Lichtstraaltjes in een donkere tijd
H.M. de Koningin in Londen
Antoon Kabelaar
Als een rots in de branding
H.M. de Koningin als gastvrouwe der Engelandvaarders
redde
Prinses Wilhelmina
het leven
JUBILEUM-PUZLE
NA een kort verblijf te Buckingham
Palace, nam Zij Haar intrek op 82
Eaton Square, een rustig ouderwets
huis op een van die grote stille plei
nen midden in de hoofdstad. Voor do
deur stonden slechts een ongewapende
Nederlandse soldaat en een Engelse
politte-agent. Geen bloemen verwel
komden de weinige bezoekers ln de
tapijtloze hall, geen schilderijen hin
gen er aan de muren. De schaars ver
lichte trap verhoogde nog de oorlogs
werkelijkheid. Want Eaton Square, in
het hart van Londen, lag In de voor
linie der Duitse bombardementen.
Hier woonde en werkte onze onver
schrokken Landsvrouwe gedurende de
DOOR
INA ADAMA
Wanneer straks 't
huldebetoon aan
1 LM. de Koningin
door geheel Ne
derland zal weer
klinken, zullen In
Londen onze ge
dachten onwille
keurig teruggaan
naar Haar verblijf
hier gedurende de
donkere oorlogs
jaren. Naar dit
historisch gewor
den verbljjf, gedu
rende hetwelk Zij
Haar plaats zou
innemen als een
der groten op hst
wereldtoneel en
aarin Zij zich op
óên lijn zou scha
ren met Roosevelt
en Churchill.
Toen HM. de Ko
ningin op 13 Mei
1940 door Duitse
parachutisten werd
opgejaagd en uit
haar vaderland
werd verdreven,
begon voor Haar
een periode van
diep leed. De Ko
ningin was als telg
van het Huls van
Oranje samen ge-
groeld met het Nederlandse volk. In
Engeland zeide men na de dood van
Prins Hendrik terecht, dat zij ge
trouwd was met Nederland. Zoals be
kend had de Koningin willen uitwij
ken naar Zeeland, maar Duitse lucht-
troepen bleven Haar schip volgen,
terwjjl bovendien de haven van Bres-
kens zo zwaar gebombardeerd werd,
dat van een landen daar geen sprake
meer kon zijn. Nadat van het schip
af overleg was gepleegd met de Brit
se regering, gaf deze laatste het
dringende advies koers te zetten naar
Engeland, hetgeen de enige en onver
mijdelijke oplossing bleek. Men kan
slechts peilen, wat er op dat moment
moet zfln omgegaan In het gemoed
onzer Landsvrouwe, ZIJ had Haar volk
ln de diepste nood moeten achter-
De ruime werkkamer van H.M. Koningin Wllhelmlna
alwaar zij vele Engelandvaarders onvergetelijke
ogenblikken schonk.
Weinig landgenoten weten thans nog,
dat een eenvoudige Haagse koetsier
ruim 61 jaar geleden het leven redde
van onze Koningin, de toen 6-jarige
Prinses Wilhelmina, en dat van Haar
Moeder, Koningin Emma.
Op de 19e Februari 1887 maakte
Prinses Wilhelmina met Haar Moe
der een rijtoer door Den Haag, toen
plotseling de paarden op hol sloegen.
Door de schok vielen de koetsier en
de palfrenier van de calèche en <ie
helde vorstelijke personen waren aan
de willekeur van de dol geworden
paarden overgeleverd, die in wilde
galop naar de Koninklijke stallen
draafden. Ieder ogenblik kon men
verwachten, dat de calèche op een
hoek tegen de huizen te pletter zou
Zover zou het gelukkig niet komen,
want een dokterskoetsier zag het op
hol geslagen span aankomen, zonder
te beseffen wie de belde Inzittenden
waren. Hij bedacht zich geen moment
en mocht het geluk smaken de hol
lende paarden ln het Noordeinde tot
Staan te brengen.
Stelt U zich echter de gemoedstoe
stand van de man voor, toen hij be
merkte, dat hi), menselijkerwijs ge
sproken, de vorstelijke personen het
leven had gered. Koningin Emma,
hoewel enigszins bleek, wist zich on
middellijk weer te beheersen en dank
te door een spontane handdruk deze
koetsier. Hem werd eenzelfde be
trekking bij het Hof aangeboden,
maar hoewel Antoon Kabelaar
want dit was de naam van de koene
redder zich merkbaar vereerd ge
voelde, bleef hij liever bij zijn pa
troon, hetgeen dan ook geschieddê.
