LEDERWAREN
Bezoek aan de Coöp. Fries-Groningse
beetwortelsuikerfabriek
VIST
l
Radio-lechn. Bureau Haasdijk
nette Winkeljuffrouw
Fa. L. Schoonhoven, Spoorstr. 22, Ben Heider
RIKKI IN GEVAARLIJKE LADING door J. D. VAN EXTER^
RESA-ARNHEM
E. W. VET
LAATSTE
Van biet tot kristalsuiker (2)
Per dag uit 4,5 millioen kg. bieten
600.000 kg. suiker!
Advertenties
Winterjas nodig?
LEREN JASSEN
Adverteert in dit blad!!
BEGIN
Janzenstraat 27 Den Helder
WISKUNDE L.0. - HANDELSKENNIS L.0.
Het Radioprogramma
ST. NICOLAAS-COLLECTIE
Voor heren die hoge eisen stellen,
Abonneert U op dit blad
HET GROOTSTE CIRCUS VAN EUROPA
NOG SLECHTS
TOT EN MET
ONHERROEPELIJK
YQORSTELLINGEK
HET MOOISTE CIRCUS TER WERELD
„7ESHONDERDDUIZEND KILO SUIKER produceren wij per dag", vertelde
ons de heer H. L. W. Koning, directeur van één der grootste beetwortel-
suikerfabrieken van Europa: de Coöp. Fries-Groningse, toen wij tegenover hem
in de ruime directiekamer waren gezeten, met zekere gerechtvaardigde trots.
Het is ook geen kleinigheid en als u dan verder weet, dat deze fabriek per
jaar zes zeven weken draalt, kunt ge ook de totaalproductle bepalen, die
inderdaad zó enorm is, dat deze arbeidsperlode het bedrijf, dat de rest van
het jaar stil staat, toch rendabel maakt.
Duizend man werkt er continu in drie ploegen. Het zijn z.g. seizoenarbeiders
en mensen van het platteland, die op deze wijze een „appeltje voor de dorst"
verdienen.
„Is de productie meer of minder dan voor 1940?" vragen wjj. „Noch het een
nog het ander. Deze is ongeveer gelijk, maar zal in de toekomst zeker stijgen".
W7E NOEMEN HET woord Benelux.
De heer Koning wilde hier liever
niet diep op ingaan, doch zeide dat
mogelijk te verwachten prijsstijging
van de biet, hier zekere invloed zal
hebben. Over prijzen gesproken, ver
wacht U, nu de suiker 17 ct. per kg.
duurder zal zijn, daling van het ge
bruik?" „In het begin vermoed ik, dat
juist door het vrijgeven van de suiker
het gebruik zal toenemen, maar de
hogere prijs zal daarna wel enige druk
uitoefenen op het consumentenge-
bruik" „Zal de opheffing der rantsoe
nering nu met de feestdagen in zicht
niet leiden tot een zekere schaarste
van het artikel meneer Koning?"
„Neen, dat geloof ik niet. Er is ge
noeg. Men zal zich geen zorgen be
hoeven te maken!"
Tenslotte informeerden wij naar de
verhouding van de in ons land ver
bruikte biet- tot rietsuiker. „Dit jaar
is nog 70.000 kg. rietsuiker ingevoerd.
Dat is dus een geringe hoeveelheid.
Wij verwachten het volgend jaar aan
de totale behoefte met het product van
eigen bodem te kunnen voorzien."
Een klop op de deur beëindigde ons
gesprek. Daar stond de man van het
laboratorium, die ons zou begeleiden
op onze rondgang door het grote be
drijf. We drukten de heer Koning
de hand en begonnen onze tocht, die
drie uur in beslag zou nemen en
waarvan wij U, zij het helaas in be
knopte vorm, enkele indrukken zullen
trachten te geven.
Het begin.
