RENO: 100 scheidingen per week
De start in de baai van Inanwatan
20.000 plotselinge huwelijken per jaar
Nederlandse vloot herstelt zich snel
2s.5rsr^,r-.nw„,
J
Waar cowboy en millionnair
elkaar ontmoeten
Vooroorlogse tonnage
spoedig bereikt
Niets vragen
TUNNEL ONDER DE
MONT BLANC
Jaarlijks zullen 110.000
automobilisten tol moeten
betalen
Contact met thuis
Waar zyn onze schepen?
Amerika ongerust
(JDE KRUISTOCHT VAN DE CATALINA P 85
Praecaire
ogenblikken
DE" RIMBOE
DANST
De burgemeester ven Reno, een eer
biedwaardig uitziende oude heer
fronst de wenkbrauwen.
„WU hebben een slechte naam over
de hele wereld", meent hy, „en dat is
volkomen onjuist!"
„Kyk maar eens naar de statistie
ken!" zegt hij tot een medewerker
van „Die Weltwoche".
Achter hem aan de wand hangen
de statistieken, waarop de rode en
blauwe iynen stygen en dalen alsof
het om gasverbruik of belastingop
brengsten gaat.
In werkelijkheid zyn het de statis
tieken van de echtscheidingen en de
huweiyken, die In Reno worden ge
pleegd.
NIETS VRAGEN!
Reno is hf* echtscheidingsparadijs in de
staat Nevada, de enige staat onder de
banier van Uncle Sam, waar men aan
lieden, die willen scheiden of willen
trouwen, geen bijzondere vragen stelt.
„Bekijk ze maar goed", zegt de bur
gemeester. „Ik wil erkennen, dat we de
naam van echtscheidingsparadijs ver
dienen, maar meer nog verdienen we
de naam van huwelijksparadijs, want
op elke* echtscheiding, die hier uitge
sproken wordt, voltrekken we vier hu
welijken. Het vorig jaar brachten we
het maar tot 4967 echtscheidingen, ter-
wyi het aantal huwelijken steeg tot
21.649.
DE WETTEN.
Om te begrijpen, waarom Reno tot
het echtscheidingsparadijs van de Ver.
Staten werd, moeten we even toelich
ten, dat scheiden in rond veertig van de
Amerikaanse Staten vrijwel onmogelijk
is De enige echtscheidingsgrond is
„echtbreuk" en die moet bewezen wor
den doordat de overtreedster of over
treder bij het plegen van het delict is
betrapt.
In de enkele staten, waar men dan
nog een scheidingsprocedure toelaat
zijn bUzondere moeilijkheden daaraan
verbonden. Men eist bijvoorbeeld een
bedenktijd van een jaar, terwijl een
echtscheiding met wederzijds goedvin
den als een wetsovertreding wordt
beschouwd.
In de staat Nevada is dat anders.
Daar is men in een ander uiterste ver
vallen. Er zijn in Nevada echtscheidin
gen uitgesproken omdat een dame de
biefstuk liet aanbranden of omdat een
man de lievelingskanarievogel van zijn
vrouw niet beminde.
Om van deze vrijmoedige wetgeving
te kunnen profiteren behoeft een Ame
rikaan of Amerikaanse zich slechts zes
weken in Nevada op te houden en daar
bij het voornemen uit te spreken, dat
hij of zy zich in de staat wil vestigen.
RIJKE INKOMSTENBRON.
Twintig jaar geleden namen de be
stuurders van de staat deze zonderlinge
scheidingswetgeving aan en 'sedertdien
is er in de stad Reno geen vrye hotel
kamer meer geweest.
Elke dag verschijnen reeksen van
hotelhouders voor de rechters om te
bezweren, dat zij een bepaalde heer of
dame gedurende zes weken in Reno
hebben gezien en dat deze cliënt dus
aanspraak kan maken op de „zegenin
gen" van de echtscheidings- en huwe
lijkswetgeving.
De stad Reno telt slechts 15.000 in
woners en toch heeft ze een hoofdstraat
met de kostbaarste hotels en de duur
ste winkels. De grootste modehuizen
van Amerika en de beste juweliersza
ken van New York hebben filialen in
Reno.
