Wonderlijke toestanden in gesticht van jonge S.S.-ers te Noordwijk a /'jn A. ROLAND HOLST HAAS' GROOT TEKORT BIJ HOLLANDSE MAATSCHAPPIJ VAN LANDBOUW 1 pat heet bij ons heropvoeding Oe soldatenliederen klinken er vrolijk 0SICO maar Sportprogramma voor Zondag Toekomst niet zonder bezorgdheid de dichter van Bergen ZOVDAGMORGEN IN NOORDWIJK. Stille straatjes - verlaten pleinen. dommelend in het licht van de nieuwe herfstdag. De snelle stap van een Ute kerkganger en het zenuwachtig gekakel van een troepje drukdoenerige kippen. Verder niets dat de stilte verstoort. ..Niéts,-' zei u? Maar wat is dat dan voor gezang, dat vaag tot ons doordringt en herinneringen wakker roept aan dreunende laarzen en grauwe uniformen? Hoor maar eens! „tnd „ach dem fald?"e' 'aldera Geen twijfel is mogelijk: Duitse sol datenlederen. Feestelijk gehoor is dat! fcouden die mensen niets anders ken nen? Het schijnt uit die grote witte villa te komen. Maar is dat niet Ja „Huize Offem" het heropvoedingsgesticht voor jeugdige politieke delinquen ten. Zonderlinge ideeen over heropvoeding hebben ze daar. INDERDAAD, zonderlinge ideeën! Of om het juister uit te drukken hele maal geen ideeën, want het punt her opvoeding komt in Huize Offem prac- tisch nooit ter sprake. Ruim veertig jongens van 21 tot 25 jaar zijn hier ondergebracht allen gewezen SS-ers of vrijwilligers in het Duitse leger. Hun straffen variëren van één tot drie jaar en bestaan in hoofdzaak hieruit, dat oe jongens 's avonds om zeven uur bin nen moeten zijn. Nu ja, het wordt ook wel eens flhgen uur, maar zo precies kijkt men in „Huize Offem" niet. Waarom ook? De jongens werken de gehele dag op kantoor, fabriek of werkplaats en dan moet men wel eens iets door de vingers zien. Men ziet zelfs vrij véél door de vingers. Daar zijn om te beginnen de Duitse liedjes, die bij de knapen nog steeds erg in trek zijn. Heide Marie. Monika en hoe al die andere blonde Madel met hun blauwe ogen ook mogen heten, leven nog steeds in de harten van deze ..jeugdgevallen", en er is blijkbaar geen mens, die het nodig acht zè hier uit te bannen. Zeker, een enkele maal wordt er wel eens iets van gezegd, maar daar storen de jongens zich al bitter weinig aan. De jeugdleiders twee broers zijn beste, brave lieden, maar in het minst niet opgewassen tegen de zware taak om deze van kinds af aan in verkeerde banen ge leide jeugd tot weldenkende men sen om te vormen. En het gevolg is dan ook, dat ruim drie-vierde van de in Huize Offem ondergebrachte delin quenten nog steeds in hart en nieren de nationaal-socialistische gedachte is toegedaan. Ja, velen zijn zelfs nog meer dan vroeger overtuigd van de juistheid van hun inzichten. En hoe ksn het ook anders? Twee maal in de week hebben ze zgn. uitgangsavond, maar de overige avonden hangen ze maar wat rond in het gebouw, spelen een partijtje bridge of biljart, luiste ren naar de radio (vooral Duitse mars muziek is zeer in trek!) en praten steeds maar weer praten Uren achtereen kunnen ze elkaar oorlogsherinneringen opdissen en de meeste van deze gesprekken worden in een mengelmoesje van Duits en Neder lands gevoerd. Iets wat ons ook al weer niet hoeft te verwonderen, want jarenlang was .Duits voor hen de n- gangstaal. Eerst tijdens de dienst in het Duitse leger en later temidden van hun medegevangenen in de Engelse, Russische en Amerikaanse interne ringskampen. Ze verhalen elkaar, hoe de „demals" aan het Oostfront de Rus sen te lijf gingen of hoe dapper ze stand hielden hij Boedapest. Ach, wie schön war das! Niet veranderd Het spreekt wel vanzelf, dat van dergelijke gesprekken, waarbij de een nauwelijks kan wachten tot de ander is uitverteld, weinig opvoedkundige