Hetduisterevraagstukvandeschuld
fKefarine,4'
Puzzle-rubriek
Hoe is de siand
Mieke
avontuur
DOOR Residentie
Geheimen rond het England-Spiel (17)
Drie agenten genoten bij de Duitsers een
voorkeurbehandeling en werden ook
door Berlijn bevoordeeld
Pim, Pam en Pom en het Afrikaanse avontuur
Wedstrijd zomerzegels
Rimbukisten
Vier beroemde genees*
middelen tegen pijnen
\v\
vyu
Zwedo-n ticbbevi -z.o.
ook C41 vvlOit sb C-V.
Do.cxvbij verc^elekGv» is
ÓÖl t VcNvA LocW M Q.SS C.C.M
k i Ukcv-visj^- Ecu piloot
UaoVt Uat
li Gut) cya.-z.i-e.vi.
In Hollywood
wqvcX Gwatch
Gówbo, die
Z/5 \A£vv
is, Om^eJ
wictse I cl
tot GGv>l
r-r-jcXvi^e
T^<5ncoise All
G-fiv»
e wofiiü I
HtCV IS, VI03 G'C.v-v V^IOOI
VGlr li<Ac\ I uit^woclfin.
De oitvindikia vrfvggv\
wiidclal om Vdvn de bow-
1^0.1 O-T te komövi.
Wet vvioet zclts
bestand z-i\n
i<2oj <2. vi c\vc\ K
vvodk<A Gv\
cjrbsynilo f
In fcbtt'ivdovvi
beeft WIG.\A
ccn bstalcl
cVSvi^Gkleed VO.VU
weae da eedQ.
Ii\t<n<2id. Vvbt VAv\
Üqhj^ÖV* m at i/vicóe^ Wö>n
Ook Odn een cNnden
met toQ^estd)«Nn 1
11 woeden
InCliicOC^O kebben cvi.
kele pevisionacasten
VcNH d<2 plAcNtsoltjUe
<3evöV3qvn 1 oqm tie.lt-
CoptWe besteld
Om Ood<2 binnen.
ploats ,tö station.
MQpan. D<a vvQ.a^
tenoct 1
iit
En in Cksli-fonnie deed
een down e bc\n^i fte
v/<Anda vencAwi^ning
VÖH 2C5, pe\OV sckoe,
«nen.Tb <ZV\ X Q
kwdw cjlomwen
■twoolf poetsj)
te seko e n en s(C 4
UdAir taqavi.it IA J
En d«on de kl<Sp op da
vuurpijl, öp 1 Juli ^oc^t
do -tóbok VOn de bon.
Welke mic\n (ot vrouw)
bce^t don noj in{e.
ncss e vOOr de wereld,
polit eU
VAN MEN DE GEWEZEN GEHEIME AGENTEN Van der Reijden en Lauwers,
die beiden voor de Duitsers met Londen hebben geseind aan het begin van
het England-Spiel. schuldig verklaren? Gemakkelijk te beantwoorden is die
vraag stellig niet. Ook als men heel zwaar laat wegen dat Van der Reijden direct
na zijn arrestatie bereid zou zijn gebleken met de S.D.-ers mede te werken en
dat hij zeer veel heett verteld en behalve zijn eigen code ook die van Aart
Alblas uitleverde dan nog moet men er rekening mee houden dat door zijn
uitzendingen het England-Spiel niet begon. Men kan de mening der betrokken
Duitsers, dat Van der Reijden voor zijn daden in Duitsland stellig de doodstraf
zou hebben gekregen, naast zich neerleggen. Van belang is, in hoeverre de Par
lementaire Enquêtecommissie licht zal kunnen brengen in de vraag, of Van der
Reijden gedwongen is, agent te worden toen hij (als ex-NSB-er) in Londen
aankwam öf dat hij zichzelf voor dit werk heeft aangeboden. Is het laatste het
geval, dan komen de verschillende verhalen, die hij na de bevrijding heeft
verteld, in een ongunstiger licht te staan. En dan is er alle reden voor het in
stellen van een veel dieper gaand onderzoek dan waarvan ons tot dusverre is
gebleken.
