Drie eeuwen vrijheid maakten ons tot Nederlanders Batavia-Riouw: per K.LM.-Catalina De Vrede van Munster herdacht Auriol sprak op de landingsplaats achthonden der Archipel „Vliegende Vleugel" in de V.S. neergestort Maan8ag 7 Juni 1948 VERENIGDE NOORD-HOLLANDSE DAGBLADEN 70sïe Jaargang Ho. 78M Dagblad voor Den Helder, Koegras, Texel, Wieringen en Anna Paulowna „Het wonderjaar" 900,000 mensen zagen de Derby WEERBERICHT fl FRANKRIJK ERKENT ONAFHANKELIJKHEID VAN VIETNAM 500 Hongaren bestormden parochie Nieuwe aankoopmachtiging voor Nederland P.E.N.-centrale wordt uitgebreid De moordende hitte ontvlucht DE mandoer van de mess in Batavia had beloofd me om 8 uur te wek ken, maar ik denk, dat de mandoer slaap had in te halen, want de korporaal-hofmeester moest er ten slotte aan te pas komen om me van onder de klamboe vandaan te krijgen. Met een koffer en een lunchpakket belandde ik in de klaarstaande jeep, die me naar het vliegveld van Ba tavia bracht. En ik was er niet rouwig om, aan de moordende hitte der regeringsstad te ontsnappen, een hitte zó groot als in geen 60 jaar op Java geregistreerd is. Tandjong Pinang dynamiet in de lucht door ANTH0NYVAN KAMPEN Louis Lumière overleden BUREAU: Koningstraat 7880 Den Helder Telefoon 2345 Postgironummer 449041 Waarn. Hoofdredacteur: W. MIDDELBEEK Rayonred. C. A Dekkers Directie: J. BIJLSMA en G. KRAK mun TARIEVEN: Advertenties: 16 et per mm Famttieberiohten 30 cent per mm. Kleine advertenties („Juttertjes") tot 16 woorden Lelk woord meer 5 ct. Abonnementen: per kwartaal 8.78. Jn tegenwoordigheid van de Prinses-Regentes werd Zaterdagmiddag in de Nieuwe Kerk te Delft de nationale herdenking gehouden van de dag waarop driehonderd jaar geleden de Vrede van Munster werd afgekondigd Deze nationale herdenking weid in opdracht van de Nederlandse' regering georganiseerd door het uitvoerend comité van het nationale comité voor het regeringsjubileum in samenwerking met het gemeentebestuur van Delft Onder de aanwezigen waren o.a. verschillende ministers, het corps diploma- tique, talrijke burgemeesters en autoriteiten. De minister-president, dr. Beel, hield een rede, waarin hjj o.m. zeide: Een Vlaams schrijver heeft een maal, schrijvend over een belangrijk jaar in onze historie, zijn verhaal ge titeld: „Het wonderjaar". Met enig recht zou men de vraag kunnen stel len, of 't jaar 1948 niet eveneens als „wonderjaar" zou kunnen worden gekarakteriseerd, want temidden van onze menigvuldige en onderscheidene moeilijkheden komt daar ineens 1948 als een jaar, waar zeldzaam vele, zeldzaam merkwaardige en zeldzaam belangrijke feiten uit ons verleden mogen worden herdacht en zeldzaam gewichtige gebeurtenissen zich vol trekken. Onder alle merkwaardige en be langrijke feiten uit het verleden, is de Vrede van Münster, behalve één der interessantste, ook één der ge wichtigste. De Vrede van Münster is de bekroning van een verwikkelde strijd om vrijheid en onafhankelijk heid. En wat zouden wij, nauwelijks drie jaren na de doorgang door het inferno van een wereldoorlog, méér kunnen waarderen, met meer aan dacht kunnen gedenken, dan het be gin van een nieuw tijdperk in onze geschiedenis, dat wij intraden onder de wapperende vlaggen van vrijheid en onafhankelijkheid? De Vrede van Munster biedt ons het merkwaardige schouwspel, dat een wereldrijk over wonnen bleek door een handvol han delslieden, die, gedreven door een grote liefde voor hun vrijheden en voor hun zaken, met een onverwoest bare energie naar dit einddoel der victorie hadden gestreefd. De Republiek is in 1648 niet zo maar ineens komen te staan in de rij der mogendheden; zij heeft zich naar die plaats toegeworsteld en dat zij geslaagd is, dankt zij in