RADIO- SPREEKVERBOD
voor Prof. Gerbrandy
Dr. v. Mook naar
Amerika
Australië en wij
Weet&ecicht
Zaterdag 6 Sept. 1947
DE NOORDHOLLANDSCHE COURANT
70e Jaargang No. 9603
DAGBLAD VOOR DEN HELDER, KOEGRAS, TEXEL, WIERINGEN EN ANNA PAULOWNA
Oud-premier spoorde Dr. v. Mook
aan tot eigenmachtig optreden
r'
Hors d'Oeuvre
Sterrenwacht van
Greenwich wordt verplaatst
Nieuwe
puntenwaardering op
komst
Nieuwe bonnen
voor fietsbanden
Volgende week
regeringsverklaring
Dr. Beel minister van
Overzeese Gebiedsdelen a.i.
Minister-president van
Thüringen verdwenen
Luc. v. Dam herovert
zijn titel
Nieuw vrouwelijk
beroep
RAMADIER
bood ontslag aan
Vader overrijdt zijn zoontje
Gebouw van 7 etages
stortte in
Wederom extra vlees
Londens burgemeester miste
de bus
VAN fsJABIJ
EN VERRE
Speciale zitting van
Amerikaans congres?
Nieuwe Griekse regering?
BUREAU:
Koningstraat 78-80
Den Helder
Telefoon 2345
Giro 449041
Dlr.: J. Bijlsma
Voortzetting van He
HELDERSCHE COURANT
TARIEVWN:
Advertenties: 14 cent per
millimeter. Familieberichten
17 cent per rajn. Kleine ad
vertenties („Juttertjes") tot
15 woorden 75 cent, elk woord
meer 5 cent
Abonnementen: per kwarts a:
f I.per post f 3.65
H< ofdredactear: M. H. E. Uyldert, RayonredMteuren C. A. Dekkers en W. Kok.
De Regeringscommissaris voor het
radiowezen heeït prof. mr. P. S.
Gerbrandy met ingang van 3
September voor de duur van twee
maanden uitgesloten van de be
voegdheid tot het houden van
redevoeringen voor de radio, dit
naar aanleiding van diens radio
rede op 14 Augustus j.1. voor de
microfoon der N. C. R. V., uitge
sproken over het beleid in Indië.
De gewraakte passage uit de radio
rede luidt:
„Maandenlang heeft de luitenant
gouverneur-generaal dr. van Mook een
volkomen ongrondwettig beleid ge
voerd en gehandeld alsof er geen Ii>
dische staatsregeling bestond. De bei
de kabinetten zijn hem daarin gevolgd
alsof hij de meest natuurlijke en wet
tige maatregelen projecteerde en in
voerde. Staten zijn gevormd, republie
ken erkend buiten het Nederlandse
volk om, langs dictatoriale weg, zon
der eerst raadpleging der bevolking.
Ten slotte is een interim-gouverne
ment ontworpen, dat in willekeur alle
vroegere staatsrechtelijke hande
lingen overtreft. En na, sedert 20 Juli
1947, is een eerste schrede gezet op de
weg van vrijheid en rechtsorde. De daar
mede in gang gezette bescherming van
de volken in Indië stond ineens in het
middelpunt van de Nederlandse actie.
Die bescherming is een der eerste
plichten van de gouverneur-generaal.
Dat zegt onze Indische staatsregeling
zelf in ajtikel 45, dat bepaalt, dat de
bescherming der inlandse bevolking
tegen willekeur van wie ook, een der
gewichtigste plichten van de gouver-
r.eur-generaal is. Zou dr. van Mook,
die in alle mogelijke twöjfelachtige
DIPLOMATIEKE TAAL.
Wanneer ie samen geknikkerd
en haasje-over gesprongen hebt,
dan zeg je niet Excellentie tegen
elkaar, maar heel gemeenzaam
Mook en Kreeft.
