
tweede 4, het derde 3 en het vierde 5
Maandag a.s. zal men trachten deze stof
felijke resten te identificeren.
P. H. Spaak, de Belgische minister
van Buitenlandse Zaken, zal het ere
doctoraat in de Rechten van de Universi
teit van Sheffield ontvangen (Reuter).
In verband met het verzoek van.
vele ouders van Nederlandse kinde
ren, die naar het buiten- of binnen
land werden uitgezonden, om op
enigerlei tastbare wijze hun dank
baarheid voor de genoten gastvrij
heid aan de pleegouders kenbaar te
kunnen maken, heeft de Nationale
Commissie zich gewend tot „De Por-
celeyne Fles" te D :lft, die voor dit
doel een tegel heeft ontworpen,
waarop in mooie kleuren drie kin
deren staan afgebeeld, die een
schaal met een vlam omhoog hou
den. Het onderschrift luidt:
„Hoog wordt de levensvlam ge
heven, met krachten, ons door U ge
geven".
De mogelijkheid bestaat nu, dat
een ieder, die daartoe behoefte ge
voelt, een tegel kan bestellen en
doen toekomen aan de betreffende
pleegouders. De kosten bedragen
voor tegel, emballage en verzend
kosten tesamen f 9.75.
Zij, die hiervan gebruik wensen
te maken, kunnen zich richten tot
Het Districtsbureau Kinderuitzen-
ding, Schagen, Spoorlaan D 170.
De betrokkenen dienen tevens op
te geven:
1. naam en adres van den afzen.
der (ouders);
2. naam en adres van den geadres
seerde (pleegouders);
3. tegelijkertijd moet daarbij het
bedrag van 9.75 worden betaald.
De ondertekening van het capitulatieverdrag der Duitsers te Wageningen.
Links aan de tafel generaal Faulkes, rechts gen. Blasko. A.B.C. P.
door F. J. A. Knoops, Luit. ter Zee le klasse
Het tweede artikel werd opgenomen
in ons no. van 27 April j.1.
Wat er ook veranderd in ons
Indië, de Moesi, die ik enkele da
gen later op stoomde zeker me
Het water was nog even brum. de
„waterpesteilandjes" dreven er
nog steeds, zelfs de krokodillen
zwommen nog achter diezelfde V
aan, het was alsof je een outl-
vriend, na vele jaren niets van
hem gehoord te hebben, tegen
kwam. Scheepvaart was er bijna
niet, een enkel prauwtje kwamen
we tegen. De eerste tekenen van
verwaarlozing zagen we al spoe
dig.
Lichtboeien, die op de verschil
lende plaatsen behoorden te liggen,
waren er nog, echter verveloos, vei
Waterpest is een waterplant,
tweehonderd jaar geleden uit Z.
Amerika geïmporteerd, omdat ze
zo'n aardige bloem had. Alle wate
ren in Indië zijn er thans door
verp
roest en het licht was uitgegaan; de
vele bakens aan de oevers waren of
verdwenen of van ouderdom en ver-
waarlozing in elkaar gezakt; de en
kele dorpen, waar we langs voeren,
waren weinig veranderd; de gevoe
lens van de inwoners kwamen tot
uiting in de rood-witte vlaggen
(aangenomen vlag van de .Jtepoe-
blik Indonesia"), Soengdi Gerong
(oliëraffinaderij van de Anglo
Saxon) en Pladjoe (raffinaderij van
de B.P.M.) lagen daar, ogenschijn
lijk onbeschadigd. Uit een enkel
schoorsteentje kwam rook, inwoners
waren niet te zien, op de steiger liep
een enkele Jap, een troosteloos
beeld.
Palembang.
Drie mijl verder lieten we het an
ker vallen, we waren aan onze be
stemming, Palembang, eertijds een
zeer welvarend stadje, 60 mijl de
rivier op, de uitvoerplaats van heel
Zuid-Sumatra. Van het rivierver-
keer, dat voor de oorlog zeer druk
was 'merkten we weinig.
Hoe was de situatie hier? In de
loop van de volgende dagen had ik
elke gelegenheid om mij op de hoog
te te stellen.
Klein Europa
De Europese bevolking was sa
mengebracht in een der Europese
wijken. Dit gedeelte van de stad
was omgeven door prikkeldraad en
de verschillende toegangen werden
bewaakt door Japanse schildwach
ten. In dit beschermde gedeelte
woonden ongeveer 4000 mensen, Ne
derlanders, Ambonnezen, Menado-
nezen. Chinezen en ook vele Java-
nen. Een bataljon Brits-Indiërs en
andere troepen zijn gelegerd in dit
beschermde gedeelte.
Contact met het overige gedeelte
van de stad wordt tot het uiterste
minimum beperkt. De haven wordt
verzorgd door een havendetache
ment van de Britse Marine, in sa
menwerking met Indonesische auto
riteiten, terwijl ook van Japanners
een ruim gebruik gemaakt wordt.
