Schijnwerpers op Jhr. DE GEER
Geen 300 millioen voor
militaire avonturen!"
Oud-Minister-President van
woordbreuk beticht
r
10-15 MEI 1940
Vijf nieuwe Franse
ministers
lüeecQeeicht
DE NOORDHOLLANDSCHE COURANT
DAGBLAD VOOR DEN HELDER, KOEGRAS, TEXEL, WIERINCEN EN ANNA PAULOWNA
Ook de brochure in hei geding
Terugkeer was funest
Hors d'Oeuvre
TREINBOTSING EIST
ZWAARGEWONDE.
BOM VAN 1000 KG TIJDENS
VERVOER ONTPLOFT
Prijzen Staatsloterij.
Bikini-schepen nog
onveilig.
,DEN VADERLANT GHETROUWE
BLIJF ICK TOT INDEN DOET
ff
Aciie in Amerika iegen lening
aan Nederland
Van nabij en verre
Ex-burgemeester Voute
gevangen genomen
Ramadier
handhaafi zich
B0HXAV:
Otoo M«O«
Dtr.I J. Bfllsma
■Al—WAO XBÏ 1047.
Voortzetting zon de
1«e JAARGANG No. 9667.
HELDERSCHE COURANT
14
millimeter. Familii
17 ccct pr mA Ktotoo ad
vertenties („Juttertjea") tot
IS woordan 71 ocot, «I
meer cent
t pee poet f
HaoMredMtewi S». H. B. DyWort,
Onder aeer grote belangstelling is gisterochtend voor het Bijzonder
Gerechtshof te Amsterdam een aanvang gemaakt met de behandeling van
de «aak tegen den ond-minister-preeident Jhr. D. de Geer, vrien ten laste
werd gelegd, dat ht) zich, door destijds de Nederlandse bodem te betreden,
begeven heeft in de macht van de vijand en daardoor bij de bevolking van
bet bezette gebied de indruk moest worden gewekt dat hij, als gewezen
minister-president, geen heil meer zag in de voortzetting van de strijd, en
daarmede de vastbeslotenheid van het Nederlandse volk, de oorlog voort
te zetten, aan het wankelen dreigde te brengen. Ten aanzien van zijn
brochure werd Jhr. de Geer ten laste gelegd dat hfl, door het publiceren
van dit, door de Duitsers goedgekeurde boekje (de vrije meningsuiting was
toen streng aan banden gelegd) een gedachte propageerde, die lijnrecht in
strijd was met de Ideologische grondslagen, waarop de Nederlandse staat
berustte.
Op zijn of gen wens werd Jhrde Geer niet door een verdediger bijgestaan.
getuige trad de oud-com-
mfeearts van politie te Amsterdam, J.
L. Poethuma, voor het hekje, dte b*j
het vooronderzoek 54 getuigen had ge
boord in Frankrijk, Engeland, Belgte
en Nederland, o.w. Seyss Inquart. On
bewogen luisterde de grijze verdachte
tsaar de afgelegde verklaringen, die
nog geen bijzonder licht op de zaak
Wierpen. Hierop werd als getuige ge
boord J. G. Sillem, tijdens de oorlog
Wed. gesent in Portugal.
Deae vertelde dat op 8 Februari 1041
R*. <te Geer bij hem kwam en hem
mededeelde, dat hij na rijp beraad toch
besloten had naar Nederland terug te
ri. Hq' verlangde er naar zich bij
overige leden van zijn gezin te
voegen. De heer Tan Sillem heeft den
tmd-nrfntster toen gewezen op de om-
dot zijn terugkomst In
de geestkracht van het Ne-
voöc nadelig por belnvioe-
een contact mat den
gMMit waa hem niets gebleken, maar
Öt* moe* tooh hebben bestaan, omdat
Herdachte een Duits visum ïxxSg had
Om nas» Ifcdertand te pefaen.
Prof. Gerbraodr getwlgt.