Mook liep dezer dagen eens
even bij mij aan, zo tussen de
besprekingen van het kabinet,
en mijn vrouw schonk thee Na
tuurlijk probeerde ik hem uit te
horen. Ik gun mijn lezers graag
een primeur, op gevaar af dat
mijn indiscretie mij in discrediet
brengt. En toen wij wat gebab
beld hadden over ditjes en dat
jes vroeg ik, listiglijk, zo langs
mijn neus weg: „En, vertel eens,
hoe is de toestand in Batavia
nu?" „Hoe de toestand daar
is?" vroeg hij. „Nu, laat ik je
dit dan in vertrouwen zeggen
Thee, zoals je vrouw die zet.
drink Je daar niet" en hij glim
lachte vriendelijk tegen mijn
vrouw. Heel complimenteus,
dacht ik, maar wat schiet ik er
mee op? Of was dit een diploma
tieke wenk? Voor alle zekerheid
schonk ik hem een bolsje in. En
toen hij er drie gedronken had
probeerde ik het nog maar eens,
maar voorzichtiger. „Ja. die Re
publiek hè", liet ik mij heel
achteloos ontvallen, „wat zeg je
daar nu van"
„Tja", zei Mook, en hij keek
aandachtig naar zijn sigaar als
wilde hij daaruit inspiratie peu
ren. „De Republiek? Het is er
nog warmer dan hier, maar weet
je...." en hij liet zijn stem
vertrouwelijk dalen „..je bent
erop gekleed".
„Maar trekt U gerust Uw jas
uit, Excellentie", riep mijn
vrouw, die natuurlijk Excellentie
zegt, want zij heeft nooit met
Mook haasje-over gespeeld. Maar
dat weigerde Mook en ik be
greep wel waarom Want een
diplomaat staat niet graag in zijn
hemd, ook al is het er een, zoals
het zijne, van zuivere zij. En bo
vendien, op zijn jas zat zijn kru's,
een grootkruis nog wel. en het
fonkelde zo prettig want het was
fonkelnieuw.
Intussen zat ik maar te broeien
op een volgende vraag Of. vroeg
ik mij af, zat er in zijn antwoord
meer dan het leek? Waarom had
hij, toen hij zei „De Republiek"
zo strak gekeken naar zijn si
gaar? Wilde hij mij daarmee te
verstaan geven: De Republiek >s
de sigaar? Of wij zijn de sigaar-
Ik begreep het niet
En terwijl hij zat te vertellen
van een passagier in het vlieg
tuig die hem had willen uitho
ren, natuurlijk om alles bij aan
komst over te brieven aan het
A.N.P., zat ik maar te piekeren
over mijn volgende vraag en ik
dacht: was het Schermerhorn
maar, die Is toch gemoedelijker
en iaat gemakkelijker iets los
en vóór ik mijn vraag had ge
formuleerd zei Mook: „En nu
maar weer naar het kabinet"
„Mijn man zal het U even wij
zen", zei mijn vrouw, heel arge
loos. „Dat hoeft niet, me
vrouw,, ik weet de weg", ant
woordde Mook en toen liet ik
hem uit,
„Nu Mook ouwe jongen", zei
ik hartelijk, hou je taai, en laat
Je niet kennen". „Nee, dal
zal ik zeker niet doen", zei de
Luitenant-gouverneur generaal
en hij keek me daarbij zó iro
nisch aan, zó ironisch dat ik er
nog over pieker wat hij daarmee
kan hebben bedoeld Ja. die
diplomaten zijn moeilijke lui.
KREEFT.
handelingen steeds, als ik het zo mag
zoggen, het kabinet heeft besprongen,
thans nu 't 'n goede, noodzakelijke,'n
door recht en wet opgelegde plicht be
treft n.1. de waarachtige bescherming
der Indische volken, terugschrikken en
afwachten wat de heren Beel en
Jonkman hem, niet uitsluitend op
grond van hun zelfstandig ministerieel
cordeel maar op gezag van de poli
tieke partijen, veroorloven?
Ik kan het niet geloven, want de
noodzaak van handelen, die dr. van
Mook moet kennen, die noodzaak van
handelen kennen ook al zijn medewer
kers, ook de legercommandant, die
kent heel Batavia, die kennen al onze
officieren, soldaten, die kent heel het
lijdende volk van Nederl.-Indië, dat
voor het laatst tot ons schreeuwt om
hulp en uitkomst. Die kreet verstaan
eri daarnaar handelen betekent opkla
ring in Indië, opklaring in Nederland,
opklaring in een groot deel van de
wereld".