De Jappen staan nog op post.
Is het niet merkwaardig, ruim een
half jaar na het „uitbreken van de
vrede", overal nog duizenden en
duizenden Jappen te zien, volledig
uitgerust en bewapend en nog over
al in dezelfde functies, als geduren
de de tijd, toen ze het in naam ook
nog te zeggen hadden? Dit is een
van de oorzaken van de moeilijk
heden in dit land, ik zal het hier
later nog over hebben. Dit be
schermde gedeelte staat onder
auspiciën van de RAPWI (Rehabili
ation allied prisor.ers of waf and in
ternees). In dit gedeelte zijn dan
ook samengebracht alle ex-krijgs
gevangenen en geïnterneerden, ze
worden gekleed en gevoed door de
Rapwi, die ze tevens een zakcentje
(15 Jap/guldens per dag) geeft. Dit
bedrag lijkt enorm veel, echter
wordf de waarde van de Jap.gulden
geschat op 3 normale Indische cen
ten. Als aardigheid hierbij een
bankbiljet van 10 gulden, commen-
taar verder overbodig. Afvoeren
van deze mensen kan practisch al
leen per vliegtuig, aangezien van de
Indonesische autoriteiten geen toe
stemming verkregen kan worden
om een Hollands schip de rivier op
te laten komen.
De huisvesting ovefigens is uit
stekend, de voeding laat weinig te
wensen over, de grootste vijand is
verveling. De mensen missen de
energie, om lichamelijke arbeid te
doen. Als men dan ook een wande
ling maakt, dan levert elk huis weer
hetzelfde beeld; de inwoners han
gen of liggen in een stoel, met
doffe ogen naar buiten te stareij.
Een enkeling leest een boek of een
tijdschrift, praten kunnen ze alleen
over dat éne onderwerp, de tijd in
het gevangenkamp en met werke
lijk sadistisch genoegen worden de
grootste gruwelverhalen gedaan.
Wee, den nieuweling, die zich laat
verlijden orn te vragen hoe ze het
gehad hebben tijdens de Japse be
zetting.
Het ene verhaal volgt het andere
op, het één al bloediger en naarder
dan het andere. De Rapwi-leiding
doet, wat ze kan, om deze mensen
bezig te houden.
Bonte avonden.
Een club is voor ze ingericht,
waarin een Chinees restaurant, lees
tafels, bridgetafels, een bijzonder
aardige gelegenheid, waar mensen
elkaar ontmoeten kunnen. Een zeer
goede band is gevormd, drie keer in
de week worden er dansavonden
gehouden; een toneelclub is ont
staan, ondei energieke leiding van
een der dames hier, die inderdaad
cardige bonte avonden houdt Sport
wedstrijden worden georganiseerd
met aardige prijzen, vele mensen
geven avonden thuis, in het kort
alles wordt in het werk gesteld om
de mensen aangenaam bezig te hou
den.
Niet geschikt voor de weder,
opbouw.
De energie van velen is weg, men
zal niet één inwoner bijvoorbeeld
bezig zien om zijn tuintje op te
knappen, alles ziet er verwaarloosd
en vies uit. Voor Indië zou het beter
zijn om deze figuren hier niet meer
aan het werk te zetten bij de op
bouw, waarbij veel energie nodig is
zijl ze toch niet meer te gebrui
ken. Orde en rust worden ge
Dit is hard om het te moeten
zeggen. Wij moeten echter niet ver
geten, dat deze mensen ziek z|)n,
en een jarenlage behandeling nodig
hebben om ze weer gezond te krij
gen.
handhaafd door militaire politie,
een avondklok (10 uur) is inge
steld.
Het overige gedeelte van de stad
is weinig veranderd, alleen vervuild
en de stank domineert ook hier.
Vele leuzen, de meeste in 't Engels,
versieren muren en schuttingen, de
oude Hollandse benamingen zijn
vervangen door Maleise en Engelse,
het Postkantoor is nu „Kantoor Pos"
geworden, het oude residentiekan
toor „Kantor Residen". Elk/ huis
heeft om zo te zeggen zijn eigen
rood-witte vlag, evenals elke auto en
zelfs driewieler.
Het volksleger is in training.
Ik zag laatst een parade van dit
leger. Een paar honderd opgescho
ten jongens, gemiddelde leeftijd 19
jaar, elk voorzien van een piek,
zelfs de ..Hahnenschritt" wordt be
oefend. Uniform en uitmonstering
is min of meer overgenomen van de
Jap. De bevolking is over het alge
meen rustig. Extremistische activi
teit is aanwezig en openbaart zich
in het laten verdwijnen van perso
nen. Een paar dagen later wordt het
zwaar verminkte lijk in de ''vler
teruggevonden, doch meestal hoort
men er verder niets van. Soms zijn
het Chinezen, die verdere
weigeren, soms Inlarders, kortge
leden verdwenen nog twee Engelse
zee-officieren.
(Wordt vervolgd
