Een polder in de St. Pietersberg
HET MYSTERIE
DOOD
MONICA
Radio-prijsvraag
DE PAMPUS-PIRAAT
Wat er in „de Tour" werd verdiend
Verloofd.
door J. D. VAN EXTER
TER VERKRIJGING
VAN CEMENT.
n.
VAN DE
KORT VERHAAL
DOOR
TJEERD ADEMA
FEUILLETON
Wij luisteren morgen
naar
Hoofdprijzen Staatsloterij
„Voor de militairen
in Indië"
Tussen leven en dood
JUimiecu&tiek
Copyright r.d.p
(Van onze speciale verslaggever)
Niet ver van de rand van de
grote kuil, die de cementfabriek in
de loop van twintig jaren heeft
doen afgraven in de St. Pieters
berg, staan houten paaltjes in de
grond geslagen. Zij geven de
grens aan van 't concessiegebied.
Zover mag men doorgaan. Het la
niet erg ver meer. Reeds hebben
de bulldozers, die de Enci van de
Amerikaanse bevrijders heeft
overgenomen, de bovenlaag weg
gevreten, er groeit geen sprietje
meer.
En nu gaan de carry-alls verder
met het afgraven van de leem, dat zijn
grote bakbeesten van machines, be
stuurd door een tractor met één man
er op. Die ene man kan, door met zijn
handles te manoeuvreren, in één oog
wenk de 15-tons bakken vullen om er
even later mee weg te rijden. Twee
zijn er bezig op het ogenblik, maar
verderop in het wagenpark, staat nog
een hele batterij van deze machines.
Het tempo kan, als het moet, aanzien
lijk opgevoerd worden.
Zo is het bedrijf, dat in de oorlog
•terk teruggelopen was, weer op gar.g
gekomen: met materiaal voor de oor
logvoering. Bulldozers en carry-alls
doen het ruwe werk. Een dragline, die
per in de groeve gestationneerd, haalt
de laatste restjes aarde van de mer
gel. Is dat gebeurd, dan komen de
mannen met de pneumatische boren,
die gaten maken, diep in de wand. In
die gaten leggen zij springstoffen. De
rest is kinderspel gelijk: een druk op
de knop, een grote stofwolk en het
zoveelste stuk berg rolt in brokken
de steile wand langs naar beneden.
Daar staat het smalspoortrelntje ge
reed om die brokken te vervoeren
naar de fabriek aan de ingang van de
groeve. De fabriek is een geweldig
complex van gebouwen, waarin zich
het proces van mergel tot cement af
speelt. Het is een proces van breken,
mengen, tot pap roeren, branden, ma
len, weer mengen en verpakken. Er
gaat wat leem door; dat is löss uit
eigen groeve of uit het naburige Bel-
genland. Die leem bevat het gewenste
aluminium-exyde en wat kiezelzuur.
Verder moet er ijzeroxyde in, dat men
toevoegt in de vorm van pyrietas, af
komstig van zwavelzuur of zlnkwit-
fabrieken te Maastricht, Budel of Am
sterdam.
Voorts gebruikt men steenkool, die
ln de fabriek tot poeder wordt gema
len en electriciteit. Het eigenlijke
branden geschiedt in vier reusachtige
cylinders ter lengte van zeventig me
ters. Het product, dat na het bran
den d.w.z. verhitten tot 1400 gr.
C. heet klinken; dat moet na ge
malen te zijn met gips (uit Frankrijk)
worden vermengd, om te snel hard
worden te verhinderen. Het verladen
geschiedt voor de deur, want de fa
briek ligt aan het kanaal naar Luik.
Nog steeds niets gehoord
Economisch is de fabriek uitermate
gu.rtig gelegen aan vaarwater en bij
de bron der voornaamste grondstof
met b(jna alle hulpstoffen dicht bü de
hand. Ik overzie dit alles van boven
af en later wandel ik door het com
plex.
Hoevel geld is er in dit bedrijf
geïnvesteerd? vraag ik.
De waarde zal nu ongeveer 12
millioen bedragen, vertelt mi) de be-
drijfsingenieur.
En hoeveel is er nodig om de
capaciteit op te voeren?
De helft daarvan.