Wij begaven ons naar buiten om het
proces „Van biet tot kristalsuiker" zo
van den beginne te kunnen volgen. Er
heerst op het terrein een grote bedrij
vigheid. Voortdurend rijden vracht
auto's aan, volgeladen met bieten. Het
lossen gaat uiterst snel en biedt een
attractief schouwspel. De geladen
auto's rjjden voor het lossen onder
een speciale, dit jaar opnieuw ver
beterde ijzerconstructie, waarop twee
waterkanons zijn gemonteerd. Binnen
drie minuten wordt een twaalf tons
wagen door de krachtige stralen leeg-
gespoten. De bieten komen terecht in
een brede sleuf, de z.g. zwemgor. Deze
loopt enigszins hellend in de richting
van de fabriek. Ook de spoorwagons
worden op dergelijke wijze gelost.
Daarnaast hebben we dan de aanvoer
te water. Vier grote rijdende kranen,
aie per grijper 1250 kg. bieten kunnen
bevatten, lossen de schepen, die van
verder afgelegen velden in Groningen,
Friesland, Drente, de Wieringermeer
en de kop van Noord-Holland de bie
ten transporteren.
Geweldige bergen liggen opgeslagen,
zó hoog, dat ze bijna boven de fabriek
uitsteken. Deze massa's worden met
behulp van waterkanons door de z.g.
scheepsgorren naar de fabriek ge
spoeld. Men heeft al begrepen, dat
water een uiterst belangrijk onder
deel van het bedrijf vofmt. Alle gor-
ren monden uit in de hoofdzwemgoot
die het met bieten gevulde water met
een snelheid van twee meter per
seconde de fabriek doet bereiken, waar
een geweldig scheprad met een mid
dellijn van 8 meter de stroom opvangt.
Door een klein deurtje komen we in
de fabriek, die ter onderscheiding van
Een beeld van het geweldige bedrijf van de Coöperatieve Fries-Groningse
beetwortelsuikerfabriek aan het Hoendiep bij de stad Groningen, waarvan
onze reportage bericht. De coöperatie telt 5000 leden, waaronder talrijke
Noordhollandse landbouwers.
het „suikerhuis" de naam voorfabriek
draagt.
In de voorfabriek.
J^ET RAD VIST de bieten uit het wa
ter, dat wegloopt naar de bezink-
bakken om later opnieuw voor het
boven omschreven transport te wor
den gebruikt. De beurt is nu aan de
v/asmolens. Deze werken volgens het
zelfde principe als electrische wasma
chines met z.g. roerarmen. Keurig
schoon komen de bieten daarna te
recht op een z.g. Jacobsladder, die ze
via trechters in de snijmolens brengt.
In de roterende bodem van deze cy-
lindrische molens zijn speciale messen
gemonteerd. De lopende band neemt
daarna weer het werk over en ver
voert de nu in kleine reepjes gesneden
bieten (snijdsel) naar de diffusieketels,
die in vijf batterijen, elk gevormd
door tien ketels met ieder weer een
inhoud van 5.5 ton, staan opgesteld.
In deze ketels heeft het eerste be
langrijke proces plaats, n.1. de uit-
logening. Het verse water komt eerst
op de meest uitgeloogde snijdsels,
neemt daaruit nog een weinig suiker
op en gaat naar de volgende ketel.
Deze bevat iets minder uitgeloogde
snijdsels, waaruit opnieuw een weinig
suiker wordt opgenomen, etc. Deze
bewerking levert het z.g. ruwsap. Wat
overblijft, het z.g. pulp wordt per
transportband naar buiten gebracht,
waar de boeren met htm hoogwandige
karren klaar staan om het te laden.
Het is een welkom veevoer, evenals de
gedroogde pulp, die langer houd
baar is.
Het ruwsap bevat naast de suiker
heeft
zonder punten, water
en winddicht, zwart en
bruin, prima pasvorm,
m. garantie.
