MONICA Iets uit de strijd tegen de tuberculose In het Rijk der Cavernicolen Verloofd. Hei Siille Gevaar Onrustbarende cijters DE PAMPUS-PIRAAT door j. d van exter Suriname betreurt militaire actie. Zeeleeuw en damesmode Meer dan 3000 bezoekers per dag in het Rijksmuseum VAN f^ABIJ EN VERRE Prijzen staatsloterij Zeven eeuwen geschiedenis staan in de wanden der St. Pietersberg gegritt FEUILLETON Wij luisteren morgen naar Het is te algemeen bekend, dan dat w(j zulks nog eens nadrakkelUk zonden moeten vaststellen, hoe verschillende, de gehele volksgezondheid ondermijnende „volksziekten", vooral gedurende de laatste jaren van de oorlog, maar in niet mindere mate nog na de bevrijding, een gevaarlijk hoogtepunt bereikten. De bestrijdings- en genezingsmogelijkheid van di verse epidemisch optredende infectie-ziekten bijvoorbeeld daalde tot een dieptepunt, lager soms en schrikbarender dan vóór het begin van deze, onze 20ste eeuw. Eén dezer nimmer geheel bedwongen volksziekten is de tuber culose. Zodra de hygiënische toestanden op lager niveau komen en zodra daarbij de voedselpositie achteruit loopt, steekt het nog elk jaar zoveel slachtoffers ma kende monster der t.b.c. zijn kop op. Deze drie letters, die naast nog zoveel anders een wereld van leed en verloren illusies inhouden, zwellen in een oor log aan tot monstrueuze grootte, bran dend, vernietigend het „mene tekel' der volksgezondheid. Hoewel dit wij schreven het reeds algemeen bekend verondersteld mag worden, is het toch goed eens een en ander door enkele cijfers te verduide lijken en nader te illustreren. Sedert het begin van deze eeuw ver toonde het tuberculose-sterftecijfer een voortdurende daling, slechts onderbro ken door de periode 19141918, toen de oorlog ocV in 0ns land zijn neerdruk kende gevolgen deed bemerken. Van 1900 tot 1914 daalde het sterftecijfer van bijna 20 per 10.000 inwoners tot minder dan 15, om gedurende de oorlog weer te stijgen tot zelfs ruim 20. Na 1918 ging dit cijfer opnieuw voort durend omlaag en bereikte men tot grote tevredenheid en zelfs tot verblij ding stemmende resultaten. Voor de hoofdstad des lands lagen de cijfers iets anders. Tot vóór de eerste wereld oorlog was het sterftecijfer te Amster dam steeds hoger dan dat voor het ge hele land, maar daarna kwam: de ver houding juist andersom te liggen. On getwijfeld mogen als de voornaamste oorzaken hiervoor de belangrijk verbe terde hygiënische omstandigheden, sa mengaand met de verbeterde woning toestanden, aangegeven worden. Om streeks 1930 was 't sterftecijfer te Am sterdam nog maar 7 per 10.000 inwo ners en vlak vóór 1940 was het zelfs gedaald tot 3,5. Dit was inderdaad een prachtig resultaat, waarop onze medi sche wereld zich terecht mocht beroe men, want het was het laagste cijfer, dat ooit ter wereld werd bereikt. In 1940 kwam de oorlog. De jaren gingen voorbij en de volksgezondheid werd steeds slechter. In 1944 was het sterftecijfer ten aanzien van de tuber culose voor Amsterdam weer ruim 8 per 10.000 inwoners. Landelijke cijfers zijn niet bekend, maar men mag aan nemen, dat zij wel 4 tot 5 maal hoger waren dan in 1939. In die toestand is na de bevrijding uiteraard nog geen enorme verbetering gekomen en men mag dan ook niet ver wachten, dat op 't ogenblik al weer het oude recordcijfer is bereikt. Integen deel. NIEUWE WEGEN. De wetenschap der tuberculosebe strijding is de laatste jaren sterk voor uitgegaan, zoals bijv. ten aanzien van het röntgen-onderzoek. De voornaamste taak bij de