LAUWERS HEEFT OOK voor de
Duitsers geseind. Maar hij kon direct
na zijn arrestatie door May en Schreie-
der worden overstelpt met allerlei ge
gevens over toestanden in Engeland,
over 't codesysteem,, over de opleiding
enzovoort enzovoort, die Vpn der Reij
den er, onder het roken van tientallen
sigaretten ln zijn nachtelijk onderhoud
met May en Makofsky, had uitgeflapt.
De psychische schok, die Lauwers
daardoor onderging, moet enorm zijn
'geweest. De Duitsers wisten alles.
Hij moest wel aan verraad denken, hij
moest wel alles als een verloren zaak
zien. En in die stemming heeft hij zich
achter het zendapparaat gezet. Afkeu
renswaardig? Ik geloof, dat niemand
daarover oordelen mag, die niet in de
zelfde verschrikkelijke omstandighe
den heeft verkeerd. Men vergete niet
dat deze mensen in ieder geval Lau
wers 1vrijwillig en uit idealistische
overwegingen hun leven in dienst van
het vaderland stelden. Ze waren op-
Puzzle 88.
De deling der Drieën (opl.)
De bedoelde deling, die voldeed aai;
de voorwaarden, zag er als volgt uit:
50728/1872573392/36914
152184
350733
304368
463653
456552
71019
50728
202912
202912
Een puzzle, die met veel genoegen
door vele inzenders is opgelost. Na lo
ting onder de inzenders van een goede
opl. Is de wekelijkse premie f 5.dit
maal ten deel gevallen aan de heer A.
Kingma, Zuiddijk 46a, Zaandam.
Gefeliciteerd! Deze prijs zal worden
toegezonden.
Gefeliciteerd! De prys zal worden toe
gezonden.
En nu onze nieuwe opgave.
Puzzle 89.
De tien woorden.
In een vierkant, door vier verticale en
vier horizontale lijnen in 25 evengrote
vakjes verdeeld, komt ln elk vakje een
letter te staan. Daardoor ontstaan 5 ho
rizontale woorden en 5 verticale woor
den van vijf letters.
De gebruikte letters zijn 8 x a, 1 x d,
4 x e, 1 x k, 2 x 1, 3 x m, S x n en één
maal, o, p, r, s en w.
De omschrijving der woorden (niet in
volgorde) zou kunnen zijn: meisjesnaam,
plaats ln Nederland, verdedigingsmid
del, lichaamsdeel, spits voorwerp, dans,
geur, iets uit Spanje, damp en bepaalde
periode.
Hoe ziet het bedoelde Ingevulde vier
kant er uit, dat voldoet aan de gege
vens?
Oplossingen (per briefkaart) tot cn
met Donderdag 23 Juni aan de redactie
van dit blad. (Er wordt weer een prijs
van f 5 verloot).
geleid voor het gevaarlijkste werk;
men had hen in Londen voorbereid op
de gruwelijkste folteringen door de
Gestapo, als ze het ongeluk mochten
hebben in handen der Duitsers te val
len. Men gaf de agenten twee vergif-
pillen (een a senicumpraeparaat in een
omhulsel) mee om zichzelf te doden
als het er al te zeer op aan kwam.
En ziet: als ze in handen der Duit
sers vallen laat Schreieder een goed
middagmaal opdienen. Er zijn sigaret
ten, er is wijn en koffie en het gesprek
kabbelt kalmpjes voort op de gemoe
delijke Beierse manier, waarvan de
gladde Schreieder en de knappe May
het geheim kennen. En dan leggen de
Duitsers de feiten op tafel. Ze vragen
hoe het met Blunt gaat. En of de agent
óók uitgeweest is met blonde Mary op
de laatste avond vóór zijn vertrek. Dat
is altijd raak, want het was altijd de
zelfde Mary.En hoe majoor „die" het
maakt en of kapitein „zus-en-zo" nog
altijd in die kamer met het groene
behang zit. En dan zegt de agent ver
bouwereerd: dat is verraad! En dan
glimlacht Sjhreieder en zegt: Natuur
lijk, je mag het wel weten, maar praat
er niet over. Jullie worden gewoon uit
geleverd en dat is eigenlijk schande.
