Sterken dragen de zwakken in Finland - - - Australië in zijn tweede lente Idee van „kanonnen en boter blijkt moeilijk te realiseren Het nieuwe boek Het dagelijks leven in België Sociale zorg uitstekend georganiseerd Cijfers, die veel verbergen Het wonder van jong groen en vlammende bloemen in wintertijd Alleen de zon staat lager Westelijke inactiviteit maakt Sowjets drieste-> Wonderwapens de laatste hoop Nederlander in Parijs gearresteerd oorlogsweduwe? Dat één op de vier en ««huwde vrouwen een en één op negen burgers een vluchteling nfte<5.i nder«n een oorlogsweesje U sterfte aan t.b.c. in dit frisse land ses keer^ Dat de maal het cijfer van Zweden en Noorwegen ta» n*» ta Denemarken «n drie Inwoners meer dan 100.000 rheumatlek-gevallen voorkomen- Vi®r mU,ioen Dat zijn allemaal „maar" cijfers, maar ze bergen ontzettend veel in zich: leed en ellende bij de betrokke nen, maar niet minder de verant woordelijkheid van de niet-getroffe- nen voot hen die een zware last kre gen te dragen. En we moesten niet in Finland zijn, wanneer er niet ener giek, radicaal en met overleg werd aangepakt om de solidariteit niet al leen in woorden, maar vooral in da den te tonen Goed uitgebouwde heidsdienst gezond- Het is verrassend te zien wat er tot stand gebracht is, wanneer men be denkt, dat bijna alles eerst na de ver krijging van de onafhankelijkheid in 1918 en dan nog onder moeilijke eco nomische en politieke omstandighe den gedaan kon worden. De gezond heidsdienst is krachtig georganiseerd, waarbij het accent vooral in de pro vincies en gemeenten is gelegd. Merk waardig is het bijna overal voorko mende „Gemeentelijke Gezondheids huis", waar de wijkverpleegster en de vroedvrouw wonen en waar vrij wel al het sociaal-hygiënische werk is geconcentreerd. Beziet men de geboorte- en sterfte cijfers, in 1948 resp. 27 en 11.2 per duizend (Nederland 25.3 en 7.4), dan valt vooral het laatste op; daarop is de tuberculose-sterfte (in 1948 pre cies 13 per tienduizend inwoners) uiteraard van grote invloed, maar als men hoort dat het sterftecijfer voor tbc dertig jaar vroeger bijna 25 was, merkt men hoeveel vorderingen men in Suomi met de bestrijding gemaakt heeft. Er zijn achttien tbc-districten gevormd, ieder met een centraal sa natorium en met enige consultatie- bureaux. Het onderzoek zit in goede handen, men gevoelt overal de nood zaak (alleen reeds in 1948 onderwier pen zich aan de vaccinatie 325.000 mensen, bijna een tiende deel van de bevolking) en de waardering voor wat anderen, vooral Zweden, op dit gebied aan hulp gepresteerd hebben, Is groot. Vraagt men naar de verklaring van de hoge tbc-sterfte, dan hoort men dat de ziekte van West-Europa uit hier geïmporteerd is en om zo te zeggen het spoor van de -cultuur en verkeers verbindingen gevolgd heeft; de late ontsluiting van Finland is oorzaak dat de hevigheid hier nog groot is, terwijl die elders in het Westen reeds afneemt. De oorlogsomstandigheden en het woningtekort hebben natuurlijk ook ongunstig gewerkt, maar toch zakt da lijn voortdurend. Beziel men de talrijke in de laatste twintig jaar gebouwde sanatoria, er zijn ln totaal ongeveer 6000 bedden en dat is nog niet voldoende, maar men kent ook hier gebrek aan ver pleegsters dan valt overal de strak ke, moderne maar harmonisch bij het landschap aangepaste bouwstijl op; belangrijker is echter het streven om de patiënten allemaal dezelfde, dat is de best mogelijke behandeling te ge ven. Niet onder de Rus TINLAND moest in 1944 de verloren oorlog tegen Rusland o.a. betalen met de afstand van Karelie; de daar wonende bevolking van bijna een half millioen zielen mocht blijven, maar verkoos huis en grond te verlaten en naar Finland te trekken, al was