Nederland nog steeds bereid
tot samenwerking
Resolutie van Veiligheidsraad biedt
Republiek de laatste kans
Buitengewone
ministerraad
Donderdag 21 Aug. 1947
DE NOORDHOILANDSCHE COURANT
70e Jaargang No. 9590
DAGBLAD VOOR DEN HELDER, KOEGRAS, TEXEL, WIERINCEN EN ANNA PAULOWNA
Radiorede van
Dr. van Mook
Hors d'Oeuvre
Brand in Reichswald
bedwongen
Heden brandt de
Leusderheide
Soendanezen wensen
zeltbestuur
Niewe tabaksbonnen
Bakkersstakmg verliest
landelijk karakter
Nazi-doktoren gevonnist
Veldbrand deed mijn
exploderen.
Egyptische kwestie
voor Veiligheidsraad
yAN NABIJ
EN VERRE
Balkantroebelen
ïlketéecidü
Omwisselbaarheid van
sterlingsaldi
BUREAU:
Koningstraat 78-80
Deo Helder
Telefoon 3845
Gtro 449041
Dtr.: J. Bijlsma
Voortzetting van de
HELDERSCHE COURANT
i ii
TARIEVEN:
Advertenties: 14 cent per
millimeter. Familieberichten
17 cent per m m. Kleine ad
vertenties („Juttertjes") tot
15 woorden 75 cent, elk woord
meer 5 cent
Abonnementen: per kwarteai
f 3.—, per post f 3.65
Hoofdredacteur: M. H, E. Uyldert, Rayon redactearen C. A. Dekken en W. Kok,
Gisteravond heeft dr. van Mook 'n
radiorede uitgesproken, waarin hy
begon met een kort overzicht van de
toestand bij de capitulatie van Japan
en van de ontwikkeling, welke zich
nadien in Oost-Azië heeft voorge
daan. Dr. van Mook zeide, niet te
willen spreken over de motieven,
welke de Veiligheidsraad hebben ge
leid bq het beroep tot staking van 't
vuur, dat van dit college is uitge
gaan, doch alleen de feiten te willen
beschouwen.
Hij bracht in herinnering, hoe de
uitroeping van de republiek in Augus
tus 1945 in grote haast mede van
Japanse zijde was geforceerd en
memoreerde het feit, dat de Japanse
bezetting op grote schaal haar wapens
overleverde aan bepaalde Indonesische
groepen.
Vervolgens kwam dr. van Mook te
spreken over het Nederlands beleid te
genover deze gegeven omstandigheden.
HET AUTOTJE
Natuurlijk behoor ik weer tot
de kleine minderheid onzer land
genoten die in deze pracht-zomer
regen en kou in hun vacantie
hebben gemaakt. Wij geven hem
nattigheid, heeft De Bilt vermoe
delijk gedacht, want water is zijn
element. Enfin, daarover niet.
Maar het laat zich denken, dat
ik blij was toen mijn neef Ho-
marus op een avond met zijn
nieuwe auto bij mij voor reed
en mijn vrouw en mij tot een
ritje noodde. Ik nam die invita
tie met graagte aan.
Evenwel, toen ik zijn wagen
zag, keek ik een beetje beden
kelijk.
Ja, oom hij is niet groot, zei
mijn neef, maar de motor is
goed en hij biedt toch plaats aan
vier man. Wij stapten in en wij
reden -
Nu is er verschil tussen plaats
en plaats. Mijn neef is een schraal
mannetje en mijn nichtje Mientje
Krab is zo slank als een lini
aal. Voor zulke hongerlijders is
zo'n auto ongetwijfeld gefabri
ceerd. Maar mijn vrouw heeft
een behoorlijk postuur en al ben
ik niet vet, ik heb toch graag
wat ruimte om mij heen; ik vind
het niet leuk als ik eigenlijk in
de zak van mijn buurman krui
pen moet of als mijn mede-pas
sagier telkens met zijn, of haar,
elleboog in mijn ribben pookt.