waarde uit gaat. Integendeel, steeds weer ophieuw blijkt, dat deze jongens in hun hart nog altijd vervuld zijn van het oude ideaal: soldaatje spelen! De een knutselt in zijn vrije tijd minia tuur tanks en levert hiermedj hele veldslagen; een andet vervaardigt een natuurgetrouw model van het Duitse slagschip Gneisenau en een derde, fa briceert van een oud stuk buis een soort granaatwerper, waarmee echte granaatjes tot op een afstand van der tig a veertig meter kunnen worden weggeslingerd. En wat moeten ze ook anders doen? Studeren? Och kom. stu deer maar eens als er om je been doorlopend het geroezemoes is van vele stemmen. Weliswaar is er een aparte studiezaal, maar daar wordt om half negen de thee geschonken en voordat dan weer da laatste thee-drinker zijn hielen heeft gelicht, is het grootste deel van de avond voorbij. De jeugd- leiders zitten op hun kamers of spelen samen een spelletje schaak. Zo af en toe maakt er eens een praatje met een van de jongens, maar wagr moe ten ze het eigenlijk over hebben! Dat die Duitsers ongelijk hadden? Mooi. best, maar dat wordt op de duur ook knap vervelend Een film- of voordrachtavond wordt er nooit gegeven (ofschoon het voor schrift is), zodat de jeugdige 'tefln- Quenten wel genoodzaakt zijn hun eigen vermaak te zoeken. En dat lukt hun ook wel. Zo kan 't gebeuren, dat een der knapen van vacantie terug komt want vacantie is bij de strat inbegrepen en zijn bed getooid vindt met een groot uit papier geknipt „ijzeren kruis", wat eikenloof, een Duitse helm en een gasmaskertrom mel. Een flauW grapje' Zeker, maar er-n grapje dat overduidelyk de men taliteit en de geest weerspiegelt, die heerst onder deze jeugdige gedeti neerden. De „gasten". Ofschoon, van gedetineerden kan men moeilijk spreken. 's Morgens vroeg verlaten de „gas ten" hun pension om er niet voor 's avonds zeven uur in terug te keren Ieder gaat zijn eigen weg. De een werkt in Leiden op een metaalfabriek. de ander is opticien in Den Haag, een derde heeft 't beroep van kleermaker gekozen en een vierde maakt bereke ningen op een architectenbureau. Zelfs is er een onder hen. die bij zijn eigen vader in de zaak helpt! - Die geeft s avonds zijn papa een handje, neemt de bus naar Noordwijk, brengt de avond door onder zijn vroegere strijd makkers en keert de volgende morgen weer vrolijk in de familiekring terug En dat noemen ze dan straf. Het geld, dat ze verdienen, moeten ze afdragen. Dat wil zeggen: een der de van het volle bedrag wordt op hun spaarrekening geboekt, 10 pet. van het volle bedrag ontvangen ze als zakgeld en het restant van hun verdiensten verminderd met eventuele reiskoeten voor bus of trein - komt aan de staat In de meeste geyallen zal daar dus wel geld bij moeten! Eens in de zes weken mogen de jon gens een week-end naar huis offi cieel tenminste maar meestal wordt dit uitgebreid tot eens in de vier weken en er zijn zelfs jongens, die iedere veertien dagen met verlof gaan. Dat kan trouwens helemaal geen kwaad, want op de Zondagen dat ze niet naar huis mogen en dus hun vertier in Noordwijk moeten zoeken, toeren ze helemaal met hun tijd geen raad. En dan zijn het vaak weer de vroegere Duitse strijdliederen, die de verveling moeten verdrijven. Een van ouderdom knarsen de pi atjo en een trommel zor gen voor de nodige begeleiding. Officieel bezoek. Soms komen ook officiële personen eens een kijkje nemen in dit herop- voedingstehuis. In allerijl worden dan de ramen gezeemd, de vloeren ge schrobd en de blikken bordjes, waar de jongens gewoonlijk van eten, wegge borgen en de bezoekers ontwaren slechts vrolijk gedekte tafels, waarop een keurig eetservies prijkt. De 'jeug dige delinquenten