In de overwegingen, die tot het ra
dio-spreekverbod hebben geleid, wordt
o.m. gezegd, dat de inhoud van deze
passage In feite neerkomt op een sug
gestie a3n de luitenant-gouverneur-
generaal, dr. van Mook, om bij zijn
verder beleid inzake het Indonesisch
conflict zjjn eigen inzicht te volgen
en zich niet gelegen te laten liggen
aan de van bevoegde Nederlandse zij
de te verwachten richtlijnen.
PROTEST VAN RIJKSEENHEID
Het Nationaal Comité „Handhaving
Rijkseenheid" heeft tegen dit besluit
fel geprotesteerd. Het acht de beslis
sing van de regeringscommissaris in
haar motivering dan ook volkomen in
strijd met de begrippen van vrijheid
en democratie. Tegen deze dictatoriale
uiting, welke on-Nederlands is en on
waardig, protesteert het nationaal co-
cirnté handhaving rijkseenheid met de
grootste kracht
Gisteren is men begonnen met 't ver
plaatsen van het koninklijk observa
torium van Greenwich naar een kas
teel in Sussex. Het werk zal vijf jaar
duren -en meer dan een half millioen
pond-sterling kosten.
Toen het observatorium in 1675^ te
Greenwich werd opgericht, was
Greenwich nog een dorp, doch de ster
ke uitbreiding van de stad Londen
heeft tot gevolg, dat de lucht door de
rook minder helder wordt, terwijl de
gloed van de stadsverlichting tijdop
namen bij het fotograferen onmogelijk
maakt.
Naar wy uit de Nieuwe Haarl.
Crt, vernemen zal op zeer korte
termijn een nieuwe regeling voor
de textieldistributie ingevoerd
worden.
In tegenstelling met de tot nu toe ge
volgde regeling zullen de fabrikanten de
textielpunten, die het publiek bij de
winkeliers inlevert en die vla de gros
siers naar de fabrikanten worden door
gezonden, voortaan bij de distributie-
diensten moeten inleveren ter verkrij
ging van nieuwe voorraden.
Oogenschijnlijk is het publiek
hierbij maar zijdelings betrokken,
doch door deze nieuwe regeling zul
len de puntenwaarderingen meer
dan voorheen op de voorraden der
grondstoffen kunnen worden geba
seerd. Hierdoor zullen verschillende
textielgoederen verhoogd en andere
verlaagd worden in puntenwaar
dering.
Het doel dezer regeling is in de eerste
plaats een strengere controle op de fa
brikanten en daarnaast een beter ver
bruik van de grondstoffen.
Tot en met 31 October is op de bon
C 29 van het inschrijvingsbewijs voor
vervanging van fietsbanden B i 609
een toer-buitenband verkrijgbaar.
Voor het kopen van een binnenband
zijn gedurende dit tijdvak geldig de
bonnen D 40 en D 41 van het in-
schrijvingsbewijs voor vervanging van
fietsbanden B i 607, resp. B i 608.
De bómden kunnen rechtstreeks op
de bovengenoemde bonnen betrokken
worden Inwisseling tegen een banden-
bon bij de distributiedienst is niet
nodig.
In aansluiting op de besprekingen,
welke deze week in Den Haag
hebben plaats gehad, zal de luite
nant-gouverneur-generaal, dr. van
Mook, zich heden naar de Ver
enigde Staten begeven, teneinde
daar contact op te nemen met de
Nederlandse ambassadeur, Mr. van
Kleffens, en mét Amerikaanse
autoriteiten. Dr. van Mook zal na
dit bezoek, hetwelk van korte
duur zal zijn, via Nederland naar
Batavia terug keren.
Naar wij vernemen is het geheel
van de deze week door het kabinet
met de Luitenant-Gouverneur-Ge
neraal, diens adviseurs en Mr. van
Rooyen gevoerde besprekingen
vruchtbaar geweest.
Het ligt in het voornemen der
regering om in de loop van de
volgende week, overeenkomstig
reeds eerder gedane toezeggingen,
een verklaring over het Indonesi
sche beleid in de Tweede Kamer
der Staten-Generaal af te leggen.
Bij 'K. B. is bepaald, dat gedurende
de tijd, dat minister Jonkman door
ziekte verhinderd is zijn werkzaamhe
den te verrichten, zijn departement
door de minister-president wordt
waargenomen, Dr. Beel treedt met
ingang van 30 Augustus op als minis
ter van overzeese gebiedsdelen ad
interim.
