Voor wiende klok luidt"
J
Een /aar in hei nieuwe
Vast geloof in het doel kan
moeilijkheden overwinnen
„De kip van de zee" bracht arme
vissers welvaart
Teleurstellingen
in t buitenland
Vijf mensen gingen naar Canada (23)
alle
Wij zijn onze ouders
veel dank verschuldigd
Gloeiende lava
over Hawali
Jonge meisjes, opgepasil
Conservenfabrieken werken op volle toeren
Broadway-ster trok met haar man
naar onbewoond eiland
ZATERDAG 10 JUNI 1950
ge-
op ons en op
nT DERTIENDE JUNI 1949 kwamen wij on de nlaat. v
^een jaar later, kunnen wij de zaken een bestemming aan. Nu,
ie eerste plaats vaststellen: het was voor vader eiT^ed^r" knmu:n W'U in
moeilijk jaar. O, ja we zijn vooruit gekomen en ik behnlf nn^" T hee'
gen niet te herhalen, maar dit cijfert die miserabele tijden die T T bez,t,tm:
niet weg waarin we zo dikwijls verzeild zijn geraakt; ZZ
maakt en die hebben ook niet nagelaten hun stempel te drukke^"
onze herinneringen. De eigenlijke betekenis van het emiirre™
volledig tot ons door. Met alle facetten van het landverhuizS Z wë gloTfroT
ril!0 rT 1e" emmen hebben we en ontlopen, maar n I
,egen hebben wij tot nu toe op onze weg mee gehad, de zegen van het gezond
lön, want op je handen en op je hersenen ben je aangewezen, dat geldt voor
*der en dat houdt ook in, dat zowel de start als de mogelijkheden voor iëdër
gezond mens dezelfde zijnen dat is onze tweede conclusie na dit proefjaar een
conclusie, die meehelpt ons werken en doorzetten rechtvaardigt.
pronken tegen de hellingen. En niet
alleen de boomgaarden, maar alles wat
groeit, geurt en bloesemt en een pa
radijs op aarde tovert. Moeder, Artje,
Dickie, Liesje en ik gaan wat gras
snijden voor de koe om tijdens het
melken te voeren. Maar de eigenlijke
reden ig wel het voor een poosje bezig
zijn in het malse lange gras onder
bloeiende vruchtbomen. We zitten dan
ook al gauw „op t werk" en genie
ten van de omgeving, de bomen, bloe
men, de prachtige grote en kleine
vlinders en van het prachtige uitzicht,
dat we van hieruit hebben.
't Is alles zo logisch en zo vredig, zo
midden op deze Zondagse Zaterdag.
Ven deze prettige, ernstige ogenblik
ken moesten er meer zijn. Wat moet
dit toch allemaal nieuw zijn voor moe
der. Net zoals vaders leven is ook
moeders leven zo gehedl vergroeid met
alles wat Hollands is.
t Is geen logeren geweest, waarvan
men na een poosje weer opgemonterd
thuis komt, nee, in de verste verte niet.
't Is een ontwortelen geweest, een vol
ledige verandering, die geen „terug"
heeft, doch slechts aanpassen en door-
«JEN SNERPENDE STOOMFLUIT over-
stemt met bruut geweld de zachte
voorjaarsgeluiden op deze zonnige lente
morgen. Temeer doet dit geluid onpret
tig aan, omdat dit stuk ijzer het onver
biddelijke commando voert over al die
hollende en dravende meisjes, die, op
geschrikt door het eerste gebrul, zich
haasten om binnen te zijn vóór het
tweede en laatste signaal.
Tenminste één minuut voor de tijd
moet je nummer op de werkklok wor
den ingedrukt, overtreding binnen het
kwartier kost je een kwartier.
En zo huppel je de dag door, de dagen
en weken, die van kwartieren en uren
aan elkaar geknoopt zijn. En die stom
me fluit brult maar, zonder ook maar
eens de baard in z'n keel te krijgen of
ten minste ook maar enigszins te ver
anderen van toon.
PR IS VEEL VERANDERD. Het leven
ven alle dag is een houten schema
geworden met scharnierende hoeken,
dagdiensten, namiddag- en nachtdien
sten, Zondagdiensten, slaap- en eet-
diensten en maar dollars verdienen en
verteren.
