DE STERRENWACHT
DE VLIEGENDE HOLLANDER
5
hoogspanning
van HALFWEG
DE PAMPLS-PIRAAT
Vroeger Nu Straks
Zwitsalax
MEESTERS, EEN MAN VAN HEMEL EN AARDE
Wij luisteren morgen
naar.
door J. D. VAN EXTER
Geen Britse toeristen meer? Gedenkteken van de invasie in Frankrijk
De Lockheed «Go/c/ Plate" voor de K. L M.
Zeger Davidson en
Gerrit Stam
Een dubbele maan
V..
.J
Feuilleton
maanden
(Van onzen bjj zonderen correspondent)
In vele gevallen Is het niet het
grote, dat imponeert, maar juist
het kleine. Dat is ook het geval
met de Sterrenwacht te Halfweg,
de sterrenwacht van den heer
Meesters. Hier toch, in deze een
voudige omgeving, werden zelfs
nieuwe sterren ontdekt en de ar
beid van Meesters in zjjn ama
teur-observatorium wordt door
deskundigen gewaardeerd en ge
prezen.
In de nacht van 19 op 20 December
1938 brandde het bekende, met veel
zorg en opoffering door hem zelf ge
bouwde observatorium van den heer
Meesters te Halfweg af. Een zware
slag, doch met voorbeeldige energie
pakte hij het werk opnieuw aan en
ruim twee jaar nadien kon deze ar
beider-sterrenkundige zijn wetenschap
pelijk onderzoek hervatten.
HEMEL EN AARDE.
Het leven biedt vreemde combina
ties, in de natuur buiten en in de mens
Bij sommige mensen is het beroep, de
dagelijkse arbeid zo ver verwijderd,,
zo volkomen ongelijk aan hun lief-
hebberij een „liefhebberij", die vaak
uitgroeit tot bijna een tweede beroep
dat wij dikwijls verwonderd staan
bij deze ongedachte mogelijkheid. Wfl
kennen een kuiper, die tevens bekend
kunstschilder is; een tandarts, die het
„tweede vak" van voordrachtskunste
naar uitoefent en zo is er ook een een
voudige grondwerker, die sterren
kundige is.
Is er eigenaardiger samenstelling
denkbaar: als dagelijks werk te wroe
ten in de massieve, zo vertrouwde en
reële aarde en 's avonds en in de vrije
tijd daaruit op te stijgen en te ver
wijlen in ongekende verten, in de ijl
ste luchtlagen, tussen planeten, ster
ren en mysterieuze werelden?
Zoals vermeld brandde een kleine
tien jaar geleden het gebouwtje
met de kostbare instrumenten tot
op- de grond uit, maar het werd
weer op poten gezet, zelfs opnieuw
opgebouwd, alle instrumenten goed
deels opnieuw zelf vervaardigd.
Daartoe moet men niet alleen alles
over hebben voor zijn „liefhebberij",
daartoe moet men over een onge
wone dosis energie beschikken,
daartoe moet men 'n bijzonder mens
zijn. En een bijzonder mens is hij
zeker, deze Meesters, een man
„van hemel en aarde".
LEVENSWERK.
„Hoe hebt U eigenlijk de moed ge
had om opnieuw te beginnen, mijn
heer Meesters," vragen wij tijdens een
gesprek, dat wij, gezeten in zijn ob
servatorium, met hem voeren.
„De moed, ja, maar het had destijds
toch niet veel gescheeld of ik had al
les opgegeven, want niet alleen, dat
alles buitengewoon kostbaar is ook
al bouw ik mijn instrumenten zelf
maar ook in moreel opzicht is het
niet gemakkelijk als je levenswerk
met één slag wordt vernield. En als
ik daarbij van iemand steun heb ge
had, dan is het van dien mijnheer uit
Groningen, ook een liefhebber ik
wil geen naam noemen die heeft
nüj er in moreel opzicht weer een
stuk bovenop geholpen. Trouwens, ik
heb 't niet helemaal alleen gedaan;
mijn zoon, die metselaar is, en een
kameraad hebben het huisje hier ge
bouwd."