zij dan arm en berooid. Beseft men, welk een last dit op de overige Finnen leg de? In de lente van 1940 was het een kwart millioen, dat van staatssteun leefde; bijna vijf jaar later echter moesten haast dubbel zoveel defini tief ondergebracht worden. Een agrarische revolutie was van een en ander het gevolg, daar onge veer 300.000 van de emigrerende Ka- reliërs in het boerenbedrijf werkzaam waren. De staat, de gemeenten, de kerkelijke parochies, de particuliere grondeigenaren, ze moesten allemaal Het omstreeks 1930 gebouwde, prachtig gelegen Keski-Suomi- sanatorium dicht bij Jyvaskyld. De zeer moderne inrichting met 500 bedden staat onder leiding van vijf artsen en twintig gediplO' meerde verpleegsters, terwijl er nog 120 helpers in opleiding of in de huishouding aangesteld zijn. ni" ?eeL v_,an. hun grondbezit afstaan; nieuwe bedrijfjes ontstonden dus al- terwege en ook in betrekkelijk on- vnin-Uct"6 v. g®bieden thans de een voudige houten woningen verrezen. ^aar zij, die de vrijheid in armoede 1 leven onder dwang, zien thans een nieuw bestaan pogen op te bouwen. Trouwens, de Finnen hadden in deze eeuw reeds eerder zulk een in- grijpen in het -bodembezit beleefd. De pachtkwestie was de vorige eeuw een brandend vraagstuk, maar ze werd het voorgoed toen in 1906 de kleine boertjes ook het stemrecht kregen De agrarische partij is nu de grootste van het landhaar grootste overwin ning is misschien Wel geweest dat na inmi1!ioen hectare grond onder 100.000 pachters is uitgedeeld. Geze gend land, waar zulks mogelijk was zonder anderen wezenlijk te benade len en waar van 1901 tot 1941 het per- zelfstandige boeren van 40 tot 95 kon stijgen! Niet bang voor nieuwigheden yfAN STANDEN en klassen weet men in Finland veel minder dan bij ons; de adellijke privilegiën zijn er sinds lang afgeschaft en alle scholen staan voor iedereen open. Niemand heeft er ooit vreemd van opgekeken dat een van de zeven presidenten, die Finland tot dusver had, een boer was en nog wel een volslagen autodidact. Zoals Finland een van de eerste landen was waar de acht-urige werk dag werd ingevoerd, ging het op an der sociaal gebied ook dikwijls voor aan. De kinderbijslag ongeveer een tientje per maand voor elk kind be neden zestien jaar is echter van vrij recente datum en het woning vraagstuk heeft uiteraard en noodge dwongen sedert de afsluiting van de oorlog de grootste belangstelling. Een aparte moeilijkheid vormde de bouw van huizen voor de grote ge zinnen (een echtpaar met vier of meer of een weduwe met drie of meer kin deren); zij werden in speciale woning complexen tegen gereduceerde huur geplaatst, maar van dat experiment heeft men afgezien; nu betaalt de staat tien procent van de huur van het zelf gekozen huis voor ieder kind be neden zestien jaar. De moederschaps-toelage bedraagt ongeveer 70 gulden en wordt gewoon lijk voor de helft in geld en .voor, de helft in natura Uitbetaald. Iedere vrouw kan het bedrag krijgen, mits zij zich vóór de geboorte van haar kind onder geneeskundig toezicht stelt. Een sociaal-medische bedoeling heeft ook het kersverse instituut van de ge meentelijke gezinsverzorgsters. Kindertehuizen en huizen voor onge huwde moeders met hun kinderen ontvangen staatssteun; de kinderzorg en de jeugdbescherming worden door de wetgever niet gauw vergeten. De kindertuin-beweging is tot grote ont plooiing gekomen, wat trouwens be grijpelijk is, want wel nergens ter wereld zullen zoveel getrouwde vrou wen in de industrie of op kantoren en in winkels werkzaam of op kantoren en Finland. Van de 200 parlementsleden zijn er 23 vrouwen; in de fabrieken werken 40 procent vrouwen. Bij de barbier wordt men door vrouwen be diend, in een goede sauna zijn ze on