Evenwel, wij kwamen vooruit,
al hield ik mijn hart vast als
ons een tegenligger met grote
vaart naderde; hij zou ons wel
eens niet kunnen opmeiken -
jij kijkt er bij zulke kleine auto's
gemakkelijk langs en als hij
over ons heen reed zouden wij
de kinderen van de rekening zijn
Gelukkig is Homarus een voor
zichtig man en als het erg druk
was op de weg ging hij ergens
op de berm staan tot het verkeer
weer wat was geluwd. Ook bleek
de omvang van zijn wagen ean
groot voordeel bij het gebruik
van de ppnt. Die was vol, toen
wij naderden, maar Homarus reed
er toch op. Voor zo'n wagen als
deze is er altijd plaats, zei hij
en dat kwam uit.
En toen raakte de benzine-lei-
ding verstopt. Heel in de verte
zaken wij een pompstation waar
men ons ongetwijfeld hulp ver
lenen kon. „Het is maar een
kwartiertje lopen' zei mijn neef.
,,het is zo gebeurd. Jawel dacht
ik, een kwartier heen en een
kwartier terug. En ik ging met
mijn vrouw vast vooruit. Maar
toen wij bij het pompstation kwa
men bleek Homarus ons te heb
ben gevolgd op de voet. En de
auto was er ook Hij had hem
eenvoudig onder de arm gedra
gen. „Dat is het voordeel" zei
hij, „dat kon ik met mijn vroe
gere wagen niet doen, die woog
1600 kg en deze weegt bijna
niets."
Toen schroefde een monteur de
benzine-leiding los en koppelde
er een luchtpomp aan „Even
doorblazen", zei hij, en hij blies.
Maar toen hij geblazen had was
er van de auto niets meer te
zien. „Ik heb misschien een beetje
te veel druk geven", zei de mon
teur. „Loopt u maar een eindje
de weg af, u vind hem wel
Maar het was een optimistische
monteur. Wij hebben de wagen
nooit meer teruggezien
„En toch", zei Homarus, toen
wij zaten uit' te hijgen in de trein,
die ons huiswaarts reed, „en toch
heeft zo'n kleine auto zijn voor
delen.
Verleden week reed ik over een
hond. Ik dacht dat ik zijn ribben
hoorde kraken. Ik vond het af
schuwelijk en ik minderde na
tuurlijk vaart. Maar toen
En toen? vroeg ik. „O, de hond
had geen letsel bekomen Hij
stoof met een vervaarlijk geblaf
°p mijn wagen los en beet mijn
linker-achterband door."
KREEFT
Er was geen sprake van, dat de
Nederlandse regering het vooroor
logs koloniaal bewind zou willen
herstellen en het is waanzin dit te
veronderstellen. Toch werd dit wan
trouwen door de republikeinse pro
paganda voortdurend levendig ge
houden.
De Nederlandse regering heeft van
de aanvang af het Indonesische natio
nalisme gezien als een positief element
in de na-oorlogse ontwikkeling.
Nadat door het optreden van het eer
ste kabinet-Sjahrir de pro-Japanse ele
menten schenen te zijn uitgeschakeld,
meende de Nedrelandse regering, dat
het wenselijk zou zijn met de nieuwe
staatkundige organisatie nadere samen
werking te zoeken. Hierna schetste dr.
van Mook de moeilijkheden, welke
zich bij het tot stand komen van de
overeenkomst van Linggadjati en daar
na hebben voorgedaan. Hij wees hier
bij op de voortdurende onmacht van
de republikeinse regering.
Hierbij kwam nog, dat de Republiek
de beschikking kreeg over een uiterst
kostbaar en uitgebreid productieappa
raat. Door het gebrek aan bestuurs
macht raakten de producten, waaraan
de na-oorlogse wereld een zeer grote
behoefte had, in handen van geweten
loze elementen, die een uitgebreide
smokkelhandel op touw zetten, welke
Indonsië in de laatste twee jaren on
gelooflijke schade heeft toegebracht.
Deze smokkelhandel bezorgde boven
dien Republikeinse regeringspersonen
een goed inkomen. De corruptie nam
hand over hand toe. Dr. van Mook
sprak hierna over de schendingen van
het bestand van October 1946. De Re
publikeinse regeringspersonen, die dit
bestand aanvaardden, hadden, naardr.
van Mook wil aannemen, de ernstige
bedoelingen hiermede een oplossing te
bereiken, maar zij bleken niet instaat
te zijn dit bestand door te voeren
tengevolge van de tegenwerking van
de kant der avonturiers, die hierme
de het einde van hun rijkdom zagen
naderen.