worden tussen de gasten geplant en onder genoeglijke kout verloopt de maaltijd. Zo ook laatst, toen een aantal Belgische rechts geleerden een bezoek aan het tehuis bracht. De soep was juist het keelgat door, toen een der bezoekers zich tot zijn buurman boog en hem onopval lend vroeg: „Maar als jullie nu de ge hele dag werken. Zondags vrij hebben en 's avonds jullie eigen gang gaan, v/anneer worden jullie dan eigenlijk hèi-opgevoed?" Kijk, en dat is nu juist wat wij ook wel eens zouden willen weten. Hoe men deze knapen eigenlijk tot andere gedachten denkt te brengen. Want daar is het tenslotte toch om begonnen. Het is geen kunst om hen gedurende één. twee of drie jaar, iedere avond braaf om zeven uur te laten thuiskomen, maar wel is het kunst om hen na die straftijd af te leveren als jonge men sen die een betere en gezondere kijk op het leven hebben gekregen en die verlost zijn van hun vroegere wan- ideeen. Met Duitse marsen, oorlogs herinneringen. eikenloof e.d. bereikt nren het zeer zeker niet! Tegen grenscorrecties De Duitse regering van Nedersaksen. welke Dinsdag te Bathorn in Emsland, bij de Nederlandse grens, vergaderde, heeft zich in een resolutie gekant ver klaard tegen annexatie van gedeelten van het Duitse grondgebied. De resolutie zegt: .Nieuwe inlich tingen omtrent Nederlandse aanspra ken op gedeelten van het Duitse grond gebied hebben grote ongerustheid ge wekt niet alleen in de grensgebieden doch ook onder het gehele Duitse volk. De Duitse regering van Nedersaksen kan niet aannemen, dat Nederland een duurzame samenwerking met Duits land onmogelijk zou willen maken alleen om ogenblikkelijk beperkte ma teriële voordelen te verkrijgen. EERSTE KLASSE. District I. DOSStormvogels, BI. Wit—Xerxes, 't Gooi—ADO, SW- Sparta, HaarlemAjax. District II. Zeeburgia—HDVS, HBS DFC, DHCDWS, VSV—EDO, NeptunusKFC.- District in. HeraclesQi;ick N., HengeloAGOW, Ensch. BoysGo Ahead, Be Quick Z.Wageningen, NECEnschede. District IV. Willem HTSC, Era- bantiaDe Spechten, HelmondJu- liana, BW—NAC, MW—VVV. District V. FrieslandSneek, Hee renveenAchilles, LeeuwardenVelo- citas, Be QuickFrisia, GVAVHSC. District VI. De Baronie DNLMau- rits, Sitt. BoysHelmonaia, Kerkrade PSV, LongaBleijerheide, Sp.cl. Emma—NOAD. DISTRICT I. 2A. ZaandijkWFC, Vrienden schaarHilversum, De Spartaan— DWV, VeloxVolendam, Elinkwijk HVC. 2B. Alcm. VictrixRapiditas, W - Frisia—OSV, SDW—UW, De Kenne- mersTOG, WatergraafsmeerHer cules. 3A. WESucces, BKCZilver meeuwen, Vitesse '22Always For- ward uitgesteld, HelderKW, ADO '20Beverwijk. 3B. GVOAlkmaafse Boys, DTS HRC, HollandiaSchagen, DEM-- Purmersteijn. 4A. VroneWieringerwaard, Texel LSW '26, SchoorlZeevogels. Wa tervogelsBerdos, RKAFCNiéuwe Niedorp. 4B. BergenOudesluis,Westfrie zenSporters, SijbekarspelGrass hoppers, St. GeorgeAndijk, WW De Rijp. 4C. Y-boysUSVU uitgesteld, As sendelft—CSV, DRCWSV '30, Mon nikendamHSV, Limmen- -ODIZ. 4E. DVAVWB, Ontwaakt—SDZ, Madjoe—DCO, IEVWilskracht, DSS BDX. Het Engelse parlement werd Dinsdag voor de eerste maal sinds 1938 met gioot ceremonieel geopend. De stoet met de Koning en Koningin in de Ierse staatskoets arriveert bij het Parlementsgebouw. U.N.O.