Waarom zou je je kop offeren?
En dan is er een jong mensenleven
te redden en dan probeert Lauwers,
naar hij verklaard heeft, toch nog
radiografisch te waarschuwen en Lon
den merkt niets (of de Duitsers heb
ben Lauwers bedrogen met een ge
kortwiekt apparaat, dat Londen niet
kon bereiken) en het „spel" gaat maar
door, twintig maanden lang.
„Dauervérnehmung"
HET KON OOK anders gaan. Het
kon ook gebeuren, dat een agent wei
gerde om te spreken, ondanks alles. Of
alleen maar om tijd te winnen. Dan
werd het middel van de „Dauerverneh-
mung" toegepast; dan werd de man op
een klein stoeltje gezet en vastgeke
tend. En dan kwamen de ondervragers,
die elkaar afwisselden, uur na uur, dag
en nacht. Soms hield de man het tien
uur vol, soms dertig, veertig of vijftig,
In een enkel geval zelf» 70 of meer dan
honderd uren. Eten werd er gegeven
en drinken. Maar slapen was niet toe
gestaan en de electrische lampen ble
ven maar branden en de slierten rook
bleven hangen in het helle licht en de
vragen hamerden maar door op het
moede hoofd, een dag en een nacht en
weer een etmaal, en nóg een en nóg
een. Gebroken naar ziel en lichaam,
murw van ellende en kapot van ver
moeidheid hebben ze ten leste gespro
ken. Twee zijn er geweest, die nooit
iets hebben gezegd. Durft men over de
anderen een oordeel uit te spreken?
Schreieder, de man die er wel het laat
ste toe bevoegd was, heeft het gedaan
op het eerste proces tegen Van der
Waals te Rotterdam, toen hij met ver
heffing van stem verklaarde: Alle
agenten waren moedige mensen! Al
heeft hij dan rok in latere mededelin
gen een volstrekt ander oordeel uit
gesproken over de figuur van Willem
van der Reijden.
Met datzelfde voorbehoud zouden
wij willen vragen: Moet ieder, die in
deze monsterachtige affaire van schuld
bij de agenten wil spreken, zich niet
tienmaal bedenken?
Voorkeurbehandeling
EN TOCH... toch moet er met na
druk op worden gewezen, dat drie
agenten de zeer bijzondere bescher
ming der Duitsers genoten. Eén hunner
is met al de andere kameraden in een
Duits concentratiekamp overleden, zijn
naam blijve ongenoemd. De twee an
deren waren Van der Reijden en Lau
wers. Toen Berlijn in November 1943
het bevel gaf (nadat tweemaal agen
ten uit het „sanatorium" in Haren wa
ren ontvlucht) alle andere agenten
naar de gevangenis in Zwolle te bren
gen en vandaar op transport te stellen
naar Duitsland, maakte Berlijn een uit
zondering voor Van der Reijden, Lau
wers en X. Zy mochten in Haren blij
ven, waar ze het bijzonder goed had
den. En zij zijn daar, met voorkeur
behandeling, gebleven tot Dolle Dins
dag, toen de Duitsers, in hun panische
angst voor de opmars der geallieerden,
Haren ontruimden en de gevangenen
naar Vught lieten brengen. Later zijn
ze ook in Duitsland terecht gekomen.
Als Van der Reijden thans, in 1949,
tegenover een journalist verklaart, dat
hij vier ellendige jaren ln een Duits
concentratiekamp heeft doorgebracht,
dan is dat volkomen onwaar. Hij en
Lauwers hebben in Haren de beste be
handeling genoten tot September 1944,
dat is tien maanden langer dan hun
collega's, die minder geliefd bij Schreie
der waren. Stellig is dat een opmer
kenswaardig feit.
Maar ook dót biedt nog maar een
gedeeltelijke oplossing van het pro
bleem, hoe het England-Spiel is moge
lijk geworden. Er zijn ook aan Engelse
kant (dit wil zeggen bij de samenwer
kende Brits-Nederlandse diensten) gro
te fouten gemaakt.