Hilversum' I geeft nieuws om 7 u.,
8 u., 1 u, 6 u, 8 u. en 11 uur. VARA:
7.15 Ochtendgymnastiek. 8.18 Luch
tige ochtendklanken. VPRO: 10 u.
Morgenwijding. VARA: 10.20 „Mijn
oom Julius". 11 u. Uitz. v. d. Arb.
in de continubedr. 11.45 Familiebe
richten. 12 u. Orgelspel. 12.35
Miller sextet. 1 u. Progr. Ned.
Strijdkr. 2.15 Sportpraatje. 3.30
Van boek tot boek. 4.25 Malando en
zijn tango-rumba-orkest. 5.30 Om en
nabij de twintig. 6.30 Progr. Ned.
Strijdkr. VPRO: 7.30 Uitzend, v. d.
Rijpere jeugd. VARA: 8.05 VARA-
varia. 8.15 The Ramblers. 8.45
Hoorspel „De Ellendigen" 10.30 So
cialistisch commentaar. 11.15 Hobby
hoek.
Hilversum n geeft nieuws om 7 u.,
8 u., 1 u., 7 u. 8 u. en 11 uur. KRO:
7.15 Ochtendgymnastiek. 8.15 Pluk
de dag. 10 u. Klein, klein kleuter
tje. 11 u. De Zonnebloem. 11.45
Hongaarse Rhapsodie. 1.20 Lunch
concert. 1.15 Welk boek? Een goed
boek. 1.45 Filmpraatje. 2 u. Vro
lijk allerlei 2.30 De toneelkijker.
2.45 Filmklanken. 4.20 Causerie.
4.30 De schoonheid van het Gregori
aans. 5 u. „De Wigwam". 6.15
Journalistiek weekoverzicht. 6.30
Buffalo BilL 7.20 Dansorkest Klaas
v. Beeck. 7.45 „Banden die binden".
8.05 De gewone man. 8.30 Licht
baken. 9 u. Muzikale tombola.
10 u. Dwarliggers. 11.15 „Vaders
dagboek". 11.20 New Yorks Philhar-
monisch Orkest,
't Ziet er inderdaad keurig uit,
ruim, praetisch, solide. In de linker
vleugel" van 't gebouwtje vinden we
de werkplaats, rechts is Meester's
kantoor, waar hij schrijft, studeert en
waar zijn verzameling lenzen, kijkers
en astronomische fototoestellen staat.
In het midden bevindt zich dan het
observatorium en wij gevoelen diepe
bewondering voor den eenvoudigen
man, die dit geheel zonder hulp heeft
vervaardigd-
„Hoe en wanneer bent u eigenlijk
tot de sterrenkunde gekomen?"
„Tja, Iaat 'ns kijken. Dat was door
het lezen van de bekende boeken „De
wonderen des Hemels" en „Het R(jk
der Sterren" in 1908. Toen was ik 1»
jaar. Ik kocht een lens, later een buis
en nog later een statief en monteerde
daaruit een kijker. Per saldo kwam
mij dat nog duurder dan wanneer ik
een kijker kant en klaar had gekocht.
In 1914 kocht ik een andere kijker,
maar in 1916 ben ik er zelf één in 't
groot gaan bouwen. En in '18 ontdekte
ik mijn eerste „nova", een „nieuwe
ster", in het sterrenbeeld „De Arend",
terwijl ik in '38 nog een tweede ont
dekte in het sterrenbeeld „de Hage
dis". En ja, dan in 1938 de brand,
dat weet u
Copyright R.D.P.
T'.:.. -uï>v;y/
::r.. ~v:
llKKl VISSER DE BEKENDE SPEURSTER
_J DE CENTRALE RECHERCHE HEEFT
NA DE ONTMASKERING VAN DEN WATER-
DEMON EEN WEEK VACANTtE GEKRE
GEN VAN HAAR CHEF, INSPECTEUR
BARENDSE. EN DIE WEEK ZAL ZE
DOORBRENGEN MET HAAR ZUSTER OP
HET EILAND PAMPUSHET MODERME
ONTSPANNINGS-CENTRUM VOOR DE
WATERSPORT-LIEFHEBBERS..