OaVmtn.-pres. prol P. 8. Oerbrandy,
0*9 getuige gehoord, aarzelde leng na
Mfce vraag van den president en
t&aéfcte de indruk, dat hfl niet gaarne
moederdag
Hfat te morgen Moederdag Be
b* «r niets tegen, al ben lk geen
ook geen benkeCbak-
m heb onder mijn vrien-
vele dames die nweder
en op Moederdag ga lk het
e langs en krijg overal een
hapje taart. Ut ben dol op taart
Roomtaart, al is de room geen
echte room; mocca-taart al is de
mocoa maar surrogaat. Kieskeurig
ben lk al lang niet meer; taart ls
taart. En als kunstkenner bewon
der ft de kunst waarmee men het
bestaat om iets te maken van
niets Dus vlas lk op Moederdag.
Ook op Vaderdag voel ik mi)
welgezind. Velen mijner vrienden
zitten dan dik In hun rookgerei
en presenteren mij een sigaar.
Die dagen loop lk klap. En lk
schaam mij er niet voor, want
ft heb een beetje recht, vind ft,
om te delen ln de gaven deaer
dagen zolang men de oom- en
tante-dagen nog niet heeft Inge
steld en mfln vrouw en mij on
rechtmatig, wat one rechtmatig
toekomt, ontzegt
Want ik zeg maar, waarom wél
een dierendag en geen dag gewijd
aan tante en oom? Zijn wij soms
minder dan het dier? Bedenken
wij soms ante neven en nichten
niet als wij bedenken dat er iets
te bedenken valt? Laten wij hun
Onze vermogens niet na ln ons
testament? Als zij tenslotte niets
krijgen ls dat niet önze schuld,
maar de schuld van den Fiscus,
die door Lleftinck geprikkeld
wordt tot een staat van razernij.
In plaats van de oom- en tante
dag heeft men de wereldspaar-
dag ingesteld. Die wordt 31 Octo-
ber gevierd. Dan ls er geen taart
en geen sigaar Dah wordt er
gespaard. Als het de bedoeling
van die instelling was de wereld
te sparen zou fk er vrede mee
hebben, maar aan de vrede denkt
men niet, doch aan de wereld;
aan het 9paren alleen. Jammer,
echter, dat men die dag heeft
uitgevonden toen er niets meer te
sparen viel, omdat men de wereld
in geen enkel opzicht had ge
spaard.
Welke banketbakker, welke
sigarenfabrikant, welke verkoper
van artikelen die voor geschen
ken geschikt zijn, ontwerpt nu
eens een plan voor de dag dat
oom en tante kunnen worden
bedacht? Ik kan hun de ver
zekering geven, dat het een voor
delige dag zal zijn, want de mens
heeft gewoonlijk maar één moe
der en één vader, maar een rijk
geschakeerd stel tantes en ooms
Iedere dsg van het jaar zal mi)
voor dat feest welkom zijn. Als
het maar niet de 29ste Februari ls.
KREEFT.
de interne dingen uit de diplomatieke
sfeer in het openbaar behandeld zag.
Nadat er gesproken was over het
plan om Jhr. de Geer naar Indië te
zenden, vroeg de president:
„Wat weet van de radiorede d.d.
30 Mei 1940 van Jhr, de Geer, waar-
te hij de ambtenaren in Nederland
aanmoedigde zoveel mogelijk met de
Duitsers samen te werken en door
kalmte en waardigheid de eerbied
van de bezetter af te dwingen?"
Gei.: „Ik was het er niet mee eens.
Jhr. de Geer heeft mij er niet in
gekend."
De president vroeg aan Prof. Ger-
brandy of hij nog van mening was
dat de terugkeer van een hoogge
plaatst ambtenaar naar Nederland in
die tijd verkeerd geacht moet worden.
Prof. Gerbrandy: „Ik acht het funest,
Als iemand, dfe zoveel van de politiek
afwist als Jhr. de Geer, naar een door
Duitsland bezet gebied ging, bestond
natuurlijk groot gevaar, dat de Duit
sers bepaalde geheimen in handen
zouden krijgen."
Een spoorwegongeval tussen Zwolle
en Apeldoorn heeft gistermiddag een
zwaar gewonde en vier licht gewon
den geëist.