tu- berculose-bestrijding is niet zoals bij de m este andere ziekten een doelmatige behandeling, genezing, wanneer de ziekte-symptomen dui delijk tot uiting gekomen zijn, maar veeleer een „voorkomen", dus het tijdig ontdekken van nog onbeken de gevallen, waartegen dan ten spoedigste de nodige maatregelen genomen kunnen, moéten worden. Dit moeten en dit tijdig opsporen nu stuit op grote moeilijkheden, al thans in deze tijd. Er is een tekort aan dokters, aan röntgen-installa- ties, aan verpleegsters, aan zieken huis- en sanatoriumruimte. Er is nog niet voldoende medewerking bij werkgevers en overheid om hun mensen te laten keuren, opdat de talrijke, onbekende tuberculose lijders snel ontdekt kunnen wor den, zieken dus die wel besmet maar zelf nauwelijks „ziek" zijn, wie derhalve erger bespaard kan worden, maar die inmiddels toch een gevaar voor hun omgeving vormen. Er is eigenlijk een tekort aan alles behalve, helaas, aan. patiënten. De sanatoria zijn overvuld. Weliswaar worden overal in ons land noodsanato- ria ingericht, maar steeds nog komt men ruimte en bedden tekort. Ruimte, bedden, installaties, personeelwe kunnen het rijtje wel weer gaan op noemen. Nog maar al te vaak denkt wen bij een sanatorium aan een her stellingsoord, aan een passief proces van genezen door rusten, gezonde lucht en goede voeding. Dat is bij de tuber culosebestrijding niet meer het geval. De nadruk ligt thans ook in de sana toria op een actieve geneeskundige be handeling, die met alle middelen der moderne wetenschap toegepast wordt. Moderne middelen: het röntgen-app. - raat, het doorlichten, de kunstmatige Pneumothorax-therapie. Dit laatste is het zgn. „stilleggen" van een long, ■waarmede we dus onmiddellijk op het terrein der chirurgie zijn gekomen. DE WEG IS TE LANG. De noodtoestand, waarin we in vele opzichten thans nog verk'--n, maakt het echter noodzakelijk, dat er ook op wat wij zouden willerj noemen „admi nistratief" terrein nieuwe wegen inge slagen worden. De tot nog toe gevolgde methode gaat nog al te veel via de procedure: opsporen van 't totaal aan tal tuberculosegevallen, vaststellen van het aantal dat ter verpleging moet wor den opgenomen, tegelijkertijd opsporen en vaststellen van de te behandelen „onbekende" gevallen, begroting maken van de noodzakelijke gelden voor sa natoria, ziekenhuizen, bedden, verple gend personeel enz., en dan.wachten op de uiteindelijke uitvoerende maat regelen en de beschikbaarstelling van gelden. Het is zonder meer duidelijk, dat een dergelijke weg in een noodtoestand te lang is. De nieuwe weg moet juist an dersom zijn: eerst helpen, dan geld! Dat zal immers uiteindelijk niets duurder zijn en het heeft het onschatbare voor deel van snelle hulp. Hoe vaak komt het niet voor bij de oude methode dat een patiënt na veel overreding in gezien heeft, dat hij of zij naar 'n sana- Copyright R.D.P torium moet en.dat hij dan nog maanden en maanden moet wachten tot de „papleren" in orde zijn? De nieuwe regeling omvat vanzelfsprekend zo'n organisatie, dat wij daar in dit korte bestek niet nader op kunnen ingaan, maar het is een „nieuwe weg", een re geling, waarop steeds meer deskundi gen en medici aandringen. „Haastige spoed is zelden goed!" Voor de bestrijding van de tubercu lose in 1947 en in de eerstkomende ja ren, dit stille gevaar waartegen een groot deel van de medische wereld een dagelijkse, moeizame strijd voert, is haastige spoed wel degelijk geboden. Frits de Ruyter leverde tijdens het internationaal athletiekconcours te