TOEN HET OUDE FORT PAMPUS. DAT VROEGER AMSTERDAM MOEST BESCHER
MEN GEHEEL OVERBODIG WAS GEWORDEN, WERD HET DOOR EEN ONDERNE
MEND MAN VAN DE REGERING GEKOCHT EH OMGEBOUWD TOT 'N VACANTIE -
OORD. NU KAN MEN ER ROEIEH.ZEiLEH, ZWEMMEN OF ZONNEBADEN.
WETENSCHAPPELIJK
ONDERZOEKER.
Als men zo met Meesters over ons
zonnestelsel, het melkwegstelsel en
zelfs over de relativiteits-theorie van
Einstein komt te praten, bemerkt
men, dat hij geen „grasduiner" is,
maar een wetenschappelijk en zeer be
lezen onderzoeker. Het terrein der as
tronomie is zo uitgebreid. Hij krijgt
vaak liefhebbers op bezoek, maar als
hij hen later nog eens spreekt, blijkt
hun interesse vaak te zijn gezakt. Het
werd hen een weinig te diepgaand.
In 1925 is Meesters in Indië geweest
als assistent aan de Bosscha-Sterren-
wacht, doch na een klein jaar kwam
hjj toch weer in Halfweg terug en
daar arbeidt hij nu nog. Een echte
Hollander, die zelfs bjj de ergste te
genslagen niet bij de pakken neerzit,
één die van doorzetten weet.
Volgens de Daily Mail is het moge
lijk, dat de huidige toewijzing van
75 aan Engelsen, die een reis naar
het vasteland maken, de volgende
maand verminderd wordt. Men ver
wacht, dat Dalton, de Engelse minis
ter van Financiën, allereerst de jaar
lijkse toewijzing van 75 tot 50 zal
verlagen en ook het voor zakenlieden
beschikbaar gestelde bedrag van 10
per dag zal verminderen of aan be
lemmerende bepalingen onderhevig
zal maken.
Indien er geen verbetering in de
sterlingpositie komt, is het mogelijk,
dat de regering in de loop van het
jaar zal besluiten alle reizen in het
buitenland te verbieden, indien geen
gegronde reden wordt opgegeven
m.
De oorlog heeft ons geleerd, dat
afstanden nog maar een betrek
kelijk begrip zjjn, afhankelijk
van de actieradius van een vlieg
tuig. De moderne techniek stelt
ons in staat om in korte tijd met
snelheden van 500 tot 1000 kilo
meter per uur het luchtruim te
doorklieven. Spoedig zal men dus
in twee dagen rond de aardbol
kunnen vliegen. Nu reeds vliegt
men immers in 12 uur van Ame
rika naar Holland. Eens zal de
tijd komen, dat men even gemak
kelijk praat over een week-end in
New-York ais over een uitstapje
naar een badplaats in eigen land.
Ja, het zal in vele gevallen ge
makkelijker zijn om Amerika te
bereiken, dan een bepaalde stad
in eigen land of provthcie^
Wellicht zal het vliegen ons in staat
stellen om binnen afzienbare tijd onze
planeten-gevangenis te ontvluchten
om eens een kijkje te gaan nemen bij
onze buren op de andere hemellicha
men. We mogen dit gerust aan de
wetenschap en de moderne techniek
toevertrouwen om de mogelijkheden,
die op dit terrein liggen, verder uit
te vorsen. Stellig zal de toekomst nog
wonderbaarlijke gebeurtenissen bren
gen, waarvan we nu nog niet konden
dromen.
De fantasieën van Jules
Verne.
Toen Jules Verne in of omstreeks
1875 zijn fantastische verhalen voor
de jeugd van die dagen schreef, dacht
niemand er aan, dat zijn ideeën nog
eens werkelijkheid zouden worden.