In de zijstraten zijn kleinere hotels
voor de minder goed gesituëerden, die
ook met de algemene rage willen mee
doen en er zijn zelfs pensionhouders,
die eenvoudige gemeubileerde kamer
tjes verhuren tegen 6-weken-tarief.
DE COWBOYS.
Het klinkt wonderlijk, maar het
meest in trek zijn als logeergelegen-
heid de boerderijen, waarop cowboys
rondlopen in fantastische kleding en
met geweldige zwepen. Ze dragen rode
leren laarzen en als ze paardrijden,
gebruiken ze zadels die ware kunst
werken van leder zijn. Deze jongelui
houden de „ontroostbare" vrouwen ge
zelschap, die in Reno de kroon komen
zetten op haar mislukte huwelijksleven.
Ontroostbare vrouwen..,, want het
is namelijk zo, dat de mannen meestal
geen tijd hebben om de zes weken in
Reno uit te zitten. Ze laten dat aan de
dames over, die zich in Reno verma
ken totdat aan het einde van de zes
weken plotseling de nieuwe echtgenoot
opduikt om haar naar het altaar te voe
len van de bedroefde vrouwtjes als ze
geen trouwring droegen!
DE HUWELIJKEN.
Ook de huwelijken in Nevada zyn
ongewoon. Hier geen afkondiging op
het aanplakbord voor het stadhuis en
een nauwkeurig onderzoek van de pa
pieren. Duizenden mannen en vrouwen,
die op deze dingen niet kunnen wach
ten, gaan per vliegtuig naar Reno, laten
zich in het vliegtuig trouwen en keren
dan terug naar hun woonplaats. Om het
verblijf voor jonggetrouwden aantrek-
kelük te maken heeft de staat toestem-'
ming gegeven tot het openen van een
aantal speelholen, zoals ze nergens in
Amerika zijn toegelaten. Vanzelfspre
kend is er in Amerika heel wat te doen
geweest over de rechtsgeldigheid van
de huwelijken en echtscheidingen, die
in Reno worden voltrokken. Men schrok
echter terug voor de mogelijkheid, dat
door het onwettig verklaren van de
Reno-activiteit duizenden huwelijken
weder ontbonden zouden worden en
tienduizenden kinderen vaderloos.
Daarom worden nu die scheidingen
en huwelijken vrywel overal erkend.
En wanneer we vertellen dat twee
zoons van president Roosevelt zich hier
lieten scheiden, dan is het wel duide
lijk hoe diep deze abnormaliteit zich
vastgezet heeft in het Amerikaanse
leven. Het bedroevende is, dat men er
nu in Amerika op uit is de huwelijks
wetgeving in de andere staten zo moge
lijk ook aan te passen bij de vrijmoe
digheid van Reno, in plaats van Reno
binnen de perken van de algemene
Amerikaanse wetgeving te brengen.
Het ministerie van openbare werken
in Frankrijk heeft dezer dagen de
i plannen goedgekeurd betreffende een
tunnel, die onder de Mont Blanc zal
worden gegraven.
Reeds veertig jaar geleden heeft een
Frans ingenieur dit plan aangeboden.
In 1931 heeft men een Frans-Italiaans-
Zwitsers comité in het leven geroe
pen, om de kwestie te bestuderen,
maar de oorlog in Ethiopië maakte een
einde aan de onderhandelingen.
Over een lengte van 12.650 meter
zal deze tunnel dwars door de Alpen
worden gegraven. De afstand tussen
Italië enerzijds en Frankrijk, Zwit
serland, het Rijnland en de Benelux-
landen anderzijds zal zodoende met
500 km worden bekort. Het werk. dat
begint zodra de ministeriele beschik
king door een wet zal zijn bekrachtigd,
zal 4 jaar duren. De kosten aan het
werk verbonden zullen worden terug
gewonnen door tolrechten, welke de
110.000 automobilisten moeten betalen,
die, naar men schat, jaarlijks deze
nieuwe verbindingsweg zullen gebrui
ken. Toevallig spreekt men thans ook
weer over de tunnel onder het Kanaal,
die Napoleon ontworpen had en
waarmede in 1876 zelfs een begin is
gemaakt. De kosten van dit reuzen
werk zouden 100 milliarck Franse fran
ken bedragen. Een grappenmaker
heeft gevraagd of, als de tunnel ge
reed zal zijn, de „Tour de France", die
thans reeds vier vreemde landen
..aandoet", ook nog niet een klein om
wegje door Engeland kan maken.