Naderhand is Kabelaar nog ten pa-
lelze ontboden en heeft de Koning
(Willem Hl) hem persoonlijk bedankt
en hem een geschenk overhandigd.
Vijftig jaar later, op de 19e Februari
1987, Is Antoon Kabelaar, die toen 76
Jaar oud was, in de Hofstad voor zijn
daad gehuldigd. En onze Koningin
heeft toen haar redder niet vergeten.
ZiJ schonk hem een jaargeld, waar
door hij onbezorgd van zijn oude dag
zou kunnon genieten. Hetgeen hij
zeer zeker wel had verdiend.
Lang heeft hij hiervan niet mogen
profiteren; 13 Juni 1937 overleed hij.
Maar bij gelegenheid van het gouden
Jubileum van onze Vorstin mag de
naam Antoon Kabelaar nog wel eens
uit het vergeten hoekje te voorschijn
worden gehaald!
laten, maar Zij zou er ln ballingschap
sterker dan ooit mee verbonden zijn.
Had Zij ln het verleden in uren des
gevaars steeds voor ons volk op de
bres gestaan, Haar persoonlijkheid
stond er nu borg voor, dat Zij de pro
blemen waarmee ons land te kampen
had, benaderde op een wijze, die ver
uitging boven het formele Koning
schap. Dit Individuele optreden had
Zij gemeen met Churchill en Roose
velt. Zolang zij ln Nederland was, was
Haar activiteit, hoe bezielend ook, al
tijd gebonden aan de beperkingen, die
nu eenmaal zfln opgelegd aan een
vorstelijk persoon. In Engeland ech
ter vielen deze beperkingen weg. Zij
werd de stuwende kracht in de ar
beid, die tot de bevrijding zou lel
den. Zij leefde bijna als kluizenaar.
Van de vroege ochtend tot de late
avond werkte Zij en was de stille
kracht achter de regering.
Haar huis te Maidenhead en later
Haar villa Laneswood ln het dorpje
Mortimer, even ten Westen van de
hoofdstad, werd al spoedig het cen
trum waarheen elke Engelandvaarder
en -vaarster zfln schreden richtte. Het
was een nieuwe belevenis voor Ko
ningin en vluchtelingen belden. Het
eerste contact was meestal formeel,
maar dat duurde niet lang. Binnen
een kwartier was het ijs al gebroken
en verstond men elkaar als mensen,
die samen streden voor hetzelfde doel.
Van hoog tot laag ontving Zij haar
gasten tegelijk nooit afzonderlijk.
Gezamenlijk gebruikte de Koningin
dan de koffie of de thee met hen,
naar gelang het uur van hun bezoek.
De Koningin bemoederde hen, schonk
zelf thee ln en ging rond met de koek
jes. Het bleef hier niet bij. Herhaal
delijk zocht Zij ook de Engelandvaar
ders op ln hun Z.O.Z.club ln Ken-
sington ln de hoofdstad. Deze club
was door Haar zelf opgericht. Nooit
werd Zij moede met de Engelandvaar
ders te praten. Zij vroeg hen naar de
geringste bijzonderheden over de be
zetting. Het beeld, dat Zij zich op
deze wflze kon vormen van hetgeen
zich ln het vaderland afspeelde, werd
zodoende zo volledig, dat het Haar
vaak moet hebben toegeschenen als
of Zij zich temidden Harer lijdende
landgenoten bevond. Het ls begrijpe
lijk, dat deze ooggetulgeverhalen
Haar diep hebben aangegrepen. Wat
officiële rapporten niet vermochten
te doen, bereikte de eenvoudige taal
van een man uit een Amsterdamse
volksbuurt, een student, een vissers
jongen. Deze bijna dagelijkse opeen
stapeling van leed en ellende deed de
Koningin onder zware druk gebukt
gaan. Het spiegelde zich af op Haar
gelaat Talloos zijn de voorbeelden hoe
H.M. blijk gaf zich ook het verdere
lot der Engelandvaarders aan te trek
ken: dat een zieke Engelandvaarster
van de Koningin een tros druiven ont
ving, die door een groep andere Enge
landvaarders voor Haar in een em
mer uit het vaderland waren meege
bracht ls daar slechts een zeer be
scheiden staaltje van.
