\v dames en jongere meisjes HENK, ELS EN JAPIE SANDERSE 2 8 67 Joh.Tiessen&Zn C.B Abonneert U op dit blad KOUSENATELIERS DEN HELDER EEN LEZBNG ^Letterkundige verschijningen: Romantisch Den Haag J. H. v. d. VEEN W. REILINGH INTERNIST Maandag 1 7 en Dinsdag 18 October Drie waardevolle boeken BRUILOFT? FEESTGEBOUW M0UT0N Een Hulp-Assistente Onze TAXl's zijn NIET DUUR! TEL. CETOL PIET SCHMIDT HsLni} i taxi L OUWE Schriftelijk Onderwijs HET PAROLA INSTITUUT DE BESTEW RECLAME GARAGE NIEIIWLAND Zo gaat heil F. Bordewijk: Het Eiberschild. Uit gave Nijgh Van Ditmar N.V., Rot terdam's-Graven hage. F. Borderwijk. Een inleiding tot en keuze uit zijn werk door Victor E. van Vriesland. Serie Schrijvers van Heden. D. A. Daamen's Uitgeversmaatschap- pi) JV.V, 's-Gravenhage. enigeen zal zo op het eerste ge zicht of zelfs bij nader inzien, niet zeer geneigd zijn om Den Haag een romantische stad te vinden. Amster dam zeer zeker: Rotterdam vooral indien men gevoel heeft voor de heftige vitaliteit waarmee de bur gers dezer stad haar hebben groot gemaakt en deden worden tot één grote verzamelplaats van strak ge spannen energie. En dan zoveel klei ne steden, Delft, waar de stenen nog immer spreken van de grote worste ling waaruit ons gemenebest voort kwam, Den Bosch, waar de grote Je roen leed aan zijn daemoniën, die men nóg, versteend, kan beschouwen op de luchtbogen onzer schoonste kathe draal. Maar Den Haag ,,het schoonste dorp van Europa", doch dan vooral van oudsher dorp met een vlakke, kleinburgerlijke geest waarvan alle kringen der maatschappij wel door drenkt schijnen, en met de gewichtig heid zijner bureaucratie, waaronder gans Nederland zucht sedert een re gering meer dood mechanime dan le vend gezag werd; Den Haag is dan toch niet bij uitstek romantisch. Neen, dat is het niet, maar voor wie de dingen romantisch wil zien, kan toch ook onze residentie stof op leveren, en het merkwaardigste is misschien, dat het een Haags advo caat is, mr. F. Bordewijk, die er deze stof uit putte. Den Haag heeft niet zo heel veel romanciers opgeleverd, maar dan toch enkele wèl zeer grote. Couperus, Emants, Bordewijk. Of de roem van de laatste tegen de jaren bestand zal zijn, moet men natuurlijk nog afwachten en reeds thans is er aanleiding om zich af te vragen, of die niet wat overgewaardeerd wordt Het komt ons althans voor, dat zijn lijvigste roman, Apollyon, wel wat overschat wordt en, behalve goede kwaliteiten, toch ook vele zwakheden toont; het demonische overtuigt bij de hoofdpersoon, Starnmeer minder door een gebrek aan pathos, dat Vic tor van Vriesland in zijn beschouwing over Bordewijk constateert, dan door een te merkbare gewildheid en in het algemeen schijnt de litteraire adem van Bordewijk voor een zo lijvig boek toch te kort te zijn. Zijn andere romans zijn dan ook aanzienlek korter, en vooral munt hij uit in de novelle en het korte verhaal. En zijn laatste werk, Het Eiberschild, is dan ook een verzame ling van een vijftal Haagse novellen. {-JET is zeer wel te verdedigen, in deze novellen een uitwerking te zien van één enkele korte schets, de quasl- grafrede „Op Oud-Den Haag" in het bundeltje „De Laatste Eer" in 1935 verschenen: „De stadwaar mijn kindsheid achteloos ging langs de ver trouwde wegen, en mijn jonkheid aan ving, rond te zwerven, grootogig aangetrokken tot het beangstigende. De gruweibuurtjes, verschrikkelijk nog als herinneringsbeeldenHet