Aagtekerk, Rotterdam-Australië, pass.
5-8 Ouessant. Abbekerk, Australië-
Rotterdam, pass. 5-8 Perim. Alde-
gonda, 5-8 van Singapore naar Bang
kok. Alwaki, 5-8 van Buenos Aires
naar Rotterdm. Amstelkerk, Am
sterdam-West Afrika, 5-8 nog te Bor
deaux. Berlage, 3-8 van Batavia te
Probolingo. Bloemfontein, 5-8 van
Amsterdam te Kaapstad. Boissevain,
3-8 van Kaapstad naar Port Elisabeth.
Borneo, Vancouver-Manilla, 31-7 van
Tacoma. Boskoop, 5-8 van Tocopilla
naar Valparaiso. Clavella, Casablan-
ca-Tripolis, pass. 5-8 Malta. Congo-
stroom, 4-8 van Balik Papan te Syd-
ney. Ena, 29-8 van Poeloesamboe te
Miri. Eemland, Amsterdam-Buenos
Aires, 5-8 te Rio de Janeiro. Johan
.Van Oldenbarnevelt, Batavia-Amster-
dam, pass. 5-8 Abuail eiland (Rode
Zee). Keilehaven, Las Palmas-Oost
Afrika via Marseille, 5-8 Golf v. Biscaye.
Leuvekerk, Rotterdam-Calcutta, 6-8
te Port Said. Lutterkerk, Bombay-
Rotterdam, 5-8 te Suez. Limburg,
San Francisco-Phi lippijnen, pass. 5-8
550 mijl ten Noorden van Midway eil.
Marken, Rotterdam-Batavia, 5-8 11
uur van Aden. Merwede, Rotterdam-
Calcutta, 6-8 te Bombay verwacht.
Modjokerto, Rotterdam-Batavia, pass.
5-8 12 uur Gibraltar. Molenkerk,
Hongkong-Rotterdam, 5-8 te Singapo
re. Oranje, Batavia-Amsterdam,
pass. 5-8 Perim. Radja, 5-8 van
Kaapstad nar Buenos Aires. Raki,
New York-Java, 5-8 van Aden.
Randkerk, Calcutta-Rotterdam, pass.
5-8 Kaap Guardafui. Rondo, 5-8 van
Singapore naar Port Swettenham.
Rijnkerk, Rotterdam-Australië, 5-8 van
Colombo. Saparoea, 2-8 van San
Francisco naar Rangoon. Sibajak,
Rotterdam-Batavia, pass. 6-8 1 uur
Ouessant. Stad Schiedam, 5-8 van
Monrovia naar Tacoradi. Sumatra,
Batavia-Amsterdam, 5-8 van Port Said.
Tjibadak, 4-8 van Hongkong naar Ba
tavia. Zeeland (KRL) 5-8 te Ale-
xandrië, vermoedelijk 8-8 vandaar
naar Batavia. Zuiderkruis, Rotter
dam-Batavia, pass. 5-8 13 uur Pantel-
laria. Alchiba, 5-8 van Pernambuco
naar Macaio. Alcyone. Rotterdam-
Casablanca. pass. 5-8 Finisterre. Al-
gorab, 5-8 van Calcutta naar Rotter
dam Blijdendijk, Rotterdam-New
York, 6-8 te Antwerpen. Eemdijk.
5-8 van Galveston te Mobile.
Noordwijk, 5-8 van Port of Apain naar
Nederland. Prins Frederik Hendrik,
Montreal-Rotterdam, 5-8 te Antwerpen.
Prins Willem van Oranje, 5-8 van
Montreal naar Rotterdam. Stad
Arnhem, 5-8 van Genua te Huelva.