Dr. Rudolf Paul, de minister-presi
dent van Thüringen, is sedert Maan
dagmiddag spoorloos verdwenen. Ver
gezeld van zijn vrouw en de chef-tolk
is hij het laatst gezien op de weg in
de buurt van Potsdam, gaande in de
richting Berlijn.
Naar verluidt, is Dr. Paul gevlucht,
daar zijn positie onhoudbaar zou zijn
geworden in verband met onthullingen
over pro-nazistische antecedenten.
Voorts zou hij zich ook aan minder
waardige financiële manipulaties heb
ben schuldig gemaakt.
Weimar, de hoofdstad van Thüringen,
is door de politie afgesloten terwijl
alle ministeries en de grenzen van de
zóne worden bewaakt. De Sovjets heb
ben uitlevering van Paul gevraagd,
wómneer hij de grens mocht zijn ge
passeerd.
Evenals enige weken geleden in
Rotterdéim vond de partij om het mid
dengewicht-kampioenschap van Ne
derland tussen Luc van Dam en Beo
van Klaveren een ontijdig einde, ioor-
dat na de 9de ronde van Kla-'ejen de
strijd moest staken op advies van de
dokter. Een wonde aan het linkeroog,
die hij in de 5e ronde had opgelopen,
had zulke afmetingen aangenomen,
dat verder boksen voor de Rotterdam
mer onmogelijk werd.
Gedurende het gehele gevecht had
Van Dam, die de vorige maal door
een oogwonde zijn titel verloor en
gisteravond geladen in dè ring kwam
het beste van het gevecht
De onafhankelijkheid bracht in het
voormalige Brits-Indië niet de orde.
In de Pensjaab op de grens van Pa
kistan en India woedt de bloedige
burgerkrijg, welke duizenden Voor-
Indiërs het leven kost. Mohamme
danen vluchten voor de vijand.
In de loop der jaren heeft de
vrouw zich reeds op vele plaatsen
in de maatschappij en in velerlei
beroepen naast de man weten te
plaatsen. Het aantal „beroepen",
waarop de vrouw beslag heeft
weten te leggen is thans weer met
een vermeerderd. In het buurt
schap Haarle, bij Nijverdal, be
vindt zich thans een vrouwelijke
stroper. Een jachtopziener aldaar
betrapte iemand van het zwakke
geslacht op heterdaad bij het
wildstrikken. De vrouw deed dit
met zeer veel vakbekwaamheid.
Of vele collega's deze vrouw uit
iraai Ie in óit nieuwe beroep zul
len volgen, is een andere vraag.
De Franse Minister-President,
Paul Ramadier, heeft, naar in ge
woonlijk welingelichte kringen
verluidt, aan President Auriol
zjjn ontslag aangeboden.
Naar Reuter nader meldt heeft Vin
cent Auriol de regering-Ramadier gis
teravond overreed om aan te blijven,
nadat de minister-president officieus
zijn ontslag had ingediend.
Als reden voor het aftreden van
Ramadier wordt door welingelichte
waarnemers opgegeven, dat de mi
nister-president niet tevreden was
met de kleine meerderheid, welke de
stemming over de vertrouwenskwes
tie van de steenkool-subsidie voor de
regering heeft opgeleverd.
Ramadier verwierf de motie van
vertrouwen van de Franse natio
nale vergadering met 292 stemmen
voor en 243 stemmen tegen.
Toen gisteravond de expediteur P.
Berber te Hillegom zijn grote vracht
auto langs zijn huis reed, bemerkte
hij niet, dat zijn zoontje achter de
auto vandaan te voorschijn was geko
men en zich vast hield aan de voor
bumper. Het jongetje viel even later
voor het voorwiel achterover en raak
te er onder. Het knaapje werd onmid
dellijk gedood.
Volgens radio Roke is gisteravond te
Milaan een gebouw van 7 verdie
pingen, dat zijn voltooiing naderde,
ingestort. Talrijke bouwlieden werden
levend bedolven. Tot nog toe zijn 6
doden en vele gewonden uit de puin
hopen te voorschijn gehaald, doch uit
de kelders klinken nog kreten om
hulp en gesteun. De reddingswerk
zaamheden worden bemoeilijkt door
de enorme hoeveelheid puin en door
het water, dat uit gesprongen reser
voirs stroomt. Het gebouw vjas ge
schikt verklaard om binnen een
maand te worden bewoond. Er zouden
enige bewoners in onder gebracht zijn.