INA ADAMA.
HORIZONTAAL: l Bevindt zich ln vrij
wel elke gang; 8 VUeghavsn bij Kopen
hagen; 11 Hier (Frans); 11 Steen; 11
Vrouwelijke familieleden; 18 Hoofditad
van Kenia; 19 Hetzelfde (afkorting); 10
Driemaal de som van Hor. 33 en Hor. 7»
(Romeins); 11 Persoonlijk voornaam
woord; 22 Voegwoord; 23 Naderbij ko
men; 21 Onzin; 21 Dorp op de Veluwe;
30 Voorzetsel; 31 Romeins getal; 33 Ro
meins prelmgetal; 34 Persoonlijk voor
naamwoord; 36 Wielloos voertuig; 37
Dochter van Tantalus; 40 Ben der USA;
43 Bloedgever; 45 Noodslag; 47 Thans;
48 Andere schrijfwijze voor 0; 49 Frans
lidwoord; 51 Water in Friesland; 52 Klein
mens: 53 Plaats ln Drente; 58 Tropische
razernij; 57 Tweeduizend-een Romeins):
58 Deens eiland; 60 Terstond; 81 Reeds;
63 Engelse ontkenning; 84 Knolgewas;
85 Telwoord; 67 Openbaar vervoermiddel;
70 Zes maal Vert. 32 (Romeins); 73 Na
schrift; 73 Ongetemd; 74 On*kennend
voorvoegsel; 75 Amerikaanse aloë; 77
Voegwoord; 78 Slot; 80 Krachtig van
groei; 83 Smaldeel; 83 Thans; 84 En
gelse afkorting voor n.m,; 85 Soort on
derwijs (afk.); 86 Voertuig; 87 Feest
gewaad; 89 Onbepaald telwoord; 93
Laatste letter van het Griekse alfabet; 94
Meisjesnaam; 95 Keukenvaatwerk; 96 Af
korting van een politieke partij; 97 Reeds;
99 Lust; 101 Eiland in de Middellandse
Zee; 103 Pluimveeproduct; 104 Op dit
ogenblik; 105 Hectoliter; 106 Verhoogde
muzieknoot; 108 Schreeuw (Frans); 109
Volgt op Vert. 46
VERTICAAL: I Gemalin van Vert. 6;
3 Bergspits (Frans); 9 Afgestudeerde aan
de Ttechnlsche Hogeschool; 4 In naam
(afk.); 5 Weduwe van de zoon ven Vert 6;
6 Nederlandse vorst uit de vorige eeuw;
7 Sneeuwschoen; 8 Muze van de dans;
9 Rivier (Spaans); 10 De 8'eden dwinger;
14 Meisjesnaam; 15 Plaats op de Veluwe;
17 Courantenverkoper op het station; 18
Tenen-mandje; 24 Lidwoord; 35 Vormt
met Ver'. 107 een grote sext; 27 Zie
Hor. 47; 2» Fraqse vertaling van Vert 24;
32 Twee meer dan Hor. 31 (Romeins); 35
En dergelijke (afk.); 38 Orde Dienst
(afk); 39 Voegwoord; 41 Engelse afk.
voor v m; 43 Onder-Offlcler (afk.); 44
Deel van het gelaat; 48 Zaftgnoot; 50
Moeder van Koningin Wllhelmlna; 52
Mat; 84 Taille; 88 Kousonstof; 59 Ge
vangenis; 63 Zeven minder dan Hor. 70
(Romein); 68 In plaat» van (afk.); 68
Frla «uur; 69 Modelbeelden; Tl Vang-
kntp; 74 Engels telwoord; 78 Duits voor
HVj 79 Afgodisch; 81 Werelddeel; 84
Beroemd Grieks wijsgeer; 88 Zie Vert. 76;
90 Openbaar vervoermiddel; 81 Hoofd
stad van Albanië; 83 Echtgenoot; 98
vormt met Hor. 109 een kwart; 100
Twaalf uur middags (Frans); 102 Hu
mor; 105 Honderdmaal Vert 82 (Ro
meins); 107 Vormt met Hor. 109 een
kwln'
De oplossing publiceren wij dezer dagen
LONDEN, Augustus.
