DOLLARHULP TEGEN DE KOMINFORM-PRESSIE
Het fundament gelegd
Westerse Eenheid
voor
de
2Ó draaide de wereld in 1948
P
DIT. JAAR was in internationaal op
zicht zo rijk aan belangrijke ge
beurtenissen, dat er boeken vol over te
schrijven zouden zijn. Een krant, zeker
de hedendaagse, stelt aan de overzicht
schrijver een limiet. Veel moeten wij
daarom onvermeld laten, andere zaken
in het kort afdoen. In Griekenland
duurde de burgeroorlog voort. Op 30
Januari verloor de wereld één van haar
grootste burgers, de mahatma Gandhi,
die door een fanatieke Indische natio
nalist, Godse, vermoord werd. Op 28
Mei wonnen de Zuidafrikaanse nationa
listen de verkiezingen en verving dr.
Malan de oude maarschalk Smuts als
premier. In deze maand beproefden de
Amerikanen op het eiland Eniwetok
drie nieuwe, geheime atoomwapens.
794&JAAR VAN VFPKIEZINGEN IN EUROPA
!-
DENEMA
IERLANDL
NEDERLAND,
tsjecho-
slowakije,
FRANKRUK
fliA
■i.? I g IM
roemenie
ten". Nadat Moskou reeds in Januari
zijn veto had uitgesproken over een
plan van Dimitrof en Tito tot vorming
van een Balkan-federatie, verbaasde
de in Februari onder Russische leiding
tot stand gekomen Kominform de ge
hele wereld door op 28 Juni een felle
aanval op maarschalk Tito te richten.
Tito. daar kwamen de beschuldigingen
in ronde woorden op neer, was te na
tionalistisch. Het wonderlijkste van
deze sensationele affaire is, dat Tito
nog steeds geen ongelijk bekend heeft
en rustig voortgaat de belangen van
Zuld-Slavië boven die van Rusland te
stellen.
Had de koude oorlog voor de Russen
in West-Europa geen al te gunstig
verloop, aanzienlijke successen boek
ten zij in Zuid- en Oost-Azië. Com
munistische opstanden werden ontke
tend in Birma, Malakka, Siam, Indo-
China en Indonesië, die alle slechts dit
ene doel dienden: het verwekken van
onrust. Vee] ernstiger nog was de
ontwikkeling in China. Daar behaal
den de communisten enorme militaire
overwinningen op het corrupte, onbe
kwame regiem van Tsjiang Kai-Tsjek
en op het ogenblik schijnt weinig, ook
geen Amerikaanse hulp, de nationa
listische regering nog te kunnen red
den. Voor het Westen betekent dit wel
iswaar geen onmiddellijk gevaar
daarvoor is de chaos in China te groot
maar slagen de communisten er in
de geweldige, sluimerende krachten
van het „Hemelse" Rijk op te wek
ken, dan zullen de Aziatische posities
van het Westen over enige tientallen
jaren voor altijd verloren kunnen
gaan.
QROTE AANDACHT vroeg gedurende
het gehele jaar Palestina. Reeds in
1947 had Engeland te kennen gegeven,
dat het op 15 Mei 1948 zijn mandaat
over het Heilige land zou neerleggen en
op 1 Augustus zijn laatste troepen van
daar naar elders zou dirigeren. Met het
oog daarop had de Algemene Vergade
ring der Verenigde Naties een verde
lingsplan opgesteld, dat voorzag in de
schepping van een Joods en een Ara
bisch Palestina. De Joden aanvaardden
dit plan, de Arabieren niet. En daar de
Verenigde Naties, verstoken van een
militair apparaat, machteloos waren,
moesten de wapens beslissen. En dat
hebben zij gedaan, ondanks Veiligheids
raad en internationale bemiddeling, die
het leven kostte van Graaf Bernadotte,
die op 17 September door leden van een
terroristische Joodse groep werd ver
moord. Op het ogenblik is de toestand
zó, dat het jonge Israël de sterkste mi
litaire macht in het Nabije Oosten is,
dit dank zij de
Joodse eensgezind-
Palestina heid tegenover de
verdeeldheid der
anderen, de grote
mogendheden incluis. Dat de Joden
var deze situatie geen gebruik maken
om geheel Palestina te bezetten, maar
integendeel trachten met de Arabieren
tot een vergelijk te komen, pleit voor
hun staatsmanswijsheid. Door hun ge
matigdheid kunnen zij van de vijand
van heden, de vriend van morgen ma
ken. En gezien het feit, dat de Arabie
ren altijd hun buren zullen blijven, is
dat van het grootste belang.