90. „Nu, ik moet zeggen, dat ik ver
stomd sta", roept de kapitein en steekt
Firn de hand toe. Je eet voor vier.
maarje vecht ook voor vier! Ik
benoem je hierbij tot matroos eerste
klas! Als dank voor de bewezen dien
sten". „Dank u wel kapitein", ant
woordt Pim. „Maar tot mijn spijt kan ik
Uw onderscheiding niet aannemen".
„Wat vertel je me nou?" roept de kapi
tein boos.,, Als ik zeg, dat je tot -ma
troos eerste klas bevorderd bent, dan
heb je dat aan te nemen. Basta!" „Ja,
maar ik ben niet alleen verantwoorde
lijk voor die gevangenneming", ver
klaart Pim. „Ziet U. Ik heb hulp ge
had!" „Hulp gehad?' herhaalt de kapi
tein verbaasd. „Van wie dan?" „Pepi,
kom er uit", roept Pim dan, en voor da
verbaasde ogen van de kapitein en de
uemanning, komt er een aap uit de
luchtkoker gesprongen. „Wie is dat?"
roept de kapitein boos. „Ik ben Pepi,
kapitein", antwoord de aap, terwijl hij
in de houding springt. „En geheel tot
Uw dienst".
l
Hersengymnastiek
door Bob WallagH
Het gebeurde ohlangs tijdens een
hersengymnastiek-wedstrljd in een
grote zaal in Antwerpen. Op
zeker ogenblik had uw vragenstel
ler een gezellig Belgisch heertje
bij de microfoon en hij vrcfeg:
„hoeveel knopen hebt U aan uw
vest?" (De gevraagde mocht na
tuurlijk niet kijken.) „Drie", kwam
het antwoord, waarop ik zijn vast
knopen telde: het waren er 5.
„Geen punt dus", moest ik beslis
sen. Maar toen kwamen de protes
ten, ook uit de zaal! Vol trots
wees het heertje op de 3 knopen
aan zijn colbertjasje en hij had ge
lijk ook (want zo'n jasje heet in
Belgie (en Frankrijk)..,, een
vest(e)!
En hier zijn de nieuwe vragen:
1. „De deelnemers worden ver
zocht op tijd aanwezig te zijn". Wat
is er fout in deze mededeling?
2. Zijn de buffers aan de spoor
wagens hol of bol?
3. In iedere havenstad werkt een
man, die niet anders doet dan met
zijn rechterhand een soort verti
caal-wuivend gebaar te maken.
Wat doet die man?
4. Hoeveel maal in een etmaal
haalt de grote wijzer de kleine in?
5. In welk vak werkt de man
met de klap".
6. Als iemand een 4 gooit met
een dobbelsteen, welk cijfer ligt
dan onder?
7. Wat i» een badine?
S. Als 9 vrienden elkaar alle
maal een hand geven, hoeveel
handdrukken worden er dan ge
wisseld?
9. Een vuurtorenwachter roeit
naar de wal, kijkt om en ziet plot
seling de toren niet meer, of
schoon het helder weer is. Hoe is
dat mogelijk?
10. Wat is de naam van de beken
de lange zweep, die de paarden-
dresseur hanteert?
(Voor de antwoorden zie men tus
sen de advertenties.)
Het Comité Zomerzegels en de
Niwin stellen U in de gelegenheid een
reisje voor twee personen naar het
buitenland te winnen. Zend aan de
Directeur van 't Postkantoor te Doorn
'n briefkaart, waarop boven de norma
le porto van 6 ct. ten minste een extra
frankeerwaarde van 25 ct. aan ZO
MERZEGELS is geplaatst. Schrijf op
die briefkaart het aantal kaarten, dat
naar Uw menning X Juli a.s. binnen
gekomen is.
Voor diegenen, die het juiste aantal
raden of dit het dichtst benaderen
zullen drie fraaie prijzen ter beschik
king worden gesteld. BU meerdere
goede oplossingen beslist het lot. U
moogt zoveel oplossingen inzenden als
U wilt, mits U de kaarten met mins
tens 25 cent extra frankeerwaarde aan
zomerzegels beplakt.