Van boerenknecht tot spoorwegman:
een moeilijke promotie. De dagen
lijken grenzen gekregen te hebben,
het voorjaar, het hooptepunt van
jaar voor de plattelander, gaat als een
geluidloze film voorbij.
In de tussentijd is bovendien Dirk
uitgezonden naar een ander gehucht
op een 60 mijl uit Revelstoke, acht
huizen, een eethuis en een werkplaats,
alles tesamen hetende Beavermouth.
En een 60 mijl ten Z.W., in de groe
ne Okanagan, woont de familie, daar
groeit heel langzaam onze farm en
bouwen vader, moeder en Artje ons
„home", dat ons reeds lief is gewor
den. Want op dit stukje grond is ons
aller aandacht gevestigd. Een fris
windje wuift over het lange gras, dat
dan zilverig glanst. Een paar zwarte
vogels met fel-rode schouders piepen
een doordringend hoog geluid, terwijl
een hele vlucht vreemde vogeltjes als
een storm voorb:jvliegt.
Job, ons paard, staat lui te knikke^
bollen temidden van dit jubelende
leven in deze zonnige Okanagan.
Thuis logeren.
V IflJAS EEN VERRASSING, toen ik
vlak voor de farm uit de bus
stapte en deze nimmer volprezen weel
de rondom mij zag. Na Gert en Dirk
kwam ik voor een week-end te „loge
ren". Ons huis is nog niet bewoonbaar
en we wonen daarom nog in 't ge
huurde huis. Onze buurman-huisbaas
is een aardige, behulpzame Russisch-
Canadees, die in Canada goed heeft
geboerd. Maar hij is gewoon gebleven
en hij maakt het leven dikwijls ge
makkelijker door ons in zo vele kleine
moeilijkheden behupzaam te zijn.
Wat is het toch fijn zo nu en dan
eens thuis te komen. Al die narigheid
of beter ongerieflijkheid is op slag
verdwenen. Weg met dat werk, waar
ik zo'n hartgrondige hekel aan heb,
voor een paar dagen niets dan frisse
lentelucht in de bergen, waar de
bloeiende boomgaarden als juwelen
zetten vereist, een maken wat er van
te maken valt, alleen en volledig ver
trouwend op jezelf en je allernaas-
ten. Veel is er dat ze moeten blijven
missen en 't ligt alleen aan hun „wil"
en aan hun lichameijke en geestelijke
kracht of ze zich inderdaad hier zullen
kunnen handhaven, zoals ze dat in
Holland gedaan zouden hebben, 't Is
véél, erg veel gevergd en wij jongeren,
voor wie alles zo veel anders ligt, kun
nen slechts werken en hopen, dat zij
zullen slagen.
Vaders gezicht is wat mager, maar
zonverbrand en moeder? Moeders ha
ren getuigen ervan, dat alles niet zo
gemakkelijk was en is. Haar gezicht is
ook gebruind, maar des te opvallender
is het zilverig grijze haar. Eu het her
innert ons er telkens aaa hoe ratzag-
lijk veel we onze ouders verschuldigd
zijn, tegenover hen, alswel tegenover
ons zelf, op wie hun verwachtingen
gericht zijn en dit sterkt ons op onze
weg in ons nieuwe vaderland, waar
ernst en goede wil geboden is.
(Van onze correspondent te Sydney)
De geschiedenis van Nederlands Zui
derzeevissers, die vroeger met botjes
en scharretjes net een klein bestaantje
bijeen konden brengen, doch voor wie
de paling van het verzoete IJselmeer
welvaart bracht, heeft zich min of meer
herhaald aan de Zuid-Oostkust van
het Australische werelddeel.
Hier aan die prachtige, woeste zuid
kust van Nieuw Zuid Wales met haar
machtige rotsen en glinsterend witte
stranden woonden in armelijke huisjes
de kleine vissertjes, die met het van
gen van vis voor de Australische tafels
net de mond konden openhouden. Het
vorig jaar echter werd er alleen in
Nieuw Zuid Wales r- 's voor 5 mil-
lioen gulden aan vis ,a blik geleverd,
hoofdzakelijk afkomstig van die vroeger
zo armelijke vissersbevolking van de
Zuidkust tonijn in blik, door de
Amerikanen „de kip van de zee" ge
noemd.
