Conferentie te Londen
lijdt schipbreuk
Werd in Lissabon gekibbeld
Weerbericht
Prijzen
in de Sowjet-Unie
Ere-doctoraat voor H.M. de Koningin
Marshall
wordt gehaald
Dinsdag 16 Dec. 1947
70ste Jaargang no. 7688
Dagblad voor Den Helder, Koegras, Texel, Wieringen en Anna Paulowna
Toen ons volk in nood was
Rapport inzake
Baron van Harinxma
Een Kerst-ei
Atoomenergie
overtroffen
Ook H uis
van Algevaardigden
keurt hulpplan goed
Nieuw kabinet in
Oost-lndonesië
Brits-Nederlandse
handelsbesprekingen
Geen overeenstemming tussen
Grote Vier
Er is niets tot stand
gebracht
Rotterdams vliegveld in
polder Schieveen
Openbare Aanklager
gearresteerd
Tweede Kamer op
Kerstreces
BUREAU:
Koningstraat 7880
Den Helder
Telefoon 2345
Postgironummer 449041
Directeur: J. Bijlsma
Wrnd. Hoofdred. J. Broersen
Rayonred. G. A. Dekkers
TARIEVEN:
Advertenties: 16 ct per mm
Familieberichten 20 cent per
mm. - Kleine advertenties
(„Juttertjes") tot 15 woorden
1.elk woord meer 5 ct.
Abonnementen:
per kwartaal 3.90
Prof. Cleveiinga heeft gisteren
persoonlek aan een aantal persver
tegenwoordigers het rapport van de
commissie-Cleveringa inzake het
beleid van Baron Van Harinxma
thoe Sloten, gedurende de oorlog
Hr. Ms. Gezant te Lissabon, ter
hand gesteld. Na uitvoerig de ver
schillende klachten te hebben be
handeld, komt de commissie tot
het volgende eindoordeel. p
Tracht de commissie haar oordeel
omtrent de heer Van Harinxma samen
to vatten, dat meent zij, dat het als
volgt moet luiden:
,Van gegronde redenen voor ernstige
klachten is haar niet gebleken. De
heer Van Harinxma heeft in uiterst
moeilijke omstandigheden stellig
werk verricht, dat gewaardeerd ver
dient te worden. Dat hij hier of daar
een steek heeft laten vallen, is moge
lijk, gelijk wel niemand in zijn om
standigheden de volmaaktheid had
kunnen bereiken; doch er is haar niet
gebleken van enige aanleiding de staf
over 'zijn werk te breken. Wellicht ls
't mogelijk, dat hij op twee, mogelijk
met elkaar samenhangende punten
van bijkomstige, doch in de gegeven
omstandigheden toch wel van belang
rijke aard te kort is geschoten, doch
er kan achteraf hieromtrent te wei
nig tastbaars worden vastgesteld dan
dat een afkeuring gerechtvaardigd
kan worden geacht; in deze moet dan
het in „dubiis pre reo" gelden. Deze
twee punten zijn zijn bejegening van
uitgewekenen te Lissabon, waarin
wellicht soms een toon van wat meer
geduldige vriendelijkheid en bereidheid
tot uitlegging, wat meer hartelijkheid
er menselijke belangstelling door had
kunnen klinken: en zijn gebrek aan
goede samenwerking met andere te
Lissabon gestationneerde ambtena
ren.
Doch met name bij het laatste ls
de commissie er wel van overtuigd,
dat hij allerminst de enige schuldige
is geweest, met name de heer Maas
Geesteranus, hoofd van de Ned.-In-
lichtingendienst te Lissabon, is haar
gebleken geen persoonlijkheid te zijn
om bij de persoonlijke botsingen uit
te gaan van algehele onschuld.
NIJDIGE STEMMING.