-waarnemers overvallen en berooid Drie geallieerde waarnemers twee Fransen en een Amerikaan die zich per jeep van Nabloes naar Jeruzalem begaven, zijn Dinsdagmid dag nabij Ramallah door zes leden van ongeregelde Arabische strijdkrachten, cie met geweren en handmitrailleurs van Brits fabrikaat waren gewapend, aangevallen. De waarnemers, die door leden der Arabische militaire politie werden vergezeld, werden van hun persoonlijke bezittingen en van een som. van 30 dollar beroofd Zij werden verplicht hun jeep achter te laten en zich te voet naar Ramallah te bege ven. waar zij een klacht indiendga bij de Arabische autoriteiten. De Arabi sche commandant van de stad heeft onmiddellijk patrouilles uitgezonden. De jeep kon worden teruggevonden, aoch de aanvallers waren verdwenen In de grote zaal van „Krasnapolsky" te Amsterdam kwam Woensdag voor de 159e maal de algemene vergadering van de Hollandse Maatschappij van Land bouw bijeen. De voorzitter, de heer Den Hartog. gaf in zijn openingsrede een algemeen over zicht, terwijl hij in het bijzonder de po sitie van de land- en tuinbouw besprak. Reeds in de voorjaarsvergadering had de voorzitter een en ander gezegd over de troonswisiseling. De heer Den Hartog memoreerde dit belangrijke mom'ent in Neêrlands ge schiedenis nogmaals en deelde mee. dat koningin Juliana Haar Moeder, Prinses Wilhelmina. ook als beschermvrouwe van de Hollandse Maatschappij was op gevolgd. De algemene toestand in de wereld gaf nog geen reden tot juichen. Er heersen allerwege nog grote spanningen. Ook de positie van de land- en tuinbouw was nog niet duidelijk. Spr. liet een ern stig woord van critiek horen op de hui- d'ge landbouwpolitiek van de rege ling. welke allereerst gericht was op het veilig stellen van het voedselpakket en versterking van de deviezenpositie. De voorzitter van de Hoflandse Maat schappij van Landbouw vroeg zich af of hierbij de belangen van de land- en tuinbouw wel voldoende in het oog ge houden waren. Nadat spr. de prijzen van aardappe len, voederbieten en melk aan een cri- tische beschouwing had onderworpen, merkte hjj op, de toekomst niet zonder bezorgdheid tegemoet te zien. De Benelux kon de heer Den Hartog zich in de praktijk niet goed voorstellen. Over hqt algemeen verwachtte hij er wel voordeel van. We moeten echter niet Gods water over Gods akker laten lopen, maar alles in het werk stellen om de positie van de landbouw te verstevigen. Niet alleen WIE IN DE MAAND MEI van dit jaar de rede heeft gehoord, die Roland Holst ter gelegenheid van zijn zestigste geboortedag tot zijn vrienden en bewonderaars heeft gericht, behoudt voor altijd de herinnering aan een uit zonderlijke gebeurtenis. In die volle zaal van de Amsterdamse kunstenaars sociëteit was opeens een stem hoorbaar, die alles wat er aan andere stemmen op die middag was geweest tot een wezenloos gonzen maakte. Er was van hei eerste ogenblik dat de stem begon te spreken, niet één onder de hoorders, die de lust gevoelde de woorden voor het nageslacht of zelfs voor het couranten- publiek op te schrijven. Misschien had niemand en zelfs de spreker niet, ver wacht, dat een gelegenheidswoord een zo diepe betekenis zou krijgen, een belijdenis van de stilte" van het dichterschap zou worden als nimmer zó on der woorden was gebracht. Misschien had men wel het meest het onuitgespro ken en onuitspreekbare gevoel plotseling deel te nemen aan een bijeenkomst, die in haar geheimzinnige en onverwoordbare sfeer iets had van een sacrale handeling in een andere tijd. HET WAS DE MAGIE van Roland en C. J. Kelk behoren, is A. Roland Holst waarover zoveel geschreven is, Holst ontegenzeggelijk de grootste. De die déze middag en nu bezield door mythologische beeldenwereld van Van de stem van de dichter zelf een Eyck in menselijke ontroering over- saamhorigheid onder zijn hoorders, zo- treffend, de neerslachtige deemoed wel jonge als oude, teweeg bracht, als- van Bloem in een sombere grootsheid ol men onverwacht in een andere, lang overschaduwd en om Greshoffs bittere verloren wereld werd meegevoerd, een levensliedjes glimlachend, heeft Ro- wereld die sommigen alleen van ho- land Holst zich na óe dood van ren-zeggen kenden