De personentrein Zwolle—Apeldoorn,
die om 18,32 uur uit Zwolle was ver
trokken, reed met een vrij grote vaart
op een goederentrein m. De locomotief
en drie rijtuigen van de personentrein
vlogen uit de rails evenals de locomo
tief en twee wagens van de goederen
trein. Volgens de eerste berichten werd
één reiziger, de heer L. Kroon uit
Apeldoorn, zwaar gewond. Drie reizi
gers ep de machinist van de personen
trein liepen iiehtere verwondingen op.
Opnieuw heeft een ontploffing
slachtoffers geeist:
Op de provinciale weg Quatre-
brasLeusden onder de gemeente
Maren ie gistermiddag omstreeks 3
uur een bom van 1000 kg ontploft,
die vervoerd werd naar de Leus-
derheide om daar vernietigd te
worden.
De ontploffing eiste twee doden.
Een derde militair wordt nog ver
mist.
Trekking 900ete Staatsloterij, 5e klasse,
f 1500,—6856.
f 1000,—t 3266, 8686, 9471, 18331,
14979, 21218.
f 400.—: 7990, 10877, 15049, 18913.
t 200,—: 3615, 11346, 14199, 17553,
17678, 17798.
f 100,-. 4143, 8803, 9281, 9870, 12585,
14997, 16169, 10609, 20762.
Op een desbetreffende vraag van
den president vertelde prof. Ger
brandy, dat hij kort voordat verdach-1
te's brochure in druk verscheen,
een gestencilde copie van in handen
kreeg. De publicatie van deze bro
chure in Nederland droeg natuurlijk
niet de goedkeuring van de koningin.
„Woordbreuk".
Na de middagpauze trad als eerste
getuige de oudminister van koloniën
Ch. L J. M. Weiter voor. Over het ver
trek van jhr. de Geer uit Londen ver
telde oud-minister Weiter hoe hij in
1940 aan den verdachte de opdracht gaf
voor zijn zending naar Indië. Het ini
tiatief tot deze zending werd door de
ministerraad bekrachtigd.
„Uit Portugal ontvingen wij een
brief waarin hij ons mededeelde, dat
hij zich als oud-minister gerechtigd
achtte naar zijn vaderland terug te
keren. De minister-president heeft
hem medegedeeld, dat zulk een han
deling ongeoorloofd is".
President: Achtte u het to^n ook
ongewenst, dat hij naar Nederland
terugkeerde?
Getuige: Inderdaad.
President: Beschouwde u het feit,
dat hij toch naar Nederland terug
keerde, ais een woordbreuk?
Getuige: Inderdaad.
(Zie vervolg pagina 5).
Nu, tien maanden na de atoombom-
proeven bij Bikini, blijken de daar ge
bruikte schepen nog steeds onveilig te
zijn voor permanent verblijf aan boord,
aldus is door het Amerikaanse departe
ment van marine medegedeeld. De
meesten schepen die de proefneming
hebben overleefd, zullen zonder be
manning naar Hawaiï gesleept worden
en naar de Westkust van de Verenigde
Staten voor nader onderzoek. Het blij
ken van het voortduren der radio
actieve effecten van atoombommen
heeft een algehele herziening betref
fende bouwplannen voor schepen en
oorlogvoering ter zee nodig gemaakt.
Alle uitstekende delen bovendeks zul
len moeten verdwijnen, zodat de sche
pen er zullen gaan uitzien als grote
onderzeeboten.
Het Franse Kabinet heeft drie socia
listen en twee leden der MRP (voor-
uistrevende katholieken) benoemd om
de vacatures te vervullen na de uit
sluiting der communisten uit de rege
ring.
De volgende namen worden gege
ven: Daniël Mayer (aoc.): Arbeid;
Eugene Thomas (soc.): Post en Tele
grafie; Robert Prigent (mrp): Volks
gezondheid en bevolking; Paul Bechard
(soc.): Nationale Verdediging; Jean
Letourneau: Wederopbouw (Letour.
neau blijft tevens minister van Han
del). Letourneau is lid van de mrp.
Het Kabinet besliste verder, dat de
taak van den voormaligen communis-
ttschen vice-premier Maurice Thorez
zal worden overgenomen door Pierre
Henri Teitgen (mrp), dte ai vlce-pre-
sident was.