De tonijn bracht welvaart.
Het is haast net als met die vissers
van Urk in de voormalige Zuiderzee.
Kort geleden nog slechts de bezitters
van kleine, aftandse bootjes hebben de
200 vissers van Eden moderne trawlers
en voor tienduizenden guldens aan
netten tot hun beschikking. Alles dank
zij de tonijn.
De tonijn en de Australische zalm,
die zij nu op de open zee met hun mo
derne schepen en netten vangen, ziet
men echter nooit in de viswinkels van
de grote steden. Alles gaat naar de
kort geleden opgerichte conservenfa
brieken aan de kust. En hoeveel de
vissers ook vangen, zij vragen voort
durend om meer.
Een vangst van een 60.000 zalmen
per dag met een waarde van 15.000
gulden is nu voor zo'n Zuidkustvisser
helemaal geen uitzondering. Evenmin
als dagen van een 1000 tonijnen (en dat
zijn knapen!) ter waarde van een 5000
gulden. Gedurende het afgelopen sei
zoen want seizoenwerk is het in de
visserij natuurlijk altijd vingen
sommige gezinnen tientallen tonnen
tonijn naast vele tienduizenden aal-
men. De paar duizend kisten zee-mul,
die zij bovendien ophaalden, beteken
den natuurlijk alleen maar een sigaren-
centje.
Een wonderlijke geschiedenis.
Het is met die tonijnen een wonder
lijke geschiedenis. In het seizoen, dat
is van September tot December, hoef
je hier maar een 4 tot 10 mijl van de
kust te gaan, en je kan de tonnen to
nijn eenvoudig niet missen. In hectaren
zeeoppervlakte beslaande scholen
springen de „blauwvinnen", de ge
streepte tonijnen, de zilver-tonijn en
de „albacore" als messen boven het
Binnenkort zal te Amsterdam de
jeugdactie „ieder kind een dieren
vriend'', die reeds in verscheidene
plaatsen in Nederland wordt ge
voerd, beginnen. De bedoeling van
deze campagne is de jeugd meer
liefde voor het dier bij te brengen.
Het komt nog tè vaak voor, dat
vogelnestjes worden uitgehaald en
huisdieren hardhandig behandeld
en geplaagd worden. Deze foto
toont U hoe de verhouding tussen
kind en dier behoort te zijn.
water. Zo zeker als een uurwerk komen
zij iedere lente (zuidelijk halfrond
lente dan) van het noorden afzakken.
De tonijn is heel gemakkelijk te van.
gen. Naast de beroepsvissers trekken
ook de amateurs er in groten getale op
uit, omdat de tonijn zo gulzig is, dat hij
in alles bijt. Men behoeft niet eens aas
aan de haak te doen.ze bijten er
toch wel in. En de rode zalm, die altijd
trouw achter de tonijn aankomt, is al
even gulzig op zijn tochten naar het
Zuiden.
Wanneer t de tonijn langs trekt, ko
men deze vissersplaatsjes tot leven
Alles wat varen kan trekt de zee op
Alles kiest het ruime sop: de moderne
trawlers van de nu welvarende vissers
en de kleine roeibootjes van de school
jeugd, om met moderne netten of met
primitieve lijntjes een deel Van de buit
binnen te halen. Twee grote conserven
fabrieken, ieder met een zestig man
personeel, zorgen er voor, dat het alle
maal in blikjes komt.
De man die welvaart bracht.
Achter deze nieuwe welvaart staat
één kalme, sigaren rokende man, de
fabrikant A. L. Green, die zijn gehele
leven met de conserven-industrie ver
bonden is geweest. Het ging hem aan
het hart die vissertjes maar te zien
tobben, terwijl er ieder jaar millioenen
vissen voorbij zwommen.
In Amerika ging hij eens zijn licht
opsteken om tot de ontdekking te ko
men, dat de Amerikaanse tonijnen
jagers jachten van 5000 tot 70Ó0 mijl
moesten maken wanneer de tonijn aan
het trekken ging, terwijl men aan de
Zuidkust van Nieuw Zuid Wales maar
een paar kilometer de kust uit hoefde.