Op 1 Juni stelde
Wat verder de Unac vast: 230
millioen kinderen
gebeurde lijden honger en
gebrek. 23 Juni
deed de koning van Engeland afstand
van de titel keizer van India. 19 Juli
stationneerde Amerika 60 superforten
in Engeland; 30 vliegtuigen van dit
type hadden hun basis reeds in Duits
land. Op 28 Juli vernielde een enorme
ontploffing de I.G. Farben-fabriek in
Ludwigshafen; er waren meer dan hon
derd doden te betreuren. Een dag later
opende de Britse koning in Londen de
14e Olympische Spelen. Op 30 Juli be
gon in Belgrado de Donau-conferentie,
waarop onder Russische pressie een
einde werd gemaakt aan de overi
gens nog slechts in theorie bestaande
vrijheid van scheepvaart op Europa's
grootste rivier. De daar tot stand ge
komen overeenkomst wordt door het
Westen niet erkend. Begin September
eindigde in Londen de Empire-confe-
rentie, waarop de leden van het Britse
gemenebest hun steun aan de Weste
lijke Unie toezegden. 21 September be
gon in het Palais de Chaillot te Parijs
de derde Algemene Vergadering van de
Verenigde Naties. 2 Nov. werd Harry
S. Truman tegen aller verwachting in
als president van de Verenigde Staten
herkozen. Zijn democratische partij be
haalde op alle linies de overwinning
en bezit thans zowel in de Senaat als
het Huis van Afgevaardigden weer een
solide meerderheid. Op 14 November
werd tot grote vreugde van iedere Brit
op Buckingham Palace een prins gebo
ren. Helaas werd deze vreugde spoedig
verduisterd door het bericht, dat de
Britse koning aan een ernstige storing
van de bloedsomloop lijdt. Op 5 Dec.
ontplofte op de Jangtse een boot, waar
op zich duizenden Chinese soldaten be
vonden. Zesduizend mensen verloren
het leven Het was de grootste scheeps
ramp uit de geschiedenis.
0».
KOUDE OORLOG TUSSm OOST EN WEST, einde 1946 begonnen, is
ook gedurende het jaar 1948 met onverminderde hevigheid voortgezet,
„„ast de oude brandpunten van deze strijd ontstonden zelfs „ieu^ fflfg^
„nnrraden exnlosieve stof w<xUr~ vose
de voojaden explosieve stof, welke er b« opgestapeld liggen, nog gevaar
te zijn. Men denke slechts aan Berlijn. Van enige geneigdheid tot een com-
l1 -htig te beT™
gen ate van enig overwicht van een der partijen. Tegenover een groeiende
roneoiWatie van het democratische West-Europa begon zich in Oost-Azië ^n
(Btwikkelmg af te tekenen^ die, wanneer zij ,ich verder voltrekt, in de - zii
het ook niet nabge toekomst de schaal zeer goed in het voordeel van het
communisme kan doen doorstaan. Zozeer beheerst deze koude oorlog de be
trekkingen tussen de landen onderling, dat welhaast elke gebeurtenis oo het
terrein der internationale politiek in zijn fatale licht moet worden beschouwd
IS BR bijna geen ding zo slecht,
er rit nog wel iets goeds aan.
«onder de dreiging uit het Oosten zou
West-Europa m het afgelopen jaar
„k-r niet zover op de weg naar de
- ai-v
«nheid, die werkelijk niet alleen om
oolitieke redenen een gebod van de
Udige tijd is, gevorderd zijn als ge
skied is. En evenmin zouden de Ame
rikanen aan hun herstelprogramma,
het zogenaamde Marshall-plan, zijn
huidige gigantische omvang hebben
zegeven. Bewijs: toen de toestand in
4* wereld einde Mei begin Juni wat
gunstiger scheen, was het Amerikaan-
Huis van Afgevaardigden er ter
stond bij om de Marshall-hulp met 25
rooent te besnoeien. Gelukkig werd
deze maatregel enige weken later
weer teniet gedaan.