Heel veel is er al van tot stand geko
men, zij het dan op iets andere wijze,
dan hij het zich had gedacht. Wel
licht zijn er dus ook thans fantasieën
waarom wij lachen, maar die straks
werkelijkheid zullen worden. Dat we
ten we nu nog niet, maar één ding
is zeker, de laatste eeuw zijn we in
elk geval gekomen aan de verwezen
lijking van de plannen, die Leonardo
da Vinei reeds vier eeuwen geleden
op papier had uitgedacht. Als hij toen
de techniek en de machines had ge
had van tegenwoordig, zouden we
mogelijk nu evenveel vliegmachines
hebben gehad als fietsen!
Als we eens bedenken op welke
wonderbaarlijke wijze de kracht
van hand en voet in een korte
eeuw tijds tot iets geweldigs is uit
gegroeid, dan mogen we zeker de
veronderstelling aanvaarden, dat in
de naaste toekomst de levensruimte
van de mens zal worden uitgebreid
met andere hemellichamen. Wel
licht verplaatsen we ons over hon
derd jaar even gemakkelijk naar
Mars of Venus als nu naar Amerika
en Indië.
De tijd zal het leren, want voor 't
zover is, zullen we toch nog even ge
duld moeten hebben. We kunnen niet
alles tegelijk doen, zeker niet als nog
zo heel veel mensen hun tijd willen
verknoeien aan oorlogvoeren.
Geef de mensen nog een paar
eeuwen en U zult verbaasd staan over
de vorderingen der techniek. Maar
om zover te komen, is er maar één
grote wens geef ons vrede!
Wanneer U dit alles hebt gelezen,
wanneer U hebt nagegaan hoe uit het
verleden, uit de drang naar vooruit
gang, naar snelheid, economie, com
fort, het vliegen is geboren, dan is
het zeker interessant om de vorde
ringen op dit gebied in ogenschouw
te nemen. Niets is daarvoor beter
geschikt dan een internationale
luchtvaarttentoonstelling, die zeker
na de afgelopen wereldoorlog vele
malen zo interessant is geworden
door de grote ervaringen in de afge
lopen t jaren met vliegen over grote
afstanden en onder allerlei omstan
digheden opgedaan.
Het land van De Vliegende Hollan
der zowel die uit het verleden als
die van het heden wordt dit jaar
hopelijk het centrum, waar de vlie
gende wereld de vooruitgang der
techniek toont. Dit gebeuren wordt 'n
grote en onvergetelijke eer voor ohs
kleine land, dat zoveel grote mannen
ter zee en in de lucht voortbracht en
naar we vertrouwen nog zal
voortbrengen.
De luchtvaart in opkomst.
De luchtvaart is in opkomst de
luchtvaarttechniek zal niet stilstaan.
Het zwaarder dan de lucht is over
wonnen, de snelheid der vogels over
troffen, nu zal de luchtvaart even
vertrouwd moeten worden bjj de
mensheid als boot en trein, fiets en
auto. Zover is het nog niet, maar de
jeugd voelt voor de luchtvaart,
zweefvliegclubs verrijzen als padde
stoelen uit de grond. Het mensdom
der toekomst wordt opgevoed in de
luchtvaartgedachte. Enwie de
jeugd heeft, heeft de toekomst
We zijn dus op de goede weg!
d. K.
De Lockheed „Gold Plate" model 749 Constellation, waarvan de K.L.M.
binnenkort een aantal zal krijgen, verschilt in vele opzichten van de huidige.
Vooral wat betreft de inrichting en uitrusting der cabine. Deze is n.1. thans
voorzien van een koelinrichting, waardoor in het warme jaargetijde en in
de tropen de passagiers in alle comfort kunnen reizeA. Daarnaast is natuur
lijk de verwarming en de klimaatregeling gehandhaafd. De cabine, welke
onder druk kan worden gebracht voor het vliegen op grote hoogte, waar
door de luchtdruk gelijk blijft aan die, welke heerst op ongeveer 2400 meter
hoogte, ongeacht de vlieghoogte, is als caisson gebouwd binnen de feitelijke
romp. Door dit caisson met rubberblokken tegen de romphuid te isoleren,
hebben de passagiers niet de minste last van de door de motoren veroor-
i
v
j
Op de zesde Juni 1944 landden geallieerde troepen op de Franse kust.
