GASVERGIFTIGING
IN BEVERWIJKS LOGEMENT
Veedieven op Bosse
markt gegrepen
POLEN....
Honderd doden
bij scheepsramp
2000 soldaten,op weg
naar Nederland
Woensdag 21 Jan. 1948.
70ste Jaargang No. 7716
Dagblad voor Den HelderKoegras, Texel, Wieringen en An/ia Paulowna
Matineuze logementhouder redt
acht huisgenoten het leven
Gesprongen gasslang
de oorzaak
Wie morgen kolengeld
moeten halen
Minister tegen het
vierkante stuivertje
Negerschrijfster Claudia Jories
gearresteerd
Bomaanslag op Gandhi
Ook Commissie van Drie
voor Kashmir-kwestie
Kapitein gearresteerd
Zes auto's reden op
elkaar in
Fraude op Huize^ Doorn
Ordening
in de melkbezorging
Gejus v, d, Meulen in cassatie
Amerikaanse hulp voor
Indonesië?
Sjahrir weigert kabinetszetel
Mackenzie King trekt
zich terug
Oude dame zat vier jaar
in de bioscoop
DOOPSGEZINDEN NAAR
PARAQUAY
Zendi de krant naar
Uw jongen overzee
BUREAU:
Koningstraat 7880
Den Helder
Telefoon 2345
Postgironummer 449041
Directeur: J. Bijlsma
Wrnd. Hoofdred. J. Broersen
Rayonred. C. A. Dekkers
toriswT
TARIEVEN:
Advertenties: 16 et per mm
Familieberichten 20 cent per
mm. - Kleine advertenties
(„Juffertjes") tót 15 woorden
l.elk woord meer 5 ot.
Abonnementen:
per kwartaal 3.90
(Eigen berichtgeving).
Gistermorgen om half zes is een
ernstig geval van gasvergiftiging ont
dekt in het logement van de heer P.
v. d. Linden in de Kloosterstraat te
Beverwijk. Acht van de, in dit loge
ment verblijf houdende personen
werden bedwelmd aangetroffen op de
gemeenschappelijke slaapzaal. Zes
doktoren verleenden de eerste hulp.
Een der Iogements-gasten, een oudere
man, moest direct naar 't ziekenhuis
worden overgebracht, de overigen
zijn ter plaatse behandeld. Het mag
als een buitengewoon gelukkig toe
val worden gezien, dat de heer v. d.
Linden vanmorgen twee uur vroeger
dan normaal wakker werd, waardoor
hij tijdig de maatregelen kon treffen,
welke zijn huisgenoten het leven
redden.
„Toen ik vanmorgen opstond, aldus
deelde de heer v. d. Linden ons mede,
zag ik in de gelagkamer nog geen ge
bruikt eetgerei op tafel staan.
Hieruit begreep ik, dat de mannen
boven nog niet wakker waren. Den
kende, dat zij zich verslapen hadden,
ging ik direct naar de slaapzaal, ten
einde ze te wekken. Boven struikelde
ik over de lichamen van twee van hen,
die op de grond naast hun bed lagen.
Een derde lag onder zijn bed. Mijn
eerste indruk was, dat zij een robbertje
gevochten hadden, maar ik zag nergens
bloed of blauwe ogen. Eerst toen rook
ik de gaslucht. Mijn eerste werk was
alle ramen en deuren tegen elkander
open te zetten".
Vervolgens rende de heer v. d. Linden
naar de politie en sloeg alarm met de
mededeling: „Jullie moeten gauw ko
men, want zij zijn dood, of zij gaan
dood". Enkele ogenblikken later wa
ren niet minder dan zes doktoren ter
plaatse voor het verlenen van de eer
ste hulp.
Spoedig bleek, dat de catastrophe
zich minder ernstig liet aanzien dan
aanvankelijk het geval leek. Van de
acht slachtoffers konden er zeven ter
plaatse behandeld worden, de achtste
moest naar het Rode Kruis Ziekenhuis
worden overgebracht. Naar men ons
hedenmorgen om negen uur mede
deelde, was zijn pols toen iets beter
geworden en had hij enige woorden
gesproken. Er konden echter nog alle
mogelijke complicaties optreden. Ten
einde mevr. van der "Linden bij de
verzorging van haar gasten te assis
teren, verleende personeel van de
Rode Kruis Transportcolonne zijn
medewerking.