misbaar, het percentage vrouwelijke artsen is heel hoog en Wij, Neder landse journalisten, geraakten dikwijls meer in de vrouwelijke dan in de mannelijke journalisten verward. Dat alles heeft natuurlijk een histo rische achtergrond: de vele oorlogen die Finland moest voeren, vergden van de vrouwen het uiterste. Toch zullen we nooit dat gezicht kunnen vergeten: al die zéér sober-geklede vrouwen in de textiel- en papierfabrieken van Tampere of in de geweldige potten bakkerijen van Arabia in Helsinki; we zagen ze in de ijzergieterijen halfnaak te mannen bij het smeden van rood gloeiend ijzer helpen en ze stonden tussen de bakkersknechten in een uiterst snel werkende coöperatieve bakkerij. De Lotta's mogen er van de Russen niet meer zijn, ande hadden we die ook nog wel zien marcheren Met dat ietwat grauwe en trooste loze beeld staan in tegenstelling de lichte en kraakzindelijke en artistiek ingerichte kinderziekenhuizen, mili taire hospitalen en sanatoria, de dik wijls zeer goede schoolgebouwen en speelplaatsen waar de kinderen van 's morgens tot 's avonds onder de hoede van toch eigenlijk vreemde ver zorgers staan. Is het gezin hier in Finland dan niet de kern der natie? Het „Kasteel der Kinderen" in Helsinki, zoals het naar de plan nen van de beroemde Finse kin derarts professor Arvo Ylppö en met hulp van enkele buitenlandse (vooral Zweedse) organisaties na de oorlog tot stand is gekomen. In dit prachtige en ultra-moderne ziekenhuis kunnen 150 kinderen worden opgenomen, die een spe ciale behandeling moeten onder gaan, maar bovendien is er een verpleegstersschool met internaat en consultatiebureau in onder gebracht. By mijn moeder op Sicilië, door Elio Vittorini. - Uitgeverij v.h. Van Ditmar N.V., Am sterdam - Antwerpen. Misschien is de Italiaanse sfeer ons. nuchtere Hollanders, niet zo ver trouwd, dat wij er ons onmiddellijk in kunnen verplaatsen en verrukt over een boek als dit kunnen zijn, hoewel het in zijn karaktertekening en natuurbe schrijving ongetwijfeld literaire kwa liteiten doet kennen. Een jonge Sici- liaan, ver van zijn ouderlijk huis in Noord-Italie werkzaam, besloot, door een plotseling opkomende gedachte daartoe gedreven, zijn moeier op Sici lië, de arme weduwe van een spoor wegwachter, eens te gaan opzoeken. Hij komt weer in de primitieve omge ving van zijn jeugd, vindt zijn moeder, die hem na al de .'aren dat hij al van huis is bijna niet meer herkent, in ar moedige omstandigheden en verdiept zich daarna met haar in een wijsgerig gesprek, waarbij hij koppig aan zijn eigen inzichten vasthoudt. Zijn moe der geeft injecties aan vrouwen, die aan malaria of t.b.c. lijden en neemt hem op haar tocht mee, waarbij zij er percé op staat, dat hij zal zien hoe goed zij d^t doen kan om hem daarna te vragen welk vrouwenlichaam hij nu wel het appetijtelijkste heeft gevon den. Een zonderling gesprek voor moe der en zoon, die elkaar in jaren niet zagen. Daarna komt de bezoeker in contact met diverse dorpsbewoners en gaat met een zeer gemengd gezelschap naar een kroegje waar hij zich zo be drinkt, dat de uren, welke hij daarna nog bij zijn moeder doorbrengt, vol komen verloren zijn. De gesprekken der drinkebroers zijn wijsgerige ver handelingen en de zucht van de schrijver naar het visionnaire komt bovenal tot uiting in zijn gesprek op het kerkhof met een soldaat, die er niet is en ten slotte zijn overleden broer blijkt te zijn. Het is allemaal een beetje te vreemd om het dadelijk mooi te kunnen vinden, wat niet wegneemt, dat het boek al in vele talen verspreid is en dat de schrijver iil zijn land als een bijzonder begaafd auteur wordt beschouwd. Uit het voorwoord van Henriëtte Roland Holst blijkt wel duidelijk, dat ook zij