rood gepinkoog der heilloze Bocht van Gul nee, de gore jeugd, die zich baadde aan de zelfkantEn dan weer vele pleinen met bloemen en vogels en be koorlijke vrouwen, met kinderen rond scharrelend in de vers gestrooide schelpen met nog een vleug van zeeOud-Den Haag, dat er niet meer isWant Den Haag, eertijds als een mens in de volheid van goed en kwaad, verwerd onder harteloze leiding tot een blaaskaak en een ploert Bordewijk heeft zijn herinnerings beelden dan weer tot nieuw leven ge bracht in Het Eiberschild en ze in het clair-obscur van zijn romantisch ver langen gezet H<j is zover gegaan, dat hij in zijn taal een menigte ouderwet se volksuitdrukkingen, soms specifiek Haagse, soms ook meer algemeen in zwang geweest zijnde, vervlocht. Ach terin het boek vindt men een woorden lijstje met de vertalingen. Hij heeft dit, naar hij in een kort voorwoord be toogt, gedaan om de aandacht te ves tigen op woorden, die naar zijn oor deel: „beter lot dan dat van de ver getelheid verdienen, die zoal niet voor de spreektaal, dan voor de schrijftaal zeer wel bruikbaar zijn en die, indien zij opnieuw tot leven kunnen komen, de taalschat wezenlijk vergroten." Nu moet men geenszins denken, dat Bordewijk een romanticus in de oude zin van het woord is, die het ver beelde leven als compensatie voor de nuchterder werkelijkheid stelt. Deze schrijver is wel degelijk een modern mens; hij ontvlucht de werkelijkheid dan ook niet, maar hij verhevigt haar met alle middelen, welke de heden daagse psychologie en ook de para psychologie tot zijn beschikking Op 31 Oct. a.s. hopen onze geliefde Oudërs, Groot- en Overgroot ouders DIRK BOT en JANTJE BOT—BIJL hun 60-jarig huwelijk te herdenken. Hun dankbare kinde ren, klein- en achter kleinkinderen, i Gelegenheid tot felici- 1 teren op Dinsdag 25 i Oct. van 3 tot 7 uui i Den Helder, 17 Oct. Sperwerstraat 29. Heden overleed, zacht en kalm, onze lieve Man, Broer, Zwager en Oom, de Heer HENK DORTMUNDT, op de leeftijd van 65 jaar. Uit aller naam, J. DORTMUNDT— OOSTERHOF. Den Helder, 15 Oct '49. Bothastraat 26. De crematie heeft plaats te Driehuis- Westerveld op Woens dag 19 October te 13.07 uur. Algemene kennisgeving. Heden overleed onze geliefde Moeder, Be huwd-, Groot- en Over grootmoeder HENDRIKA CORELL, Weduwe van A. GIJSBERTS, op de leeftijd van bijna 93 jaar. Namens de familie: G. GIJSBERTS. Den Helder, 15 Oct. '49. Middenweg 101. De begrafenis zal plaats hebben op Dinsdag 18 October a.s. op de Al- »em. Begraafplaats te Den Helder des namid dags 14.15 uur. Vertrek vanuit het sterfhuis Middenweg 101 te 14 u. Langs deze weg betuigen wij onze hartelijke dank aan familie, vrienden, bu ren en bekenden voor de grote belangstelling bij ons huwelijk ondervonden. R. ADEMA C. A. ADEMA— SELDERBEEK. Huisduinen, Mesdagstraat 22. CHIRURG, DINSDAG A.S. GEEN SPREEKUUR. GEEN SPREEKUUR Bij vonnis van de Arron- dissements-Rechtbank te Alkmaar van 13 October 1949 is in staat van fail lissement verklaard de N. V. Drukkerij en Uitgevers maatschappij voorheen De Westfrische Kerkbode (ook handelend onder de naam N.V. Sprekend Papier), ge vestigd en kantoorhouden- de te Schagen, Landbouw- straat 8, met benoeming van de E. A. Heer Mr. R. W. J. C. van den Wall Bake tot Rechter-Commis- saris en van ondergeteken de tot curator. De op 29 September 1949 door genoemde Rechtbank onder de naam N. V. Spre kend Papier failliet ver klaarde handelszaak