en anderen al te Boutens als de enige dichter van weinig bij machte waren op te roepen, onaantastbare grootheid doen gelden, en die nu plotseling, als in een opdoe- Het eerste deel*van zijn „Verzameld mend weerlicht, zichtbaar was gewor- werk" ligt nu vóór ons. Er zijn sonet- den ten in de oudste bundel, die aan Wil Het dichterschap van Roland Holst lem Kloos, en gedichten, die in hun is in werkelijkheid een wereld, maar sensitieve klaaglijkheid aan Bouten: een wereld verder van het oog ver- en aan Van de Woesteijne herinneren, wijderd dan de sterren in de winter- Van alle dichters heeft W. B. Yeats nacht. Een wereld, die „voorbij de we- de Ierse bard, de duurzaamste invloei "en" ligt en die niets met deze wereld op het werk van de Nederlandse bar< gemeen heeft, of het moesten de ele- gehad. In het oeuvre van Roland Hols menten vuur en water, lucht en aarde is dezelfde Keltische voortijd gelijl zijn. In die wereld vol Keltische en een heimwee aanwezig als in het werl Griekse herinneringen en namen van Yeats, maar het beste werk var dwaalt de dichter als een uitverkoren, Roland Holst overtreft Yeats door eer maar sterfelijke balling rond: verlo- grotere visionaire kracht en een dra ren heeft de mens zijn ware wereld matischer menselijkheid, door de heilloze drift van het bloed. jje dichter van Bergen, het dorp ii Veroordeeld tot een voortdurend heim- de Noordhollandse duinen waar h, wee is het hem alleen gegeven die eer- woont, is onlangs zestig jaar gewor- ste.wereld in visioenen terug te zien den, Men kan hem die ouderdom in de en in zijn werk te verheerlijken. onberispelijke snit van zijn Engelse costuum zeker niet aanzien. Er is iets HET OEUVRE VAN Roland Holst van de veerkracht van het helmgras ouden als de hoogste gewaagden, dracht van de Regering' door Willink is tot in zijn verhalen proza in „De van de weerbarstigheid van de maar ook de muzjek 'van Bach, die vervaardigd. Ik zal het tot mijn dood Afspraak", „Deirdre en de zonen van Hondsbosse zeewering in deze dichter, door een stervejing voor stervelingen toe betreuren, dat de schilder een Usnach" en „Tusschen vuur en maan" üle een voorbeeld is tot m onze dagen geschreven is en de aarde verlaat om zeldzame kans voorbij heeft laten gaan een in onze moderne litteratuur onge- vaa wat het onschendbare dichter- er altijd terug te keren. Wat is „Het en Roland Holst niet op de Honds- evenaard visionair dichtwerk, dat aP aan menselijke waardigheid in- Gebed van de Harpspeler" anders dan bosse zeewering uitgebeeld heeft, die in een andere taal dan het Nederlands ou een van die préludes voor wie het als hij eens zo hartstóchtelijk heeft be- geschreven ver buiten onze gren- een. samenspraak met de oneindigheid zongen en die, te midden van het ge- zen gelezen en bewonderd zou wor- ALS MEN ZICH de wereld vjm dit verstaat weid van de elementen, op zijn dicht- den. Van zijn generatie waartoe de dichterschap voor de geest roept .komt Er zal voortaan een schilderij van werk gelijkt. dichters P. N. van Eyck, J. C. Bloem als vanzelf de „muziek der sferen" in de dichter in het Stedelijk Museum FRED BATTEN. ROLAND HOLST Foto naar een schilderij van A. C. Willink. de gedachten, de muziek waarvan de te Amsterdam zijn, een portret in op- omdat het ons zelf betreft, maar ook omdat hef een algemeen belang is". De heer Den Hartog besprak daarna de verhouding tot de Stichting van de Landbouw, de verplichte t.b.c.