De Bossche recherche heeft de hand
kunnen leggen op een aantal veedie
ven, die waarschijnlijk in contact
hebben gestaan met het smokkelcom-
plot, dat jarenlang de grenzen in het
Zuiden onveilig heeft gemaakt. Het
is n.1. gebleken, dat een aantal inwo
ners uit de Langstraatse gemeente
's-Grevelduin-Capelle niet vreemd is
geweest aan de vermissing van koei
en op de wekelijkse Bossche vee
markt.
Het kwam de laatste tijd in Den Bosch
nog al eens voor, dat koeien op de
markt plots spoorloos verdwenen wa
ren. Thans zijn deze diefstallen opge
helderd, doordat de Bossche recherche
dezer dagen heeft kunnen toeslaan en
ter plaatse (de Bossche veemarkt) een
der dieven arresteerde. Zekere B. uit
's Grevelduin-Capelle werkte samen
met de veehandelaar Van der H. aldaar.
Ze reden naar de Bossche veemarkt,
zochten enkele koeien uit en namen de
ze mee in een veewagen, waarna het
vee aan G. K. in Capelle werd gege
ven. Deze zorgde er waarschijnlijk voor,
dat het vee over de grens
naar België verdween. Toen K. echter
een der koeien minder geschikt vond
voor de verkoop, heeft hij het beest ge
slacht, maar prompt werd hij door de
rijkspolitie wegens clandestien slach
ten gearresteerd en naar het huis van
bewaring in Den Bosch overgebracht.
B. en Van der H. vonden het toen
maar raadzaam de overgebleven koei
en direct naar de Bossche veemarkt te
rug te brengen, maar daar stond de
Bossche recherche hen reeds op te
■wachten. Van der H. kon direct gegre
pen worden. B. maakte zich uit de voe
ten, maar werd in 's-Grevelduin-Capel-
ie ge arresteerd. Er volgde nog de ar
restatie van de heler C. R. uit Capelle.
Het onderzoek is nog in volle gang en
het wordt niet onwaarschijnlijk ge
acht, dat nog meer arrestaties zullen
volgen.
GESPRONGEN GASSLANG DE
OORZAAK.
De oorzaak van het ongeval was door
de politie spoedig gevonden. In de ge
lagkamer was, door tot nu toe onopge
helderde oorzaak een toevoerslang van
het gascomfoor gesprongen en van hier
uit had het uitstromende gas zijn weg
naar de slaapzaal gevonden. Aangezien
het logement geen muntmeter heeft,
bleef het voortdurend doorstromen met
bovenvermeld gevolg. Door het vroege
opstaan van de heer v. d. Linden is een
welhaast zekere ramp voorkomen.
Slechts een kanarievogeltje heeft de
gasvergiftiging met de dood moeten
bekopen.
WILDE GERUCHTEN.
De file van auto's voor het logement
gistermorgen in alle vroegte baarde veel
opzien en dèed de meest wilde geruch
ten ontstaan. Verhalen als zouden er
tien doden zijn te betreuren, bloedige
vechtpartijen en zelfs een moord heb
ben plaats gehad, deden de ronde. Zij
waren even fantastisch als uit de lucht
gegrepen.
Donderdag a.s. kunnen de houders
van een kolenkaart TA 707 en TB
707, wier naam begint met de
letters Bri t.m. Co, aan het plaat
selijk postkantoor terugbetaling
ontvangen van de per 1 Juli 1947
verhoogde kolenprijs. Het kantoor
is geopend van v.m."9 tot n.m.
3 uur.
Verschenen is de nota naar aanlei
ding van het verslag der Tweede Ka
mer over de nieuwe regeling inzake
het Nederlandse muntwezen.
De minister van Financiën deelt hier
in mede, dat hij, hoezeer hij bereid is
met de in het verslag genoemde be
volkingsgroepen rekening te houden,
overwegende bezwaren blijft koeste
ren tegen de handhaving van de vier
kante stuiver. Deze bezwaren van prac-
tische aard, welke door de directie van
de Nederlandse Bank worden gedeeld,
werden door hem in de memorie van
toelichting 'reeds naar voren gebracht.