Amsterdam een prachtige prestatie door de 1500 meter internationaal te winnen in de tijd van 3 min. 51,7 sec,, waarbij hij slechts 1,3 sec. boven het vorige Jaar door Slijkhuis gevestigde record bleef. De Surinaamse staten hebben beslo ten de gouverneur te verzoeken aan minister Jonkman een boodschap te doen toekomen, waarin de staten het regeringsbesluit tot het aanwenden van de huidige maatregelen in Indonesië be treuren. In deze boodschap geven de staten uitdrukking aan de hoop, dat de omstandigheden zo zullen veranderen, dat vredelievende besprekingen kunnen worden hervat. PHILIPPIJNEN NEUTRAAL. Volgens een bericht in de New-York Times uit Manilla heeft de Philippijnse regering besloten tot een neutrale hou ding inzake het Indonesische conflict, ondanks de sympathie van het volk voor de Republiek. NIEUW WERELDRECORD 4 X 1500 M. De Zweedse sportclub Gaevle heeft een nieuw wereldrecord gevestigd op de 4 X 1500 m. met een tijd van 15 min. 34.8 sec. Het oude record stond sedert 30 Juli 1945 op naam van een andere Zweedse ploeg Norrköping met 15 min, 38.8 sec. De laatste vijf jaar zijn op de Goeano-eilanden, voor de Zuid- Afrikaanse kust, meer dan 30.000 zeeleeeuwen gedood. De huiden van deze dieren hebben de Zuid- Afrikaanse regering 75.000 pond sterling opgeleverd en hebben het mogelijk gemaakt ongeveer 5000 bontmantels op de Amerikaanse markt te brengen. Het aantal bezoekers aan de tentoon stelling van Weense kunstschatten in het Rijksmuseum te Amsterdam stijgt dagelijks met sprongen. In de eerste 17 dagen telde men 28.687 betalende bezoekers, waarvan Zondag 1248. De Nachtwacht trok in haar nieuwe ge daante in de eerste dagen 9654 bewon deraars, waarvan Zondag 1148. Deze getallen tonen aan, dat in de laatste week het Rijksmuseum meer dan 3100 bezoekers dagelijks zijn tourniquets zag passeren. Ter vergelijking diene, dat de Rembrandttentoonstelling in 1935 een gemiddeld dagelijks bezoek van 500 personen telde. Franse waarnemers hebben gister nacht een nieuwe meteoor ter grootte van de maan gezien, die zich in weste lijke richting over de Franse Alpen voortbewoog. Het eerste na-oor- logse congres van Esperantisten is te Bern begonnen. 1380 afgevaardigden uit 34 landen zijn aanwezig, alsmede de weduwe van dr. Zahmenhoff, de samensteller van het Esperanto. In een bioscoop te Sjanghai kregen gendarmes en politie-agenten ruzie om een paar zitplaatsen. Er ontstond een vuurgevecht, waarbij zeven politie agenten werden gedood. Een aantal burgers werd gewond, De politie in de stad is naar aanleiding daarvan in sta king gegaan. Bij de uitspanning „Princehaven" te Wassenaar verdwe nen twee zeven-jarige knaapjes bij het pootjebaden in de Zijlwetering in de diepte. Eén der jongetjes kon gered worden doch de tweede drenkeling verdronk. Bij het baden in zee ter hoogte van Kijkduin verdronk Zon dag een 21-jarige jongeman. Zaterdagavond werd een 55-jarige vrouw op de Centuurbaan te Amster dam toen zij van de motorwagen van lijn 3 stapte, door een bijwagen van de tram gegrepen en gedoodEen 36-jarige man is Zondagmiddag in de Nieuwe Meer verdronken. Gis terochtend is een 53-jarige glazenwas ser te Amsterdam door het breken van een sport van de schuifladder ter hoogte van de tweede etage geval len en gedood. 501ste Staatsloterij 4e klasse, le trekking. ƒ25.000.— 6267 2000.— 6700 1000.— 11001, 12137, 17434 400.— 5067, 5551, 13980 200.— 2072, 13247, 14670 100.