HERENSHORTS
voor de tropen 11.62
TWEED
PANTALONS 16.98
MANCHESTER
BROEKEN 13.10
OVERALLS 10.75
STOFJASSEN 10.29
KHAKI
OVERHEMDEN
met borstzak 9.78
WITTE DAMES-
JASSEN, 1. mouw,
prima jeans 10.79
SLAGERS-
JASSEN 10.20
LAB.JASSEN 16.95
VERPLEEGSTERS-
SCHORTEN,
graslinnen 5.15
SERVEER
SCHORTJES 3.93
116
SPOORSTRAAT
TEL. 3003
Pasvorm en afwerking zjjn
onovertrefbaar. Voor ieder
figuur het juiste model.
MAATCORSETTEN EN
BUSTEHOUDERS
Corsetière Mevr. T. Walieboom,
Molengracht 48. den helder,
Maandag en Dinsdag thuis.
REPARATIE, OMBOUW EN NIEUWBOUW
VAN RADIOTOESTELLEN.
INZETTEN VAN DE VISSERIJBAND 15.—.
Geslaagd dank zij
(Bekende Schriftelijke Cursus)
ook vele andere 'stoffen, waarvan het
gezuiverd dient te worden, omdat aan
wezigheid daarvan het uitkristalliseren
van de suiker zou bemoeilijken. Dit
geschiedt door middel van een raffi-
nageproces, waarbij gebruik gemaakt
wordt van gebluste kalk en koolzuur
gas. Deze stoffen worden beide in de
fabriek zelf door ontleding bij een
temperatuur van 1200 graden C. in de
drie kalkovens gewonnen. Grote in
stallaties zorgen voor de verdere zui
vering en kleurverbetering van het
sap. Een beschrijving hiervan zou ons
te ver voeren. Laten wij volstaan met
op te merken, dat tijdens deze bewer
king de z.g. schuimaarde wordt ge
wonnen: een kunstmeststof, die vooral
voor kalkarme en zure gronden waar
devol is.
Het ruwsap is dan veranderd in dun-
sap, dat ongeveer 15% suiker bevat
en nu verder moet worden ingedampt
tot het z.g. diksap. Onze begeleider
brengt ons naar de vier grote va-
cuumketels, waar deze fase zich vol
trekt. Drie vierde van het water gaat
hier in damp over. Per dag wordt zo
bjj een verwerking van 4.5 millioen
kg. bieten 4.400.000 liter water ver
dampt.
Eindelyk suiker!
WIJ HEBBEN DE voorfabriek ver
laten en bevinden ons thans in dat
deel van het bedrijf, dat suikerhuis
heet. En werkelijk even later zien we
de nog kleine glasheldere kristalletjes
in een doorzichtige stroop op een
monsterglaasje voor ons. Een arbei
der tapte het uit een der grote ketels
van het kookstation, waarin de kris
tallen langzamerhand groeien tot de
vereiste grootte. Eindelijk bereikt de
massa de centrifuges en daar krijgen
we voor het eerst de suiker in zijn
mooie witte kleur en in grote hoe
veelheden te zien. Met razende snel
heid (1000 toeren per minuut) slinge
ren de centrifuges de stroop weg. De
het nijvere Groningen; de weg waar-
suikerkristallen blijven achter en ko
men in roterende trommels, waar een
vernuftige inrichting de korrels ter
afkoeling als een regen door een kou
de luchtstroom doet vallen.
Schudders (om ongewenste klonten
te verwflderen en evenzeer transport
band) brengen de suiker naar de bun
kers. Er zijn er drie, elk met een
inhoud van 45.000 kg. Van de hoge
suikerzolder dalen we langs allerlei
trappen, die kleverig zijn van het sui-
kerstof naar het in vergelijking met
de fabriek heerlijk koele entrepót,
waar met een automatische weeg- en
pakinstallatie per dag 12.600 balen
suiker van 50 kg. elk worden gevuld
en opgeslagen.