De opbrengst komt ten goede aan 't
zenden van NIWIN-Rimbukisten naar
de buitenposten in Indonesië en aan
de sociale en culturele doeleinden (o.a.
tuberculose- en rheumatiekbestrlj
ding), waarvoor het Comité Zomerze
gels werkt.
De drie fraaie prijzen zijn: 1. Een
reis per trein voor twee personen naar
Brussel (met zakgeld), t— 2. Een reis
vanuit uw woonplaats naar Amster
dam met bezoek aan de tentoonstel
ling „Jeugd van -Nederland" (19 Aug.
tot 18 Sept.). 3. Een hele vette braad
kip!
Het m.s. „Oranje" van de maat
schappij „Nederland" wordt Woensdag
22 Juni uit Batavia in Amsterdam ver
wacht. Aan boord bevinden zich 800
passagiers.
123
IN DE
TJEERD ADEMA
Hij dach,t onwillekeurig aan jonkheer
Van Waardenburg, die gevolgd en neer
geslagen was, toen hij even een brief
posttte, hield plotseling zijn schreden
in en richtte zich tot zijn hinderlijke
volger.
„Moet u iets van mij hebben?" vroeg
hij nerveus.
De man lachte met het geluid van een
winterwortel, die over een rasp wordt
gehaald.
„Graag een vuurtje", zei hij, een
onaangestoken sigaret tonend.
Steensma gaf hem zijn lucifers in de
hoop, dat het gelaat van de man een
ogenblik zichtbaar zou worden, maar
deze keerde zich om, toen hij een luci
fer had aangestoken er{ de sigaret in
zijn mo.id tussen zijn beide handen
bracht, die hij beschuttend om het
vlammetje hield.
„Dfnk je. meneer", zei hij, het doosje
weer overreikend.
Steensma keerde zich om.
Een nachtwandeling me deze mense
lijke vleermuis op zijn hielen leek hem
allesbehalve aantrekkelijk. Hij wist nu
wel, dat de kans op ontsnapping vrijwel
was verkeken en vroeg zich alleen nog
af door wie hij eigenlijk geschaduwd
werd, door de politie of door handlan
gers van Rieta von Arnsberg.
Hij zag geen enkele reden, waarom de
politie hem iet onmiddellijk zou arre
steren en hij kwam daardoor tot de
overtuiging, dat de wispelturige vrouw
een net om hem had gespannen, waar
van de mazen zo klein waren, dat Hij
er niet uit zou kunnen ontsnappen.
De volgende middag had hij zeker
heid.
Het was ongeveer kwart voor vijf,
toen de vrachtauto, die een lading turf
tan 'n brandstoffenhandelaar in Heem
stede had afgeleverd, naar huis reed.
Van Ginkel had er vaart achter ge
zet, want hij wilde graag met het
avondeten thuis zijn en de bestuurder
van de blauwe Chevrolet had zich moe
ten inspannen om hem op de terugweg
niet uit het oog te verliezen.
Even voor de Sleutelstad zag Van
Ginkel een kleine jongen op de weg
staan, die waarschuwend zijn handje
opstak.
..Albert!"' zei Steensma glimlachend.
„Hij heeft zich vanmiddag wel erg ver
huis gewaagd".
..Des te langer kan hij meerijden",
zei Van Ginkel.
De chauffeur stopte en de jongen
klom op de treeplank en werd «loor
Steensma in de cabine getild.
„Durf je zo ver van huis, mannetje?"
vroeg hij bezorgd.
Het ventje knikte. „Ik heb een brief",
.zei hij in zijn broekzak voelend.
„Twee brieven!" riep hM, ze triomfan
telijk te voorschijn halend.
Ir. Steensma nam ze van hem aan en
bekeek ze argwanend Er was 'n lang
werpige blauwe enveloppe met het op
schrift „Voor Jelle", Het papier rook
naar bosviooltjes en op de achterzijde
pronkte een wapen met een monogram,
een R., een kleine v en een A„ op
decoratieve wijze door elkaar gewerkt.
„Rieta von Arnsberg, dacht hij on
middellijk.
Het tweede epistel droeg meer het
karakter van een „open brief".