De fabrikanten in Amerika lachten
Green glashard uit, toen hij hun dit
De Voorlichtingsdienst van het mi
nisterie van Sociale Zaken schrijft ons
het volgende: Ondanks de vorig jaar
gepubliceerde waarschuwing gaan nog
steeds Nederlandse meisjes als toerist
of voor studie naar het buitenland in
de hoop aldaar een werkkring te vin
den om in haar dagelijks levensonder
houd te voorzien. De waarschuwing
van verleden jaar is echter nog altijd
van kracht. Spoedig ervaren vele van
deze meisjes dan ook, dat haar hoop
ijdel is geweest met alle teleurstellin
gen van dien, om van de morele ge
varen, aan een en ander verbonden,
maar niet te spreken.
De meeste landen eisen evenals
Nederland voor vreemde arbeids
krachten een werkvergunning. Deze
vergunning wordt niet verstrekt aan
een als student of toerist binnen-
gekomene, maar moet afgegeven zijn,
vóórdat men de reis aanvaardt. Daar
enboven worden deze werkvergunnin
gen in hoofdzaak gegeven voor huis
houdelijk werk en aan huishoudelijk
onderlegde krachten. En niet voor twee
of drie maanden, zoals deze meisjes
vaak willen, maar voor minstens één
jaar.
Dat het „op uitnodiging" naar het
buitenland gaan met de belofte zak
geld te ontvangen in ruil voor huis
houdelijke hulp, vaak tot teleurstellin
gen lijdt, is helaas niet algemeen be
kend, omdat de slachtoffers niet
gaarne met haar bittere erva-ingen te
koop lopen.
Waakzaamheid is uiteraard ook ge
boden, indien men via relaties of door
een advertentie een werkkring op het
oog heeft. Men verzuime niet inlich
tingen over deze werkkring en over
het gezin in te winnen. Daarenboven
is het van belang zich op de hoogte
te stellen van de arbeidsvoorwaarden
in het desbetreffende land, de rege
lingen omtrent ziekte-verzorging e.d.
Dit kan geschieden bij: Het Maat
schappelijk Advies- en Inlichtingen
bureau (uitgaande o.a. van de Ned.
Ver. ter behartiging van de belangen
der jonge meisjes „Union"), Centraal
Station, Amsterdam-C., Tel. 46223 of
bij het centraal bureau der R.K. ver.
ter bescherming van meisjes, Maasstraat
136, Amsterdam-Z„ Tel. 93104.
Deze verenigingen verschaffen ook
betrouwbare adressen in het buiten
land, waartoe men zich kan wenden,
wanneer men aldaar raad nodig heeft
of in moeilijkheden komt te verkeren.
vertelde. Maar nu kijken ze wel an
ders. En het volgend seizoen zullen d«
beste Amerikaanse tonijnen-jagers met
hun boten naar Australië komen om te
helpen aan de steeds groeiende vraag
te voldoen. Zouden er geen Nederland
se vissers zijn, die zich ook eens aan
de tonijn zouden willen wagen?
Twee vier-ons blikjes tonijn per se
conde vallen van de lopende band in
de twee grote conservenfabrieken
750 ton kunnen er tijdelijk diep gevro
ren worden en de fabrikanten geven
gaarne financiële steun aan nieuwe
vissers, die voor meer tonijn willen
komen zorgen.
Het raadsel van de wonderbaarlijke
tonijn, namelijk waar hij nu eigenlijk
paart en kuit schiet, is door de expert
nog steeds niet opgelost. Maar in de
Australische lente komt deze vis nu
ieder jaar nieuwe welvaart brengen.
In zuid-west Hawali heeft een
enormg uitbarsting plaats gehad
van de beroemde vulkaan Mauna
Loa. De rook werd op ruim 300
km. afstand waargenomen, en het
water in de nabijheid van de
vulkaan was heet. Een nachtop
name van de gloeiende lava, die
met een flinke vaart omlaag
komt en alles in haar vernietigen
de hitte verwoest. Het was 18
maanden geleden, dat de grootste
vulkaan ter wereld ia werking
kwam. De uitbarsting vergde
twee slachtoffers, t.w. Abraham
Lincoln, een directe afstammeling
van de grote president en zijn
echtgenote.