is in wezen identiek met de ge failleerde N. V. Drukkerij en Uitgeversmaatschappij voorheen de Westfriesche Kerkbode. De Curator: Mr. A. W. L. BONDAM. Kantoor: Nassauplein 41. Telefoon K 2200—3832. Alkmaar, 14 October 1949. FAILLISSEMENT van PETRUS NICOLAAS KRUL, Aannemer, Hoog straat 26 te Den Helder. De Curator maakt be kend, dat de schuldvorde ringen in dit faillissement bij hem moeten worden in gediend vóór 1 November 1949 en dat de Verificatie vergadering zal worden gehouden op Woensdag 23 November 1949 te 10 uur v.m. in het Gerechtsge bouw aan de Geestersingel te Alkmaar. De Curator: Mr. J. MULDER, Advocaat en procureur, Singel 143, Den Helder. Onmisbaar in elk huisgezin! Voor slechts 1.75 per maand. Dr. J. E. Alberts: Ontstaan, Ontwikkeling en Ge boorte van de Mens. Met 270 illustraties, 180 blz. druks, geb4.95 Dr. J. Rutgers: Het Mysterie der Voortplanting, 256 blz. druks, geb3.25 Dr. H. Braun: Een Boek voox Moeders, 128 blz. druks, ingt 1.50 Wij bieden hierbij als attractie aan: een serie van 12 fraaie Franse gravures, in een keurig mapje, voor slechts 1.50 De drie boeken met het mapje platen kosten in totaal slechts f 11.20, betaalbaar in maandelijkse termijnen van 1.75 of meer. Toezending direct na ontvangst van onderstaand bestelbiljet door: Gebr. Graauw's Uitgeverij (afd. Boekhan del), Singel 80, te Amsterdam. 'stelbiljet. Ondergetekende verzoekt Gebr. Graauw's Uit geverij, Singel 80, Amsterdam, te zenden: de serie boeken en platen als aangeboden voor 11.20, te be talen in maand, termijnen van Naam volledig adxeai SPOORGRACHT stelt. Bordewijk balanceert langs de diepten der ziel en hij projecteert het waargenome vaak in dingen, in oude huizen, stadswijken, buurten, welke hij zodoende een eigen leven schenkt. Vier van de vgf novellen overspan nen de tijdsruimte, waarin „Oud-Den Haag" overging in de stad, zoals we die voor de laatste oorlog kenden. En in de vijfde ontwikkelt hij enige „proeven van herbouw" van de door de oorlog zo ontluisterde stad. Het is in al deze verhalen voor alles de stad, die leeft en minder dan dat haar bewoners hun stempel op die stad zetten is deze laatste het, die gezindheid en lot der ingezetenen bepaalt. {-Jet is tegenwoordig gebruik het „fin de siècle" van de negentiende eeuw in 1914 te stellen. Toen brak „de goede oude t(jd" af en begon een nieuwe pe riode vol verwarring en gisting, en van die periode uit bezien kan men de te kenen van ondergang van een bescha vingstijdperk in de voorafgaande jaren wel constateren. Bordewijk doet dat in zijn verhalen welke intussen toch wel dit bezwaar hebben dat ze teveel ach teraf zijn ontworpen. Want in werke lijkheid was de periode, die in 1914 zo ruw werd afgebroken, er in vele op zichten een van opgang, en was zij zich slechts van die opgang bewust. Techniek, handel, wetenschap bloeiden, sloegen de vleugels steeds wijder uit en schiepen een idealisme dat zich ook in sociaal opzicht manifesteerde, en wel als een geloof in de mens. De leuzen van het socialisme waren wel degelijk daarop gebaseerd en haar aanhangers vertrouwden rotsvast in de heilstaat die hun werd voorgespiegeld.. De mens had zich nog veel te weinig verdiept in de afgronden van zijn psyche, dan dat hij het geloof in zijn vermogen tot be heersing van het wereldbestel, volgens betrekkelijk eenvoudige regels, zou voe len wankelen. Eerst de pogingen om die regels algemeen in practijk