Stad Haarlem, 5-8 van IJmuiden naar
Saffi. Tiba, Antwerpen-Buenos Ai
res. pass. 5-8 15 uur Ouessant. Wes-
tc-rdam. New York-Rotterdam, wordt
8-8 23 uur aan de Hoek van Holland
verwacht. Delfshaven. 6-8 van Oden-
se naar Rotterdam. Edam, 6-8 van
Boston te New York. Lissekerk.
Perzische Golf-Rotterdam. pass. 6-8
Gibraltar. Lutterkerk. Bombay-Rot-
terdam, 6-8 van Suez. Mariekerk,
Japan-Rotterdam, 5-8 van Alexandrië.
Om bepaalde redenen stellen de lei
ders van de hotelbedrijven, van de luxe
boerderijen enz. er prijs op, dat hun
mannelijk personeel ongehuwd is. Ze
hebben namelijk ontdekt, dat de zon
verbrande jongelingen, die op wilde
mustangs reden, meer in de smaak vie-
De door de Niwin aan het Strijdkrachten-programma geschonken „Sound-
Mirror"-magnetophoon, die in de rubriek „Contact met thuis" gebruikt wordt
om elke dag groeten uit Indonesië naar Nederland te zenden.
inKPn de Amsterdamse en de Rotterdamse werven l.
Een edele wedloop aflevering van het duizendste schip der na
'n T°"e «Nederlandse koopvaardijvloot. Zonder tegenspoed kan die" he0£
Hike° «beurSnJ gin September verwacht worden. Het feit verdient aUe
tevens
aandacht, niet zozeer
reiken van dat cyfer
betekenen.
(Van onze reizende redacteur).
Op 1 September 1939, toen de vijan
delijkheden van de tweede oorlog ter
zee begonnen - die al slachtoffers
maakten onder de Nederiandse sche-
pen vóór ons land er in betrokken
werd telde onze vloot 593 grote zee
schepen met een gezamenlijke tonnage
van 2.744.053 br.t., benevens 536 kust
vaarders (kleiner dan 500 brt.) met een
gezamenlijke tonnage van 129.908 brt.
Deze 2.853.961 br.t. betekenden dat Ne-
derland het vierde scheepvaartland ter
wereld was. Eigenlijk lagen deze cij
fers nog aanzienlijk hoger, aangezien
de Ned. Indische, de Curagaose en de
Surinaamse vloten ook onder de Ne
derlandse vlag varen en, voor het me
rendeel met Nederlands kapitaal wor
den gefinanciërd.
Vijandelijke oorlogsschepen en vlieg
tuigen brachten de helft van onze
tonnage, die volledig ten dienste
stond van de gealliëerde oorlogvoe
ring, tot zinken. En al moge daar nu
tegenover staan, dat Nederlandse
oorlogsschepen en vliegtuigen een
groot aantal Duitse, Italiaanse en Ja
panse schepen naar de kelder joegen,
ons verlies aan schepen en mensen
levens kon daarmee niet goedge
maakt worden.
TONNAGE GROEIDE SNEL
Wel werd nog tijdens de oorlog ge
tracht en ten dele is dat ook Wel
gelukt de lege plaatsen aan te vul
len door opdrachten te verstrekken
aan Amerikaanse en Engelse werven,
maar de Nederlandse vloot van medio
1945 had haar betekenis verloren.
Er is echter van stonde aan even
hard gewerkt aan het herstel van het
verkeer te water als aan dat te land en
door de lucht. Voor een groot deel ont
trok dit herstel zich aan de waarne
ming van het Nederlandse volk, zodat
zich nu het merkwaardige verschijnsel
voordoet, dat de rederijen hun tonna
ge sneller hebben weten aan te vullen
dan hun personeel.
Men zag de vloot eenvoudig niet
groeien en een voldoende aanbod van
arbeidskrachten bleef achterwege. Van
daar de grootscheepse actie tot wer
ving van zeelieden, die op het ogen
blik gaande is. Dit verschijnsel heeft
zich nooit eerder voorgedaan en hoeft
zich eigenlijk ook niet voor te doen,
gezien bijv. de grote liefhebberij voor
de luchtvaart.