yOOR ons Nederlands© „kolonis
ten" ln Londen was het' wel een
der ontroerendste momenten van de
oorlog, toen op de avond van IS
Mei 1940 H.M. de Koningin gas
masker over haar schouder en
vergezeld van slechts twee adju
danten en een ordonnance-officier,
zomede de vice-voorzltter van de
Raad van State, de heer Beelaerts
van Blokland en de Directeur van
het kabinet jhr. van Tets van Gou-
driaan, per speciale trein op het
Londense Liverpool Street Station
aankwam, waar Zij op het perron
begroet werd door de Engelse Ko
ning. Noch de Koningin, noch Haar
klein gevolg had ook maar enige ba
gage kunnen meenemen. Haar aan
komst was precies twaalf uur na die
van Prinses Juliana.
jaren 1940/41, de periode der hevigste
bombardementen der Engelse hoofd
stad. Te dien tijde begonnen de lucht
aanvallen op Londen om 6 of 7 uur
's avonds en duurden dan non-stop tot
7 of 8 uur ln de morgen, met een ge
middelde Inschakeling van zes- tot
achthonderd vliegtuigen per nacht.
Van 1941 af nam H.M. Haar intrek ln
Stubbings House, een villa ln het dorp
Maidenhead, een paar uur ten Zuid
westen van Londen aan de Theems.
Ook dit was een b(jna even
gevaarlijke zöne, daar Maidenhead om
ringd was door RAF-vliegvelden. Daar
het ten Zuid-Westen van Londen lag,
gooiden bovendien de Duitse bommen
werpers, die van het Oosten af Londen
binnenkwamen, in deze buurt dikwijls
hun bommenoverschot uit, om sneller
te kunnen vluchten voor de Britse
jagers. Niettegenstaande deze feiten
woonde H.M. hier verscheidene jaren.
Hier leidde Zij Haar Staatszaken,
confereerde met Haar ministers en
ontving honderden Engelandvaarders.
Begin 1944 werd om verschillende re
denen, o.m. de grote vochtigheid van
Stubbings House, besloten om te ver
huizen naar een ander dorpje, South
Mimms, even ten Westen van Londen.
Tien dagen echter nadat H.M. hier
haar intrek had genomen, in een villa
geheten The Grange, werd om 10 uur
des Zondagsavonds 20 Februari 1944
een vleugel van dit huis getroffen en
Het „Koninklijk
baleis" ln Vrjj
Nederland.
Je woning van
AM. ln Lanes
wood even ten
Westen van
Londen.
vernield door een Duitse bom. Als
door een wonder bleven de Koningin
en Haar hofdame, die reeds in haar
slaapkamers vertoefden, ongedeerd.
Van H-M.'s lijfwacht van 66 mare
chaussees werden er echter twee op
slag gedood en een derde zwaar ge
wond, daar zij zich juist in da bewuste
vleugel bevonden. De bom was afge
worpen toen na een hevige hoewel
sporadische luchtaanval op Londen
het vijandelijke vliegtuig werd nage
zeten door Engelse jagers van het
nabijgelegen Hatfield-vliegveld. Qek
dit incident vermocht niet maar enige
invloed te hebben op het werk van de
Koningin. Zij was onverstoorbaar en,
ln de woorden van Koningin Elizabetti
„één van de dapperste vrouwen, die
ik ooit heb ontmoet". Daar het zwaar
beschadigde huis te South Mimms,
waarvan behalve de vernielde vleugel,
ook verder geen ruit meer heel was,
onbewoonbaar was geworden, nam
H.M. andermaal voor korte tijd haar
intrek in Stubbings House te Maiden
head. Ten slotte verhuisde Zij naar de
nu historisch geworden villa Lanes
wood, in het dorpje Mortimer, enige
uren ten Westen van Londen. Histo
risch, omdat van Laneswood uit H.M.
op 6 Mei 1945 zij het slechts voor
een kort bezoek voor het eerst
weer voet zette in het vaderland. Van
Laneswood ook keerde Prinses Juliana
na haar terugkomst uit Canada
terug naar Nederland.
DE ENIGE AFLEIDING.
