Kruisers der Koninklijke Nederlandse Marine
Stadsnieuws
Helders Fanfarecorps
concerteert in de muziektent
Burgerlijke Stand
B«ekenactie voor leger
en vloot
INGEZONDEN.
De jeugd
Wie is de schuldige?
DE GESCHIEDENIS VAN PIEPNEUS EN BIBBERSNOET.
Het Helders Fanfarecorps zal Don
derdagavond a.s. van half negen tot tien
uur een concert geven in het Juliana-
park. De volgende numers zullen wor
den uitgevoerd'
1. Entrée de Concours, mars, C. J. N.
Cory.
2. During the Battle, ouverture, G.
Gadenne.
3. Océana, wals. Francis Popy.
4. Animato, mars, C. J. N. Cory.
5. La Flüte enchantée, fantasie van Mo-
zart, arr. Jos Kessels.
6. Secret de Sphinx, ouverture sympho-
nique, G. Gadenne.
7. Helden der Zee, mars, A. J. Hartman.
Bevallen: H. Ewaltvan Dok, z.
A. PrangerSchut, d. A. PrinsGroot,
<J. N. EriksDelver, d. H. M. En
gel—Griek, z. A. A. Vries—v. Scheijen,
2 zoons. J. Schenkde Wit, z, C.
Brondsema—Boon, z. M. Kiewiet
Broekman, d. A. W. Paans—Zwane-
veld, z. A. W van Baar»—Hollestelle,
d. A. Blaauw—de Groot, z. G. de
Vries—Visscher, z. V. Klein—Hoorns
man, d. J. E. S. VermeulenThomas,
z. M. de Jong—den Baas, d. J. Meijer
de Vries, z.
Ondertrouwd: D. Leen en L. R. J.
Pompert. P. Wolthuis en B. Nijman.
R. Versluis en L. Meringa. P. Slik
ker en C. Swart. D. Makelaar en M.
Dekker. H. van Dongen en H. Brou
wer. J. W. H. Donkersloot en C. M.
Salflschberger.
Getrouwd: T. de Gruijter en A.
Gerssen. J. G. Oosterveen en C. H. G.
Hartog. J. V. Schermer en F. A. Kra
mer. P. O. A. P' st en J. RoozendaaL
Overleden: P. J. Hijman, m. 5
jaar. N. G. Steyn, v. 10 dagen. G.
Kramer, m. 72 jaar. M. G. Jagt, v. 10
dagen. S. Koster, v. 38 jaar. K.
Winkel, m. 80 jaar.
Teneinde te voorzien in de grote be
hoefte aan lectuur in het bijzonder bij de
militairen in Nederlands-Indië, heeft het
Nederlandse Rode Kruis een landelijke
boekenactie georganiseerd.
Deze actie geschiedt in samenwerking
met de dienst recreatie en algemene
ontwikkeling" der Koninklijke Land
macht en de dienst „Ontwikkeling sport
en ontspanning" der Koninklijke Marine
De provincie Limburg zal met deze
boekenactie beginnen. Uit plaatsen, waar
geen afcFeling van het Rode Kruis is ge
vestigd, kan men de boeken, welke men
beschikbaar wil stellen voor dit doel,
desnoods ongefrankeerd zenden naar
het Centraal Bureau van de B.A.R.K.
(boekenactie Rode Kruis), Hamerstraat 17,
Den Haag.
De boeken zijn bestemd voor het
marinepersoneel, de mariniers en de sol
daten, in Indië en waar verder in de
wereld de Nederlandse militairen zijn ge
plaatst, alsmede voor sanatoria, hospita
len, enz.
Wat brengt de radio?
WOENSDAG 19 JUNI 1946.
HILVERSUM I. VARA: 8.50 Voor de
hulsvrouw. 0.30 Kwartet in D. kl. terts
Op. 56. VPRO: 10.00 Morgenwijding. VA
RA: 10.20 Voor de vrouw. 11.15 Aranka.