de eerste plaats aan de grootste staatsman, die Nederland heeft gekend, en die tege lijkertijd een der grootste figuren in het wereldgebeuren is, n.1. aan de man, die Willem van Oranje heet, die als Willem de Zwijger in de historie voortleeft, maar die voor ons Neder landers nog altijd het best wordt ge kenschetst als de vader des vader lands. Het zal voor u allen begrijpelijk zijn, dat de Nederlandse regering ge meend heeft deze herdenking relief te moeten geven. Zij is verheugd, dat deze plechtigheid haar hoogste relief en haar schoonste aspect verkrijgt door de tegenwoordigheid van H.K.H. „My Love" werd winnaar Duizenden en nog eens duizenden hebben in de nacht van Vrijdag op Zaterdag de koude wind en de talrij ke stortbuien getrotseerd om toch vooral maar niets te missen van het schouwspel en de spanning, die Derby Day, de dag der dagen voor de Britse paardensportliefhebbers, tel ken jare biedt. Onder canvas zeilen en in auto's brachten deze enthousias ten de nacht door met het doen van hazetukjes maar voor het grootste deel met mopperen op de weergoden, die het voor de tijd van het jaar wel erg bar maakten. Reeds uren voor de start was het duidelijk, dat deze dag een record aantal toeschouwers zou brengen. Het werden er ongeveer 900.000 Hieronder bevonden zich de koning cn koningin, prinses Elizabeth met naar echtgenoot en koningin Mary. De race zelf is vooral op de laatste halve mijl een opwindende strijd ge worden tussen „My Love", gezamen lijk eigendom van de Aga Khan en de Fransman Volterra en „Royal Dra- fce" van Volterra. „My Love" werd Winnaar. He som, die de Aga Khan voor zijn aandeel betaalde bedroeg 12.500 pond sterling. Weersverwachting, geldig tot he denavond: t STERKE WIND. Krachtige, in het Noordwesten van het land tijdelijk stormach tige wind tussen Zuid- en Zuid west. Meest zwaar bewolkt met nu en dan enige regen. Langs de kust weer wat koeler in de na middag, overigens weinig veran dering van temperatuur. de Regentes. Een bijzonder woord van welkom richt ik dan ook tot Uwe koninklijke hoogheid. De consolidatie van onze vrijheid en onafhankelijk heid is geschied door Uwe doorluch tige en koninklijke voorgangers, van af de Grote Zwijger tot de grote fi guur van Uw koninklijke moeder, wier verheven voorbeeld, wier rots vast vertrouwen, wier voorbeeldige vastberadenheid, de grootste krach ten hebben geschonken, waaruit de uiteindelijke bevrijding resulteerde. Uw aanwezigheid en de plaats, die zowel uw koninklijke moeder als gij zelf en uw gezin innemen in het aan zien en in het hart van 't Nederland se volk, zijn een levend getuigenis van de hechtheid der banden tussen Nederland en Oranje. HECHTER AANEENGESMEED. Onze gedachten gaan bij deze her denking niet slechts naar het feit van de Münsterse vrede zelf, doch eniger mate ook naar de drie eeuwen, die nog zijn gevolgd. In die drie eeuwen Binnen de Franse Unie Een overeenkomst, waarbij Frank rijk de onafhankelijkheid van de In- dochinese republiek Vietnam binnen de Franse Unie erkent, is getekend aan boord van het Franse oorlogs schip Cuguay-Trouin. Ondertekenaars waren de Franse hoge commissaris in Indo-China, Boilaert, ex-keizer Bao Dai van Annam en generaal Ngoejen Van, hoofd van de nieuwe Vietna mese regering. De Vietnamese regering heeft een de creet uitgevaardigd tot verkiezing van een constituerende vergadering zodra j de omstandigheden dit zullen toelaten. De centrale regering zal worden bij gestaan door een raad, een voorlopige nationale vergadering en een gemengde raad, welke de verschillende economi sche belangen van Vietman zal verte genwoordigen. De voorlopige vergadering, samen te stellen uit door de gewestelijke gouver neurs aan te