Wel enigszins verwonderd en niet zo heel erg enthousiast geweest is, toen zij dit alles heeft gelezen. lil JU Elke da? worden er 390 kinderen geboren Oke dag werken 97SO00srteidirs in de ind. Elke dag zijner 211,000 werkelozen Elke worden 1.156,430brieven en brief kaarten verzonden Elke dag worden er 6,016,712 eieren gelegd Elke dag worden er 23,051730 tlgaretten en ,530 sigaren gerookt 232, Hterbierge- ICART0-508C 10 100 1100,000 h-villmillioon (Van onze correspondent te Sydney) JN JUNI nadert voor de bewoners van het vijfde werelddeel op het Zuidelijk halfrond de kortste dag van het jaar. En de „nieuwe Australiër", die hier in de zomer van deze helft der aarde gekomen is, heeft zich al bij het idee van de winter neergelegd. Doch dan gebeurt het, dat tot zijn stomme verbazing tussen de typische herfstkinderen als eetbare paddestoelen en late appels bi) de groente boeren opnieuw kroppen sla, jonge spinazie, aardbeien en nieuwe aardappelen verschijnen, en dat de doorgaans Griekse of Italiaanse groenteboer hem in ver trouwen toefluistert, dat nu spoedig ook wel weer de jonge tuinboontjes ter tafel zullen komen. MAUWELIJKS van zijn verbazing be komen, merkt hij wanneer hij 's morgens uit zijn raam kijkt, dat de „vlambomen" tussen hun reeds geel wordende bladeren en het eeuwige grijs-groen van de omringende euca lyptus opnieuw hun vurige bloem trossen ten toon spreic En hij moet zich toch even bezinnen over het feit, dat zij dit toch heus een zes maanden geleden ook al eens gedaan hebben. Dat de tuinen schitteren van de vuurrode poinsettia's is voor hem reeds iets gewoons geworden. Maar zijn verbazing neemt toch nog toe, wanneer hij naar de talrijke parken, parkjes en plantsoenen kijkt. Hij heeft gezien, hoe de tuinlieden daar de uit gebloeide phloxen, goudsbloemen, leeuwenbekken en andere kinderen Flora's, uit de grond hebben getrok ken, en als Europeaan heeft hij ver wacht, verder tot de September-lente tegen de kale, zwarte aarde te moeten aankijken. Doch daar hebben diezelfde tuinlieden de lege perken onmiddellijk weer gevuld met nieuwe plantjes, als ware het al weer lente inplaats van herfst of eigenlijk reeds vroege winter. II (Van onze diplomatieke medewerker). f)E SPANNING in de wereld is in de laatste weken aanzienlijk toegenomen. Dit oordeel kan men horen uit de mond van elke diplomaat, die tot spre iden bereid is. En dan kan men tevens vernemen, dat dit een gevolg is van het feit, dat het Westen zich in Londen voor de onmogelijke taak heeft ge steld, het vraagstuk van de kwadratuur van de cirkel op te lossen. Gesteld' voor het dilemma „kanonnen of boter", hebben de Westerse ministers zich voor de formule „kanonnen en boter" verklaard, in de veronderstelling, dat Amerika de kosten daarvan wel zou willen betalen. Maar het huidige Ame rikaanse Congres is beslist niet bereid, de daarvoor benodigde extra drie tot*, vier milliard dollar per jaar neer te tellen. En de verarmde landen van West- Europa, die een groter deel van hun budget aan de defensie besteden dani de Amerikanen (Amerika 6.4 procent, Nederland biboorbeeld 7.7 procent) kunt I n dat bedrag niet opbrengen. r\E GENERALE STAVEN en mili- taire deskundigen zijn het al lang eens over een minimumprogramma voor de defensie van de Atlantische ruimte. Het voorziet voor Europa in de opstel ling van 36 volledig uitgeruste divi- sies vóór het einde van 1951. Frankrijk moet er daarvan 20 op de been bren- XihiKOWA gen. Alleen de bouw van de nodige ka zernes, de inrichting van munitie-dépots, oefeningsterreinen, vliegvelden enz. zou Frankrijk een bedrag kosten, dat zeven maal zo hoog is als de totale huidige uitgave voor leger, marine en lucht macht, de kosten van de oorlogvoering