Dus voor zes millioen gulden,
concludeer ik voor mijzelf, kan er
voor vele malen zes millioen gulden
aan deviezen uitgespaard worden:
dat moet een kolfje naar de hand
van minister Huysmans zijn
W(j hebben, zoals ik U vertelde
een uitbreidingsplan, b(j de regering
ingediend, onderbreekt de ingenieur
mjjn gedachten.
En er nog niets op gehoord'
Nog steeds niet
Hoe lang kunt U nog doorgaan
zonder uitbreiding?
Uitbreiding van de fabriek is no
dig om de productie te verhogen, maar
afgezien daarvan hebben wt) uitbrei
ding van ons concessiegebied nodig.
We hebben de grens bijna bereikt.
Hoe lang kunt U nog toe?
Nog een jaar of zeven.
En dan?
Wist ik het maar!
Wie beslist over die concessie'?
Het college van Ged. Staten van
Limburg. Er is een provinciale veror
denlng tegen het afgraven van hellin»
gen en zo. Op grond daarvan hebben
wij een concessie gekregen voor het
gebied, dat wij nu bewerken.
Voor hoe lang?
Voor één jaar.
Eén jaar?
Ja, telkens voor één jaar. Elk
jaar wordt zij automatisch verlengd.
Maar dat is binnenkort niet meer vol
doende.
Kunt U de kuil niet dieper ma
ken?
Ja, nog een meter of twintig,
maar dan komen wij onder het peil
van kanaal en rivieren. Dat betekent
grondwater, dus afbaggeren of pom
pen.
Wat zoudt U doen?
Pompen.
U zoudt dus in de St. Pietersberg
een polder maken. De diepste van het
land nog wel
De ingenieur lacht. Van die kant
heeft hij het nooit bekeken. Roman
tiek is de technicus vreemd.
Dat opent verschieten, zeg ik
nog.
Ja, zegt h(j aarzelend. En dan is
er geen woord meer uit hem te krij
gen. Wat bedoelt hij?
j oe hohöen voelen er. niet veel
voor zich in het traangas te
waétn. maar een oer agenten
loopt bun06ün66 met z'jn h0n0
i op het hulpgeroep ap
Het is wel eens interessant te weten, wat er alzo wordt verdiend door de
deelnemers aan de Tour de France. In de eerste plaats Zijn er de duizenden
en duizenden guldens, die er door bepaalde firmanten aan premies voor de
renners worden uitgeloofd. Ook de organisator van de Tour de France, een
bekend sportblad, looft duizenden en duizenden guldens uit aan premies. Wat
dit sportblad alzo voor de Tour uitgaf moge hier blijken:
Voor de eerst aankomende renners in iedere etappe werden de volgende
prijzen verstrekt: de winnaar 900 en voor de 49 renners, die na hem bin
nenkomen resp. 2e 600, 3e 420; 4e 360; 5e 240; 6e 180; 7e 150; 8e
120; 9e 114; 10e 108; 11e 102; 12e 96; 13e 90; 14e 84; 15e 78; 16e
72; 17e 66; 18e50e ieder 60. Verder werden er per rit door de organi
satoren nog 30 prijzen van 600 uitgeloofd.
De renners die in de Tour de France de beste prestaties hebben verricht,
dat zijn dus de renners die zich in de kopgroep van het algemeen klassement
hebben geplaatst ontvangen de volgende prijzen: de winnaar van de Tour
1947: 30.000; no. 2 21.000; no. 3 12.000; no. 4 9000; no. 5 6000; no. 6
4800; no. 7 4200; no. 8 3600; no. 9 3000; no. 10 2400; no. 11 1800; no.
12 1500; no. 13 1200; no. 14 900 en no. 15 900; de overige renners ont
vangen 800 tot 100. De ploegen, die de beste prestaties leverden, ontvan
gen resp. 30.000, 15.000 en 6000. Deze bedragen worden onder de renners
van iedere ploeg onderling verdeeld. Zoals uit het bovenstaande blijkt, kun
nen de grote cracks, indien zij een beetje geluk hebben, een klein vermogen-
tje binnenhalen uit de Tour de France, rekening houdende met de duizenden
guldens aan premies die door firmanten en particulieren nog worden uitge
loofd.