Onder het opschrift: „Geen le
ningen voor het opleggen van
slavernij", schreef de „Chicago
Tribune" in haar editie van Maan
dag jl„ dat de Nederlandse rege
ring een Amerikaanse lening hoopt
te verkrijgen voor de wederop
bouw van Indonesië. Van Mook,
de luitenant-gouverneur-generaal
van de opstandige bezitting, die
voornemens is binnenkort een be
zoek aan Amerika te brengen,
denkt ongeveer 300 millioen dol
lars nodig te hebben. Java, Suma-
tra en de andere Indonesische eilan
den, die zich verzetten tegen de
pogingen van de Nederlanders om
de vóóroorlogse slavernij te her
stellen, produceren vele artikelen
welke Amerika nodig heeft. Het
herstel van het economische leven
van deze eilanden zou een gun
stige invloed hebben op het eco
nomische leven van de V. S. De
V. S. zullen echter geen voordeel
hebben van het verstrekken van
De noodwoning, zoals de fa. BruyBaeel te Zaandam ze gaat bouwen
met een productie van minstens 40 per week. De gemiddelde hoogte is
3.85 m., de totale inhoud 234 m3. De minister van wederopbouw, Z.Exc.
Neher, Het steh gisteren bij een beioek zeer waarderend uit over dit
een lening aan Nederland voor de
herovering van Indonesië.
Om economische en politieke rede
nen moet er ten behoeve van Indone
sië geen lening worden verstrekt vóór
de onafhankelijkheid van dit gebied
stevig is gevestigd. Moreel zou het ver
keerd zijn en practisch zou het geld
waarschijnlijk worden verspild aan mi
litaire avonturen. Indien de Nederlan
ders, nadat zij aan Indonesië onafhan
kelijkheid hebben verleend, hun inves
teringen ln de vroegere koloniën wen
sen uit te breiden, zouden zij in
de V. S. onpartijdig worden behandeld.
Het Amerikaanse departement van
financiën zou echter geen lening moe
ten verstrekken. De Nederlanders, die
het departement van financiën om een
lening verzoeken, worden er om ge
gronde redenen van verdacht, dat zij
in het geheel niet voornemens zijn te
rug te betalen wat zij hebben ont
vangen. De Nederlanders hebben in
Amerika activa, welke als onderpand
zouden kunnen dienen voor vrij om
vangrijke leningen, doch waarschijnlijk
niet voor een lening van 300 millioen
dollars. De Nederlanders hebben waar
schijnlijk meer belegd in Amerikaanse
spoorwegen dan enige andere Europe-
groep. Zij bezitten een groot aantal
aandelen van de New York Central en
zelfs nog meer aandelen van de Illi
nois Central. De gebroeders Boissevain
te Amsterdam zijn de vertegenwoordi
gers van de Nederlandse beleggers in
de Illinois Central. De heer A. Boisse
vain, de financiële adviseur van de Ne
derlandse ambassade in de V. S., is on
langs gekozen tot bestuurslid van de
Chicago Rock Island om het woord te
voeren voor zijn landgenoten, die be
langen hebben in deze spoorwegmaat
schappij.
Zijn officiële positie wijst op de nau
we banden tussen de Nederlandse be
leggers en de Nederlandse regering.
Indien de Nederlanders hun belangen
in Amerikaanse spoorwegmaatschappij
en, olie-maatschappijen, enz., waarvan
het Koninklijke Huis een aanzienlijk
gedeelte bezit wensen te belenen, ten
einde winsten te behalen in het onaf
hankelijke Indonesië, dan zal men tot
een schikking kunnen komen, anders
niet
De 60-jarige sociaal-democrate Frau
Schröder, die 14 jaar lid is geweest
van de Duitse Rijksdag, voordat Hitier
aan de regering kwam, is Donderdag
avond door de gemeenteraad tot
„Oberbtirgermeister" van Berlijn ge
kozen. Donderdagmiddag is de
31-jarige militair A. A. uit Nijmegen,
die bezig was om een waterput in het
kamp Hatert te bouwen, onder een in
stortende muur beklemd geraakt en
op slag gedood. Sittard viert dit
jaar zijn 700-jarig bestaan. Er worden
voorbereidingen getroffen voor het
houden van allerlei feestelijkheden.