Hij is echter overtuigd, dat met hand
having van het ronde stuiversmodel
aan de verlangens van genoemde be
volkingsgroepen volledig kan worden
tegemoet gekomen. Het lag van de aan
vang af namelijk reeds in het voorne
men om in hgt Koninklijk Besluit, dat
de overige bestanddelen van de beel
denaar zal regelen, te bepalen, dat het
dubbeltje en kwartje van een kartel
rand zullen worden voorzien dh de
cent en de stuiver met een gladde rand
zullen worden uitgevoerd.
Tot zijn voldoening heeft de minis
ter kunnen vaststellen, dat de munten
van een kwartje, dubbeltje, stuiver en
cent, zoals deze in de ontwerp-munt-
wet zijn voorzien, ook door blinden op
eenvoudige wijze van elkaar kunnen
worden onderscheiden.
Tenslotte vestigt de minister er de
aandacht op, dat, indien naar het oor
deel van de Kamer, zulks het onder
scheid tussen de munten ten goede zou
komen, er geen bezwaar bestaat de dia
meter van de stuiver met 1 mm te ver
groten.
De neger-schrijfster Claudia Jones,
secretaresse van „het nationale vrou
wencomité van de communistische par
tij in de Verenigde Staten", is gearres
teerd. Het ligt in de bedoeling haar te
deporteren als „vreemdelinge die de
v/et overtreedt door propaganda te voe
ren voor gewelddadige omverwerping
van de regering".
Claudia Jones is Maandagavond in
haar woning te New York gearresteerd
door ambtenaren van de immigratie
dienst van het federale bureau voor
onderzoek (de FBI)' en overgebracht
naar Ellis Island, alwaar zij wordt
vastgehouden. Tegen een borgtocht van
duizend dollar kan zij weer op vrije
voeten komen.
Het districtshoofd voor de immigratie
en naturalisatie heeft als haar „ver
moedelijke naam" opgegeven Vera
Cumberbatch, geboren in Brits West-
Indië in 1915. Zij is in 1924 naar New
York gekomen en heeft in 1931 een
verzoek tot naturalisatie ingediend.
Op minder dan tien meter afstand
van Mahatma Gandhi is een bom ont
ploft. toen de Mahatma in gebed ver
zonken was. Niemand werd gewond en
Gandhi ging voort met bet gebed. Een
jonge man, die in het bezit bleek van
een tweede bom, is gearresteerd.
Prof. Dr. J. R. M. van den Brink,
opvolger van Minister Huysmans
als Minister van Economische
Zaken.
De voorzitter van de Veiligheidsraad,
de Belg van Langenhove, heeft de sa
menstelling bekend gemaakt van de
commissie van de Veiligheidsraad, die
zal bemiddelen in de kwestie Kasjmir.
De commissie zal bestaan uit drie le
den, waarvan Pakistan en India er
ieder één zullen kiezen en de derde
dooi dezë twee gekozen zal worden.
Van Langenhove las de tekst van de
resolutie voor, waarin de vorming van
deze commissie werd voorgesteld. De
resolutie werd opgesteld tijdens de vo
rige week gehouden besprekingen tus
sen de delegaties 'van Pakistan en In
dia. De voornaamste taak van de com
missie, die „zo spoedig mogelijk naar
haai bestemming moet reizen", zal zijn
de feiten te onderzoeken en bemidde
ling te verlenen. Verder .wordt volgens
de resolutie va haar geëist, dat zij. de
Veiligheidsraad van de ontwikkeling
der.toestand op de hoogte Zal houden
en bevindingen en voorstellen za'
voorleggen.
Alvorens te zinken is het Chileense
stoomschip „Cautin" totaal omgekan
teld. De kapitein, die zich onder de
overlevenden bevindt, is gearresteerd,
er zijn tot nu toe drie en twintig lijken
geborgen.
Nader wdrdt gemeld, dat bj deze
scheepsramp meer dan honderd per
sonen het leven hebben verloren. Er
bevonden zich tweehonderd passagiers
aan boord. Tot dusver heeft slechts een
dertigtal zich weten te redden.