De vloot groeit ondertussen gestadig
aan, door aankoop uit het Amerikaan
se overschot, door aanbouw in het bui-
ZE8
zal
tenland en vooral door aanbouw op a
Nederlandse werven. Op 1 Januari van
dit jaar waren er al weer 871 schepen
van totaal 2.084.445 brt. En reeds 0p i
Juli was dit aantal aangegroeid tot
977 met een totale inhoud van 2.638.268
brt.
Vergelijkt men deze cijfers met die
van negen jaar geleden, dan blijkt, dat
het aantal schepen 89 pet. van 1 Sen
tember '39 bedraagt en de br.t. tonnaeè
92 pet.
102 SCHEPEN IV
MAANDEN.
Een vergeiyking met 1 Januari j.i
wyst uit, dat er in zes maanden ïoj
schepen zön bygekomen, d.w.i. precies
zeventien per maand. Gaat dat zo door
dan zullen de 33, die er nog nodig xyn
om het aantal van duizend vol te ma-
ken, er binnen twee maanden na i
Juli zyn. Het aantal schepen boven
500 brt. (510 op 1 Juli jl. tegen 593 0p
1 September 1939) is sneller gegroeid
dan het aantal kustvaarders (467 tegen
536); niettemin is de Nederlandse
kustvloot al lang weer de grootste ter
wereld.
Van de overzeese vloten onder Ne
derlandse vlag zyn de laatst beschik
bare cijfers die van 1 Januari j.l, toen
de Ned.-Indische vloot 158 schepen
met 312.056 brt. telde en beide vloten
in de West 77 met 125.660 brt. In feite
varen er onder Nederlandse vlag dus
al weer meer dan 1200 schepen van
meer dan een kwart millioen brt.
JALOEZIE?
Wat onze werven betreft de veer
tien grootste werken met 24.000 man
personeel zij hebben een capaciteit
van 300.000 a 350.000 brt. per jaar. In
1947 hadden zij 147 schepen voor Ne
derlandse en 55 schepen voor buiten
landse rekening in aanbouw, die ten
dele nu reeds afgeleverd zijn. Neder
land had het vorig jaar voorts nog be
stellingen lopen in Engeland (8), Ver
enigde Staten (4), Duitsland (1) en
Italië (1).
De groei van de Nederlandse vloot
gaat zo snel, dat Paul Hoffman, ad-
ministrateur van het E.R.P., er ver
ontrust door is geraakt. Hij heeft als
voorwaarde voor de z.g. Marshall
hulp verlangd, dat aan de scheeps
bouw hier te lande beperkingen wor
den opgelegd en dat de Marshall-goe
deren voor Nederland voor 50 pet.
met Amerikaanse schepen worden
vervoerd. Onze koopvaardijkopstuk-
ken vermogen niet in te zien, hoe
deze voorwaarden stroken met de ge
dachte van Europees herstel, waar
aan zy, op hun manier hard menen
te werken
MANOKWARI, 17 Juli.
De 16e Juli van het jaar 1948 zal ik
waarschynlyk niet zo heel spoedig ver
geten, zo boordevol als hy geladen was
met vreemde ervaringen en gebeurte
nissen, die ieder op zich dan wellicht
zeer romantisch mogen lyken, doch die
dit alleen zijn als men er achter staat
en het geluk heeft ergens aan de kust
van de Vogelkop van Nieuw Guinea 'n
bankje te vinden en een kruk. Dat
bankje is dan het schryfbureau en 't
krukje de zitplaats.
Inanwatan heet de plaats waar wy
gistermorgen heenvlogen, na het ver-
blyf in Fak Fak. De Catalina was vry
zwaar, omdat er behalve das passa
giers veel barang, veel bagage, mee
ging. De commandant had die morgen
zorgelyk gekeken, maar ik dacht: ik
vergis me. Het was nog zo vroeg en zo
donker en je kon je heel goed vergis
sen in iemands gezicht.