Plan-Marshall en
MarshaN en
Europa
Westelijke Unie
zijn inderdaad tot
stand gekomen in
een tempo, dat
men voor dergelijke enorme en ge
compliceerde projecten adembenemend
moet noemen. Nadat op Januari
reeds interim-steun aan Frankrijk en
Oostenrijk was verleend, werkten Se
naat en Huis van Afgvaardigden zich
In drie maanden tijd door de ingewik
kelde materie van de buitenlandse
hulpverlening heen, zodat deze op 1
April, de door de regering in Was
hington nagestreefde datum, werke
lijk kon ingaan. Sinds die dag vertrek
ken dag en nacht uit de Amerikaanse
havens schepen om goederen, bestemd
voor de heropbouw van West-Europa,
over de Oceaan te brengen. In het eer
ste jaar, dus tot 1 April 1949, zal hun
waarde rond 5.S milliard dollar be
dragen en het overgrote deel daarvan
krijgen de landen, die aan het plan-
Marshall deelnemen, geschonken. De
zegenrijke werking van deze hulpver
lening, die zich over vier jaren zal uit
strekken, doet zich reeds thans ge-
roeien in het leven van practisch
Iedere West-Europeaan. Zonder haar
zou Nederland bijvoorbeeld niet in
staat geweest zijn in de afgelopen
maanden tal van artikelen van de bon
te doen. Zeker, het plan-Marshall be
tekent voor ons niet de vleespotten
van Egypte, maar ongetwijfeld draagt
het er toe bij West-Europa een zekere
welvaart en economische gezondheid
te verschaffen, die als de beste be
veiliging tegen het communisme moe
ten worden beschouwd.
UET PLAN-MARSHALL eist, dat
democratisch Europa niet slechts
op Amerikaanse hulp bouwt, maar
ook zlchzelve helpt. De vorderingen,
die in dit opzicht in 1948 werden ge
maakt, zijn bevredigend, maar nog
geenszins voldoende. Zo werd men het
wel eens over de deelneming van W.
Duitsland aan het plan-Marshall en
over de lang niet eenvoudige onder
linge verdeling der Marshall-gelden en
tekende men bovendien op 9 Septem
ber een accoord over een inter-Euro-
pees betalingsverkeer, waarbij de ster
ken de zwakken helpen, maar van de
economische unie, waartoe men ten
slotte zal moeten komen, is men toch
nog steeds een heel eind verwijderd.
Nu kan een eco
nomische unie niet
tot stand komen,
indien daaraan
geen politiek ver
gelijk vooraf gaat. Dat is in het van
Westelijke
Unie
oudsher verdeelde Europa geen ge
makkelijke taak. Maar dat deze niet
onuitvoerbaar is, bleek uit de vorming
van de Westelijke Unie. Op 22 Januari
bepleitte Bevin, verontrust door de
toenemende agressiviteit der Russen
de schepping van een dergelijk orga-
nisme.
Nog geen twee maanden later, op
17 Maart, tekenden de vertegenwoor
digers van Engeland, Frankrijk, Bel
gië, Nederland en Luxemburg te
Brussel een pact, dat voorzag in mili
taire, politieke, economische en so
ciale samenwerking. Helaas hebben
de omstandigheden het met zich mee
gebracht, dat tot nu toe in het bij
zonder op de militaire en politieke
samenwerking de nadruk moest wor
den gelegd. Een voorlopige bekroning
vond deze samenwerking in de schep
ping van een gemeenschappelijke ge
nerale staf, waarvan op 5 October de
Britse maarschalk Montgomery tot
chef werd benoemd. Met de leiding van
de landstrijdkrachten werd belast de
Franse generaal De Lattre de Tassign.y,
met die van de luchtstrijdkrachten de
Britse luchtmaarschalk sir James
Robb. Voor de vloten werd geen ge
meenschappelijk bevelhebber aange
wezen, wel een vlagofficier met be
perkte taak, de Franse admiraal Jau-
jard.
De Westelijke Unie is door haar
stichters gezien als een lichaam, dat
de kern moet vormen van een veel
groter bouwwerk. De vijf landen van
de Unie alleen immers zijn niet in
staat 't evenwicht der militaire krach
ten in Europa tot stand te brengen.