te bren' gen, zouden de wanhoop aan zichzelve doen ontstaan waardoor de moderne •mensheid als door een katarsis, die nog wel lang zal duren, heen moet De stem ming van doem, welke bij Bordewijk over het Den Haag van de dertig jaren voor de qprste wereldoorlog hangt en die doet denken aan Luc. Willinks schil derijen (het is geen toeval dat een der beste verhalen destijds op instignatie van een weekblad om een van Willinks schilderijen geschreven, van de hand van Bordewijk is) doet enigszins gefor ceerd aan. Maar knap geschreven is ze zeker. Het beste, gaafste, van de verhalen in deze bundel is „Veuve Vesuvius", het verhaal van een caféhoudster die feite lijk mèt haar buurt ten onder gaat, al is de directe aanleiding van die onder gang dan anders. „Drie Regenbogen heeft ongetwijfeld meesterlijke kwali teiten, maar de inerte Oblomofachtige figuur van de hoofdpersoon doet wat aan als een zwakke, niet geheel uitge werkte nabootsing van Gontsjarov's origineel. Het type moet Bordewijk overigens lief geweest zijn: men treft het herhaaldelijk in zijn werk aan. V. v. Vriesland signaleert het in „Rood Pa leis", trouwens het meest uitgesproken fin de siècle boek van Bordewijk, „Ziel en Correspondent" is heel mooi waar 't de neergang van het Prinsengracht- kwartier betreft, en een tikje pathetisch in de behandeling van het para-psycho logische thema van het op elkaar in werken van twee personen, die elkaar niet kennen, nooit bewust ontmoet heb ben, doch hun tijdstip van geboorte ge meen hebben. Een bijzondere en echt Bordewijkse schepping is „Het Midden standshuis", dat een fantastische visie bevat op een soort huurkazerne in het centrum van de stad, een huis dat zijn invloed op alle bewoners doet gelden, doch dan eigenlijk toch ook door mid del van de eigenaar, een aannemer in ruste. In „Paarlen Avond" ervaren we Bor- dewijks reactie als de slag gevallen is en de oorlog Den Haag geheel ontluis terd heeft. Stil en zacht vloeit dit ver haal, via enige fantastische herbouw plannen voor de stad, uit op de erken ning van: „de simpele waarheid, dat ook de berooide mens in zijn ouderdom gelukkig is. Hij is als een pareloester; zijn schelp ligt altijd vol kleine herin, neringsparels, en uit zijn eigen bouw. stoffen welft hij aan de avond van zjjQ leven een paarlen trans over zich heen". Dit lezende vraagt men zich af, of Bordewijks laatste boek als een epiloog bedoeld is, tenminste althans als het laatste werk van de grote, romantisch, en vooral bizarre fantast In wiens stijl altijd een zekere vaart zat welke de 1®. zer meevoerde naar ongekende diepten en verten? Bordewijk wordt 10 Octobw a.s. 65 jaar. zijn levensavond begint dus aan te breken en wanneer men d. portretten uit 1949 en 1938 met elkaar vergelijkt, die in Victor van Vriesland, boek zijn opgenomen, dan schijnen da laatste jaren wel zwaar te hebben go- wogen. Kan het anders bij een zó sen sitief mens als een kunstenaar in het algemeen, en Bordewijk op zijn gebied in het bijzonder is? Dat de auteur op zou houden met schrijven, is nauwelijks aan te nemen. Dat hij zijn stijl en werkmethode zal veranderen, misschien wel. In minder uitgesproken mate heeft hij het al meer gedaan. Doch laat ons liever afwachten. JJet initiatief van D. A. Daamen's Uit- geversmij. om onder auspiciën van de Maatschappij der Nederlandse Let- terkunde een serie „Schrijvers van He den'!' uit te geven, verdient lof. Mit» goed