De Republikeinse oorlogsheren wak
kerden de strijd aan, terwijl de offi
ciële regering van Djokja elke reële
overeenkomst bleef afwijzen, dit alles
zou nog enigszins begrijpelijk zijn, in
dien wij stonden tegenover een bevol
king, welke in haar geheel anti-Ne
derlands was. Het tegendeel is echter
zeer duidelijk gebleken tijdens onze
politionele actie. Ook thans duurt de
Republikeinse terreur nog voort.
NEDERLAND HEEFT GOEDE
BEDOELINGEN
Dr. van Mook onderstreepte ver
volgens nog eens ten overvloede de
oprechte bedoelingen, welke Neder
land gehad heeft ten opzichte van het
bestand. Hij noemde het een tekenend
feit, dat Nederland accoord was ge
gaan met de demarcatlelqnen, in het
bestand van October vastgesteld.
De politiële actie heeft wel duide
lijk aangetoond, dat het niet een mili
taire zwakte is geweest, welke de be
reidheid van Nederland heeft bepaald
om zich binnen zulke kleine perime
ters te laten opsluiten als in een bele
gerde veste.
De Nederlandse troepen staan nog
dagelijks bloot aan aanvallen van Re
publikeinse zijde. Ook de vernielingen
in Republikeins gebied vinden voort
gang. Als voorbeeld noemde dr. van
Mook het feit, dat enkele dagen gele
den de olie-installatie in Panfcalan-
brandan in de as werden gelegd, waar'
bij meer dan duizend weerloze bur
gers, wederom merendeels Chinezen,
dak- en brodeloos werden gemaakt. De
Nederlanders en de door Nederland in
woordelijkheid voor een dergelijke si
tuatie niet blijven dragen.
DE LAATSTE KANS
De resolutie van de Veiligheidsraad
geeft de Republiek een laatste kans
haar standpunt te herzien en een sa
menwerking met Nederland opnieuw te
ondernemen. Nederland is hiertoe nog
steeds bereid, maar dan moet er ook
een einde komen aan de verwoestin
gen in het Republikeins gebied en de
terreur en intimidatie tegenover de
Nederlandrs en de door Nedreland in
bescherming genomen bevolkingsgroe
pen.
Dr. van Mook kondigde tenslotte
aan, dat het in de bedoeling ligt zo
spoedig mogeiyk over te gaan tot 't
instellen van de interimregering.
De geweldige brand in het Reichs
wald is men nagenoeg meester. Men
heeft de brandoppervlakte weten te
beperken door het opwerpen van
dammen, welke bewaakt worden door
de brandweren van diverse Duitse
steden. Ongeveer 600 brandweerlie
den zijn naar het terrein van de brand
geroepen en in samenwerking met
het personeel van de Nederlandse
houtfirma's bestrijden zij het vuur.
Nadat het afbranden van een ge
deelte van de Leusderheide ten Zui
den van Amersfoort reeds tweemaal
uitgesteld moest worden, is nu defini
tief bepaald, dat morgenochtend om
half negen de vlammen vrij spel zu--
len krijgen.
De ministerraad is, ln verband
met de Indonesische kwestie om
12 uur in buitengewone zitting bq-
eengekomen.
O.a. werd gesproken over de
jongste vergadering van de Vei
ligheidsraad en de instructies wel
ke eventueel aan minister v. Klef-
fens zullen gegeven worden.
Het uitvoerend comité heeft namens
de Pasoendan-beweging aan minister
Beel een telegram gezonden, waarin
aan het kabinet wordt verzocht na de
bevrijding van West-Java op korte
termijn uitvoering te geven aan de ar
tikelen drie en vier van de overeen
komst van Linggadjati inzake de wen
sen van zelfbestuur voor het Soenda-
nese volk, los van de Republiek In
donesië met een gelijkwaardige status
als West-Borneo en Oost-Indonesië.
Het Soendanese volk wenst: Loyale
samenwerking met Nederland en de
Nederlanders, een gelijkwaardig deel
te worden in de Verenigde Staten van
Indonesië, overeenkomstig de gedach
ten van de proclamatie van 4 Juli.
Het telegram was ondertekend door
Soeriakartalegawa en Koestomo.