wijzen vertegenwoordigers, zal zodra de omstandigheden dit ver oorloven haar taak overdragen aan de nationale constituërende vergadering. De gemengde raad zal bestaan uit 36 leden, achttien der leden zullen Fran sen zijn. Deze raad zal waarschijnlijk om de zgs maanden vergaderen en ad vies geven over economische en sociale problemen. De gewestelijke gouverneurs zullen worden tljgestaan door voorlopige re gionale vergaderingen en gemengde ra den. heeft ons volk een groeiproces door gemaakt. De lotsverbondenheid, waarin wjj na de Vrede van Münster driehonderd jaren hebben geleefd, de cultuur, die wij gezamenlijk ln de pe rioden van onze grootheid hebben op gebouwd, het leed, dat wij gezamen lijk doorstonden in tijden van ver drukking, die ons niet hebben ge spaard, hebben ons hechter aaneen gesmeed. De Verenigde Provinciën zijn één koninkrijk, de federale ge meenschap Is één sterke staat ge worden. Wij zijn niet in de eerste plaats meer Geldersen, Hollanders of Friezen, wij zijn geen lieden meer uit de wingewesten; w(j zijn tot Neder landers gegroeid, fier in het besef van onze nationale onafhankelijkheid en van onze eigen aard. Die eigen aard brengt mee, dat wij nimmer een volk van gelijkgeschakelde lndividuën zullen worden. Verschil van inzicht zal onder ons volk blijven leven en zal onze democratische traditie blij ven voeden. Doch boven dit alles staat onze Nederlandse eenheid, die wjj vooral in critieke tijden steeds v/eer hervinden en herbeleven. Moge de herdenking van de Vrede van Münster het bewustzijn van die eenheid, waar onze geëerbiedigde vorstin ons in haar afscheidsrede nog zo treffend op wees, wederom ver levendigen tot zege van ons vader land. Tijdens een proefvlucht is in de buurt van het vliegveld Muroc in Califoraië een z.g. vliegende vleu- eey van het type VB-49 neergestort en verbrand. De uit vijf koppen be staande bemanning kwam om het leven. De YB-49 is een reuzenvliegtuig met een gewicht van 44 ton, voorzien van straalmotoren met een gezamen lijke capaciteit van ongeveer 32.000 paardekracht. Volgens de fabrikant, de Northrop Aircraft Compagny, is de YB-49 het krachtigste toestel ter wereld. De vleugelwijdte bedraagt 57 meter en het startgewicht honderd ton. Het is ontworpen voor een be manning van dertien. Volgens een ooggetuige scheen het vliegtuig in de lucht uit elkaar te springen. De plaatsvervangend Minister van Buitenlandse Zaken der Sovjet-Unie Jacob Malik, zal Gromyko opvolgen als gedelegeerde bij de U.N.O. Gromyko (midden) stelt Malik (links) voor aan de voorzitter der Verenigde Naties, de Fransman Alexandre Parodi. In een Hongaars dorp hebben 500 dorpelingen de parochie bestormd. Hierbjj kwam een politieagent om het leven en werden twee personen ernstig gewond. Er werden 28 per sonen gearresteerd, die allen voor 't gerecht zullen moeten verschijnen, zo meldt Radio-Boedapest. Het conflict ontstond nadat de pries ter gedreigd had onderwijzers te ex communiceren indien zij vóór de natio nalisatie van de kerkelijke scholen zou den stemmen, een der twistpunten tus sen staat en kerk. Toen de volgende dag de dorpsraad vergaderde liet de priester de klokken luiden om de mensen bijeen te roepen. Hierbij ontstond de botsing. Onder de gearresteerden bevindt zich de priester. De minister voor Opvoeding, Ortutay, noemde het incident in 'n brief aan de primaat van Hongarije, kardinaal Mindszenti, „een ernstige waarschu wing aan de kerk". De minister ver zocht de primaat te gelasten, „dat iede- vorm van agitatie tegen de Hongaarse democratie onmiddellijk moet nagelaten worden, anders zullen de consequenties aanvaard moeten worden en zal ieder, re vorm van agitatie tegen de Hongaarse geconfronteerd