— 2593, 10487, 12617, 18516 (Van onze speciale verslaggever) Satan zelf, de Prins der Duister nis, woont in de St. Pietersberg, omringd door een hofstoet van hel se geesten, als wij tenminste de le gende van de twee steenhouwers, die hun xiel en zaligheld aan de Duivel verkochten voor een aards bestaan van zeven vette jaren, mo gen geloven. Er zjjn meer zulke verhalen in omloop, tientallen zelfs: over de dansende vrouwen, over de verdwaalde boeren, over de boze freule. ZJJ hullen de berg in een mysterie, een onaantastbaar waas van geheimzinnigheid. Men moet al een erg nuchter mens zjjn en de Zuiderling is veeleer romantisch van aard om er niet een heel klein beetje van onder de indruk te komen, bij het betreden van het inwendige der krijtrotsen, die hier onder het glooiende landschap schuil gaan. Vooral als bij de in gang van de grot deze woordeij uit Goethe's „Iphlgenle" geciteerd staan: Es ist der Weg des Totes, den wir betreten, Mit jedem Schritt wird meine Seele stiller... Ook mijn zie', al is er dat dan een van boven de Moerdijk, wordt stiller bij het binnengaan in het Rijk der Ca vernicolen: dat zijn de Mijders van het licht. Mijn weg leidt langs het onderaardse karrepad naar een gedeelte van b -t 5-voudige gangenstelsel in de berg, dat het meest tot de verbeelding spreekt. Deze gangen zijn ontstaan door het uitzagen of uithouwen van mergelblok- ken, die tot bouwstenen hebben ge diend. Het winnen van deze materialen moet dateren uit de tijd der Romeinen en het duurt voort tot op de dag van heden. Tientallen kilometers lang zijn deze gangen. Vele hectares beslaan hun In tegenwoordigheid van talrijke autoriteiten heeft Z.K.H. Prins Bern- hard de marinetentoonstelling „Zeemacht" in de Haagse Dierentuin officiëel geopend. IS NAAR HET ENGELS VAN BERTA RUCK DOOR» J.JORISSEN 38) Hij stond op, draaide nog een paar lichten aan en opende de piano. „Ik ben benieuwd, of u nog iets meer kunt spelen. Kunt u accompagneren?" „Ja, ik heb het veel gedaan," zei ik en glimlachte, toen ik er aan dacht, hoe ik uren lang met Sydney Vande- leur had doorgebracht aan de piano met het instuderen of transponeren van zijn liedjes. Hij heeft een bijzon dere gave voor het maken van aar dige versjes en die op muziek te zet ten „Zoudt u mij dan misschien even willen accompagneren?" Wat! Zong hij? „Zeker." Ik zei dit niet op de onderworpen toon, waarop ik 't op het kantoor in Leadenhall Street gc ?gd zou hebben. Ik zei het net als ik het indertijd te gen Sydney. of majoor Montrésor, of de Somervilles, of een van de andere kennissen, die bij ons thuis kwamen, gezegd zou hebben. Ik heb toen dik wijls gespeeld 's avonds. „Wacht even," zei ik en daarop schoof ik mijn ring met de zware dia manten van mijn vinger en legde die nonchalant boven op de piano. „Die zou mij hinderen bij het spelen. Hij zou aldoor op de toetsen tikken." Meneer Waters zette Schuberts „Still wie die Nacht", op de piano. Bij zonder toepasselijk voor „Still Wa ters". Stil, als de nacht, diep als de zee Ik sloeg de eerste accooorden aan. Toen kwam een tweede verrassing. Ik had verwacht, dat hij een zware basstem had, zonder enig spoor van gevoel er in, maar tot mijn verbazing had hij een bijzonder mooie, zuivere tenor. Als je je ogen dicht deed, zou je je kunnen voorstellen, dat het de meeste sympathieke en de aardigste man ter wereld was, in plaats van de Baas. Zou hij mij nog meer verrassingen geven? Maar hij heeft er, geloof ik, ook al heel wat van mijn kant gehad. De verlegen, onderworpen typiste, in haar confectieblouse en met de vin gers vol inkt, die zenuwachtig zat te