Het Centraal Distributie Kantoor
deelt mede, dat voor het tydvak van
24 Augustus tot 6 September a.s.
de bonnen K 31 Tabak en K 32
Tabak van de Tabakskaart QA 707
recht geven op 1 rantsoen sigaret
ten of kerftabak. K 35 Tabak der
gecombineerde kaart geeft geduren
de bovengenoemd tijdvak recht op
2 rantsoenen kerftabak of sigaret
ten.
Hoewel de ontstemming in de bak
kerswereld over de regeringsmaatre
gelen algemeen is, en de sympathie in
deze kringen voor de stakers bijna on
verdeeld, wordt het werk in vele
plaatsen hervat en verliest de staking
haar landelijk karakter.
Heden zal het Tweede Kamerlid dr.
ir. A- H. W. Hacke (Partij van de
Vrijheid) in de Tweede Kamer een
interpellatie houden over de brood
prijs.
Tot de nieuwe gemeenten, waarin tot
staking werd overgegaan, behoort Wa-
geningen.
Alkmaar solidair.
De Alkmaarse bakkerspatroons heb
ben zich gisteravond solidair ver
klaard met de Amsterdamse collega's.
Besluiten deze hedenmiddag de staking
voort te zetten dan zullen de bakkers
te Alkmaar met ingang van Vrijdag
eveneens de aflevering van brood stop
zetten. In het tegengestelde geval blijft
men aan het werk.
De bakkers in Zeeland en Haarlem
verklaarden zich eveneens solidair,
maar zullen niet tot staking overgaan.
In Utrecht en Enschedé is de brood
levering hervat.
Het gemeentebestuur van Amers
foort heeft aangekondigd, dat, wan
neer de bakkers heden staken, tot vor
dering van de bakkerijen overgegaan
zal worden.
Het proces tegen de 23 Duitse artsen
is thans beëindigd.
Karl Brandt, Hitiers vroegere lijfarts,
werd evenals de vroegere chef-kamp
arts van Buchenwalde en vijf andera
doktoren, waaronder de voorzitter van
het Duitse Rode Kruis veroordeeld tot
de dood door de strop.
Herta Oberhauser, de arts van het
vrouwenkamp Ravensbrück kreeg 20
jaar.
Voorts werden nog vijf doktoren tot
levenslang veroordeeld.
Anderen kregen straffen van 1020
jaar. Zeven beklaagden werden vrijge
sproken.
In Gennep is gistermiddag brand
uitgeboken in laag struikgewas op de
heide. Op deze plaats zat nog een
mijn geborgen en deze explodeerde
door het vuur. Twee politiemannen,
die bij de brand aanwezig waren, wer
den hierdoor zwaar gewond.
Prinses Margaret Rose van Enge
land viert heden haar zeventiende
verjaardag.
Als eerste spreker in het algemeen
debat in de Veiligheidsraad over de
Egyptische kwestie heeft de Brazi
liaanse afgevaardigde, Carlos Muniz,
Woensdagavond verklaard, dat Brazilië
de toestand in Egypte niet beschouwde
als betekenend een onmiddellijk ge
vaar voor de internationale vrede en
dat de Raad niet gerechtigd was op
te treden. Munis stelde voor, dat de
Raad een hervatting van de recht
streekse onderhandelingen tussen Gr.-
Brittannië en Egypte zou aanbevelen.
(Reuter tekent hierbij aan, dat aan
vaarding van dit voorstel zou neerko
men op afvoering van de kwestie van
de agenda, zodat de Raad ontlast zou
worden van de noodzaak tot een uit'
spraak over de Egyptische eis om te
rugtrekking xan de Britse troepen te
gelasten)
De Sow jet-Russische gedelegeerde,
Gromyko, verklaarde, dat de Sowjet-
delegatie de Egyptische eis om onmid
dellijke terugtrekking van de Britse
troepen volkomen ondersteunde.
China, Frankrijk, België en Ame
rika waren voor directe onderhande
lingen tussen Egypte en Groot-Brit
tannië, zoals in de Braziliaanse nota
werd voorgesteld. Sir Alexander Ca-
dogan, de Britse afgevaardigde, oor
deelde eveneens gunstig over deze
motie. De zitting werd tot Vrijdag ver
daagd. Men verwacht dat dan de
Egyptische premier, Hokrasji Pasja
zal spreken.