De commissie is onaangenaam ge
troffen door de kennelijk nijdige en
kribbige sfeer, die er te Lissabon
heerste en die af en toe de indruk
vun kleinzieligheid maakt. Meer dan
ooit mocht in jaren als de besprokene
worden verlangd, dat een ieder zijn
persoonlijke gevoeligheden op de ach
tergrond hield en hiervan niets liet
blijken in zijn werk en tegenover der
den. Het moet een ellendige indruk
gemaakt hebben (eh het maakt nog
een ellendige indruk), dat, terwijl land
en volk betrokken waren in een ge
weldige worsteling om het bestaan,
die het uiterste vergde aan heilig
vuur en eensgezindheid, enige leiders
c.p een belangrijke post zodanig kib
belden, dat er van een samenwerking
geen sprake meer was. Deze bedor
ven, soms kinderachtige sfeer heeft
stellig kwaad gedaan. Deze zaak af
te doen met een enkel „waar twee
kijven, hebben beiden schuld" zou al te
simplistisch zijn. De commissie acht
zich hiertoe niet gerechtigd. Tot haar
spijt heeft zij niet kunnen vaststel
len. waar de hoofdoorzaak heeft ge
legen; zij moet op dit punt met een
„non liquet" blijven volstaan en zij
moet het ten dezen laten bij het uit
spreken van haar innige teleurstel
ling.
MADRID OF LISSABON.
Nog een punt is er, waaraan de
commissie meent een enkele opmer
king te moeten wijden. De heer Van
Harinxma stond op de Madrileense
diplomatieke lijst en hij had ook de
zorg voor de uitgewekenen in Spanje
toegewezen gekregen. Aan die zorg
zo heeft de commissie reeds vast
kunnen stellen, al gelooft zij nog niet
haar eindoordeel hieromtrent te kun
nen geven heeft het een en ander
ontbroken. De vraag is bij haar gere
zen, of de heer Van Harinxma niet
naar hetgeen te Madrid gebeurde en
werd nagelaten toe had kunnen zien
en zijn standplaats niet liever te
Madrid dan te Lissabon had moeten
kiezen. Achteraf lijkt hiervoor wel
iets te zeggen te zijn geweest; de ge
tuige Fock, opvolger van de heer
Maas Geesteranus, acht ten deze een
fout te zijn begaan. Doch anderzijds
is het begrijpelijk, dat de heer Van
Harinxma, na in Zuid-Frankrijk een
regeling te hebben getroffen, zichzelf
po: teerde aan het andere einde van
de lijn. Hij had trouwens geen aanlei
ding uit te gaan van de veronderstel
ling, dat de Nederlandse ambtenaren
in Spanje in hun taak zo te kort zou
den schieten, dat zijn aanwezigheid
daar ter plaatse werd vereist. Opval
lend is dan ook. dat zelfs zijn ergste
critici zijn aanwezigheid te Lissabon
niet hebben gelaakt, op enkel de heer
Fock (maar dan achteraf) na.
Een opname van het monument met de geplaatste urnen bij avond als het
verlicht is
Op 18 December a.s. zal voor alle
leeftijdsgroepen een bon bekend
gemaakt worden, waarop 1 ei ver
krijgbaar is.
Volgens een Amerikaanse geleerde
zal de atoom-energie overtroffen wor
den door een nog sterkere krachtbron.
De chemische vereniging van de Ver
enigde Staten heeft namelijk dr. Sa-
muel Lind van de universiteit van
Minnesota in een lezing horen verkla
ren, dat het systeem van de „kern
smelting" explosies teweeg kan
brengen, waarbij de ontploffingen van
Hiroshima en Bikini, die van zeven
klappers waren.
Volgens dr. Samuel. Lind zou de
„kernsmelting" de energiebron zijn,
welke op de zon wordt aangetroffen.
Dr. Lind vertelde verder, dat enige
zijner collega's hadden ontdekt, dat
deze energie, wanneer zij op de zon
blootstond aan straling en druk, een
rijke krachtbron vormde.
Dit zou dan ook de réden zijn, dat
de zon niet afkoelde, omdat de losko
mende energiegolven onuitputtelijk
zijn.
ATTLEE EERT BALDWIN
Het Engelse Lagerhuis is gistermor
gen vroeg als teken van eerbied je
gens Graaf Baldwin die Zondag is
overleden, tot heden verdaagd. De
premier, Clement Attlee, zei, dat hij
altijd achting en genegenheid voor
Baldwin had gevoeld, hoewel deze zijn
Politieke tegenstander was.