We zaten drie oude H.B.S.-vrien-
den, die in het grijs verleden geza
menlijk Hef en leed van het schoolle
ven gedeeld hadden en daarna ieder
een kant waren opgegaan op de
hotelkamer van de majoor en haalden
oude herinneringen op.
Het waren kleine avonturen, maar
de tijd had ze gekleurd en een bijzon
dere betekenis gegeven. Ze waren ons
dierbaar als herinneringen uit de ja
ren, dat we het leven door een rose
glaasje bekeken en vol verwachting
over onze toekomst spraken.
Het enige geluid, dat uit het stadje
tot ons doordrong was het voorbijsui-
zen van een auto, een brokstuk van
een melodie, dat door een jongen op een
fiets werd gefloten en wat carillon
klanken, die door het open raam naar
binnen tuimelden en die wij bijna niet
hoorden omdat wij er aan gewend wa
ren.
Een kleine omkapte lamp hulde de
kamer in een waas van rose schemer
en door de onbedekte ramen zagen
we de volle maan, die alles in een
bleekgeel licht zette.
De journalist vertelde van het zak
mes van zijn vader, dat hij uit piëteit
steeds bij zich had gedragen en op het
strand had verloren. Toen hij twee
jaar later, ver van die plaats, een zo
merhuisje huurde en toevallig in de
muurkast van een schuurtje keek, vond
hij daar het mes. Het was geroest,
maar het was onomstotelijk het verlo
ren mes, dat hij weer bij zich kon
Bteken. „Het was net", zei hij, „of mijn
vader het me weer terug gegeven had."
We doken wat dieper in de myste-
rieën en de majoor verhaalde, dat hij
in een Zeeuwse stad op kamers ge
woond had bij twee zusters waarvan
er na zijn vertrek een was gestorven.
Toen hij een jaar later daar terugkeer
de kwam hij de dode tegen.
„Ik ben nog nooit zo geschrokken",
vertelde hij.
„Maar dat kan toch niet", zei de
journalist.
„Ja, dat kan wel, want ik had de
zusters in mijn gedachten verwisseld.
Ik was vast overtuigd, dat de oudste
dood was en toen ik ze terug zag,
drong het pas tot me door, dat het de
jongste moet geweest zijn."
„Er Was in het stadje waar ik mij
vestigde een timmerman", vertelde de
dokter. Hij keek te diep in het glaasje
en op een donkere winterdag kreeg
zijn vrouw bericht, dat hij in het wa
ter gelopen en verdronken was. De
vrouw ging met haar zuster naar het
lijkenhuisje waar ze hem herkenden
bij het licht van een flakkerende lan
taarn, die de doodgraver in zijn be
vende handen had gehouden. Nadat
allerlei familieleden in het sterfhuis
bij elkaar waren gekomen, werd ik
laat op de avond bij de vrouw ontbo
den, die een zenuwaanval had gekre
gen. Het was een stormachtige avond,
de wind huilde in de schoorsteen en
rukte woedend aan de luiken van het
kleine huisje, dat eenzaam op een
landweg stond.
Het gelukte mij de vrouw te kalme
ren en er werd over de begrafenis ge
sproken toen er in het middernachte
lijk uur hevig aan de bel gerukt werd.
Deze mensen, verdiept in het myste
rie van de dood, schrokken zo gewel
dig, dat niemand durfde opstaan om
open te doen."
„Envroeg de journalist ge
spannen.
„Ik heb zelf opengedaan", zei de
dokter. „Er stond een donkere figuur
op de stoep, die me opzij drong en re
gelrecht naar de huiskamer liep. Nog
vóór ik weer binnen was hoorde ik
een gil en toen ik in de kamer kwam,
zag ik dat de vrouw bewustelos was
en dat de hele familie de late gast met
uitpuilende ogen aanstaarde."
„Wat het..?", vroeg de kranteman.
„Ja", zei de dokter, „hij was het."
„Maar die was toch dood!", wierp de
majoor tegen.
„Nee, want de vrouw had in dat
lugubere lijkenhuisje niet goed durven
kijken. De dode was een vreemdeling
en haar eigen man kwam regelrecht
uit zijn stamkroeg en maakte zich nij
dig over de late visite."