Het Centraal Distributiekantoor
deelt mede, dat voor personen ge
boren in 1942 en vroeger tot en
met 14 September a.s. op bon
L-06 diversen van de bonkaart
voor voedingsmiddelen 100 gram
vlees verkrijgbaar is.
Sir Bracewell Smith, burgemeester
van Londen, zal niet naar Moskou
gaan om de plechtigheden in verband
met het 800-jarig bestaan van die stad
bij te wonen. Als reden wordt, opge
geven, dat hij zich te Vichy met va-
cantie bevond en daardoor de uitno
diging te laat heeft ontvangen.
De K.L.M.-Douglas „Edam" maakte
Woensdag te Batavia een slippertje en
nam een modderbad naast de start
baan; het wachten is nu op een con-
stellation, die haar neus gaat poede
ren. In een Londens postkantoor
ontplofte een door de „Stemgroep" af
gezonden pakketje; de postbeambten
zagen waarschijnlijk meerdere groepen
sterretjes De filmster Tyrone
Power maakt momenteel een wereld
reis waarop hij o.m. de Belgische Con-
go zal bezoeken; concurrentie voor
Tarzan? Een moderne versie van
de gooi- en smijtkraam: Australië zal
als herstelbetaling een staalpers ont
vangen uit een fabriek in Düsseldorf,
die tijdens de oorlog voortdurend door
Australische bommenwerpers werd
aangevallen Een Canadese ge
leerde die van een Noordpoolexpeditie
terugkeerde heeft verklaard dat de
magnetische Noordpool zich 350 km
heeft verplaatst. Wij vermoeden dat
hier een Russische magnetiseur de
hand in heeft. In Den Haag wer
den een bruin paard en een chèque
van 750 pond ontvreemd; zou 't paard
gebruikt zijn om die chèque weg te
slepen? Dé Parijse politie legt
thans, na de brand in het theater „Le
Select" iedereen die zij in een bioscoop
ziet roken 20 francs boete op. Als de
bioscoop verbrand is dooft men de si
garet De Amerikaanse regering
heeft 10.000 ton natuurrubber aan
gekocht voor haar strategische reser
ves. Waarschijnlijk als grondstof voor
katapulten en jarretels De di
recteur van het Zaandamse gasbedrijf
kreeg f 75.- boete omdat hij de afge
lopen winter kolen aan bioscopen e.d.
geleverd had; we vinden dat de bios
coopbezoekers die er zo warmpjes bij
zaten eeri collecte moeten houden
Willióim O'Dwyer, de burgemeester
van New-York, heeft de uitnodiging
van de gemeenteraad van Moskou om
de feesten ter gelegenheid vóui het 800-
jarig bestaan der stad bij te wonen, af
gewezen; liever whisky dan wodka!
Het hoofd van het Amerikaanse
scheepvaartbureau heeft verklaard dat
over 10 jaar atoomkracht i. p. v. stook
olie op de schepen gebruikt zal wor
den. De stokers worden dan door ato-
chauffeurs vervangen.
Waarom, zal menigeen zich de laatste
tijd hebben afgevraagd, is Australië ons
zo vijandig gezind? Wij hebben tijdens
de oorlog de besten onzer beperkte
krachten ingezet om dit Britse Domi
nion te beschermen tegen een inval van
Japan. Karei Doorman en tal van Ne
derlandse zeelieden hebben bij de slag
in de Java Zee, die voor de beveiliging
van Australië beslissend is 'geweest,
hun leven ten offer gebracht. Boven
dien, Australië kan, voor zijn economi
sche welvaart, slechts belang hebben
bij een spoedig herstel van orde en rust
in onze Indische archipel. Desondanks
heeft 't ons stelselmatig tegengewerkt.