Het was met potlood geschreven op
de binnenkant van een zak, waarin zich
waarschijnlijk suiker had bevonden en
de schrijfster had zich blijkbaar geen
tijd gegund een woordenboek te raad
plegen.
Het was niet geschreven in de spel
ling-Marchant, noch in die van Kolle-
wijn, het was in de spelling Van Ginkel,
maar de betekenis van de brief was
even duidelijk als wanneer meneer De
Vries hem in samenwerking met me
neer Te Winkel had geschreven.
„Een brief van je vrouw, Van
Ginkel".
„Voor mij?" vroeg de chauffeur
verrast.
„Ik denk voor mij", zei Steensma
glimlachend, „want ik geloof niet, dat
je vrouw jou gewoorflijk „meneer"
noemt".
Vlug las hij het epistel door.
Menheer.
Deze is dienende u te laten weete,
alsdat er dezen middag een jong
vrouwschpersoon op vijlete geweest
D.D.D.
Geneesmiddel tegen
huidaandoeningen.
Zuivert de poriën, doet de
jeuk bedaren, verfrist en
sterkt de huldweefsels.
is, die naar u Gevraagd heb. Ze
wou bleive zij ze tot u terugkwam,
maar ik heb gezegd, dat u vanavond
pas Laat zou komme en toen wou
ze morgenmiddag weerkomme. Ze
moes u Dringend spreke en heef
een brief acbtergelaate, die ik aan
Albert zal meegeefe, want mis
schien wil u hem leeze, voordat u
tuis kom, Ik zij dat ik niet zeeker
wis of u wel heelemaal tuis zou
komme maar ze lagte en zij, dat ze
dat wel Zeeker wis. Het was een
knappe vrouw van ongefeer twin
tig jaar of een beetje auwer en ze
zij dat u haar wel kon. Ze had
zwart haar en van die groote don
kere ooge van die zich noemt
B. van Ginkel—Blok.
„Wat schrijft de vrouw?" vroeg de
chauffeur nieuwsgierig.
„Blijf je stuur vasthouden", zei
Steensma, „dan zal ik het je voorlezen"
Hij las het epistel voor en Van Gin
kel knikte ernstig.
(Wordt vervolgd).
Wanneer zware hoofdpijn, hevig*
rheumatische of andere pijnen U
het leven moeilijk maken, neem
dan eens Chefarine „4". Elk
tablet bevat 4 geneesmiddelen,
die elk stuk voor stuk in de
hele wereld al beroemd zijn. Het
helpt ook dan, wanneer een
ander middel geen baat brenyL
TEGEN PUNEN EN GRIEP 20 TABLETTEN I 07»
NAAR VASTE GROND
Waarom Godsdienst?
WOOR WIE GELOOFT is deze vraag
zinloos. Want het geloof draagt de
zekerheid in zichzelf. Deze zekerheid iè
er een van eigen orde. Het zijn niet
allereerst wetenschappelijke of histori
sche feiten, die het geloof z'n funda
ment geven. Integendeel, het geloof
rust in zichzelf, De vraag naar het
waarom van de godsdienst is dus geen
werkelijke vraag meer voor hem, die
binnen de kring vm het geloof leeft.
Het is een vraag van buitenaf, van een
buitenstaander. Misschien ook van een
twijfelaar of een zoeker. Omdat wij nu
de vraag van dit artikel als een echte
vraag willen beschouwen, zullen wij
ook van buitenaf een antwoord op deze
vraag moeten zoeken.
DAARTOE WIL ik aanknopen bij da
de figuur van Socrates, die Plato in
zijn werk hjeft vereeuwigd. We zien
dan, dat de platonische Socrates twee
richtpunten in z'n leven heeft. Het al
lerbelangrijkste is hem wel de verzor
ging van zijn eigen ziel. Want zijn ziel
ziet hij als een brokje van de wereld
der goden, dat thans gekerkerd is aan
het aardse stof. Een man als Socrates
is dan ook niet bang voor de dood. Het
tegendeel is eerder het geval. Hij zal
graag sterven, omdat dan zijn ziel, be
vrijd van aardse banden, de wereld der
goddelijke ideeën zal schouwen in wa
re reinheid. Daarom zijn niet de dage
lijkse gebeurtenissen van het leven be
langrijk. niet de geschiedenis, niet de
politiek. Het gaat om de ziel en om
de verzorging van de ziel. De ziel moet
weer thuis komen in de hemelse ge
westen.