De majoor zuchtte. „We zullen hier
mee voor vanavond maar besluiten",
zei hjj.
Vijf minuten later liepen we door de
lege straten van het stadje waar de
klokken met metalen stemmen hoog in
de onzichtbare toren een vaderlands
lied zongen en drie zware slagen weg-
dreunden over de slapende huizen.
IS
NAAR HET ENGELS
VAN BERTA RUCK
DOORi J. JORISSEN
32.
„O, ik hoop, dat je niet op Theo zult
letten"; fluisterde Blanche Waters, ter
wijl ze hevig bloosde, alsof ze mij op
enigerlei wijze beledigd had. „Ze zegt
altijd alles en zo hardop. Het komt nu,
omdat ze zo in haar schik is met je en
ze is nog maar dertien. Het is akelig,
dat ze zo groot is. De mensen verwach
ten dan altijd zoveel meer van je. Dit
is je kamer".
Zij opende een wit geschilderde deur.
„Neen, Cariad, jij mag niet mee naar
binnen. Dat weet je wel. Mag ik je hel
pen uitpakken. Nancy?"
„Het is erg lief van je maar
Ik voelde dat ik voor het ogenblik
elleen moest zijn. Ik wilde, echter niet
graag onbeleefd schijnen, en voegde er
haastig aan toe: „Ik heb niet veel, om
uit te pakken".
Ofschoon het lot haar niet bestemd
heeft, om mijn schoonzuster te worden,
zou ik toch graag willen, dat zij van mij
hield. Ik keek haar dus glimlachend
aan
„Ik geloof, dat je ook moe bent", zei
zij
„Ja, eigenlijk wel". (Ronduit gezegd,
voel ik me alsof ik in elkaar zou zak
ken, ofschoon het niet helemaal moe
heid is, die mij zo doet voelen).
„Nu. dan zal ik je dadelijk wat warm
water boven laten brengen. Nancy.
„Kom, Cariad!" En zij liet mij geluk
kig alleen.
Ik voelde, dat ik het geen minuut
langer zou hebben volgehouden. Ik
moest volkomen rust hebben, om
over al de emoties van die dag heen
te komen.
Ten eerste, hoewel het al te gek
lijkt om daar vóór al de andere dingen
aan te denken, is daar Billy!
Te denken, dat Still Waters iemands
Billy zou zijn, al was het misschien
alleen zijn moeder die hem zo noemt!
Nadat juffrouw Holt mij nog wel
gevraagd heeft „noemt u hem ooit
Billy?" en mijn plechtig „nooit".
En nu te moeten vernemen, dat de
man. die volgens juffrouw Robinson
onmogelijk ooit een kleine jongen
geweest kan zijn, werkelijk bij die
echte kleine jongensnaam genoemd
wordt! En ik vermoed, dat zij van
mij verwachten zullen, dat ik hem,
zolang ik hier ben, ook zoo noem.
Goede genade! Dat ik hem William
zou moeten noemen, daar had ik op
gerekend. Zoo iets stijfs en deftigs, dat
ging ook nog wel. Maar enfin, als
't moet, dan moet het. „Komt men
over de hond, dan komt men over de
staart", zullen we maar denken.
Ten tweede, dat hij zo'n moeder zou
hebben! Een moeder, die absoluut
niet op hem lijkt, in geen enkel op
zicht zelfs. Hij moet dan wel helemaal
op zijn vader lijken, dat is al wat ik
er van zeggen kan.
Ten derde het huis! Het heeft niets
van een sarcophaag. Het lijkt niet
eens op het kleinste plekje van het
Britse Museum, en de meubels herin
neren je evenmin aan die van de N. O.,
wat ik zo stellig verwacht had.
Terwijl ik mijn slaapkamer rond
kijk, zie ik, dat het juist de soort
kamer is, waar ik altijd zoo naar ver
langd heb, vooral sedert ik in Batter-
sea woon. waar het raampje van mijn
slaapvertrekje op een sombere binnen
plaats uitziet, met een hondenhok van
een pakkist gemaakt, en waar altijd de
een of andere was te drogen hangt.
De kamer hier is zo verrukkelijk
groot en fris! Er is een kolossale
hangkast, zie ik. En wat een flinke,
grote spiegel!