Weersverwachting geldig tot Dins
dagavond.
PLAATSELIJK LICHTE REGEN
Meest zwaar bewolkt met plaatse
lijk enige lichte regen of motre
gen. Zwakke tot matige, langs de
Waddeneilanden tijdelijk vrij
krachtige Noordelijke wind. Wei
nig verandering van temperatuur.
Nu de distributie aan
kant is
Het Sowjet-ministerie van Handel
heeft bekendgemaakt, dat met ingang
van heden, wanneer de distributie is
opgeheven, de burgers van de Sowjet-
Unie in drie geografische zones zijn
ingedeeld wat betreft de prijzen voor
levensmiddelen. De kleinhandelsprij
zen voor stad en platteland zullen
verschillen vertonen.
Zone één omvat de Oekraine, de
Baltische Republieken, de Krim, Ka-
liningrad en Stalingrad. Zone twee
wordt gevormd door Moskou en Le
ningrad, terwijl de Noordelijke en
Oostelijke kustgebieden onder zone
drie ressorteren. Voor prima tarwe
brood in de eerste zone betaalt men
6 02 roebel, in de derde zone is de
prijs 7.80 roebel. De prijs van wodka
bedraagt 60 roebel in alle zones. Ook
de prijzen voor bier, thee, kaviaar en
roomijs zijn in alle zones gelijk. In de
steden zullen een paar schoenen 260
roebel en op het platteland 288 roebel
kosten.
De „Prawda" acht de geldsanering
en de afschaffing van de distributie
onmisbare factoren voor de ontwikke
ling van de Sowjet-Russische econo
mie en de opvoering van de levens-*
standaard in de Sowjet-Unie.
Nationale Boerendag
Ter gelegenheid van de herden
king van het 50-jarig 'regerings
jubileum van de Koningin zal van
wege de diverse landbouworgani
saties een „Nationale Boerendag"
worden georganiseerd.
Gisteren heeft ook het Ameri
kaanse Huis van Afgevaardigden
het tussentijdse hulpprogramma
voor Europa goedgekeurd.
De republikeinse leider Senator Van-
denberg zeide, dat de compromismaat
regel Europese landen in staat stelt ge
bruik te maken van de fondsen, dié
voor de hulp aan China bestemd wa
ren, indien voor China later een apart
hulpprogram wordt aangenomen. Hij
verklaarde dat voor China nog 18 mil-
lioen dollar over waren van de na-
UNRRA-steun, terwijl 30 millioen on
langs door China is opgenomen.
Vandenberg zeide, dat zijn opvatting
was, dat de commissie voor de toewij
zingen geen gelden voor China zou aan
vragen alvorens zij aan 't Congres 'n
plan voor China zou hebben voorge
legd.
Aneta's correspondent te Makassar
meldt de samenstelling van het nieu
we Oost-Indonesischekabinet.
Na een zeer intensief overleg is de
nieuwe formateur Anak Agoeng Gde
Agoeng er in geslaagd een coalitieka
binet samen te stellen. Dit kabinet is
te beschouwen als het sterkste, dat
tot nu toe aan het bewind is geweest.
Om een evenredige deelname van de
parlementsfractie te verkrijgen was
de formateur genoodzaakt het aantal
portefeuilles met drie uit te breiden,
zodat de nieuwe ministerraad 16 leden
telt. Het huidige kabinet is een coali
tie-regering, daar het steunt op drie
parlementaire politieke fracties, n.1.
de progressieve, nationale en democra
tische fracties, welke tezamen het ge
hele parlement, bestaande uit 73 ze
tels, vormen. De zetelverdeling is ge
schied in evenredigheid met de frac
tiesterkte en hun politieke belangrijk
heid. De nieuwe premier ontkent tot
enige fractie te behoren.
De handels- en financiële bespre
kingen tussen een Britse en een Neder
landse delegatie zijn Maandag op het
Britse ministerie van financiën begon
nen. In Britse financiële kringen ver
wacht men dat de besprekingen tot
een bevredigend resultaat zullen lei
den wat het financiëel aspect betreft.