Daarvoor is niet slechts hun econo
misch apparaat, maar ook hun men
senreservoir te klein. Helaas echter
is het in het achter ons liggende jaar
nog niet tot de nodige uitbreiding ge
komen. De landen, die men er gaarne
bfl zou willen hebben, namelijk de
Scandinavische hebben hun houding
nog niet bepaald, in hoofdzaak ten
gevolge van Zweden's aarzeling, dat
nog steeds van neutraliteit meent
te kunnen dromen. Landen, die zich
direct zouden willen aansluiten, zo
als Griekenland en Italië, acht men
daarvoor nog niet rijp. En een andere
candidaat, Franco-Spanje wil men
niet, hoewel vooral in Amerika, brede
kringen gaarne zouden zien, dat de
betrekkingen tussen Madrid en de
West-Europese hoofdsteden wat beter
werden.
UTEL WERDEN echter vorderingen
gemaakt in de richting van een
andere combinatie: het zogenaamde
Noord-Atlantisch pact. Het zal onge
twijfeld nog enige jaren duren, voor
dat de Westelijke Unie het toppunt
harer kracht heeft bereikt. Tot op dat
ogenblik blijft de situatie gevaarlijk en
men heeft er in West-Europa geen ge-
helm van gemaakt, dat men ten min
ste voor deze interim-periode gaarne
een garantie van de Verenigde Staten
en Canada, die militair reeds sinds de
oorlog samenwerken, zou ontvangen.
Ook in Amerika heeft men de be
hoefte daarvan ingezien en reeds in
Mei nam de Senaatscommissie voor
buitenlandse aangelegenheden onder
leiding van senator Vandenberg een
resolutie aan, die de mogelijkheid van
Amerika's deelneming aan bepaalde
militaire overeenkomsten opende.
Hierbij aansluitend verzocht de Con
sultatieve Raad van de Westelijke
Unie op 26 October aan de Verenigde
Staten en Canada tot het sluiten van
een Noord-Atlantisch pact over te
gaan, welk verzoek zowel in Washing
ton als Ottawa in goede aarde viel.
Voordien hadden
Atlantisch reeds Amerikaanse
en Canadese mili-
pact taire waarnemers
bijna alle militaire
besprekingen van de vertegenwoordi
gers der Westelijke Unie bijgewoond.
Een militair hulpprogramma, dat dè
landen van de Westelijke Unie moet
voorzien van de nodige militaire uit
rustingsstukken een kwestie,
waarmede vele milliarden guldens ge
moeid zijn werd eveneens de laat
ste maanden in Washington overwo
gen. Hierover, alsmede over de vor
ming van het Noord-Atlantisch pact
moet het nieuwe Amerikaanse con
gres, dat 3 Januari 1949 bijeenkomt,
zich uitspreken.
JJE HIERBOVEN besproken gebeur
tenissen zijn zonder het ontstaan
van de kwestie-Berlijn moeilijk denk-
nende resolutie, opgesteld door de niet
direct het geschil betrokken leden
van de raad, werd door een veto van
Wisjinsky op 25 October getorpedeerd.
Sindsdien zijn van neutrale zijde
zelfs ook door Assemblée-president
Evatt en Trygve Lle) nog enige be
middelingspogingen ondernomen, ech
ter zonder succes.
De toestand werd zelfs nog ver
scherpt, toen de communisten in O.
Berlijn op 2 December een eigen ge
meentebestuur vormden, dat het recht
voor zich opeiste voor de gehele stad
representatief te ztjn en de Russen dit
bestuur erkenden. Het antwoord, dat
de democratische Berlijners, daarop
bij de verkiezingen in de Westelijke
sectoren van de stad op 5 December
gaven, was overduidelijk: 87 procent
der bevolking sprak zich uit voor de
drie democratische partijen.