Ergens in een aparte afdeling ont
waarden we nog een stroom vies rood
bruin sap. Dat is melasse, een der be
langrijkste bijproducten van deze in
dustrie, die buiten in tanks wordt op
geslagen en dient als grondstof voor
alcohol, brandspiritus, aether en vee
voeder. Enkele ogenblikken later
staan we in de open lucht en komen
even „op adem", 't Zal zeker nog wel
enige tijd duren voordat al de impres
sies van deze morgen verwerkt zijn.
Drie uur tevoren hadden wij nooit
gedacht, dat de suikerfabriek zulk een
groot aantal producten levert en een
dergelijk grote installatie is.
~Önder dei ndruk van deze voor ons
land zo 'uiterst belangrijke industrie
slaan wij weer de weg in terug naar
langs steeds nieuwe vrachten bieten
worden aangevoerd en eigen mensen
van de fabriek het verkeer regelen.
De schoorstenen zullen nog weken
lang kunnen roken!
VOOR HEDENAVOND
HILVERSUM I, 301 m Nieuwe»
om 6, 8 en 11 uur AVRO: 6 20 w
concerto 6,30 Voor de StrijdkrA„v!,arsa*
7,00 Avro's Radio-filmkrant 7 -
ding tot muziekbegrip 7,45
rubriek 8,05 Radioscoop 10 in
Casadesus (piano) 11,15 Avri
coiner *u s>*n,
HILVERSUM H, 415 m Nieuwsbod
om 7, 8 en U uur - NCRV: 6 ,7
rubriek 6,30 Met band en plaat
U paraat 7,15 Onder de NCRV-l<.LiV00t
7,30 Het actueel geluid 7 45* 1 '1»)
foonmuziek 8,05 Programma-prol^,®0'
8,15 Friese stemmen in de studio 8-
Het wuivende koren 915 orepl
sities 9,30 Concert door het np*0,
promenade concert 10 00 n„ii V'
Strijkorkest 10,45 Avondovèrdenki- 01
11,15 Avondklanken 11,45 Can„ -
met orkest But«
VOOR DINSDAG
HILVERSUM I, 301 m Nieuwsbert„v.
om 7, 8, 1, 6, 8 en 11 uur avro
Gramofoonmuziek 9,30 Aubade
The Avroleans 2,30 Radlo-matiöz-
6,15 Tom Erich (piano) 6,30 V00V
Strijdkrachten 7,00 De ring van Rw
7,15 Radio muziekjournaal 7,45 «V' -
klanken 7,50 Rubriek van de Wed
opbouw 8,05 Echo van de dag .W"
Bonte Dinsdagavondtrein 9,30 MedM
lingen 9,35 Ik zou zo graag....
Buitenlands overzicht 10,25 Bijnamen1
de Kamermuziek 11,15 The SkvmawJ?
11,45 Gramofoonplaten
HILVERSUM II, 415 m Nieuwsbericht-
om 7, 8, 1, 7, 8 en 11 uur kro.
Pluk de dag 12,33 Metropole orkest
1,25 Metropole orkest (vervolg) 3 J.~
gewekte middagklanken 6,10 Snort
praatje 6,20 „Zevenklapper" 530 nj
sociale zijde van de inpoldering der Zul
derzee 7,15 Silvester-trio 7,35 Qlt j"
leven 805 De gewone man 812 on»
Lieve Vrouw van de Sloppen'' fluister
spel) 10,35 „De betekenis van het Dai"
blad tn het dagelijks leven" 1#L"
Avondgebed 11,15 Avondconcert
30 PERSONEN GEARRESTEERD
WEGENS CLANDESTIENE
SLACHTINGEN
De politie te Doetinchem is reeds en
kele weken bezig met het onderzoek
naar een complot, dat zich o.m. bezig
houdt met het verrichten van clan
destiene slachtingen. Reeds zijn moer
dan dertig personen aangehouden. Men
verwacht, dat er nog meer arrestatie!
zullen volgen.
WARMENHUIZEN, 5 Nov. 1948. 43200
kg Rode kool 68,10; 32800 kg Witte
kool 46.
Bij de Directie van de
Wieringermeer (N. O.