De arbeiders in de havens hebben ge
weigerd onze op Indië varende sche
pen te laden en te lossen en assistentie
te verlenen en bij de besprekingen in
de Veiligheidsraad over 't conflict tus
sen onze regering en de republikeinse
te Djokja heeft de Australische afge
vaardigde onverbloemd partij gekozen
tégen ons. Op zichzelf zou dit niet zo
ernstig zijn, wóint Australië is, ondanks
zijn uitgestrekt grondgebied, naar de
omvang zijner bevolking gemeten,
slechts een klein land, dat nog geen
acht millioen zielen telt. Het ontleent
echter, ook voor ons, zijn betekenis aan
zijn ligging ten opzichte van Oost-Indië
en aan zijn status van Dominion in het
Britse gemenebest Daardoor dient men
met de houding van Australië rekening
te houden.
Die houding wordt echter minder be
paald door een anti-Nederlandse ge
zindheid dan door bezorgdheid voor
zijn positie ten opzichte van het enor
me Aziatische gebied, dat gevaarlijk
nabij ligt, en door het strijdbaar na
tionalisme dat zich daar gelden doet
De onafhankelijkheid van Voor-Indië,
dat door Engeland aan zelfbestuur
overgegeven werd; de strijd in Viet
nam dat zich los tracht te rukken van
Frankrijk en gen vreedzame regeling
afwachten wil; het hardnekkig streven
der Indonesische Republiek naar de
hegemonie in ons voormalig koloniaal
gebied; de veldwinnende invloed van
Rusland in China, waar de politiek
van Amerka geen succes heeft geboekt;
ziedaar enige symptonen welke door
Australië niet worden onderschat en
waardoor het zich in het Oosten vrij
geïsoleerd voelen moet. Weliswaar le
vert Japan, Voorlopig tenminste, geen
gevaar voor aggressie meer op, maar
ook Engeland is door de wereldoorlog
in bedenkelijke mate verzwakt en het
heeft ten overvloede in Europa en in
het meer nabije Oosten in Egypte,
Palestina en op de Balkan de han
den vol. De scheepvaart-route die En
geland met Australië verbindt, door de
Middellandse Zee en het Suez Kanaal
wordt op velerlei wijze bedreigd en
het eertijds onneembaar geachte Sin
gapore boezemt, als ver vooruitgescho
ven Brits bastion, geen vertrouwen
meer in.
Dit alles is wel geschikt Australië te
ontmoedigen. De politiek van de re
gering is daarom gericht zowel op toe
nadering tot Amerika, waarvan Au
stralië voor de toekomst meer dan van
Europa steun en bescherming te ver
wachten heeft, als op het ontzien van
de belangen der kleurlingen die het
tot naaste buren heeft en wier vijand
schap gevaarlijk zou kunnen zijn. Het
land dat tot dusver op het machtige
Albion steunen kon moet thans be
dacht zijn op eigen beveiliging. Zijn
onwelwillende, om niet te zeggen vij
andige, gezindheid jegens Nederland
is als politieke factor negatief. Zijn
streven om met zijn naaste buren op
goede voet te blijven is een positieve.
Als er van een onvriendschappelijke
gezindheid der Australiërs jegens Ne
derland gesproken mag worden, dan
is dit vooral een onvriendschappelijk
heid uit angst.
U.
Begin dezer maand is te Praag tussen Nederland en Tsjecho-Slowakije een
luchtvaartovereenkomst getekend. Het tekenen van het verdrag geschiedde
door onze gezant te Praag, Mr. Allard Mertens en voor Tsjecho-Slowakije
door Min. van Buitenlandse Zaken, Jan Masaryk.
WEINIG BEWOLKING.
Weersverwachting, geldig tot he
denavond:
Heldere vrij koele" nacht. Morgen
overdag droog, zonnig én wóirm
weer met slechts enkele overdrij
vende wolkenvelden. Zwakke
wind.
In de onmiddellijke omgeving van
de Amerikaanse minister van buiten
landse zaken, Marshall, is men van
mening, dat deze sinds zijn terugkeer
uit Rio de Janeiro overtuigd is van
de noodzakelijkheid om een speciale
zitting van het Amerikaanse congres
bijeen te roepen ten einde maatrege
len te bestuderen voor onmiddellijke
hulp aan Europa.
Naar wordt verwacht, zullen de door
Henderson, de speciale Amerikaanse
afgezant in Griekenland, geopende on
derhandelingen tot de vorming van
een nieuwe Griekse coalitieregering
leiden.