Dinsdagmorgen in de vroegte is het
verkeer op de rijksweg van Amster
dam naar het Gooi enige uren ont
wricht geweest ten gevolge van een
zeer gecompliceerde aanrijding, waar
van de mist en de gladheid mede de
oorzaak waren.
Een vrachtauto, welke op de Mer-
wedebrug geparkeerd stond, werd aan
gereden door een uit de richting Naar-
dén komende auto, waardoor de vracht
auto weer opbotste tegen een luxe au
to, die vóór de vrachtwagen stond. Di
rect daarop naderde uit de tegenover
gestelde richting een vee-auto, waar
van de bestuurder evenmin een aan
rijding kon voorkomen en op de drie
reeds verongelukte auto's inreed. *Trij-
wel tegelijkertijd kwam een Citroën
uit de richting Amsterdam op een vóór
haar rijdende wagen terecht, waardoor
de chaos volkomen was. De auto's
stonden dwars over de weg en ver
sperden iedere doorgang. Een zeer
lange rij auto's uit beide richtingen
moesten geduldig wachten tot de ver-
keersstagnatie was opgeheven en voor
al de busdienst van de buurtspoorwe
gen werd aanmerkelijk vertraagd. Het
heeft meer dan anderhalf uur geduurd
voor het verkeer op deze drukke
rijksweg weer een normaal verloop
had. Vele forensen kwamen dienten
gevolge te laat op kantoor.
Tijdens de strenge winter van vorig
jaar werden voor de vroegere verblijf
plaats van de Duitse ex-keizer, Huize
Doorn, extra brandstoffen aange
vraagd en toegewezen, teneinde de
vele kostbaarheden thans nog bezit
van de Nederlandse staat te be
schermen tegen de nadelige invloe
den van het winterweer.
Bij een dezer dagen gehouden con
trole bleek, dat in de museumruimten
in het geheel niet werd gestookt, ter
wijl van de vrij aanzienlijke voorraad
door bewoners voor privé-gebruik ge
stookt werd.
De extra toewijzing werd terstond
ingetrokken en de zaak is in onder
zoek.
In talloze kleinere steden en dorpen
is in het afgelopen jaar ordening in
de melkbezorging ingevoerd. Meestal
is aan elke melkslijter een bepaalde
wijk aangewezen. Te Arnhem daalde
door deze rationalisatie het aantal
melkslijters van ongeveer 300 tot 130,
terwijl bij een vermindering van hun
arbeidsdag met 3 a 5 uur hun gemid
delde. omzet meer dan verdubbelde
(van 10001100 tot 2400 liter pér dag).
Van de 170 „uitgetreden" venters von
den 140 werknemers elders werk, ter
wijl 30 ondernemers een schadevergoe
ding ontvingen.
De oud-doelverdediger van het Ne
derlands elftal, Gejus van der Meulen,
zal op 14 Februari voor de vereenvou
digde kamer van de Bijzondere Raad
van Cassatie terechtstaan. Het Bijzon
der Gerechtshof te Amsterdam heeft
hem tot acht jaar gevangenisstraf ver
oordeeld, omdat hij als arts is toegetre
den tot het vrijwilligerslegioen Neder
land Hij is thans gedetineerd.
Het Amerikaanse departement van
Buitenlandse Zaken heeft de op de
„Renville" gesloten overeenkomsten
begroet als een „gezonde basis voor
de politieke en economische ontwik
keling van Indonesië" en verklaard,
dat de Amerikaanse regering „wegen
en middelen onderzoekt om economi
sche en financiële hulp te bieden".
De tekst van de verklaring van het
ministerie luidt o.m.: „De Amerikaan
se regering acht de voorstellen uiterst
rechtvaardig en practisch en gelooft,
dat zij een gezonde basis voor de poli
tieke en economische ontwikkeling van
Indonesië zullen verschaffen, niet al
leen tot voordeel van de Indonesiërs en
Nederlanders, maar ook van de rest
van de wereld. De Amerikaanse rege
ring feliciteert de commissie van goede
diensten met haar uitstekend werk en
de Nederlanders en Indonesiërs met de
geest van groot staatsmanschap, waar
mee zij de onderhandelingen in tegen
woordigheid van de commissie van
Volgens het republikeinse blad „Mer-
deka" heeft Sjarir geen plannen om
een eventuele kabinetspost te aanvaar
den, doch zou hij voornemens zijn naar
Amerika te vertrekken. Voorts wordt
verklaard, dat Sjahrir slechts bereid is
een kabinetspost te aanvaarden, indien
zijn eigen partij (de Partai Socialis)
hem het volle vertrouwen zou schen
ken en hem voor een functie zou voor
dragen.