0E enige afleiding, die H.M. de Ko
ningin had gedurende Haar verblijf
in Engeland waren Haar geregelde
radiotelefoongesprekken met Prinses
Juliana ln Canada, terwijl Prins Bern-
hard verder Haar constante steun was
in Londen. Kenmerkend voor onze Ko
ningin was het feit, dat Zij opdracht
had gegeven dezelfde voedselrantsoe
nen te willen ontvangen als Iedere ge
wone Brit. Gedurende de gehele oor
log weigerde Zij aldus speciale voor
rechten te accepteren en Haar huis
houding leefde op de gewone rant-
soenkaarten. Even typerend was het
feit, dat Haar tuin te Maidenhead bijv.
wel het Wilde Westen gelijk leek, daar
H.M. niet toestond, dat de grasmaai-
machlne gebruikt zou worden, omdat
dit benzine zou vergen, hetwelk Zjj ln
oorlogstijd principieel niet verantwoord
achtte. H.M. genoot overigens van
een voor Haar haast ongekende bewe
gingsvrijheid. Zij was een aan ieder
een bekende verschijning ln Maiden
head zowel als in Mortimer en fietste
bijna dagelijks door de bosrijke omge
ving en door de dorpsstraten. Dikwijls
ook zag men Haar de dorps „tea-
shop" binnengaan, waar Zij vaak ca
kes bestelde. Wanneer Haar drukke
staatsbezigheden dit toelieten maakte
Z(j korte wandeltochten door de bos
sen. Ook heeft Zij nog tijd gevonden
om te schilderen. Vooral in de moed*
omgeving van Mortimer heeft HM.
veel landschappen geschilderd.
SYMBOOL DER VRIJHEID.
J^ADAT de Nederlandse Hervormd#
Kerk te Austin Frlars in Londen
tijdens de „blits" geheel ln puin ge
legd was, bezocht de Koningin elke
Zondagmorgen de kleine Presbyte
riaanse dorpskerk te Maidenhead, wel
ke het nauwst aan de Ned. Hervorm
de kerk verwant is. Ouder gewoonte
hield Zij nauw contact met de Neder
landse strijdkrachten. Aan het kemp
der Prinses Irene Brigade te Wolver-
hampton ln midden-Engeland, zowel
als aan de marinehavens en vliegvel
den bracht Zij herhaaldelijk bezoeken
en Inspecteerde en onderhield Zich met
de manschappen. Ook de bemannin
gen der mijnenvegers waaronder
zich zeer vele Schevenlngere bevonden
werden niet vergeten. Door Haar
aanwezigheid Inspireerde H.M. elke
strijder voor de grote eindstrijd.
Midden in de oorlog maakte H-M. de
Koningin, die voordien nog nooit ge
vlogen had, haar allereerste vliegtocht
Onversaagd stapte Zij op Woensdag
17 Juni 1942 rustig in een Engel»
bommenwerper, om daar de. Atlanti
sche Oceaan mee over te steken voor
een bezoek aan Prinses Juliana in Ot
tawa en aan President Roosevelt in
de Ver. Staten. Op 26 Augustus 194J
keerde Zij weer terug naar Engeland,
eveneens per bommenwerper. Op 34
Mei 1943 vloog Zij nogmaals naar Ot
tawa, om op 5 Juli 1943 weer even
rustig terug te vliegen.
Voor de Geallieerden was de Koningin
het symbool van Neerland'# vrijheid,
die eens werkelijkheid zou worden. ZiJ
was een der grote wereldfiguren, hoe
zelden Zij ook persoonlijk op de voor
grond trad. Wanneer er belangrijk*
beslissingen genomen moesten wor
den met buitenlandse staatslieden,
was Haar gezag onbetwist. Haar
redevoeringen maakten op ledereen
de diepst# indruk, niet alleen door
vorm en stijl H.M. beheerst de En
gelse taal tot in de finesses maar
vooral ook door het grote zelfvertrou
wen hetgeen Haar zozeer kenmerkte.
Haar rede voor het Amerikaanse
Congres was een der grootste gebeur
tenissen in de internationale politiek
gedurende de oorlogsjaren. Haar kl*
vloed was vaak doorslaggevend. Moch
ten er al hooggeplaatste landgenoten
geweest zjjn te Londen, die in de be
ginne twijfelden aan het uiteindelijk
succes, Zij heeft geen ogenblik vaB
wankelmoedigheid gekend. Onver
schrokken, zelfs ln de donksterste da
gen en onder de zwaarste bombarde
menten, stond Zij als een rots in
branding, de verwezenlijking van het
devies van Oranje: Je Maintiendrai-