worden", aldus het ra diobericht. Ex-Koning Michael trouwt Donderdag Officieel wordt gemeld, dat ex-koning Michael van Roemenië en prinses Anne de Bourbon-Parma op 10 Juni te Athe ne in het huwelijk zullen treden. Volgens het Atheense Nieuwsbureau zal het huwelijk in de kapel van het koninklijk paleis volgens de ritus van de Orthodoxe Kerk plaats hebben. Ex-koningin Helena, de moeder van Michael is Zaterdag te Athene aangeko men. Aan een aantal Europese landen zUn in het kader van het ERP nieuwe aankoopmachtigingen voor voedings middelen en goederen verstrekt ten bedrage van totaal 33.638.370 dollar. Nederland heeft machtiging ont vangen voor een bedrag van 1.311.000 dollar. Geleverd zullen worden staal- producten uit de V.S. ter waarde van een millioen dollar, peniciline en an dere medicamenten ter waarde van 250.000 dollar en een hoeveelheid dwarsliggers. Frankrijk heeft aankoopmachtiging ontvangen voor 2.563.500 dollar, Dene marken 37.000, Noorwegen 39.000, Oos tenrijk 7.857.508, Griekenland 3.675.905, Italië 13.310.000, Bizonia 3.000.000 en de Brits-Amerikaanse zone van Triëst 1.844.457 dollar. Het aan Italië toegewezen bedrag is geheel bestemd voor in de V.S. aan te kopen steenkool. Griekenland ontvangt voor het volle bedrag tarwe. Frankrijk ontvangt o.m. voor 1.146.000 dollar aan spek. Joden op Cyprus In hongerstaking 24.000 op Cyprus door de Engelsen geïnterneerden Joden hebben een hon gerstaking van vierentwintig uur aan gekondigd in verband met het verbod voor weerbare Joden om naar Palesti na te vertrekken. Zij hebben zich tele grafisch tot de secretaris-generaal der V.N., Trygve Lie, gewend, om voor de gevolgen van het verbod te waarschu wen. Er moet internationaal ver trouwen komen Ter gelegenheid van de verjaring der landing van geallieerde strijd krachten in Frankrijk (6 Juni 1944) heeft Vincent Auriol, de president van de Franse republiek, tijdens een diner dat te zijner ere door het lan dingscomité van Port en Bessin was aangeboden, een toespraak gehou den, waarin hij in de eerste plaats zijn erkentelijkheid uitsprak jegens al degenen die „met of zonder uni form tegen de verdrukking hebben gestreden". Voor de uitbreiding van de centrale van het Provinciaal Electriciteitsbedrijf in Noord-Holland is in eerste termijn een bedrag van 10.000.000 aangevraagd dat grotendeels benodigd is voor de plaatsing van ketels en turbine, welke het vermogen der centrale moet opvoe- ten tot 200.000 KW. Aangezien nog vele andere bestellingen, met het oog op de lange levertijden, nog dit jaar moeten worden geplaatst, wordt thans als tweede termijn een bedrag van 5000.000 aangevraagd, waarbij Ged. Staten op merken, dat geen zekerheid bestaat, dat dit bedrag voldoende zal blijken voor het gehele werk. Hongarije en Roemenië vragen vermindering van herstelbetalingen Het officiële Russische persbureau Tass meldt, dat Hongarije en Roeme nië de Sovjet-Unie hebben verzocht om vermindering der herstelbetalin gen. Het verzoek van Roemenië is ge daan in een brief van premier Petru Groza aan Stalin. De Hongaarse minister van bui tenlandse zaken verklaart in zijn verzoekschrift aan de Russische am bassadeur, dat de stap gedaan is na dat het kabinet een desbetreffende suggestie van de communistische party had aanvaard. stel: cake, witte pains de luxe, bana nen, pepermunt en koffie. De K.L.M. weet, ook hier, wat een mens toekomt. Jammer alleen, dat het bedrijf in plaats van stewardesses op de Inter- insulaire dienst (eilandendienst dus) hofmeesters in dienst heeft. Maar dit terzijde. Nog anderhalf uur vliegen. Nieuwe lappen zee en steeds andere eilanden. Letterlijk: Het rijk der duizend eilanden. Eilanden met bruine veters er over