goede diensten hebben beëindigd. De
Amerikaanse regering zal de vooruit
gang en wederopbouw in Nederlands-
Indië met de grootste interesse blijven
volgen en onderzoekt wegen en midde
len om economische en financiële hulp
voor deze wederopbouw te bieden."
Dé" Canadese premier, Mackenzie
King, heeft Dinsdagavond bekend ge
maakt, dat hij zich terug trekt als lei
der van de Liberale partij. Hij verzocht
het Nationaal Liberaal Verbond een
conventie bijeen te roepen voor het kie
zen van een nieuwe leider.
Mackenzie King noemde niet de
naam van een opvolger, die hij per
soonlijk zou verkiezen. Men verwacht
te, dat hij dit wel zou doen. Het terug
trekken van Mackenzie King wordt
vermoedelijk van kracht, zodra de con
ventie, die waarschijnlijk in Augustus
zal worden gehouden, een nieuwe leider
heeft gekozen.
De 73-jarige premier legde zijn lang
verwachte verklaring af in een toe
spraak tot meer dan 800 partijaanhan
gers, bijeen tijdens het jaarlijks diner
van de adviesraad van het verbond.
Mackenzie King sloot niet de moge
lijkheid uit, dat hij een herverkiezing
als leider der partij zou aanvaarden,
Een 73-jarige oude vrijster, miss
Fanny Jupp, heeft de laatste vier jaar
iedere middag in de eerste rij gezeten
van de buurtbioscoop in West Croydon
(Londen), ofschoon het programma
maar eens per week veranderde. „Dat
deed ik niet alleen omdat ik me zo een
zaam voel," zei miss Jupp, „ik zi - nieu
we gezichtspunten zelfs op de laatste
vertoningsdag" (United Press)
Op 16 Januari vertrok het m.s. „Jo-
han van Oldebarnevelt" van Priok met
2000 demobiliserenden naar Nederland.
De inscheping an de militairen van 't
KNIL met voor een groot deel hun
vrouwen en kinderen, het OVW-batal-
jon „Zeeland" (2-14-RI) en een kleine
groep mariniers begon al vroeg in de
ochtend en had dank zij de uitstekende
organisatie een vlot verloop.
Om half één gingen de laatsten aan
boord en enige minuten later arriveer
de geheel onverwacht voor de militai
ren de legercommandant, de It. gen. S.
H. Spoor, die persoonlijk afscheid
kwam nemen van hen, die het eerste'
onder zijn bevel kwamen en nu na ja
ren" van grote moeilijkheden en vol
maakte plichtsvervulling de eersten
zijn, die huiswaarts keren.
Het eerste contingent van de 2400
verplaatste personen in Duitsland, be
horende tot de 400 jaar oude Neder
landse Doopsgezinde kolonie, zal op 6
Februari uit Bremershaven vertrekken
om naar Paraguay te gaan. Cornelius
Klaassen, lid van het uitvoerend comi
té van de centrale vereniging van
Doopsgezinden in Amerika en in Cana
da heeft onlangs Genève bezocht, om
de passage voor deze mensen in orde
te maken.
In Paraguay wonen reeds 18300
doopsgezinden, die leven van veeteelt
én katoenaanplant. Hun nederzettingen
zijn 300 mijl van de eerste stad verwij
derd. Hun taal is nog steeds plat Duits
en zij dragen nog de oorspronkelijke
namen en bewaren de oude gewoonten.
LEVERT UW OUDE GIROGIDSEN IN
16 Januari j.1. begon de postcheque-
en girodienst met het verzenden van
de nieuwe „naamlijst van de rekening
houders bij de postcheque- en giro
dienst". In verband met de nog steeds
nijpende papierpositie wordt het .pu
bliek verzocht de verouderde gidsen
terug te geven.