uitgevoerd en door deskundig, hand geschreven, kunnen dergelijk» boeken er veel toe bijdragen, het llt«. raire inzicht van het Nederlandse pu. bliek te verdiepen. In het onderhavig, geval, waar Victor van Vriesland over Bordewijk schrijft, is de inleiding kort en de bloemlezing uit werk van d. auteur uitvoerig. Er staat bij, dat i. ook is uitgegeven voor het gebruik op inrichtingen van Middelbaar-, Voor. bereidend- en Hoger onderwijs. Voor dat laatste doel is natuurlijk wel een uitvoerige bloemlezing vereist, hoewel we de gebruikers ervan wel menig lat- tig ogenblikje kunnen voorspellen; Bor. dewijks thema's, hoe decent en zake lijk uitgewerkt, vormen niet altijd jongemeisjes lectuur. Maar dit nu daar gelaten we hadden gaarne wat meer en diepergaands van Van Vriesland over Bordewijk, en wat minder bloem lezing gehad. W. E. ,.IS DE GEMEENTE VAN JEZUS CHRISTUS DE GEESTELIJKE VOORTZETTING VAN ISRAëL?" Over bovengenoemd onderwerp hoopt de Heer BROEKSMA van Zaandam D.V. DINSDAG 18 OCTOBER a.s. te houden in lokaal MOLENSTRAAT 93. Toegang vr\j. Allen welkom, OPENBARE LEESZAAL BIBLIOTHEEK te DEN HELDER. Gevraagd: Beginsalaris 800.Sollicitaties met volledige in lichtingen aan het Bestuur, Soembastraat 38, uiter lijk 22 October a.s. STADSRITTEN I.minimum 20 ct. per k.m. Kachelpasta: zó zwart is er geen, geen één Grote tube 20 CT. Cetol is een Ceta-Bever product, evenals Velpon. Marine-, Rijks-, en Particuliere verhuizingen worden met uiterste zorgvuldigheid uit gevoerd door Weezenstr. 51. Fil. Bilthoven, 87. Tel. 2767. Tel. 2933. Palzerweg ^lllocleme kleei makerij Ruyghweg 74 - Tel. 3176 o rmen ANJEUERSTR.1 TE13167 OEN HELDER Ook 's nachts SPECIALE TARIEVEN voor ritten buiten de stad. VAN GALENSTRAAT 117. OtiliiAiwxj.; Erkend door Inspectie M.U.L.O. H.B.S. (A en B) BOEKHOUDEN M.B.A. Nieuwe opleiding 8.P.D. (A en B) MIDDENSTANDSDIPLOMA TALEN (HANDELSCORR. en BEGINNERS) ALGEMENE ONTWIKKELING Uitsluitend Leraren M-O. Prima correctie en alle hulp door MAURITSWEG 29 ROTTERDAM GIEN VAN WOERDEN, reizend secretaresse Zak- bijbelbond, spreekt a.s. Dinsdag n.m. 8 uur in gebouw Weststraat 66a. Onderwerp: „WAPENT U." Komt allen!! Toegang vrij!! Alsnog uit inboedel ter overname aangeboden: 1 O. H. ameublement, be staande uit tafel en 4 stoelen 50.1 kamer Chinamat 17.50, 1 noten theewagen 25.1 pa- rapluiebak 5.Te be vragen Dinsdag en Woens dag 18 en 19 Oct. na 2 u. Adres: Spoorstraat 49. De meeste grote bedrijven hebben hun op komst te danken aan de juiste wijze waarop zij hun reclame gevoerd hebben. In bijna alle gevallen is dit DAGBLAD-RECLAME ge weest. Schakelt voor Uw bedrijf of artikel dit dagblad in en U bereikt koopkrachtige lezers! AANGEBODEN: CHEVROLET, 7 pers. Sedan 1937 CHEVROLET Truck van 1939 met 3 zijd. Hydr. Netam kipper. 4 tons AANHANGWAGEN D.K.W. BESTELWAGEN- TJE 1939. Bergen, Breelaan 52. Telef. 2200 K 2208. Wy kunnen nog enige (vanaf 14 jaar) plaatsen in onze moderne ateliers. L!^t.iXi*d0Or 0DZe Pers°neelafdeling Janzenstraat 1 waarden °Vei" de aantrekkeltJke aanvangsvoor- werkdag van 8.00 tot 12.00 uur en van 13.30 tot 17.30 uur. Het medekomen van een der ouders van Jongere meisjes wordt zeer op prijs gesteld. Dg trein van vijf uur, morgenochttmdi Ik moet beitst op «AK EU. Ga je jezelf vanavond ai scheren? B Box 6 Ciyenh Eo, m kan ik wt« eaet niet verslapen.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1949 | | pagina 6