Over de eindeloze wouden van de Vogel
kop vlogen we. Over rivieren, verdroogd
tot de bodem en andere gevuld met
helder-schuimend water. Over eiland
jes langs de gekartelde kustlijn en door
pluizige mistflarden. De twee motoren
daverden hun nu al zo lang gehoord
lied en over de blister suisde de door
de propellers weggemalen lucht. Zo
vlogen we naar Inanwatan.
Dat ligt in een baai. Die baai dringt
diep het land in en halverwege ligt
dan Inanwataa. Een kampong waar 'n
1600 Papoea's leven. En waar een Ne
derlandse bestuurspost is gevestigd.
We daalden in de baai en hoewel de
Catalina zwaar was verliep de landing
in de baai zonder enig incident.
Op het zelfde moment brak een oor
verdovend leven over ons los. De blis
ter werd geopend en toen werden wij
geplaatst tegenover een tafereel, dat zijn
weerga in wildheid en vreemdheid
moeilijk zal kunnen vinden. Rondom
het toestel vlogen 12 prauwen. Als ik
zeg „vlogen" kunt u dat min of meer
als realiteit aannemen, want de snel
heid waarmee deze schepen door het
water schoten was fantastisch. Iedere
prauw bestond uit een enorm lange
uitgeholde palm. In die palm zaten 12
roeiers, naakt tot op een smal schaam-
schortje, en iedere roeier was als een
razende bezig het water weg te slaan.
Aan beide kanten van iedere prauw
staken twee brede vlerken uit. Op iede
re vlerk zaten twee rijen Papoea's,
iedere ry van 12 man. In totaal werd
elke prauw dus voortbewogen door 60
roeiers. Zo waren er 12 prauwen.
De mannen zagen er woest uit: met
lange veren en pluimen op het hoofd,
met vreemde figuren op de zwarte ly-
ven geschilderd met gryze klei, som*
migen met korte rokjes van gras, an
deren met een lang mes of een stenen
bijl in een der handen. En in het mid
den van iedere prauw stond een Pa
poea te dansen, op een vreemde eri
wilde wyze, en hy was het, die het
uiterste haalde uit de zwarte lichamen
die zich bogen over de brede peddels,
waarvan er eveneens vele beschilderd
waren. Iedere prauw had een soort
schegtbeeld; nu eens een rennende
hond, dan weer een kwaadaardig loe
rende kat en soms een krokodil. In elke
prauw zat een Papoea, die in één en
hetzelfde rhythme op een torn torn sloeg.
Op zijn rhythme, en dat van de dan
sende man in het midden, werd ge
roeid.
Er werd, toen wij de glister openden
van de Catalina, gebruld en gegild. Het
toppunt van sensatie was daar. De
vogel die was gekomen opende zich
zelf. en uit dat zilveren vogellijf kro
pen de wezens die verwacht werden
en over wie ze hadden gehoord van
de Toean Besar, de bestuursambtenaar,
die woont in het witte huis op de berg.
Door joelende en schreeuwende Pa
poea's werden we naar de wal geroeid.
Het wankelde wel erg, dat prauwtje
en er kwam wel water over maar er
werd, met een grote tritonschelp, zo
duchtig gehoosd, dat we tóch nog be
houden op de steiger aankwamen.
De begroeting der bevolking was
uiterst hartelyk. Daar waren jongens
die een fluitorkest vormden en achter
elkaar, zonder pauze, bekende wijsjes
bliezen, nadat eerst, in heel langzaam
tempo, het Wilhelmus gespeeld was.
Op enkele tientallen meters verhief
zich de wildernis, met daarvóór de
kamponghuisjes. Hoe zoudt u het vin
den, als u daar, onder de gloeiende
zon, met op de achtergrond de gillen
de Papoea's, op zo'n oude, rotte, ver
weerde en nogal morsige steiger,
hoorde blazen liedjes éls „Waar in
bronsgroen eikenhout" en „We gaan
nog niet naar huis.nog lange niet.
nog lange niet...!" en „Trink, trink.
Brüderlein trink...!" Nu, ik kan u wel
zeggen dat zoiets heel vreemd, heel
raar, heel merkwaardig klinkt.