Speciaal alarmsysteem voor
komende blijde gebeurtenis
JOYCE REDMAN was een gevierde
actrice op Broadway, maar opeens
was haar naam uit de lichtreclames
verdwenen. Zjj gaf haar veelbelovende
carrière op om met haar echtgenoot
naar de eenzaamheid van een onbe
woond eiland te trekken, dat op enige
afstand van de Ierse kust uit de gol
ven van de Atlantische Oceaan op
rijst. Hier verwacht zij binnenkort een
baby. Als het kind op Bartra wordt
geboren, zal dit de eerste maal na
ruim tachtig jaar zijn, dat er op het
eiland kindergeschrei wordt gehoord
En de eilandbevolking zal dan met 50
procent toenemen.
De dertigjarige toekomstige moeder
ontvluchtte een jaar geleden de be
schaving, na haar geheime huwelijk
•bet de kapitein Charles Wynne—
Roberts, die voor de huwelijksplech
tigheid van Engeland naar New Jer
sey vloog. Het ligt in de bedoeling om
mevrouw Wynne—-Roberts per motor
boot naar de vaste wal te brengen,
wanneer dokter McNulty uit het kust-
plaatsje Killala daarvoor de tijd ge
komen acht, tenzij de stormen deze
tocht van 45 minuten onmogelijk ma
ken.
Alarmsysteem.
Voor zo'n geval heeft men een spe
ciaal alarmsysteem ontworpen. Een
Ierse boer, die zijn land en hofstede
vlak bij zee heeft liggen zal door een
fluitsignaal van het eiland af gewaar
schuwd worden. Zodra hij dit hoort
springt hij op zijn fiets en rijdt zo snel
zijn krachten het toelaten naar het
huis van de dokter McNulty. Hier gaan
ongeveer twintig minuten mee heen
De dokter zal dan een vroedvrouw
waarschuwen en met haar aan boord
stappen van een motorboot, die hen
door de branding en de storm naar
eiland moet brengen.
Volgens dr. McNulty is sinds de tijd,
dat zijn vader hier de practjjk uit
oefende niet meer gebruik gemaakt
van deze methode om de dokter op het
eiland te ontbieden. De laatste keer
zal ongeveer tachtig ft negentig jaar
geleden geweest zijn, toen er op Bar
tra een familie woonde en er één of
twee kinderen werden geboren.
Echter alleen in het ui ter .-.te nood
geval zal van deze methode gebruik
worden gemaakt, omdat het risico te
groot is, dat de kokende zee de over
tocht onmogelijk maakt als de hulp
van de dokter nodig is of dat hij niet
thuis is als de boodschapper arriveert.
Sympathieke verfilming van
Ernest Hemingway's roman
J-JET GROTE GEBREK aan goede oorspronkelijke scenario's is één van de
oorzaken, dat In Hollywood de romanverfilming in zwang gekomen is.
Het filmbedrijf is nu eenmaal een handelszaak met een millioenen-omzet en
de kassa regeert er. Zo onbegrijpelijk is het dan ook niet, dat men boeken
die een succes bleken, Is gaan verfilmen. Maar deze romanverfilmingen blij
ken in negenennegentig van de honderd gevallen In zoverre mislukkingen,
dat zij óf de oorspronkelijke roman te veel geweld aandoen èf te opzettelijk
blijven: te veel veriitteratuurd en te weinig film. Doorgaans blijken juist de
romanverfilmingen bijzonder teleurstellende wanproducten en te meer is het
dan ook verheugend wanneer er zich eens een goede uitzondering voordoet:
zo'n „witte raaf" is de film naar Hemingway's roman: „For whom the bell
tolls" „Voor wien de klok luidt".
yOOR HET BOEK kan men grote
waardering hebben en voor de
film evenzeer. De Amerikaanse schrij
ver Ernest Hemingway heeft in zijn
roman het drama van de Spaanse
burgeroorlog getekend, de oorlog dia
geen strijd meer wag van burgers van
een land onderling, maar veel meer
dan dat: een oorlog waarin de fascis
tische dictaturen van Europa met hun
strijdkrachten op kleine schaal ope
reerden en experimenteerden om zich
te oefenen en voor te bereiden op de
grote wereldoorlog van het fascisme
tegen de democratie.