gestrengeld, maar die veters zijn de wegen. Witte branding op gele stranden. Heel klei ne vissersprauwen, nauwelijks zicht baar op deze hoogte. We stuiven bo ven de wolken, als we Riouw nade ren. Allemaal slagroom, met de pun ten van de taart er boven uit. Die QP het vliegveld staan een stuk of 7 toestellen gereed. Vliegtuigen van de inter-insulaire dienst der K.L.M. Donkerglanzende monsters in het gele maanlicht. In de wachtkamer zitten wat Engelsen, Hollanders, Chi nezen en Brits-Indiërs. Conversatie is er niet. Te vroeg en te warm. M'n naam wordt afgeroepen, papieren worden ingevuld, bagage gewogen, fototoestellen afgenomen (strikt ver boden om op of bij vliegvelden te foto graferenen dan verdwijn ik in een Cataliïia, tegelijk met een groepje reizigers, die deels naar Banka, deels naar Tandjong Pinang in de Riouw- archipel moeten. Na een half uur vliegen komt de zon, de gevreesde en gehate in deze dagen. Mata harimaar men kan te veel van het goede krijgen. Doch behalve de zon is daar de koelte van 6500 voet hoogte, waarop we vliegen. Door een paar kleine luikjes spuit de koude lucht naar binnen en dat is als balsem op onze gloeiende lichamen. De PK-CTB vliegt van Batavia naar Banka en dus vliegt ze >ver zee. Die ligt roerloos en strak, gezien van deze hoogte. Stroomnaden en ondiepten zijn duidelijk zichtbaar. Hier en daar eilanden en eilandjes. Allemaal met boerenkool en spruijes begroeid. Zo lijkt het tenminste. Maar de boeren kool en spruitjes zijn het oerwoud. Groen is ieder eiland in Indie en het moet waar zrjn wat een oud-employée van de tinwinning jp Banka me ver telde: „meneer, steek uw wandelstok in de grond en over een jaar heeft U een bóóm". Dit als demonstratie van vruchtbaarheid. WE, dalen na een half uur op het vliegveld van Pankal Pinang, Slob beren de fosco-met-ijs haastig op en vervolgen de rela. Ontbijt ln het toe- taart is dan een vulkaan, dik inge pakt in schuim. En de zee, die weer zichtbaar wordt als de wolken weg zijn, ligt strak en glad als een vel cellofaan daar beneden. Tandjong Pinang ligt onder ons; honderden inlandse huisjes, gebouwd op palen, midden in het water. Als een lange rij pallisaden staan ze daar naast elkaar. Maar eer je dit alles kunt opnemen klappen de drij vers uit beide vleugels van de Cata- lina en wordt de landing-op-zee voor bereid. Men kan zeggen: „Landen op zee is niets bijzonder ln de eeuw van Zojuist ontvingen wij een serie artikelen van onze medewerker, Anthony van Kampen, die, daar toe in staat gesteld door het De partement van Marine in Neder- lands-Indië, als eerste Nederland se auteur de gelegenheid kreeg aan boord van een patrouilleboot de controle op Chinese en andere smokkelaars in de wateren aan Sumatra's Oostkust mee te ma ken. Onder uiterst harde omstan digheden wordt daar door de Ma rine gewerkt en niet alleen harde, doch ook gevaarlijke. In een 9-tal bijdragen vertelt Anthony van Kampen U van zijn belevenissen aan boord van Hr. Ms. HP 133, varend vrijwel pal op de evenaar en in een gebied waar de wapens nog al eens gebruikt moeten wor den. In ons nummer van vandaag ope nen wij de serie schetsen over 't werk van de „Jachthonden der Archipel" met het eerste artikel der reportage: „Batavia-Riouw: per K.L.M.