U kunt Uw man cf zoon in Indië
onvergetelijke uren bezorgen.
Zendt hem onze courant en U
-brengt zijn stad en omgeving tot
in de uithoeken van de Archipel.
Laat de band tussen onze soldaten
overzee en het vaderland niet ver
slappen.
Met ingang van 1 Februari is een
nieuwe regeling tot stand geko
men tussen Rijk, K.L.M. en de
Nederlandse Dagbladpers.
In de provincie Noord-Holland
kunnen ongeveer 100 luchtpost
abonnementen voor onze militai
ren geboekt worden. Onze krant
kreeg hiervan een belangrijk per
centage, maar de mogelijkheid
blijft beperkt. De hoge vracht
kosten 132 per jaar per abon-
né zijn oorzaak, dat het Rijk
2/3 van de vrachtkosten op zich
nam, de K.L.M. de vrachtprijs re
duceerde en ook wij niet achter
bleven. Voor onze jongens over
zee halveren wij de abonnements
prijs. Alzo kunt U voor 13 per
kwartaal een Indisch militair
abonnement nemen. Uw man of
zoon ontvangt dan de krant snel
en regelmatig. Het aantal te no
teren abonnementen is klein. Wie
het eerst komt, het eerst maalt.
Het Rijk droeg bij in de kosten.
De K.L.M. zorgt voor 't vervoer.
Wy maken de krant en halve
ren de abonnementsprys.
Zorgt U voor een abonnement!
Uw verwanten in het Verre Oos
ten zullen U dankbaar zijn.
Geeft U nog heden op!
Dimitrof, de Bulgaarse premier ln
gezelschap van Anna Pauker, kon
digde dezer dagen de a.s. stichting
van een federatie van alle Balkan-
landen, die intens met de Sovjet-Unie
zal samenwerken. Volgens Dimitrof
zal ook Polen daartoe behoren.
Polen
„Het Vrije Volk" bracht Dinsdag
een bericht van haar correspondent
over het feit, dat in Polen Zondag de
derde verjaardag der bevrijding her
dacht werd. Warschau was herscha
pen in „een zee van vlaggen" schrijft
hij.
Toen Hitier jarig was, waaiden er
in 1942 in Amsterdam ook vele vlag
gen, doch wie het volk kende, wist,
dat de echte Nederlander dit met
bitterheid gadesloeg. Daarom begrij
pen wij deze berichtgeving van „Het
Vrije Volk" niet goed
Mikolajczyk schrijft: „Polen eerste
slachtoffer in stryd tegen vrijheid en
recht". Wij weten, wat hij bedoelt en
wij zijn zo vrij te veronderstellen, dat
deze man zijn land en zijn volk beter
kent dan bovengenoemde correspon
dent.
Wij weten, dat de geschiedenis van
1863 zich herhaalt en wy weten ook,
dat Polen niet sterven wil
AD INTERIM.
UET is een wreed lot in het jaar
1872 Pool te zijn Russisch
onderdaan schrijft de door haar
nieuwe boek: „Mijn wereldreis in oor
logstijd" weer in het licht der belang
stelling tredende Eve Curie in de bio-
graphie van haar moeder Madame
Curie, wanneer zij de omstandigheden
schetst, waarin Polen verkeert op het
ogenblik, dat Maria Sklodowski het
levenslicht aanschouwde.
Wij vertalen:
„Reeds meerdere malen was deze
smartelijke aarde onder vreemde mo
gendheden verdeeld. De Polen waren
opgestaan tegen hun onderdrukkers.
Tevergeefs: zij werden gebonden met
banden, die hen tot gevangenen
maakten. Na het mislukken van de
heldhaftige revolutie van 1831, had
Tsaar Nicolaas in het „Russische"
Polen strenge represaille-maatrege
len uitgevaardigd. Patriotten werden
gevangen genomen en in groten getale
gedeporteerd; hun bezittingen wer
den verbeurd verklaard
In 1863 een nieuwe beproeving, een
nieuwe ramp. De opstandelingen heb
ben slechts pieken, zeisen en knup
pels om zich te weer te stellen tegen
de Russische karabijnen. Achttien
maanden wanhopige strijd volgen.