Daarna bood een bedeesd Papoea
meisje (ze durfde geen seconde op
kijken) de Resident van Nieuw Guinea
bloemen aan, waarvoor de Resident
eerbiediglijk dankte. En daarna kwam
de dans.
In de dagen dat ik op Nieuw Guinea
ben heb ik al vaak en veel zien dan
sen. Wonderlijke dansen, onbegrypely-
ke dansen. Wat nu kwam spande de
kroon. Dagen en dagen geleden waren
de mannen uit alle windstreken komen
opdagen. Niet zozeer om de komst van
de lanke mannen te aanschouwen als
wel omdat er gedanst mocht worden.
Als u dit „dansen mogen" niet begrypt,
he volgende ter verduidelyking. Een
aantal Papoea-dansen is door het Ne-
d iandse gezag verboden, omdat ze
rechtstreeks het begin zyn Van 'n snel-
tocht. Iedere dans heeft zyn eigen be
tekenis, die men eerst kan leren door
iets te begrijpen van de adat, de „wij
ze van leven en moraal" van dit volk,
waarvan ik u reeds zei dat het goed
deels nog in het stenen tijdperk leeft.
Deze dansen duren lang. Ze duren
geen uur, geen twee uur.geen 6 uur
ze duren doorgaans van het onder
gaan der zon tot het opgaan der zon.
Als de mannen zó lang gedanst hebben,
zyn ze volkomen buiten zinnen, zijn ze
volkomen in de macht der demonen
van hun eigen adat en bevindt zich in
hun hoofden geen enkele herinnering
meer aan datgene, wat de blanke man
van de Kompenie hun voorgeschreven
en verboden heeft. De ernstigste ex
cessen zijn in dergelyke toestanden,
waarbij iedere danser de hoogste vorm
van exaltatie en opwinding,-van koorts
en „amok" bereikt heeft, mogelyk. En
niet alleen mogelijk, ze gebeuren ook.
Maar deze dag mocht dan gedanst wor
den en ze dansten! Met die verstande,
dat de blanke man het teken zou ge
ven als moest worden gestaakt
Het werden enkele uren. Nooit zag
ik vreemder dans. De mannen hadden
hun bogen en messen, hun bijlen en
versierselen, by zich en zwaaiden daar,
al dansend, mee. De instrumenten be
stonden uit lange houten trommen,
waarover de huid van een casuaris ge
spannen is. Dat geeft een dof, hol ge
luid, dat tot diep in de jungle hoor
baar is. Er wordt gedanst in groepen
van 5 tot 8 man, en aan de buitenkant
dansen de vrouwen. Heel jonge meisjes
en vrouwen op reeds gevorderde leef-
tyd. De kledij is, laat ons zeggen, zeer
sumier, zeer beperkt en bestaat nauwe
lijks uit een enkel bedeksel van de
onderbuik.
Het is me een raadsel hoe deze men
sen het uithouden zó lang en in zulk
een tempo te springen en schuiven en
lopen. Ik ben er zeker van dat dit veel
meer een kwestie is van verdoving, be
dwelming, dan van physieke kracht.
Een Westerling zou een dergelyk tem
po hoogstens een kwartier volhouden
en er dan, en zeker in dit klimaat, bij
neervallen.
Nadat eerst gedanst was voor de in
gang van het huis van de bestuurs
ambtenaar ging het de kampong in.
Voor ieder kamponghuisje stonden de
vrouwen en mannen en kinderen te
kyken. Beter gezegd: te staren. Woor
deloos. geboeid.dromendvolko
men in de ban van het dansfeest, hun
eigen feest, hun adat...
Ik kwam voorbij een huisje, waar
voor een afschuwelijk mens stond. Een
blank mens, met een witte, doorschij
nende, mat-rosse huid. Met gele krul
lende haren, met wijd-opengesperde
mond en een dierlyk-imbeciele trek
over het geschonden gezicht. Het was
een albino. Een vreemde, allervreemd
ste, verschijning in deze wereld van
donkere lichamen, roetzwarte haren.
Een robot, een soort kunstmatig ge
wrocht mens, dat wij voorbijgingen en
dat ons dof-starend nazag. Wat ging er
°m brein van deze mens. in dit
ogenblik?