11.26 Breng eens een zonnetje. 11.45 Fami
lieberichten uit Indië. 12.00 Ensemble
Frank. 12.30 Kalender. 12.35 De Ramblers.
14.90 Voor de vrouw. 14.45 Zuid-Ameri
kaanse klanken. 15.00 Voor de jeugd. 17.00
Eddy Walis. 17.30 NVH. 18.15 Johan Jong.
18.30 Programma voor de Ned. Strijd
krachten. 19.15 Liedjes van vroeger en nu
VPRO: 19.30.Uit de psalmen. VARA: 21.00
De wijze kater (Herman Heyermans). 22.45
Geestelijk leven. 23.15 Dansmuziek.
HILVERSUM II. NCRV: 8.20 Morgen
concert. 9.15 Ochtendbezoek bij onze jonge
zieken. 10.30 Morgendienst. 12.00 Stafmu-
ziek van de Amsterdamse politie. 13.20 Or
gelbespeling. 14.30 „Vlijtig Liesje en de
geraniums". 14.50 Symphonieorkest. 16.15
Kinderkoor. 16.45 Voor Jongens en meis
jes. 17.30 Pianorecital. 18.15 Mandolinata.
20.06 Orgelconcert. 21.00 Het Ned. Bijbel
genootschap In de toekomst 23.15 Avond
concert. 23.50 Schriftlezing.
Waar gaan we heen?
Woensdag 19 Juni: Lutherse Kerk, ds.
G. Visser spreekt over „Massagraf
ontdekt".
Donderdag 20 Juni: Lutherse Kerk, ds.
G. Visser spreekt over „Doorbraak van
het Leven".
.(Buiten verantwoordelijkheid
der redactie)
Hoelang en dikwijls hebben wij in
de oorlog, en ook nu, niet gezegd:
„Aan de jeugd is de toekomst".
Maar als wij de jeugd eens gade.
slaan, slaat de schrik je om het
hart: veel geld uitgeven als het kan,
baldadige en uitgelaten dingen uit
halen enz. Zouden wij met een
beetje geduld ze niet op het goede
pad kunnen brengen? Wij zullen er
geen kwezeltjes van maken, maar er
is nog veel aan hen te verbeteren.
Natuurlijk valt 't niet mee, maar als
wij er eens bijzonder voor zorgden,
zou het heus wel gaan. Het zou voor
ons later toch zo'n heerlijk idee zijn.
als onze dochters en zoons echte
fatsoenlijke lui waren in de maat
schappij, waar je trots op kan we
zen, zo zonder zelfzucht, die werke
lijk iets voor 'n ander over hebben.
Dan zal het ook een andere wereld
worden, waarin wij als ouders met
trots op onze kinderen kunnen neer
zien.
EEN MOEDER.
Mijnheer de Redacteur,
Gaarne zou ik dit stuk in de cou
rant zien opgenomen, naar aanlei
ding van uw artikel over de recht
zaak tegen den heer Helder.
Uw verslaggever schrijft hierin,
dat de schijn was gewekt, dat me
vrouw Van Gunst de hoofdschuldige
was; haar werd verweten, dat zij de
twee Joodse kinderen had aange
bracht en dat de aanklacht, die
tegen haar was ingediend, blijkbaar
geen succes had gehad, daar zij niet
was gearresteerd. Dit laatste is in
derdaad het geval, want zij moest
voor de POD verschijnen, maar na
een nauwkeurig onderzoek is komen
vast te staan, dat haar niets kon
worden verweten, daar zij in sa
menwerking met de buren van de
familie Bos werk van de mishande
ling der stumpers heeft gemaakt, en
naar de politie is gegaan, met het
bekende gevolg. Zij wist niet, dat
het hier Joodse kinderen betrof; zij
zou hiervoor toch anders wel direct
zijn opgesloten
Als alle andere verklaringen hier
mee in flagrante tegenspraak zijn,
dan moet uw verslaggever zijn licht
maar eens gaan opsteken bij de
POD, en niet de zaak 'van een zekere
kant bezien, want een goede naam
is gauw genoeg besmeurd. Ik hoop,
Slot
Er is veel kritiek op de kruiser
losgekomen. In „Onze Vloot", 30
Nov.. 1930, werd berekend, dat
het nuttig effect van het geld
46 zou zijn van dat, wat een
goed gepantserd schip van 10000
ton zou vergen. Men wenste 20„3
cm geschut. Had men ongelijk?