Daarnaast vinden we een heel ander
motief. De platonische Socrates is niet
alleen degene, die bekommerd is om
zijn eigen ziel en zijn eigen zieleheil.
Hij is daarnaast ook Dliticus. Want in
een van zijn latere dialogen laat Plato
zijn hoofdfiguur optreden als wetgever.
Hier staat dus de mens als lichamelijk
en sociaal wezen centraal. Het hoogste
doel is hier dus het regelen van het
samenleven en samen wonen der men
sen in één maatschappelijke orde. Het
aardse gebeuren, dat bij de bekomme
ring om het zieleheil geen enkel be
lang meer had, krijgt nu een zeer bij
zondere waarde.
We vinden dus in Socrates twee per
sonen verenigd. Enerzijds is hij de in
zichzelf gekeerde mens, die streeft
naar eenwording met de wereld van
het onvergankelijke zijn. Anderzijds is
hij de naar buiten gekeerde, practische
politicus. Laten we proberen om een
antwoord op de vraag naar het waar
om van de godsdienst te vinden met
behulp van deze tweeledige platoni
sche mensbeschouwing.
VOOR ZOVER ik zie, vinden wij
beide motieven in het Christendom te
rug, en wel omdat zij algemeen men
selijk zijn. Het e®rste motief is echter
steeds sterker dan het tweede. Ook in
het Christendom staat het redden van
de ziel centraal. Vraagt ge nu, wat
onder „ziel" verstaan wordt in dit ver
band, verwacht dan geen wetenschap
pelijk geldige begrippen. „Ziel" bete
kent hier kortweg het eigenlijke zelf,
het diepste ik, het meest innerlijke
wezen. Alles is er in het Christendom
toch eigenlijk op gericht dit „zelf" te
bewaren voor de vernietiging, voor de
ondergang, voor de dood. De oude sa
cramenten van doop en avondmaal, en
nog veel meer de sacramenten, zoal»
deze gangbaar zijn in de Rooms katho
lieke kerk, hebben de bedoeling de
mens te redden voor dood en duivel.
In het geloof en in de geloofshandelin
gen geeft een mens zich over aan de
Eeuwige, die hem zijn genade, zijn
vergeving, zijn herschepping schenkt.
In zoverre heeft het aards gebeuren
voor het christelijk geloof geen zin.
Ook de dood heeft op de gelovige gein
vat. Hij is immers reeds geborgen.
Waarom godsdienst? Allereerst dus oro
mijzelf veilig te stellen, om mijzelf te
redden bij God.
Het tweede motief is in het Chris
tendom veel zwakker. De stelling lOtt
te verdedigen zijn, dat dit tweede mo
tief oorspronkelijk zelfs afwezig was.
De vraag naar het waarom van o®
godsdienst luidt hier: om een betere
samenleving te scheppen. Het geloof
zoekt hier verbinding met een sociale
ethiek. Christendom en politiek trach
ten hier een band te vinden, "oe
moeilik dit is, weet ieder. Christelijke
politiek is een dubieus geval. Hoog
stens is er politiek van christenen.
WAAROM GODSDIENST? Het eer
ste antwoord luidt dus: Om mijzelf
redden in Gods nabijheid. Het tweede
antwoord luidt: Om de wereld te ver
beteren. Al naar gelang iemands ka
rakter zal hij zich meer aangetrokken
voelen tot het eerste, of tot het tweed
antwoord. In onze verpolitiekte en
zeer Weinig verirjnelijkte wereld hee
het tweede antwoord zeker de meeS
kansen. Maar de eigenlijke kern va„
de godsdienst benadert het stellig nie
Echter, de raag naar het waaro
van de godsdienst hebben we deS.°®
danks niet benaderd. We kwamen jm*
mers van buitenaf! Zoals men h®-1
slechts leert kennen door zelf 'iet
hebben, zo leert men het geloof eer
kennen door zelf te geloven.