Het internationaal tribunaal te
Tokio, dat o.a. Tojo berecht, beschikt
nog slechts over pepier voor een week
en zal misschien zijn werkzaamheden
moeten onderbreken tot de ontvangst
van nieuwe papiervoorraad. Voor
het eerst sedert tien dagen werden
gisteren de straten in de marktwijken
vari Londen weer geveegd, na beëin
diging van de staking van een dui
zendtal employé's van de reinigings
dienst naar aanleiding van de promo'
tie van een der agenten van de markt
poltie. In een bioscoop te Rome
zijn van het balcon af strooibiljetten
m de zaal verspreid, waarin lof werd
gebracht aan het regiem van Mussolini.
Op Zondag en Maandag a.s. zul
len experts uit tien landen, onder an
dere Nederland, zich te Parijs gaan
meten om het „wereldkampioenschap
haar-stijl". De Hertog en Herto
gin van Windster zullenZaterdag a.*.
met de „Queen Elisabeth" uit New-
York naar Engeland vertrekken.
Het verblijf van Vittorio Mussolini,
den zoon van den voormaligen Italiaan
sen dictator, in Argentinië is thans
door een uitspraak van den rechter
van instructie gelegaliseerd. Er zal
alleen een boete geheven worden we
gens clandestine immigratie. Als
gevolg van een staking bij een papier
fabriek en stagnatie in het vervoer per
schuit moeten de Franse dag- en
weekbladen en periodieken met ingang
van 10 Mei het papierverbruik met
vijftien procent beperken.
Nieuwe behandeling van zijn
zaak op 6 Juni a.s.
E. J. Voüte, oud-burgemeester
van Amsterdam, tegen wien de
Procureur-Fiscaal bij het Bijzonder
Gerechtshof te Amsterdam, Mr. N.
J. G. Sikkel, twee weken geleden
een gevangenisstraf eiste van 5
jaar, maar die sinds 5 October van
verleden jaar op vrije voeten is
geweest, is gistermorgen op last van
het Hof ter terechtzitting gevangen
genomen en overgebracht naar het
Huis van Bewaring.
Het Hof, dat bij monde van president
prof. J. A. van Hamel sententie zou
wijzen, heeft het onderzoek nog niet
yolledig geacht en gelastte, dat het zal
worden hervat. Op 6 Juni a.s. des mor
gens te 9.30 uur zal de heer Voüte op
nieuw voor het Bijzonder Hof terecht
staan, waarbij de procureur-fiscaal
nieuwe getuigen naar voren zal
brengen.
„Gelet op de ernstige bezwaren, die
tegen verdachte zijn gerezen", aldus be
sloot president van Hamel, „beveelt het
Hof de gevangenneming van verdachte
ten einde hem de mogelijkheid tot
vluchten en die tot verduisteren van
bewijsstukken te ontnemen en gelast
dat hij zal worden ingesloten in het
huis van bewaring".
De zitting werd daarop gesloten.
Uiterlijk rustig wandelde de heer
Voüte naast een parketwacht de zaal
Ramadier, de Franse ministerpresi
dent, heeft de politieke cri9is dte zijn
regering bedreigde, overwonnen. Voor
hoe lang? Of, beter gezegd, voor boe
kort?
Het politieke leven in Frankrijk
heeft zich altijd door stormaohti^etd
gekenmerkt; een lang leven is aan een
Frans kabinet zelden beschoren ge
weest een toestand van politiek
evenwicht is iets, waaromtrent de
Fransman zich moeilijk een voor
stelling maken kan. Nauwelijks heeft
een minister daar zijn verantwoorde
lijk ambt aanvaard en zich in zijn
materie ingewerkt, of hij wordt door
een opvolger afgelost. Dat deze be
sta ansonzekerheid de ministeriële ar
beid allerminst ten goede komt, aal
ieder duidelijk zijn. Gelukkig heeft
Frankrijk nog zijn bureaux, die on
verdroten voortwerken en zioh aan
de stormen in de hogere politiek wei
nig gelegen laten liggen. Frankrijk is
de bakermat van de bureaucratie en
deze bureaucratie heeft de continuï
teit en de regulerende invloed, welk*
van de elkaar snel opvolgende rege
ringskabinetten van vaak zeer uiteen
lopende politieke gezindheid niet kun
nen worden verwacht. Hetgeen ech
ter niets afdoet aan de onstuimigheid
der politieke hartstochten.