Wel, we lezen over de slag in de
Javazee, dat de Jappen eerder het
vuur konden openen dan wij, om
dat ze daf. zwaarder kaliber voer
den. Dat lijkt ons een afdoend
antwoord.
De „De Ruyter".
Toen de „derde kruiser" gereed
was en als Hr. Ms. DE RUYTER in
tegenwoordigheid van H.M. de Ko-
ningin op 3 October 1936 in dienst
werd gesteld, was het een' schip van
maximaal 7670 ton groot, voerde
715 cm en 104 cm (luchtdoel-)
kanons, had een pantserdek van
30 mm, een zijpantser van 50 mm en
nog een ginnenpantser, terwijl het
met 66000 paardekracht 32 mijl/uur
kon lopen.
Het was een mooi schip, een
prachtig afgewerkt schip, er waren
allerlei technische snufjes van be
lang en toch was het, militair ge
zien niet geslaagd. Immers, het was
te groot voor zijn batterij. Hoe dit
kwam, zullen we hier niet uiteen
zetten. Maar het was niet nodig ge
weest. Met de JAVA zal de DE
RUYTER in onze geschiedenis voort
leven, omdat deze twee kruisers
tegen een overmacht optrokken en
vele uren lang deden wat zij kon
den, met een uitgeputte bemanning
tot de dood er op volgde. Met
dat deze zaak door het opnemen van
deze regels in uw blad in het juiste
licht wordt geplaatst.
Hoogachtend,
JOH. MORS,
Breewaterstraat 58, Den Helder.
Onze verslaggever heeft in zijn
verslag van de zitting o.i. geen on
juistheid gedebiteerd, daar werke
lijk uit de verschillende verhoren
bleek, dat mevr. van Gunst de aan-
giftte had gedaan en wel degelijk
had geweten, dat het Jodenkinde
ren waren.
Het bij de POD over deze zaak
aanwezige dossier geeft echter dui
delijk te kennen, dat mevr. Van
Gunst uitsluitend bij een paar haar
toevallig bekende politie-ambtena-
ren heeft geklaagd («ver de kinder
mishandeling ten huize Bos, zonder
dat zij wist, dat het hier Jodenkin
deren betrof. Dit zou pas tijdens
het onderzoek zijn gebleken. In dat
geval heeft mevr. Van Gunst dus
niets anders op haar geweten, dan
dat zij onbewust een gevaarlijk
steentje aan het rollen heeft ge
bracht. (Red. Held. Crt.)
Door G. TH. ROTMAN.
(Nadruk verboden.)
5. Totdat we opeens allebei van schrik
verstijfden! Stel Je voor, daar vlak vóór
ons gingen de korenhalmen van elkaar
en daar kwam de dikke, valse kop van
Jan de Kater te voorschijn. Ik beloof je,
als Je zoiets voor 't eerst van je leven
meemaakt, kun je Je lachen óók wel
houden!
6. We bleven niet lang staan, dat be-
grijp je! We holden de akker af, twee
of drie moestuinen door, en renden par
does het eerste het beste huls binnen,
zo maar door de openstaande tuindeur.
Dat was erg roekeloos, maar. wat doe je
al niet, als-Je ln angst zltl
eerbied denken we aan de namen
Doorman, Lacomblé, van Straelen
Mensen zijn meer waard dan schei
pen!