Wat de handelsbesprekingen betreft
wenst Engeland meer zuivelproducten
uit Nederland, terwijl Nederland zijn
uitvoer van groenten, fruit en textiel
naar Engeland wenst te verhogen.
Voorts heeft Nederland belangstel
ling voor het aankopen van machines
en andere industriële installaties in
Engeland. In Engelse kringen verwacht
men, dat moeilijkheden zullen ont
staan over de prijzen, welke Groot
Brittannië bereid is voor Nederlandse
producten te betalen.
Aangeboden door de Leuvense Universiteit
Als blijk van erkenning van en
waardering voor haar grote ver
diensten in de verdediging van
recht en rechtvaardigheid tijdens
de jongste oorlog, heeft de univer
siteit van Leuven H. M. de Ko
ningin het eredoctoraat in de
rechtsgeleerdheid aangeboden. De
ze aanbieding en het overreiken
van de bul geschiedde Maandag
middag om half één in de rode
eetsalon van het Koninklijk Paleis
te Amsterdam door een delegatie
van Leuvense hoogleraren.
Deze delegatie bestend Uit mgr. H.
van Wayenbergh, rector-magnificus,
mgr. F. Litt, vice-rector; prof. L. van
der Essen, secr.-generaal der universi
teit; prof. F. Collin en prof. P. Rous-
seau, resp. decaan en secretaris der
rechtsfaculteit; prof. J. Dabin en prof.
E. van Dievoet, de beide oudste hoog
leraren der rechtsfaculteit; prof. R.
Schockaert, voorzitter van de raad van
beheer van het academisch hulp- en
bemiddelingscomité; de Nederlandse
prof. H. Florin, die in Leuven mathe
matica doceert en de secretaris van 't
comité Pater H. L. van Breda OFM.
Verder waren bij de plechtigheid
aanwezig de heer L. C. Nemry, ambas
sadeur van België in Nederland; de
rectores-magnifici van de vrije- en
van de Amsterdamse gemeente-univer
siteit; de professoren P. A. Diepenhorst
en G. C. Heringa, Jvr. C. E. B. Roell,
hofdame van H. M.; de opperceremo-
niemeester, mr.' G. C. D. Baron van
Hardenbroek, de waarnemend hof
maarschalk kapt. G. C. van Zinnicq
Bergmann, de adjudant van H. M.,
kapt. J. C. Buhrmann, drs. M. Kohn-
stamm, particulier secretaris van de
Koningin, de intendant van het Ko
ninklijk Paleis, Jhr. P. F. R. Sickin-
ghe en de adjudant in algemene dienst
kapt. G. Rutten.
Om half één kwam de Koningin de
zaal binnen en werd door de heer
Nemry aan de delegatieleden voorge
steld. H. M. was gekleed in een zwart
zijden robe, afgezet met een lichtgroe
ne sjerp, de delegatieleden waren al
len in vol ornaat met alle aan hun
waardigheden verbonden onderschei
dingstekenen.
Door een delegatie van de Leuvense Universiteit, welke onder leiding stond
van de Rector-Magnificus Mgr. H. van Waayenberg, werd in het Kon. Paleis
te Amsterdam het Ere-Doctoraat der Rechtsfaculteit van Leuven aan
H.M. Koningin Wilhelmina aangeboden.
Nadat mgr. van Wayenberg en prof.
Collin een redevoering hadden uitge
sproken, nam H. M. de Koningin het
woord. Zij sprak de volgende rede uit:
Mijnheqj de rector-magnificus,
Het is mij een behoefte om met een
enkel 'woord uitdrukking te geven
aan de erkentelijkheid, die ik jegens
uw aloude universiteit gevoel voor de
hoge onderscheiding, waarmee uw se
naat mij heeft bekleed. Tenvolle be
seffen mijn volk en ik1 de diepe bete
kenis van deze daad waaraan gij,
mijnheer de rector-magnificus, en gij,
mijn promotor, zulke zinvolle gedach
ten hebt verbonden. We zien erin de
erkenning, dat de strijd, die nog zo
vers in ons geheugen ligt, werd gestre
den ter verdediging van de gerechtig
heid. Hoe dankbaar ik ben voor deze
erkenning door de oudste universiteit
der lage landen, waar men zich reeds
sedert vele eeuwen met zulk een rijke
vrucht gewijd heeft aan de bestudering
en de verbreiding der rechtsbeginse
len.