Daarna worden op de wallen van
Warschau vyf galgen opgericht,
waaraan de leiders van de opstand
het leven laten. Sinds dit drama werd
alles in het werk gesteld om het Po
len, dat niet wil sterven, tot gehoor
zaamheid te dwingen. Transporten
met geketende opstandelingen wer
den weggeleid naar de sneeuwvelden
van Siberië. Een stroom van „Russivi-
seerders" politici, leraren en func-
tionnarissen stroomde Polen bin
nen. Hun taak De Polen er onder
houden, verbieden verdachte kranten
en boeken te lezen, geloofsvervolging
ontketenen, hen langzaam maar zeker
doen vervreemden van hun moeder
taal. In één woord: de ziel van het
volk doden.
Maar in het andere kamp wordt het
verzet georganiseerdWe slaan
een paar bladzijden verder in het
boek. We lezen hoe er in de huiska
mer, waar de kleine Mania (Madame
Curie) speelt, een gesprek gaande is.
„Neen. Het gesprek van de grote
mensen is vervelend. De politie de
Tsaar deportatie -r- een complot
Siberië. Elke dag sinds zij op de we
reld is, hoort Mania deze zelfde woor
den"
Wij lazen dit boek voor het eerst in
1936. Daarna kwam ook voor ons
oorlog en vreemde overheersing en
kunnen wij ons nu beter voorstellen
hoe de vrijheidsstrijd van de Polen
moet zijn geweest.
Ongeveer in dezelfde jaren als
Marie Sklodowski de latere Madame
Curie werd geboren, zag in het
plaatsje Zulów bij Wilna Josef Pil-
sudski het levenslicht. In de jonge
ling Pilsudski groeide al dra de haat
tegen de onderdrukkers. Hij stichtte
een geheime krant en stelde zich aan
het hoofd van geheime militaire orga
nisaties. De eerste wereldoorlog geeft
de Polen een kans en zij pakken hem
aan. De Rus wordt bestreden met een
felheid, die slechts kenmerkend is
voor de man, die voor zijn vrijheid
strijdt. In 1917 erkennen de leiders
der Russische revolutie Polëns rech
ten op een onafhankelijk bestaan.
Veertien November 1918 wordt Pil
sudski staatshoofd en worden de
democratische grondslagen geschapen
voor de opbouw van het Poolse Rijk.
Moeilijk was die opbouw zeker,
chaotische toestanden van meer dan
een eeuw oud moesten worden geor
dend. Dit alles werd overwbnnen en
bekroond door de nieuwe grondwet,
welke in April 1935 werd aangeno
men.
Pilsudski stak daarna vele vroegere
vijanden de hand toe ter verzoening.
En iiij stelde hen de vraag: „Vrede of
corlog". Vrede, antwoordde Rusland.
Vrede, antwoordde Hitier.
„Vrede heeft met de weldoende
warmte van zyn stralen Midden-
Europa overgoten"schreef Major
Dr. W. Lipinski in 1936, toén direc
teur van een Geschiedkundig Insti
tuut te Warschau.
Doch op 29 Augustus 1939,trokken
de Duitse pantserlegers Polen bin
nen. Rusland trok over de Oostelijke
grenzen en weer was het land zijn
vrijheid kwijt. Een vreselijke terreur
brak los en Warschau werd één groot
vreselijk martelkamp
Doch Polen wil niet stervenEr
wordt gestreden, omdat de zon der
hope op de nieuwe vrijheid daagde
aan de kim.
De Rus drong de Duitse legers
terug tot diep in het land van her
komst. Doch bleef. Het werd voor
Polen, dat weer eens van grenzen ver
anderde, slechts gecamoufleerde vry-
heid. Slechts dat wat de grote bevrij
der toelaat, kan gebeuren.
„Het Dagblad" publiceert op het
ogenblik de memories van de ont
snapte leider van de Poolse (opposi
tie-) Boerenpartij 'Mikolajczyk. Deze
schrijft: „Een fantastische wereld
oorlog begon op Poolse bodem. Thans
is een nog vreselijker oorlog in Polen
uitgebarsten. Het is een oorlog tegen
de waardigheid en de vryheid van
alle democratische volken, En de Po
len bevinden zich Wederom In de
frontiyn."
(®ie vervolg kolom f»