Het tot dusverre laatste hoofdstuk
der historie van de Nederlandse
kruisers is nog niet afgesloten. Op
de begrotingen voor 1938 en 1939
werden 2 kruisers geplaatst van
8350 ton standaard waterverplaat.
sing, ofwel rond 10000 ton w.v.pl.
met alles aan boord. Hun bewape.'
ning werd vastgesteld op 1015 cm
en 124 cm luchtafweerkanons.
Verder zouden ze naar verhouding
flink gepantserd worden. In ver.
band met de ongeveer terzelfder
tijd geprojecteerde kruisers zouden
ze zeker neel mooie en bruikbare
schepen zijn geworden, maar, zon-
der de slagkruisers had een zwaar,
der kaliber aanbeveling verdiend.
We zeiden, dat dit hoofdstuk niet
was afgesloten. Inderdaad, want de
schepen zijn nog lang niet van de
baan. In Mei 1940 was de bouw der
rompen al een eind opgeschoten. De
bezetter heeft er wat aan laten
prutsen en veranderen. Bij de be
vrijding zijn ze niet vernield en
thans bestudeert het Departement
van Marine de verdere afbouw. De
namen dezer schapen zijn EEN
DRACHT en DE ZEVEN PROVIN-
CIëN. beide naar vlaggeschepen van
Admiraal Michiel Adriaensz. de
Ruyter.
We zijn nu officiël klaar met ons
relaas, maar niet in werkelijkheid.
Immers, er zijn nog de TROMP en
HEEMSKERCK, beide te boek
staande als „fottieljeleiders", doch
in waarheid kleine kruisers. Ze
waren bedoeld als verontrusters der
Japanse toevoerschepen, en men
ziet dus, dat de officiële naam mis
leidend is. Het buitenland heeft ze
van de aanvang af als kruisers ge
zien.
Het eerste ontwerp werd in 1931
gemaakt en toonde een batterij van
812 cm kns. Maar toen de TROMP
in 1938 in dienst werd gesteld, na
een bouwtijd van ongeveer twee
jaren, was de artillerie versterkt op
615 cm. waarnaast 44 cm lucht-
afweerkanonnen. De grootste water
verplaatsing was 4200 ton, de snel
heid volgens ontwerp 33 mijl/uur
(maar in werkelijkheid belangrijk
groter).
De HEEMSKERCK werd in 1938
op stapel gezet en was in Mei '40
zowat gereed voor de proeftochten.
Men heeft het schip naar Engeland
weten te krijgen, waar het verder
is afgewerkt en veranderd, zodat
thans de batterij uit 812 cm kns.
met de nodige luchtafweer bestaat.
als we ons niet vergissen. In af
wijking van de bestaande grotere
kruisers voeren deze schepen elk
torpedokanonnen, en wel elk zes.
Van de HEEMSKERCK zijn geen
krijgsbedrijven van beiand bekend,
maar de TROMP oogstte roem bij
het nachtgevecht "in Straat Badoeng,
19/20 Febr. 1942, onder commandant
J. B. de Meester en op 25 Juli
1944 bij een gewaagde aanval op de
haven van Sabang, waarvoor de
toenmalige commandant, F. Stam.
ook van de Britse regering een on
derscheiding ontving.
Dat dit Nederlandse ontwerp,
dat indertijd werd verkozen bo
ven ontwerpen van beroemde
buitenlandse werven, van eerste
kwaliteit was, bleek uit het felt>
dat de TROMP bij Bali minstens
8 treffers van 20.3 cm granaten
ontving, en overleefde! Het schijnt
evenwel niet de gewoonte te zijn
voor een dergelijke prestatie de
verantwoordelijke technici te
decoreren.
De geschiedenis der kruisers 's
als die der ganse Marine: tien tallen
jaren van planloosheid of van te
enge plannen, zuinigheid die tot
verspilling leidt, eindelijk doelbe
wuste opbouw maar te laat.
Zullen we de les ditmaal geleera
hebben? NN.X.
Het tweede artikel werd opg -
nomen in ons nummer van Zater
dag 25 Mei j.1.