Er is een diepe zin in gelegen, dat
gij, door mij het eredoctoraat in uw
rechtsfaculteit te verlenen, mede eert
alle illegale strijders van Nederland,
die hun leven op het spel zetten ter
verdediging der gerechtigheid.
Naast erkentelijkheid vervult mij
vreugde om de nieuwe band, die gij
hebt gelegd tussen uw volk en het
mijne. Zij aan zij hebben België en
Nederland gestreden in jaren van bit
tere nood. Zy aan zij staan onze vol
keren ook thans, nauw verbonden met
het Luxemburgse, fh de strijd om her
stel van de zo wreed verstoorde rechts
orde, van het diep geschokte rechts
besef en de zo ernstig bedreigde wel
vaart. Moge de hechte samenwerking
der beide landen, waarvan het door
mij met zoveel erkentelijkheid en
vreugde aanvaarde ere-doctoraat een
symbool is, in steeds toenemende ma
te vrucht dragen tot heil van België
en Nederland.
Hierop nam de Leuvense rector-
magnificus, thans gedekt met zijn ro
de bonnet, opnieuw het woord ter
voorlezing van de in latijn gestelde
promotiebul. De in wit kalfsleer ge
bonden bul werd daarna aan H. M.
overhandigd, tegelijk met de tekenen
van het eredoctoraat, een wit-blauw
zijden lint aan de uiteinden afgezet
met stroken hermelijn.
Na beëindiging der plechtigheid on
derhield de Koningin zich nog enige
tijd met de Belgische ambassadeur,
mgr. van Wayenbergh en prof. Collin,
waarna het gezelschap in de Mozeszaal
ide lunch gebruikte.
De raad van ministers van Buiten
landse zaken te Londen is gister
avond voor onbepaalde tyd ver
daagd.
De ministers besloten tot de ver
daging na de langste bü eenkomst
van de huidige conferentie. Hun
plaatsvervangers zullen heden ech
ter vergaderen.
Marshall (V.S.) stelde aan het eind
van dg byeenkomst van gisteren de
verdaging voor. Men is algemeen van
mening, dat tydens de huidige bijeen-"
komst de kaarten op tafel zijn geko
men, na de bittere discussies, die Vry
dag over de Duitse herstelbetalingen
zyn gehouden.
Het besluit om de conferentie voor
onbepaalde tijd te verdagen werd ge
nomen, nadat Marshall had verklaard,
dat alleen de Sbwjet-Unie weigert
accoord te gaan met een regeling ten
aanzien van de betwiste kwestie der
Duitse herstelbetalingen. Geen enkel
„nuttig doel" zou worden gediend met
het voortzetten der besprekingen over
andere punten op de agenda.
„Wy hebben geen overeenstemming
kunnen bereiken over het verdrag voor
Oostenrijk, omdat de Sowjet-Unie be
zittingen en speciale voorrechten in
Oostenrijk eist, welke in hoeveelheid
en omvang elke gerechtvaardigde eis
verre overtreffen en tevens verre over
treffen wat een vrij Oostenryk kan
verschaffen. Indien de Sowjet-eisen
worden ingewilligd zou dit ten koste
gaan van de Oostenrijkse onafhanke
lijkheid en een overtreding betekenen
van de vorige overeenkomst".
Bidault (Frankrijk) verklaarde, dat
de Franse regering het Sowjet-verzoek
om herstelbetalingen uit de lopende
productie niet rechtstreeks heeft afge
wezen maar dat zij geen beslissing kan
nemen zonder cijfers.
In antwoord op Bidault zeide Molotof,
dat er geen poging is gedaan om de
Sowjet-verklaring, dat slechts een
waarde van 33 millioen dollar aan ma
teriaal uit de westelijke zönes van
Duitsland ter beschikking van de twin
tig ontvangende landen is gesteld, te
weerleggen. „De Sowjet-delegatie kan
deze toestand niet aanvaarden".