Deze zijn de laatste weken weer op
volle kracht werkzaam geweest en het
heeft slechts weinig gescheeld, of het
kabinet-Ramadier was ten val ge
bracht. Een kabinetscrisis had echter
juist in dit tijdsgewrieht voor Frank
rijk bedenkelijke gevolgen kunnen
hebben en vermoedelijk heeft de par
tij der socialisten, die zich van de
dreigende gevaren en de acute moei
lijkheden uiteraard ten volle bewust
is, daarom gedaan wat een Fransman
overigens hoogst ongaarne doet, n.L
water in de wijn.
Men weet dat de communistische
ministers, bij decreet van den presi
dent der Republiek, uit het kabinet-
Ramadier verwijderd zijn en dat de
minister-president besloten heeft in
functie te blijven en zonder de com
munisten verder te regeren. Dit kon
echter slechts geschieden met steun
der socialisten, die de uiterst-linkse
groep hoogst ongaarne van zich af
stoten. Toch hebben de socialisten
besloten zij het met een geringe
meerderheid den premier hun steun
te verlenen, uit vrees, dat de commu
nisten anders uit de crisis voordeel
zouden trekken en bij het vissen in
troebel water een goede vangst zou
den maken. Vermoedelijk heeft ook de
vrees voor de politieke beweging
welke door den als reactionnair zeer
gevreesden generaal De Gaulle wordt
aangevoerd, bijgedragen tot deze hou
ding der socialistische partij.
De moeilijkheden waarvoor de re
gering zich geplaatst ziet zijn talrijk.
Zij heeft het hoofd te bieden aan een
financiële crisis en aan een stakings
beweging, die daarmee nauw verband
houdt; voorts aan de reeds genoemde
actie van De Gaulle en aan de moei
lijkheden in het overzese gebied, om
de voornaamste problemen te noe
men. Weliswaar heeft de minister
van oorlog de geruststellende verze
kering gegeven, dat men de strijd in
Vietnam als geëindigd kan beschou
wen, daar het leger der z.g. opstan
delingen moreel en materieel uitge
put is, maar men kan een opstandig
volk wel met wapenen bedwingen
maar niet een opstandige gezindheid
en deze woekert niet slechts in Indo-
China en op Madagascar voort, maar
ook in Noord Afrika. Frankrijke po
sitie als wereldmogendheid komt
daarbij in het geding en deze is juist
thans, nu Frankrljks diplomatie zich
geplaatst ziet tussen de belangen der
Anglo-Amerikanen en de Russen,
hoogst belangrijk.
Ramadier's financiële politiek ie, als
die van Blum, gericht op de handha
ving van het loon-plafond, teneinde
een voortwoekeren van de inflatie
tegen te gaan. Evenals elders hoopt
men in Frankrijk een verlaging der
prijzen te verkrijgen door opvoering
der productiviteit, maar voorlopig
heeft deze politiek slechts toenemen
de ontevredenheid verwekt, en een
stakingsbeweging welke van commu
nistische zijde aangemoedigd is. Men
mag echter verwachten dat Rama
dier, nu de communisten uit zijn ka
binet verwijderd zijn, krachtiger zal
kunnen optreden en voet bij stuk zal
houden.
NOG WARM.
Weersverwachting, geldig tot he
denavond:
In het Noord-Oosten van het land
aanhouden van het warme droge
voorjaarsweer met over het alge
meen weinig bewolking en matige
wind uit Oostelijke richtingen. In
het overige gedeelte van het land
aanvankelijk eveneens warm
voorjaarsweer, later tijdelijk toe
nemende bewolking met in de na
middag kans op enkele verspreide
onweersbuien en enige daling van
temperatuur. Meest matige wind
overwegend tussen Oost en Zuid.