Een eenvoudig gedenkteken, met aan de ene zftde een Inscriptie kt de
Franse, aan de andere zijde In de Engelse taal, la aan het stand opge
richt en de plaats wordt voortaan Port Winston genoemd ter ere van
Winston Churchill.
Op de bovenste foto ziet men de oude schepen, die er met het oog op de
invasie aan de grond werden gezet. Op de andere foto ziet men het
gedenkteken.
zaakte trillingen. De ruimte tussen het caisson en de romphuls is opgevuld
met geluiddempend en isolerend materiaal, zodat men evenmin enige last
heeft van het door de motoren veroorzaakte lawaai. Een maximum snelheid
van 530 K.M. per uur kan worden bereikt. Er zijn aparte opschikkamers
voor dames en heren, met koud en warm stromend water. Door de montage
van omkeerbare schroeven kan tijdens de uitloop na de landing krachtig
worden geremd, ook al zijn de banen met sneeuw en ijs bedekt. Door de
verschillende veranderingen en verbeteringen is de „Gold Plate" Constel
lation welhaast het modernste en meest comfortabele verkeersvliegtuig, dat
momenteel in gebruik is en de K.L.M. overweegt ernstig dit type naast de
dienst op New-York ook te gebruiken op de lijn Amsterdam—Batavia.
Bekende Noordhollanders uit
Amerika terug.
De KLM Constellation PH-TAW uit
New York bracht vorige week vier
bejaarde door de zon gebruinde Ne
derlanders terug in het vaderland. Het
waren de echtparen Zeger Davidson
en Gerrit Stam, beide landbouwers uit
de provincie Noord-Holland, die enige
tientallen jaren geleden naar Ameri
ka trokken om hun fortuin te zoeken.
Zeger Davidson kwam terecht in
Parma en wist zich daar door harde
arbeid op te werken tot eigenaar van
vier flinke farms. Gerrit Stam en zijn
vrouw vestigden zich in Oregon op
ongeveer 12 mijl afstand van Parma,
en het spreekt vanzelf, dat de vier
Nederlanders in den vreemde een ste
vige band sloten.
3000 mijl, drie dagen en drie nach
ten, hebben de vier moeten afleggen
om in New York te komen, vanwaar
zij met de KLM-Constellation PH-TAW
in ongeveer 17 uur naar Nederland
terugkeerden om familie en oude be
kenden nog eens op te zoeken. Zeger
Davidson is thans 71 jaar oud, Gerrit
Stam telt vier jaren minder.
Zondagavond omstreeks 11 uur ie
te Domburg een zeldzaam natuur
verschijnsel waargenomen. De
maan had namelijk haar eigen
beeld zwak geprojecteerd in de
richting van de aarde. De maan
zelf was door de projectie heen
zichtbaar, zodat het leek op twee
platte vlakken van een eylinder.
De oorzaak van het verschijnsel
ligt waarschijnlijk in een bijzon
dere toestand van de dampkring
ter plaatse.
maakt dikwijls het gebruik
van een laxeermiddel nood
zakelijk. Vergeet dus niet
mede te nemen wanneer
U met vacantie gaatl
ZWItSAL FABRIEKEN APELDOORN
door Tjeerd Adema
„Wel allemachtig" schreeuwde Sam
son, van schrik de arm van zijn dame
een ogenblik loslatend, „wel allemach
tig, daar hebben we Van Linschoten
eh!pardon., meneer Van Linschoten"
„Is het er door?" vroeg Hans blij
verrast, toen hij in de dame met het
mantelpakje en het fluwelen hoedie
juffrouw van Riethoven van het taart
jesbuffet meende te herkennen, f
„En of!" brulde Samson. „Geen tien
olifanten kunnen ons meer van elkaar
trekken."
Hij straalde van geluk en juffrouw
Van Riethoven liet glimlachend haar
kleine, witte tandjes te voorschijn ko
men.
,Weet u nog, dat u bij het buffet zat
en in de keuken solliciteerde?" vroeg
zij.