In Chili zijn de mijnwerkers in sta
king gegaan omdat de regering de
broodprijs heeft verhoogd; in het Zui
den van het land is bovendien een
spoorwegstaking uitgebroken De
sleepboot „Thames" met de tinbagger
molen Mendanou op sleeptouw heeft
de Golf van Biscaye bereikt
Amerika z goederen ter waarde van
43 millioen dollar naar Oostenrijk ver
schepen; driekwart bestaat uit voedsel
de rest is steenkool Ds. Niemöl-
ler is op grond van zijn anti-semitische
De vreseiyke ramp in de „William"
in het Engelse plaatsje Whitehaven
heeft meer dan 100 mensenlevens
gekost. Op onze foto: Twee leden
der reddingsbrigade, die 11 mannen
het leven redde. Rechts de ambu
lance by de münschacht.
instelling geroyeerd als lid van de
Bond van slachtoffers van het nazi-
regiem In de Maashaven te Rot
terdam is een tijdbom van 1000 kg op
gehaald; waarschijnlijk is dat deze daar
na Dolle Dinsdag door de Duitser
werd geplaatst De Zweedse rege
ring heeft aan haar legatie te Moskou
opdracht gegeven om te protesteren
tegen het in zee werpen van Duitse
bussen met gifgas in de viswateren in
het Zuidelijk deel van de Oost-Zee. De
bussen veroorzaakten schade aan de
boten en aan de vangst Op Za
terdag 6 September wordt wederom
een stille gang voorbij de gewijde do
dencel 601 in het „Oranje Hotel" ge
houden. Generaal Kenney, com
mandant van de Amerikaanse lucht
macht, zal Dinsdag van een geheim
bezoek aan Londen naar Amerika te
rugkeren; hij heeft militaire bespre
kingen gevoerd. De deelnemers
aan de Kenya-expeditie van de Leidse
sterrenwacht welke 27 Augustus naar
Equatoriaal Afrika zal vertrekken
hebben officiëel afscheid genomen.
Te Haiderabad vonden weer bot
singen tussen Hindoes en Mohamme
danen plaats, waarbij 8 personen ge
dood en 40 gewond werden. Men wijt
het oplaaien der onlusten aan een op
hitsingscampagne der congrespartij.
Een trein met 1600 door Honga
rije uitgewezen Duitsers is naar de
Sowjet-zone van Duitsland vertrokken;
men verwacht, dat tegen het eind vap
de maand 200.000 Duitsers Hongarije
verlaten zullen. Het Prinselijk
Paar is voornemens het stadionspel
„De Waterweg heroverd", dat 30 Aug.
in het Feyenoordstadion zal worden
opgevoerd bij te wonen. Er
wordt hard gewerkt aan het herstel
van het vliegveld Deurne bij Antwer
pen; de luchtlijn AntwerpenLonden
zal waarschijnlijk dit jaar worden ge-
gepend. Aga Chan, die nu in
Zwitserland vertoeft, heeft zijn zegqn
over de vorming van de staat Paki
stan uitgesproken. De Gaulle
heeft naar aanleiding van socialisti
sche voorstellen om Algerije meer viy
heid te geven betoogd dat Frankrijk
Algerije nooit mag loslaten.
De debatten in de Veiligheidsraad
over de kwestie van Indonesië mogen
onze aandacht niet afleiden van het
geen er elders in de wereld gebeurt.
Met name op de Balkan valt het een
en ander voor dat ook voor de West-
Europeaan van het grootste belang is
en waaruit blijkt hoe zich de politieke
tegenstellingen toespitsen in deze ooste
lijke uithoek van Europa. De strijd in
Griekenland duurt met onverminderde
hevigheid voort. Vooral Ruslands satel
liet Bulgarije speelt daarbij een rol
welke een zeer twijfelachtig karakter
draagt voorzover twijfel omtrent de
aard van de Bulgaarse politiek nog mo
gelijk is. De leider der Griekse opstan
delingen, generaal Markos, heeft een
vrije Griekse staat geproclameerd en
ongetwijfeld zullen de Slavische buren
van het door bloedige woelingen geteis
terde Griekenland niet aarzelen om
deze nieuwe regering te erkennen. Zij
zou zich inzonderheid willen keren te
gen „buitenlandse invloeden". Daarmee
heeft zij natuurlijk niet Rusland, Bul
garije en Zuidslavië op het oog, maar
uitsluitend Engeland en Amerika. Een
zeer eenLjdige interpretatie van het
begrip „buitenlands", maar eenzijdige
interpretaties, ook van rechtsbegrippen,
zijn tegenwoordig aan de orde van de
dag en ook de Veiligheidsraad onthoudt
zich daarvan niet.