Hoofdfiguur in het boek en in de
verfilming daarvan is een jonge Ame
rikaan Robert Jordan. Tijdens 'een
reis door Spanje heeft hij de burger
oorlog en de achtergronden ervan le
ren kennen en dat heeft hem doen
besluiten dienst te nemen bij de rode
regeringstroepen tegen Franco en zijn
fascistische aanhang. Na een korte
opleiding in sabotage-werk komt hij
achter de linies van Franco's troepen
terecht bij de republikeinse opstan
delingen, die er een vertwijfelde guer
rilla voeren. De regeringstroepen be
reiden een groot offensief voor en
Jordan heeft de opdracht bij het be
gin van de aanval een brug op te bla
zen en daarmee Franco de pas af te
snijden voor het aanvoeren van ver-
rterkingen.
Het is een simpel maar door en door
triest verhaal. Drie degen blijft Jor-
rlan bij de partisanen om ziin sabo-
tage-werk voor te bereiden. Drie da
gen. waarin hij de spanningen leert
kennen van de eenvoudige guerrilla
strijders, die teruggedrongen en inge
sloten zijn in de bergen, van alle kan
ten bedreigd worden en langzaam uit
geroeid. De leider van de troep is Pa-
blo, een man die door de gedwongen
dadenloosheid zijn geloof in de zaak
en daarmee zijn geschiktheid voor het
leiderschap verliest; zijn vrouw Pilar,
een wezen vol onbegrijpelijke oer
kracht neemt, wanneer de troep hem
uitgestoten heeft, het gezag over, maar
blijft Pablo in al zijn lafheid trouw
omdat zij in hem toch altijd nog de
eerlijke mens, die eens een leider was,
blijft zien.
Bij de guerrilla-bende is ook een
meisje Maria, dat door de partisanen
gered werd uit de macht van Franco's
troepen, en tussen haar en Jordan ont
wikkelt zich een broze innige roman
ce, die door de harde verbittering van
de strijd nauwelijks tot wasdom kan
komen. Want het republikeinse offen
sief, dat tot mislukking gedoemd blijkt
omdat de vijand ervan op de hoogte
kwam, is begonnen en de brug moet
de lucht in. Maar wanneer die op
dracht volbracht is, dreigen de parti
sanen volkomen ingesloten te raken.
Zij vluchten door de bergen en juist
wanneer ze aan alle gevaar ontkomen
denken te zijn, komt Jordan met z'n
paard te vallen. Hij raakt gewond en
de vijand nadert. De partisanen-groep
is gedwongen hem alleen achter te la
ten met een enkol nietig machinege
weer en de aanst^-mende vijandelijke
overmacht in de verte
[)RIE JAAR heeft regisseur Sam
Wood aan deze film gewerkt en
het resultaat k soms zeer indrukwek
kend. Hij heeft er naar gestreefd alle
valse studioromantiek te verruilden.
Met de twee hoofdfiguren gespeeld
door Cary Cooper en Ingrid Berg-
mann is dit niet gelukt weliswaar
en de romance tussen deze twee figu
ren is wat meer op de voorgrond ge
plaatst dan Hemingway het in zijn ro
man deed, maar desondanks is de film
uiterst sympathiek en aanvaardbaar.
Dat is in de eerste plaats te danken
aan het werkelijk sublieme spel in
alle rollen, die de twee hoofdfiguren
omgeven. Vooral Katina Paxinou als
de partisanenleidster Pilar, Akim Ta-
miroff als de zwak geworden leider
Pablo en Vladimir Sokoloff als de
gids Anselmo geven prachtige, volko
men op het werkelijke leven geënte
creaties
Deze overompelende en soms be
klemmende levensechtheid heeft ook
de sfeer van de film. Regisseur Sam
Wood heeft in de ruigheid van het
landschap (dat in zeer verzorgde
kleurenfotografie vrijwel steeds voor
treffelijk tot leven komt) ook de
ruigheid en genadeloze hardheid van
de guerrilla weten uit te drukken: de
natuur dient hier tot symbool voor
de primitieve gewelddadigheid, waar
mee de mens die door deze oorlog
tot een primitif oer-leven gedwongen
is strijdt. Alle opgesmuktheid en
oneerlijkheid van de filmstudio is
hieraan vreemd en daardoor juist heeft
de film „Voor wien de klok luidt"
een waardigheid en een aangrijpende
kracht gekregen, die haar ver boven
de middelmaat doet uitsteken.
LONG—SHOT
De Spaanse partisanen en
Jfoar