-Catalina". Redactie. het vliegtuig". Ik ben dat niet met U eens. Ik vond het hoogst sensatio neel en hield m'n hart vast, dat het toestel niet precies recht op de golf jes terecht zou komen. Maar dat viel best mee. Met een harde klap, ge volgd door een tiental steeds zwak ker wordende plofjes, werd het element lucht voor het element water verwis seld en precies naast de ton kwam de Catalina tot rust. Het postbootje van de wal lag ge reed, bemand met inlands personeel en een Hollandse motorist, en post en passagiers werden op de steiger ge loodst. Het doel van mijn reis was niet Tandjong Pinang. Dat doel was Tand jong Oeban, aan de andere kant van het eiland. En omdat er grote haast was om daar te komen, zocht ik naar het marinevaartuig, dat me in enkele uren daarheen kon brengen. Er was geen marinevaartuig. Er was er een geweest, vertelde de havenmeester, maar het was net weg. Een uur gele den. Maar dat is niet erg meneer, over 3 dagen komt er wel weer een scheepje. U kunt tot zo lang heel goed logeren in de pasang grahan, het hotel voor doortrekkende reizigers. Het is er goed en er zijn geen vlooien. Zal ik er U gelijk even heenrijden? M'n auto staat klaar. (Zit vervolg pagina 47. Na de redenen te hebben aangege ven, waarom de geallieerde overwin ning van 1918 op Duitsland een „ver spilde overwinning" is geweest, en de vrede, die op de eerste wereldoorlog volgde, een „gemiste vrede", trok Auriol de les uit dat verleden en schetste de gedragslijn, die, volgens hem, de overwinnaars moeten volgen. Er moet een sfeer van internationaal vertrouwen en samengaan geschapen worden. Men moet terugkeren tot da beginselen van het Atlantisch Handvest. De naties mogen haar particuliere belangen niet verwarren met ware on afhankelijkheid, welke verzekerd wordt door associatie van souvereine sferen onder eerbiediging van het in ternationale recht. Auriol pleitte voor internationale eontróle op wapenpro ductie, zowel in fabrieken als labora toria, en voor oprichting van een inter nationaal leger. Auriol verklaarde ervan over tuigd te zijn, dat er op het ogenblik geen geschil bestaat, dat niet be slecht zou kunnen worden, wanneer slechts de wil tot slagen bestaat en erkenning van de noodzaak van in ternationale orde, rechtvaardigheid en welvaart. Frankrijk, aldus Auriol, heeft het recht en de plicht bezorgd te zijn voor zijn veiligheid en die van alle volke ren. Het heeft het recht zijn gewettigd aandeel in de schadevergoedingen te verkrijgen en het recht en de plicht te wijzen op de gevaren van een interna tionale politiek, welke geen rekening houdt met Frankrijks waarschuwingen en ondervinding. Frankrijk zal de eerste zijn, die de ernstige gevolgen van een dergelijke politiek ondervindt. Het heeft het recht te eisen, dat de vijand van gisteren niet zal worden tot rechter tussen de overwinnaars en dat de overwinnaars tot overeenstemming komen en hun beloften nakomen. Pionier der film De Franse filmpionier Louis Lumiè re is na een ziekbed van verscheide ne jaren te Bandol in Zuid-Frankrijk overleden. Louis Lumière, broer van Auguste Lumière, is geboren in 1864. De gebroe ders behoren tot de uitvinders van de bioscoop. Hun „cinematographe" bete kende een belangrijke verbetering van de bestaande typen, waaronder de „ki- netoscope" van de Amerikaanse uitvin der Thomas Alva Edison. In 1895 verkregen de gebroeders pa tent op hun cinematograaf, die camera en projector in zich verenigde. Louis heeft naderhand nog een reeks fotografische uitvindingen gedaan. In 1907 maakte hij de eerste directe kleu renfoto's me' zijn „Autochroom"-pla- ten en het heeft twintig jaar geduurd, voordat dit proces verbeterd werd. Ook slaagde hij erin een vorm van drie-di mensionale film te verwezenlijken, n.1. door dubbeldrukken in twee kleu ren, waarbij de toeschouwer een bril met verschillende gekleurde glazen moet gebruiken. Louis Lumière was groot-officier m t Legioen van Eer. ONDERZEEBOOT AAN NEDERLAND OVERGEDRAGEN De Britse onderzeeboot „Taurus" is Zaterdagmiddag te Gosport (Hampshi- re) plechtig aan de Nederlandse Mari ne overgedragen.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1948 | | pagina 1