beven, als hij haar veel te vlug zat te dicteren, leverde een groot contrast op met de goedgeklede jongedame, die de zaken zo regelt, dat hij zien kan, dat ze in haar vuistje lacht. Nu moet hij beleefd tegen mij zijn. „Dank je Nancv." Dit laatste woord kwam er vastbesloten achter aan. „Het is zo'n genot, om goed geaccompagneerd te worden, 't Is net alsqf je walst met iemand, die zijn stap naar de jouwe richt." Lieve deugd! Waar en wanneer zou hij hebben leren dansen? Maar zingen kon hij! Het was een genot hem te accompagneren. Ik geloof, dat we wel zes liedjes door waren, voor ik bedacht dat ik een heel ander soort genot op het oog had gehad. Toen hij er dus nog een voorstelde, verviel ik weer in mijn suikerzoete toon en antwoordde aarzelend: „Denkt u niet, dat dit voldoende is tegenover mevrouw Waters? Ik bedoel, zou ze niet vinden, dat ik nu lang genoeg hier gebleven ben? Mag mag ik mis schien weer naar de zitkamer terug?" „Ik hoop, dat ik u niet te veel ver moeid heb," zei de Baas doodbedaard. Hij liep de kamer door, om de deur voor mij open te maken. Met zijn hand aan de knop bleef hij even staan en nam mij op, alsof hij mij voor het eerst zag. Het was 'n eigenaardige blik, die hij op mij wierp, half vrolijk, half knor rig. Het duurde zeker vijf seconden. Lag er een soort bedreiging in? Ja. Ik denk, dat de bedoeling was, dat hij geen plan had dit voor de gek houden van mij nog langer te verdragen, dat hij mij op jle een of andere manier er on der dacht te houden. Maar dat zal hem niet gelukken. Het was natuurlijk wel wat agitant, om zo aangekeken te wor den en nog wel zo onverwacht. Be- oaald geac't-erd was ik echter niet. al leen wel blij, toen hij de deur open deed en „wel te rusten" zei en haar daarop achter mij sloot. Ik was half weg de hall op mijn weg naar de zitkamer, toen ik hem zijn deur weer open hoorde doen en mij achterop komen. „Ik geloof, dat u dit vergeten hebt, is het niet?" zei hij en reikte mij de ring over, die ik op de piano had laten liggen. „O, dank u," zei ik. Hij keerde weer naar zijn kamer terug en ik schoof mijn engagementsring aan mijn vinger. Eigenlijk had ik hem niet vergeten. En hij behoeft niet te denken, dat hij mij ooit de baas zal worden. Ik zal het hem wel inpeperen, net zolang als ik hier ben! HOOFDSTUK XIV. Tot dusver heb ik alles kunnen re gelen, zoals ik het wou. De drie dagen, dat ik nu op „The Lawn" gelogeerd ben, is het rnjj gelukt om zonder enige moeite twee geheel verschillende ma nieren van optreden er op na te hou den. Met „Manier A" die ik aangenomen heb tot stichting var^ de familie van de Baas, ben ik alles wat zij maar ver wachten kunnen van het meisje van hun Billy. Met „Manier B" ben ik eerlijk ge zegd een akelige, kleine kat. Maar om met „A" te beginnen. Ik zou mii schamen, dat ik zo aller liefst doe, als het niet nodig was om de Baas onder de duim te houden, er zit werkelijk niets anders op. Maar het spijt mij. dat ik tegenover zijn moeder en zusters zo huichelen moet, want die zijn werkelijk meer dan har telijk voor mij. oppervlak. Als ik vertel, dat een vreemdeling er zonder gids niet levend uitkomt, vertel ik geen griezelsprookje. Op een der wanden lees ik: Vier Kloosterlingghe in dit Spe- lonck verdooldt synde dood trug ghe- fonde ten Jare 1640. Zo is d s tor ie van de berg op zijn eigen wa jn geschreven, soms in so bere woorden, andermaal in schone lij nen, die het handwerk van een ge oefende beeldhouwer verraden; dan weer in een ordinaire tekening als die, voorstellende