gERLIJN was niet het enige „slag
veld" in de koude oorlog. De Rus
sen droegen hun offensief uit naar
elke plaats, waar zij ook maar een mo
gelijkheid van succes aanwezig acht
ten. Een ondubbelzinnige nederlaag
leden zij daarbij in West-Duitsland en
Italië. De geldzuivering in Duitsland,
in Juni uitgevoerd, had reeds on-
en werden ten val gebracht en inmid
dels bleven de prijzen stijgen, waarvan
de communisten dankbaar gebruik
maakten om de ontevreden arbeiders
tot staking aan te zetten. De gevaar
lijkste daarvan was ongetwijfeld die
der mijnwerkers, die op 4 October uit
brak en zes weken duurde. Tijdens
deze staking werden ergerlijke daden
van sabotage gepleegd, werden tussen
stakers en politie formele veldslagen
geleverd en werd aan het land een
schade toegebracht, die ln de vele mil
liarden In de loop van het jaar
tweemaal gedevalueerde francs
liep. Er zijn aanwijzingen, dat deze
staking georganiseerd en gefinancierd
werd door de Kominform. de commu
nistische internationale, die ln het bij
zonder heiast ls met de bestrijding
van het plan-Marshall.
Wat de toestand ln Frankrijk van
Westers standpunt bezien zo gevaar
lijk maakt, is, dat de democratische,
zogenaamde „derde" macht zijn wan
kel bestaan handhaaft tussen een op
positie van uiterst links en uiterst
rechts. Want men acht de buiten
landse politiek van De Gaulle, die ln
het afgelopen jaar voortdurend meer
aanhang kreeg, voor het Westen even
gevaarlijk als die van de communist
Thorez. Waar De Gaulle Immers naar
5 Liberalen
6 Conservatieven
7 Boerenpartijen
8 Nationalisten
m Behaalde zetels
Behaald percentage
1 Soc.Democr
2 Communisten
3 Christelijken
Katholieken
eÊ Uitslag '47 of '48
Z3 Vorige uitslag
WAb€MAN?«
Het arme dier heeft weinig rust. Zorg er maar goed voor, jongeman.
baar. Het was op 20 Maart, dat de
Russen voor het eerst overgingen tot
een zekere verhindering van het ver
keer tussen de Westelijke zones van
Duitsland en het in de Russische zóne
gelegen Berlijn, dat volgens de over
eenkomst van Potsdam onder het be
stuur der vier bezettende mogendheden
was gesteld. Men doet er goed aan,
deze datum in herinnering te houden,
want de Russen beweren thans, dat de
in de loop van Het jaar steeds scher
per toegepaste ^blokkade een gevolg
zou zijn van de in West-Duitsland uit
gevoerde geldzuivering. Deze had
echter plaats op20 Juni. De waar
heid is, dat de Russen ln het hart van
hun zóne geen pottenkijkers willen
hebben en niets liever dan de verdwij
ning der Westelijke geallieerden uit
Berlijn zouden zien.
Het Westen slaagde er echter ln
door middel van een kostbare „lucht
brug" zijn positie in Berlijn te hand
haven en zich aldus een catastrofaal
verlies aan prestige te besparen,
zonder tot een ge
vaarlijk optreden,
als bijvoorbeeld het
zenden van gewa
pende convooien,
over te moeten gaan.
Dit neemt niet weg, dat de situa
tie uiterst precair gebleven is, on
danks talrijke door het Westen onder
nomen pogingen oi. tot 'n oplossing te
geraken. Enige malen scheen deze
inderdaad te zullen worden bereikt,
o.a. op 30 Augustus, toen in Moskou,
waar speciale afgezanten van het
Westen ettelijke besprekingen met
Molotow en ook met Stalin hadden
gehad, een principiële overeenkomst
tot stand kwam over de opheffing der
blokkade onder gelijktijdige invoering
van de Sowjet-mark in geheel Ber
lijn. Toen echter de vier militaire gou
verneurs van Duitsland zich na lange
tijd weer aan de conferentie-tafel zet
ten om de details van dit accoord uit
te werken, bleek Moskou aan maar
schalk Sokolowsky geheel van de ge
sloten overeenkomst afwijkende in
structies te hebben gegeven.
Ten slotte bracht het Westen de
zaak voor de tegelijk met de Assem-
blée in Parijs vergaderende Veilig
heidsraad, maar ook deze faalde in 't
treffen van een regeling. Een verzoe-
Brandpunt
Berlijn
middellijk gunstige gevolgen en de
politiek der geallieerden, om de Duit
sers steeds meer verantwoordelijk
voor hun eigen zaken te maken
deze zal binnenkort resulteren ln de
vorming van een West-Duitse rege
ring droeg er tezamen met 't plan-
Marshall toe bij, de bevolking met
nieuwe hoop op de toekomst en daar
door met meer werklust te bezielen.