-bestrij ding (door de boeren zelf tot stand ge- oracht!) en liet een weinig optimistisch geluid over de tuinbouw horen. „Bij de tuinbouwers leeft niet vol doende het besef, welke belangrijke plaats zij in de Maatschappij innemen", zei de voorzitter van de Hollandse Maatschappij. Een bewering, welke hij later op de vergadering haast moest her roepen, toen diverse tuinders-afgevaar- digden hun stem lieten horen tijdens de discussie over de begroting 1949. Tenslotte memoreerde de voorzitter de vele jubilea in de Maatschappij. Tal van afdelingen herdachten het 100-jarig be- s'aan. Na een kort woord gezegd te hebben over het jongerenvraagstuk, waar meer aandacht aan besteed moest worden en het landbouwonderwijs, dat nog niet geheel bevredigde, verklaarde c'e heer Den Hartog de vergadering voor geopend. Begrotingen. In de voor jaarvergadering had men de begroting 1948 met een tekort van 41.196 nog niet vastgesteld. Op de twee provinciale vergaderipgen te Alkmaar en Rotterdam waren bespre kingen gevoerd, hoe dit tekort was weg te werken. Noord-Holland was vrijwel unaniem geweest voor contributiever hoging over 1948 en tegen een nahef- fing, Zuid-Holland had liever naheffing en geen contributieverhoging. Het hoofdbestuur stelde op deze alge mene vergadering voor betreffende de begroting 1949 een naheffing vast te stellen van 2,50 per lid en de afdracht van de contributie van de afdeling aan het hoofdbestuur van 70 op 85 pet. te brengen. De contributie zou derhalve r.iet verhoogd worden, en de Landbode zou in 1949 facultatief gesteld worden. Het grote tekort van de begroting 1948 zou daarmee in 1949 voor welk jaar de begroting sloot op een bedrag van 387.600, teniet zijn gedaan. Een en an der had tot gevolg dat de begroting 1948 vrijwel zonder discussie werd goed gekeurd. Wat betreft de begroting 1949 waren de stemmingen zeer verdeeld. Sommige afgevaardigden hadden vrij grote bezwaren tegen de verhoogde contributieafdracht van 85 pet., hetgeen neerkwam op een halvering van het overschot voor de afdeling, zodat het werken voor de plaatselijke afdelingen yrijwel onmogelijk werd'. De afgevaardigde van kring 5 betoog de echter, dat de voorstellen van het hoofdbestuur wel aanvaardbaar waren, als men een volgend jaar maar een an dere modus zou weten te vinden om het tekort te dekken en meerderen sloten zich daarbij aan. Daarom handhaafde de voorzitter ook het bestuursvoorstel. Op enkele desbetreffende vragen ant woordde de heer Den Hartog. dat de bijdrage van het KNLC in feite een voorschot was en dat het niet te zeggen was hoe lang deze afdracht nog betaald moest worden. Omtrent het jaarboekje zal voor 1950 een enquête gehouden worden, terwijl het orgaan uitgebreid zal worden. Ook de begroting 1949 met de desbetreffende voorstellen werd ver volgens z.h.st. goedgekeurd. Alvorens te pauzeren deelde de voor zitter nog mede, dat de bestuursleden Brinkman, G. de Hartog. Parlevliet en M. de Jong per 31 December 1943 af treden. Als nieuwe bestuursleden wa ren benoemd de heren Brinkman (een broer van de afgetredene)Smit, v. d. Kooy en D. H. Jas. Het voorstel van de voorzitter om de heren R. C. Schenk, H. K. Koster en Huisman tot leden van verdienste te benoemen werd onder applaus aan vaard. In de middagvergadering, die bijge woond werd door de voedsel commissa ris van Noordholland, de heer Joh. de Veer. werden vragen beantwoord, wel ke door de afdelingen waren ingediend. Daarbij kwam o.m. ter sprake de t.b.c.- bestrijding, het kaasrantsoen voor de melkveehouders, de melkprijs, de liqui datie van de CMC en verschillende in terne kwesties. H.M. DE KONINGIN BESCHERMVROUWE VAN DE KINDERBESCHERMING Het Nederlandse bureau voor Kinder bescherming deelt mede, dat het H.M. Koningin Juliana heeft behaagd het beschermvrouweschap te aanvaarden van de federatie! De Nederlandse Bond tot Kinderbescherming.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1948 | | pagina 3