Er komt een uur dat wy weer heen
gaan van Inanwatan. Heel de kampong
doet ons uitgeleide, nadat eerst nog een
w 4gt -yd geleverd is tussen de snelste
weUHWeK, Tan het dorp' Dan kruipen
Ui® f m Van de CataUna, boor
devol herinnering aan dit vreemde
oord. Wassenburg opgetogen met het
zeldzaam mooie filmmateriaal dat hii
voor de camera-lens kreeg de foto
mean dfe°hgelUkkiug met de series
men die hy maakte in een gebied waar
zelden een foto gemaakt zal zyn En ik
zelf diep onder de indruk van dit land
en dit volk, Nederlands geb!ed en Ne
derlandse onderdanen, maar vreemd
en onbegrijpelyk voor de man di* w
weet van de adat dezer messet
Do motoren slaan aan Ha «- u
wind davert langs de blister e^fw"
faam neemt de Catalina P 85 zhn
loop. Dat is niets byzonders dat
zo v-nk gebeurd op deze reis Ik 31
de blister en -ie h» eis: Ik zl* m
voorbijschieten. Direct gaan Tb°?*Wal
nog enkele seconden en
amphibie-vliegtuig zal zich f
en in de nevelig-blauwe hem°^riCuten
ten. Zo gaat het iS w1 8Chle"
het ook nu gaan er zo zal
De Catalina P 85 schiet als een raket
door de baai. Die baai is kronkelig en
van bocht tot bocht nauwelyks drie
kwart mijl. Voor beide bochten ver
heft zich de jungle. Donkergroen een
muur van bomen, Twintig, dertig me
ter hoog.
De Catalina is zwaar beladen. „Nogal
looiig" heb ik commandant De Liefde
horen zeggen. Nu ja, Catalina's zijn
sterke machines. Er kan niets gebeu
ren.
Als een afgeschoten kogel uit een
enorm mortier jaagt het toestel voort.
Recht op de bocht aan. Vreemdnóg
niet los. Ik verlaat de blister, loop naar
voren, en kyk omhoog. Daar zit de
commandant.naast hem de tweede
bestuurder. Op het gezicht van com
mandant De Liefde trillen grote zweet
druppels. En ik zie de aderen in zijn
nek als koorden zwellen. Meer kan ik
niet zien^ maar ik weet dan genoeg.
De groene lawine springt als het wa
re naar voren. Ik besef heel duidelijk
een ding: we moeten over die barrière
heen. Maar dan zal de Catalina P 85
éérst los moeten zijn van het water
en als hij dat niet is, nu direct nog
niet, zullen we nooit over die groene
muur heenkomen.
Er komen dan enkele momenten, dat
men zich los voelt worden tussen tijd
en ruimte en dat men zich vast gaat
klemmen, en dat er gedachtenflitsen
door iemands brein razen. Ik ben niet
de enige die het ziet. Wassenburg zit
op een der stretchers en staart me aan.
Nooit zag ik dat ronde, gezellige ge-
zich zo strak en ernstig.
Ik tel de seconden.een.twee.
drie.en ik knik in m'n knieën door.
Het gieren der motoren neemt nóg toe
het is een tyfoon die door het toe
stel scheurt.nóg hoger wordt de
loon.Nu staat alles by, nu geven de
beide motoren hun maximum aan
kracht aan de propellers. Zij moeten
het doen.
Water bor.kt.ik hoor iets schu
ren, sissen.er valt iets wegwe
zijn los.
Ik kruip terug in de blister en kijk
naar buiten.
Ja, we zyn los en de groene muur
hgt onder ons. Maar ook niet meer dan
twee meter.
Dan stormt de Catalina P 85 als een
grote, vastberaden vogel de hemel in.
Later, diezelfde dag, spreek ik de
commandant en ik vraag hem of het
een zware start was, deze maal.
Hij kijkt me wat koel aan en zegt.
"Ja, hij was nogal zwaar en voor nin
lol doe ik de tweede keer niet meer
zo. Het was een heel moeilijke, en nog-
al précaire start".
En verder praten we er geen woord
over.
ANTHONY VAN KAMP*2*'