Frankrijk, nog altijd bevreesd voor 't
ontstaan van een nieuw agressief
Duitsland, was het met deze, door
Londen en Washington aangegeven
politieke lijn niet altijd eens en pro
testeerde in het bijzonder heftig te
gen de overdracht der Duitse indus
trie aan de oude eigenaars voor
zover geen nazi's die in November
plaats had. De Anglo-Amerikanen
Kominlorm
actief
waren echter niet
af te brengen
van hun overtui
ging, dat Rusland
de potentiële vijand
van het ogenblik is en dat daar tegen
over een sterk West-Duitsland be
hoort te worden opgebouwd.
Fel was de strijd tussen Oost en
West om Italië. Daar stonden verkie
zingen op het programma, die zouden
beslissen, welke koers het land in de
toekomst zou varen: de democratische
of de communistische. Beide partijen
legden reeds lang van te voren tegen
over de vroegere asmogendheid een
grote toegevendheid aan de dag 't
Westen stelde o.a. voor Triëst aan
Italië terug te geven om de Italia
nen aan hun zijde te trekken. De ver
kiezingen, op 18 en 19 April gehou
den, betekenden voor de Russen een
gevoelige nederlaag: het communisti
sche volksfront verzamelde slechts 31
procent der stemmen op zich. Later,
na een domme aanslag van een jonge
heethoofd op de communistische leider
Togliatti (14 Juli), trachtte links het
verloren terrein te heroveren. Overal
braken onlusten en stakingen uit, er
vielen doden en gewonden, maar ten
slotte wist de regering De Gasperi
meester van de toestand te blijven.
Sindsdien is het in dit land rustig ge
weest.
pRANKRIJK daarentegen Weef het
gehele jaar door het zorgenkind
van het Weeten. Regeringen kwamen
streeft is herstel van Frankrijks
vroegere hegemonie in Europa, welke
gebaseerd was op een zwak en ver
deeld Duitsland en een bondgenoot
schap met Rusland.
jy|ISSCHIEN meer nog dan de Ber-
Ijjnse blokkade was 't de medogen-
loze wijze, waarop de Russen de Oost-
Europese landen geheel van zich af
hankelijk maakten, die het Westen
met angst en vreze naar het Kremlin
deed en doet zien. In Roemenië, Bul
garije, Hongarije, Polen, Tjechoslowa-
kfle en Oost-Duitsland werd ook de
laatste rest van een mogelijke oppo
sitie met tak en wortel uitgeroeid.
In het eerstgenoemde land werd de
jonge koning, Michael, van zijn troon
vervallen verklaard. Tragischer nog
was 't lot van Tsjechoslowakije, van
alle Oost-Europese staten eigenlijk de
enige met een
IJzeren werkelijk democra
tische traditie. Na
gordijn een communisti
sche staatsgreep
in Februari werd president Benesj
met het mes op de keel gedwongen
zijn goedkeuring te hechten aan een
communistisch bewind. Daarop volgde
een terreur, die Benesj' beste vriend
Jan Masaryk, de minister van Buiten
landse Zaken, noopte on 9 Maart zelf
moord te plegen. Talrijke Tsjechische
diplomaten in het buitenland legden
hun functies neer. Benesj zelf volgde
dit voorbeeld op 7 Juni en voorkwam
zo. dat hij als bezield democraat zijn
handtekening moest zetten onder de
nieuwe „volksdemocratische" grond
wet. De communist Gottwald volgde
hem op. Benesj, gebukt onder het
leed, dat zijn vaderland getroffen had.
stierf op 3 September.
Een land. dat ietwat milder door
de Russen behandeld werd, was Fin
land Weliswaar werd het gedwongen
een militair verdrag met de Russen te
sluiten (6 April), maar voor het ove
rige behield het land een vrijheid, die
achter het IJzeren Gordijn een zeld
zaamheid is. Bp verkiezingen in Juli
leden de Finse communisten een flinke
nederlaag.
Slaagden de Russen er dus in, ach
ter het IJzeren Gordijn hun positie
aanzienlijk te versterken, een zekere
verzwakking onderging het Sowjet-
bloc door een ruzie onder de „satellie-