Die heerlijke geur van lavendel en
Dot-pourri komt uit die grote Japanse
kom, die in de vensterbank staat! En
die grote erker kiikt uit op dat
prachtige grasveld! De trossen zacht
paarse bloemen van de wistaria tikken
tegen de vensterruiten.
De gordijnen en meubels zijn van
cretonne met rose pioenen en darwin
tuloen.
Het behangsel is als bezaaid met
bouquetjes van rozeknopjes opge
bonden door lintjes.
De sprei is rose.
Geen spoor van die grauwe en
sombere, saliekleurige linten, die nu
zo in de mode zijn. Groen is toch
helemaal geen kleur voor binnens
huis; dat de mensen dat niet begrij
pen! Hier is het net, zoals ik het ge
kozen zou hebben voor mijn slaap
kamer, als
Maar wat geeft het, of ik denk aan
het huis, dat ik had kunnen hebben
en nooit hebben zal?
Ik moest dankbaar. meer dan
dankbaar ziin. dat het huis, waar ik
veertien dagen moet doorbrengen,
zo verschillend is van wat ik mij
had voorgesteld, en dat zijn familie
helemaal niet op hem lijkt.
Wat komen mijn dierbare, kristal
len flacons met hun zwart zilveren
stoppen mooi uit op die Sheraton
toilettafel met spiegel!
Te denken, dat ik die eens had
willen inpakken en aan juffrouw
Skinner meegeven, om te verkopen,
omdat ik een paar schoenen nodig
had!
(Wordt vervolgd.)
Hilversum I, 301 m, geeft nieuws om
7, 8, 1, 7, 8 en 10.30 uur. NCRV: 8.30
melodieus halfuur; 9.00 bij jonge zie
ken; 9.30 kamermuziek; 10.30 morgen
dienst; 11.00 zang en piano; 11.30 Ha-
waii-muziek; 12.00 St. Georges SIngers;
12.15 orgelconcert; 1.15 Mandolinata;
2.00 Metropole-orkest; 2.45 Disco-varië
teiten; 3.15 strijkkwartet; 4.15 zingende
jeugd; 4.45 voor onze jongens en meis
jes; 5.35 De Varianten; 6.30 Ned. Strijd
krachten; 7.45 radioschets; 8.15 NCRV-
kwartet; 8.45 Wereld-Jeugdconferentie;
9.15 Radio Philharm. Orkest; 11.00 ge
varieerd avondconcert.
Hilversum II, 415 m„ geeft nieuws
om 7, 8, 1, 6, 8 en 11 uur. VARA: 7.S0
gram. muziek; 9.00 operette-program
ma; 9.35 Philharm. orkest; VPRO: 10.00
morgenwijding; VARA: 10.20 voor de
vrouw; 10.35 viool en piano; 11.00 po
pulair programma; 12.00 Vaudeville
orkest; 1.20 Vincentino; 2.15 Omroep-
kamerorkest; 3.00 Voor de jeugd; 3.45
ziekenbezoek; 4.15 voor de jeugd; 5.15
accordeonorkest; 7.00 Noodvoorziening
ouden van dagen; 8.15 Residentieorkest;
9.15 Het andere Duitsland; 10.15 Orkest
Peter Rasmussen; 11.15 schaaktournool
Hilversum; 11.25 gramofoonmuziek.
'S-GRAVENH/OE, 21 Juli. 501»
Staatsloterij, 3e klasse, le trekking:
5000.—: 3253
1000.—: 7747
400.—: 5217 8027
200.—: 2870 4401 10060
100.—: 5119 6941 10188 11*68
12179 13998 14616 18068
20257
In het „programma voor de Ned.
Strijdkrachten" van 27 Juli a.s. om
18.30 uur over Hilversum I wordt een
luisterwedstrijd gehouden in de vorm
van een hoorspel, dat een beeld geeft
van het leven op een militaire buiten
post „ergens op Java". In dit hoorspel
is een vijftal vragen verwerkt, waarop
de luisteraar het antwoord moet ge
ven. Deze antwoorden moeten uitslui
tend per briefkaart (met minstens 25
cent en maximaal 1.extra gefran
keerd) vóór 15 Augustus a.s. worden
verzonden aan het „Programma voor
de Ned. Strijdkrachten", Hoge Naarder-
weg 10, Hilversum. Een heruitzending
van deze luisterwedstrijd vindt plaats
op Donderdag 31 Juli a.s., eveneens in
het „programma voor de Ned. Strijd
krachten" over Hilversum I om 18.30
uur.