„Natuurlijk", zei Hans lachend. „Ik
blijf jullie beiden dankbaar voor alles
wat je in die moeilijke dagen voor m«
gedaan hebt. Irma, dit is Samson, de
geweldenaar, die me heeft geleerd hoe
je vis moet schoonmaken en borden
moet wassen."
„Dat zal u later te pas komen, juf
frouw Irma," zei juffrouw Van Riet
hoven, glimlachend.
„Geloof maar, dat ik hem aan 't werk
zal zetten," zei Irma. „Heeft u vandaag
vrij?"
„Natuurlijk," zei Samson „we hebben
ons gister officieel verloofd en we
gaan de volgende maand trouwen en
nou zijn we hier om een keukeninven
taris te kopen. Moet je .die gezichten
zien als we hier als klanten rondstap
pen. Ze weten niet of ze Samson of
meneer tegen me moeten zeggen, maar
enze spaarduitjes zijn overal welkom.
Nou, Marie, waar blijf je met je keu-
kendinges?"
„Het spijt me", zei juffrouw Marie,
,,ik zal een en ander dadelijk voor u
bestellen. We hadden nog maar één
volledig stel en dat heb ik zojuist aan
meneer en juffrouw Irma., pardon.,
juffrouw Hoogvorst verkocht."
„Als ik getrouwd ben, mag je me
mevrouw noemen," zei Irma, „tot zo
lang blijf ik Irma voor jullie."
-Veet je wat, Samson", zei Hans
spontaan, „wij geven jullie die keu
keninventaris als huwelijkscadeau. Wij
kunnen best op de volgende zending
wachten."
„Maar, meneer Van Linschoten," zei
Samson, „zo iets
„We praten er niet verder over," zei
Hans. „Juffrouw Marie, u stuurt alle»
naar het jong verloofde paar, behalve
de rekening natuurlijk. Samson, beste
kerel, ik ben het je alleen al schuldig
voor dat schitterende getuigschrift."
„Ha., ha!!" bulderde Samson en zijn
lach deed alle bordenstapels in de
huishoudafdeling rinkelen. „Ha, ha.,
wie had nog eens kunnen denken, dat
Hij maakte zich gereed om Hans'
rechterhand te grijpen, maar deze be
dacht, dat hij geen auto kon sturen
met verstuikte vinger» en weerde .hem
lachend af.
„Op één voorwaarde," riep Samson,
„zullen we dit vorstelijk geschenk ac
cepteren. U geeft ons een keukenin
ventaris, al is het er dan ook een voor
gebruik in een keukentje, drie hoog,
dat net vol is als ik er in sta, maar
als kok bied ik u en juffrouw Irma
in onze nieuwe woning een dinertje
aan, laten we zeggen vandaag over vijf
weken en dan zal ik u eens laten
proeven, dat je ook in een doodge
woon keukenhokje een omelette sucrée
kunt maken, zoals er in Amsterdam
geen tweede te krijgen is, behalve in
het restaurant natuurlijk, als ik weer
aan het werk ben."
„Afgesproken," zei Hans. „Als je me
niet knijpt, Samson,zou ik je graag
een hand willen geven."
Vier gelukkige jonge mensen namen
afscheid van elkaar en het was
zoals juffrouw Maria later boven ver
telde tussen belde paren een aller
hartelijkste ontmoeting geweest.
HOOFDSTUK XXH.
Een uitsmijter in „De Grote Slok".
Toen Hans en Irma het warenhuis
langs de hoofdingang verlieten, trof
hen de gestalte van den geuniformden
portier, die kleiner en dikker dan
vroeger scheen geworden.
De man had het op mooie dagen als
deze enorm druk, want onophoudelijk
werd hem uit de rijen der hem passe
rende bezoekers de weg naar diverse
afdelingen gevraagd, zodat hij eigen
lijk meer de diensten van een gids dan
van een portier verrichtte.
Hans keek hem in het voorbijgaan
in het gezicht en zag, tot zijn verba
zing, dat het Bas was. Bas op klaar
lichte dag in een uniform met een
gouden kraag en een broek met brede
rode strepen.
..Bas!" riep bij verrast.
De portier keek naar hem en een
lachje van herkenning gleed over za}n
gezicht, (Wordt vervolgd)