Engeland, de V.S. en Frankrijk staan
het herstel van Duitsland in de weg
door het niet toestaan van herstelbeta
lingen uit de lopende productie. Hij
stelde vervolgens voor, dat de rest van
het economische ontwerp der Sowjet-
delegatie paragraaf voor paragraaf zou
worden besproken, „om een vertragen
de algemene discussie te vermyden".
Vervolgens sprak Bevin zyn sterke
afkeuring uit over de magere resul
taten van de conferentie. Hy klaagde,
dat er op de huidige conferentie niets
van fundamentele aard is tot stand
gebracht en dat, indien de drie an
dere delegaties overeenstemming be
reiken, de Sowjet-delegatie deze er
van beschuldigt haar mening aan de
vierde op te dringen.
Hij zei, dat de conferentie geen ant
woord heeft kunnen vinden voor de
SaarkWestie, noch voor de kwestie der
grenzen. Er zijn ook geen grenscom-
missies ingesteld.
Na een lang overzicht van het Britse
standpunt zeide Bevin, dat hij zich
thans afvroeg, of de raad van ministers
ooit in staat zal zijn het Europese en
Duitse probleem op te lossen.
Omtrent de Rotterdamse vliegveld
plannen kan worden medegedeeld, dat
fle keus van het terrein nu definitief
gevestigd is op de polder Schieveen.
Het plan is uitvoerig besproken met
de rijkswaterstaat ter zake van de aan
sluiting op de ryks wegen en met de
Ryksluchtvaartdienst, voorzover be
treft de algemene inrichting van het
terrein. Met deze instanties is onder
hands overeenstemming bereikt, zo
dat verwacht mag worden, dat de mi
nister van Verkeer en Waterstaat zich
met het plan kan verenigen. Een voor
stel tot 't beschikbaar stellen van een
crediet van f 30.000 voor proefwerk-
zaamheden in de polder Zestienhoven
zal deze week, na de begrotingsdebat
ten, in de raad worden behandeld.
9
De „Heilige Koe", de particuliere
DC-4 Skymaster van President
Truman, heeft opdracht gekregen
Dinsdag naar Londen te vertrek
ken om minister Marshall te halen.
Terwyl de openbare aanklager bij, de
Antwerpse krijgsraad, de F., bezig was
met 'n scherp requisitoir tegen een eco
nomische collaborateur, werd hy, in het
vuur van zyn rede, door een juist bin
nengekomen politieambtenaar in burger
op de schouder getikt. Een gefluisterd
gesprek, waarin ook de president van
de krijgsraad betrokken werd, ontspon
zich en daarop werd de zitting ge
schorst. Het publiek had verwonderd de
ongewone gang van zaken gevolgd. Het
zou nog meer verwonderd zijn geweest
indien het ook het verdere verloop had
gezien. De aanklager werd naar het ka
binet van de auditeur-generaal gevoerd,
ondervraagd en vervolgens gearresteerd
De F. wordt er van beschuldigd, zich
herhaaldelijk te hebben laten omkopen
door economische collaborateurs.
Men vertelde op het Paleis van Justi
tie te Antwerpen, dat één dier collabo
rateurs, een buitenlander, die geduren
de de bezetting door handel met de
vijand ruim 40 millioen francs verdien
de, nog steeds op vrije voeten is, dank
zij de aangehouden openbare aanklager.
Later is ook de tussenpersoon, een ze
kere B. aangehouden, nadat een huis
zoeking bij De F. de rol van B. aan het
licht had gebracht. (De Volkskrant).
De Tweede Kamer zal in tegen
stelling met hetgeen traditie was
dit jaar niet vóór Kerstmis gereed
zyn met de behandeling der begro
ting. Het ligt in het voornemen, dat
ue Kamer ook in de Kerstweek ver
gadert, waarna voor het gebruike-
V'ke Kerstreces slechts korte tijd zal
ci erblyven, want het ligt in de bedoe-
li g. dat de begrotingsvergaderingen
ct 6 Januari zullen worden hervat.