een locomotief, aange bracht ter gelegenheid van de opening van de spoorlijn MaastrichtAken. Er heerst, als men zijn lamp dooft en zijn stem het zwijgen oplegt, een Egyp tische duisternis en een stilte des grafs in het inwendige van de berg. Men heeft er geen besef van Noord of Zuid, van dag of nacht, van ver of nabij. Be klemmend om de totale afwezigheid van het tastbare leven. En toch hebben hier meermalen mensen gewoond, in tijden van oorlog en gevaar. Ergens staat: Dit is de rechte straet an die font. De gang volgend bereikt men een „negendrup", plek, waar water naar binnensijpelt. Die font, de fontein, was voor uitwijkelingen in de berg een le vensnoodzaak. Deze drupweg, deze „via fontis", zoals hij blijkens een inscriptie ook genoemd werd, is geen aardigheidje voor de hedendaagse toerist, maar een klein* stukje geschiedenis, vertellend van de noden onzer voorouders. Geschiedenis? De berg zit er vol van! Daar ziet U de handtekening van don Alvarez de Toledo, duza di Alba, die eens de Nederlanden terroriseerde, vertelt mij de directeur der V.V.V. En even later: Hier heeft Napoleon zijn naam in de wand gekrast. Straks zult U Par- ma's naam zien staan. Maar die van generaal Christianaen zult U missen. Hij was hier wel, maar „ich komme Inach dem Krieg zurück", zei hij, het geen hij nog niet heeft gedaan. Wel hebben wij inmiddels bezoek gehad van generaal A. MacClure, die in Mei 1945 de leiding had bij het afwerpen van voedselpakketten, boven de grote ste den van hongerend Nederland. Duizenden namen zie ik op mijn tocht, vele met jaartallen. Het oudste jaartal, dat als authen tiek geïdentificeerd is, stamt van 1400. Er zijn er ook uit de twaalfde eeuw, maar daarvan staat de echtheid niet vast, -O verneem ik; bij de afgravingen ten behoeve van de cementbereiding zijn vele oud-Gothische inscripties te loor gegaan. Men heeft er alleen nog de foto's van. Wij komen, langs de portretten van H.M. de Koningin en nu wijlen Z.K.H. Prins Hendrik, in een klein museum, dat een in mergel uitgehouwen Chelo- nia of Reuzenschildpad (6 m lang) be vat, benevens een Mosasaurus of Maas hagedis (20 m lang). De beeldhouwer heeft dit laatste dier poten gegeven, die het nooit heeft gehad. Waarom staan zij hier? Skeletten van deze en 573 an dere voorwereldlijke dieren zijn in de berg aangetroffen! Achtdqizend personen hebben in 1946 de grotten bezocht; dit jaar zullen het er zeker twaalfduizend zijn. Hun aantal zal jaarlijks toenemen.of het zal tot nul teruglopen. Is dat van belang? Och, 't is maar hoe men het bekijkt. HILVERSUM I, 301 m. 7, 8, 1, 7, 8 en 10.30 Nieuws NCRV: 7.45 Woord van de dag. 9,00 Voor de jonge zieken 10,30 Morgendienst 12,00 Pianospel 12,30 Ned. Kamerkoor 1,15 „Sangh en spel" 2.50 Omroeporkest 4.00 Reportage ballonopstijging 4,20 Zin gende jeugd 4,45 Voor de jeugd 6,20 Vacantie-tips 7,05 Weerover- zicht 8,15 Kurhausconcert. 9.20 De wereldconferentie te Oslo 9,50 Landdag NCRV 10,45 Avondover denking. i (wordt vervolgd) HILVERSUM n, 415 m. 7, 8, 1, 6, 8 en 11 uur Nieuws VARA: 8,19 Gra- mofoonmuziek. 9,00 Operette-pro gramma VPRO: 10,00 Morgenwij- ding VARA: 10,20 Voor de vrouw 11,00 Lezing over vacantie-bezigheden voor de kinderen 12,00 Kon. Mil. Kapel 2,00 Voor de vrouw 3,00 Voor de jeugd 4.15 Oom Henk 6.20 Noorweegse volksliederen 815 Omroeporkest 9,00 Hoorspel 10.10 Dolf v. d. Linden 10,35 Sport 11,15 't Schaaktournooi te Hilversum 111,35 Londens Philh. Orkest.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1947 | | pagina 5