Bulgarije heeft in de Balkanoorlogen
welke aan de eerste wereldoorlog voor
afgegaan zijn, geen voordeel behaald.
Het tegendeel is waar. Het heeft zwaar
te lijden gehad. Misschien daardoor
enigszins voorzichtig geworden heeft 't
zijn nationalistische aspiraties inge
toomd en in de tweede wereldoorlog
heeft het zich niet in de strijd gewaagd,
al was het duidelijk dat het, anders dan
Griekenland, de partij der Centrale mo
gendheden koos om, na het breken van
de as, onmiddellijk de Russen naar de
ogen te zien en te trachten van deze
zwenking partij te trekken. Dat het
zich nu gebruiken laat om de Griekse
opstandelingen teun te verlenen ver
hoogt zeker zijn aanzien niet. De Russi
sche vertrouwensman Dimitrow heerst,
als minister-president te Sofia met wel
haast dictatoriale macht en heeft ook
niet geaarzeld zijn politieke tegenstan
ders o.a. Petkow, de leider der Agra
rische partij gevangen te zetten en
de pers der oppositie te knevelen, doof
voor Amerikaans protest. Schuldig ge
oordeeld aan het bevorderen van een
z.g. fascistisch-militaire organisatie is
Petkow veroordeeld tot de dood door
de strop.
Toen de Veiligheidsraad, verontrust
over de toestand op de Balkan, een der
laatste dagen van de vorige maand, met
tien stemmen tegen één het besluit ge
nomen had tot vorming van een specia
le Balkan-commissie, die de toestand in
deze oosthoek van Zuid-Europa aan een
nader onderzoek zou kunnen onderwer
pen, meer in het bijzonder in verband
met de incidenten aan de Griekse grens,
heeft Gromyko, de Russische gedele
geerde, dit besluit met zijn veto te niet
gedaan. Het veto is een machtsmiddel
tegen hetwelk de beste bedoelingen
niet opgewassen zqn. Helaas wordt het
niet altijd toegepast op een wijze die
voor de veiligheid en de vrede in de
wereld bevorderlijk is. Maar men wei
gert in de regel geen onderzoek wan
neer men niets te verbergen heeft.
Voor internationale samenwerking Is de
willekeurige toepassing van een derge-
lqk machtsmiddel in ieder geval weinig
bevorderlijk.
Overigens ligt dit optreden van Rus
land, uit de gezichtshoek van de Sov
jet-Unie, voor de hand. De strijd welke
thans op de Balkan wordt gevoerd is
een strijd om het verwerven, of liever
het behouden van een invloedssfeer
nabij het oosten van de Middellandse
Zee en Rusland heeft daar zeker geen
geringere belangen dan Engeland en
Amerika. Het Pan-slavisme zal niet
rusten voor en aleer het aan die zee een
maritieme basis verkregen heeft, een
haven voor handels- en oorlogsvloot en
het enige land dat daartoe thans de
voordeligste mogelijkheid biedt is Hel
las. Maar juist tegen dit streven zijn
de Anglo-Amerikanen heftig gekant.
Griekenland is dupe geworden van
deze strijd om de hegemonie.
U.
Weersverwachting geldig van
Donderdagochtend tot Donderdag
avond.
ZONNIG EN DROO^..
Zonnig en droog, met weer iets
hogere temperaturen. Matige wind
tussen Noord en Oost.
Het Engelse ministerie van financiën
heeft gisteravond medegedeeld, dat
met ingang van gisteren te midder
nacht vele regelingen inzake de om
wisselbaarheid van sterlingsaldi tijde
lijk zijn opgeheven. Canadese ster
lingsaldi mogen alleen worden aange
wend in Canada of in het sterlingge-
bied.