Polderwerken) bestaat ge
legenheid tot het
ENSCHAREN VAN VEE
voor het seizoen 1949.
Inl. en opg. bjj de Vert.
v. N.-H. N. KLERK, Wij-
denes B 24, tel. K 2293
no. 241.
Zitdagen van 1012 uur
op:
Dinsdag: te Purmerend.
Café „Wilhelmina."
Woensdag: Beurs Midden-
meer.
Donderdag: Schagen, Café
„De Beurs".
Zaterdag: HoornHotel
Pijl v/h. Sopar.
Maandag: Amsterdam,
Landbouwbeurs, 2-4 u.
GEVRAAGD voor spoedig een
BANKETBAKKERIJ L. ELTE, KONINGSTRAAT 3.
De twee beste Nederlandse Lederwarenfabrieken stellen ons in staat een
samen te stellen, waarvan U zult zeggen: „Zoiets moois zagen wij zelden".
Wij verzorgen voor deze fabrieken de alleenverkoop voor Noord-Hollands
Noorderkwartier. Bezoekt nu onze zaak en ziet onze unieke sortering.
BOODSCHAPTASSEN - REISTASSEN
HANDTASSEN - ACTETASSEN
DAMES- EN HERENPORTEMONNAIES
DAMES- EN HERENPORTEFEUILLES
Voor KWALITEITS-LEDERWAREN alleen
heeft Robinson o.a. deze prachtige molière. Een schoen
voor „verwende" voeten. Met randgenaaide leren zool.
Licht en toch degelijk. Helaas nog niet onbeperkt
leverbaar, omdat de fijnere bovenleer-soorten nog
schaars zijn in Nederland, maar daarin komt
gaandeweg verbetering. Voor iedere voet heeft
Robinson een model, dat feilloos past. Want al
Robinson-herenmolières worden gemaakt op drie
leestmodellen: breed, slank en halfrond!
62. En juist als de mannen de moed willen
opgeven, drijft de wind hen naar land! De
Lange ziet het 't eerst, een flauwe blauwe
streep aan de horizon.... hij durft zijn ogen
niet te geloven, maar jahet is toch land.
De Chef ziet het nu ook en is dadelijk ijverig
aan de gang met het zeiltje en een peddel als
roer. Eerst zeilen ze uren lang met een flinke
gang op de kust af. maar dan, tegen het vallen
van de avond, draait de wind een beetje en
moeten ze haast-je-repje de mast en de zeilen
wegnemen willen ze niet met dezelfde gang
weer terug worden gedreven. Nu grijpen ze de
peddels en de Lange helpt zo goed mogelijk
mee. Zijn handen zijn nog wel niet geheel en
al genezen, maar hij heeft er nu de pijn wel
voor over. Elke ruk aan de peddel brengt hen
dichter bij landen daar doemt dekustdui
delijk voor hen op! Nog juist verlicht de on
dergaande zon een grillig gevormde duinenrij.
Het moeilijkste deel komt nu nog, want ze
moeten door de branding heen trachten te ko
men. Maar dat valt erg mee. Zodra de Chef
meent dat hij grond onder de voeten kan krij
gen, laat hij zich overboord glijden en zwem
mend en stappend, loodst hij het vlot door de
brekers. Binnen enkele minuten zijn ze
door en kan de Chef het vlot op het
trekken. De Lange waagt het nog niet da
om van het vlot af te komen. Het lang
verblijf daarop en de gedwongen zittende
ding, hebben hem zeer verzwakt en vejj u
Maar hij is dol gelukkig althans zijn ogen
kunnen laten rusten op iets wat on^evv §eint.
if' ,en ^at tiet eeuwigdurend wiegelt en
Vol verrukking beschouwt hij de somber a(jM
nenreeks alsof hij het paradijs voor zien t
„Eindelijk", zucht hij. „Eindelijk ,lantV; da»
werd tijd ook want ze hebben nu al meei
twee weken op zee rondgedreven!