De opbrengst komt ten goede aan de
grote radiotoestellenactie voor de mili
tairen in Indië, die de „band met Ne-
derland-Indië" in samenwerking met
du NIWIN organiseert. De prijzen, die
alle gratis zijn aangeboden, bestaan
o m- uit een vacantiereis naar en een
vacantieverblijf gedurende zeven da
gen in een van de Butlinkampen ln
Engeland, tapijt ter waarde van
700.een heren- of damesrijwiel,
een stofzuiger, een retourvlucht per
KLM op een van de binnenlandse lucht
lijnen, een vlucht boven Den Haag in
een toestel van Fries Diepen's vlieg
tuigindustrie, en verder tal van luxe-
en huishoudelijke voorwerpen.
C. Lamoree bezette de tweede plaats
in het nummer polsstok hoogsprin
gen tUdens de A.A.A. athletiekkam-
pioenschappen te White City (En
geland). Onze landgenoot in aetie.
De Fransman Jean Robic, die win
naar werd van de Tour de France
1947, na het beëindigen van de
monsterrit
In het Melbourne-ziekenhuis te
Sydney (Australië) is in een laat
ste poging om een 20-jarig meisje,
dat lag te sterven aan bloedarmoe
de met complicaties, te redden, de
schildklier van een juist gestorven
man op haar overgeplant. Dit
moest gebeuren binnen een half
uur na het overlijden van de man,
die bij een auto-ongeval omkwam.
De patiënte gaat thans vooruit,
doch pas over enkele dagen zal
gezegd kunnen worden of de ope
ratie volkomen gelukt is.
Puzzle 42. Een Kruiswoord-puzzle.
(Oplossing)
Horizontaal. 1. milt. 4. kaf. 6. raam. 9.
uier. 11. Iran. 13. stilte. 15. logies. 17.
tal. 18. stoel. 20. eet. 21. aal. 23. Ans. 24.
ets. 25. akker. 27. flats. 29, paradijs. 30.
sleep. 33. naast. 36. uil. 37. kil. 39. sap.
40. ons. 41. kroon. 43. nat. 45. kan-plus
die. 47. venste(r). 49. Anne. 50. Eist. 51.
rats. 52. tin. 53. laan.
Verticaal: 1. mist. 2. Luilak. 3. til. 4.
Kreta. 5. files. 6. rag (fijn). 7. Anieta. 8.
mast. 10. ets. 12. rol. 14. taak. 16. eest.
19. Ontario. 22. lepel. 24. Elsas. 25. aas.
26. rap. 27. fijn. 28. set. 31. Luna. 32.
eis-plus-nat. 34. aan-plus-sta. 35. spat.
37. kreet. 38. loven. 40. oker.
41 kin. 42. Nel. 44. Teen. 46 d-n-s-. 48.
n-s-1.
Zeer talrijk waren ditmaal de goede
oplossingen. De loting onder de inzen
ders hiervan had tot resultaat, dat dit
maal onze wekelijkse prijs is toegekend
aan mej. Annie Peters, Zuidstraat 76,
Den Helder. Geluk gewenst.
De prijs zal worden toegezonden.
En nu onze nieuwe opgave.
Puzzle 43. Welke Vermenigvuldiging?
Hieronder vindt men in diagram de
vermenigvuldiging van twee getallen
van vijf cijfers, die samen alle cijfers
bevatten van 0 tot en met 9, en beide
deelbaar zijn door 3. Alle cijfers 1, die
in de bewerking voorkomen zijn aan
gegeven.
x 1 X X X
x x x x x
X 1 X X 1 X
x X X x 1 X
1 x x 1 x x
x x X x x x
x 1 x x 1 x
xxxxxxxxxx
Gevraagd wordt deze som geheel in
cijfers in te zenden.
Oplossingen (per briefkaart) tot en
met Woensdag 23 Juli (voor ver af-
wonenden 24 Juli) aan de Redactie van
uw courant.