in Indo-China daarbij inbegrepen. De staatsschuld van het land zou daardoor, vooropgesteld, dat het deze som zou kunnen opbrengen, met één slag ver dubbeld worden. Het is geen wonder, dat onder deze omstandigheden de Europese regeringen niet zo bijzonder warm kunnen lopen voor de door minister Acheson aan bevolen „totale diplomatie" en dat men in sommige diplomatieke kringen op nieuw kan horen aandringen op pogin gen om met Moskou tot een vergelijk te komen. Maar voor een vergelijk zijn er twee nodig en hoe duidelijker men aan Westerse zijde zijn zwakheid bekent, des te minder zal men in Moskou tot een compromis bereid zijn. Grensverschuiving. Dit blijkt wel uit de deze week tus sen de Oostduitse marionetten-regering en Polen uit de aard van de zaak op Russisch bevel gesloten overeen komst. waarbij, met schending van de overeenkomst van Potsdam, de Oder- Neisse-lijn als definitieve Duits-Poolse grens wordt erkend. Daarmede schuift Moskou de grens van het communisti sche imperium, waarbij Polen in feite reeds ingelijfd is, onherroepelijk weer enige honderden kilometers naar het Westen op. En het bekreunt er zich niet om, dat het met de annexatie van een kwart deel van het vroegere Duits land de laatste kans om de Duitsers in de koude oorlog voor zich te winnen, verspeelt. Het is er blijkbaar zo van overtuigd, dat het Westen toch niet in staat zal zijn zich sterk te maken, dat het om de eventuele steun van het po- tentiëel toch machtige Duitse volk niet maalt. Het is onder deze omstandigheden ook moeilijk in te zien, dat het twintigjaren plan voor de vrede, waarmede de ijve rige secretaris-generaal van de Ver enigde Naties deze week op de prop pen gekomen is, enig succes bescho ren zou kunnen zijn. Toch stelt het enige concrete maatregelen voor, die, wanneer zij worden uitgevoerd, ten minste het vastgelopen apparaat der V.N. weer op gang zouden kunnen brengen. Maar Lie, die ongetwijfeld een goedwillend mens is, als staatsman echter niet hoog kan worden aangesla gen, vergeet, dat zelfs wanneer zijn voorstellen worden aanvaard wat niet zeer waarschijnlijk is wei de V.N. zullen zijn gered, maar nog lang niet de vrede. Want vrede is een kwestie van ge- .zindheid, niet van procedure. En van enige gezindheid tot verzoening is in de Sowjetunie, waar men zich in tegen stelling met het Westen, dat het voor een aanzienlijk deel bij woorden laat, in een zo hoog tempo bewapent dat de leiders van het Kremlin, volgens de meest deskundige schattingen, uiterlijk in 1953 een grootscheepse oorlog zou den kunnen beginnen, niets te bemer ken. Integendeel, alles wijst erop, dat de Russen, naar mate het krachtsver schil tussen hen en het Westen groter wordt, hun egoistische, aggressieve po litiek nog zullen verscherpen. Toch optimistisch. QPVALLEND IS, dat men ondanks dit alles in Washington optimistisch ge stemd blijft In zijn redevoeringen, die Truman gedurende zijn recente tocht door de States hield, beloofde hij de Amerikanen en alle andere volken, die aan de democratische principes trouw zouden blijven, een gouden toekomst. En ook uit de woorden van d« minister van Defensie, Johnson, een functiona ris. die door de huidige situatie toch het sterkst gealarmeerd moest zijn. spreekt eer vertrouwen dan vrees. Misschien verklaart een mededeling van de Ame rikaanse minister van de Landstrijd krachten dit optimisme. Deze vertelde onlangs aan een gehoor van cadetten van de beroemde militaire academie van West-Point, dat Amerikaanse tech nici erin geslaagd waren, nieuwe ato- mische en andere wapens te ontwikke len, welke de tank tot een ouderwets en onnut strijdmiddel zouden maken. Nu schijnen in de laatste jaren werke lijk uitvindingen te 2ijn gedaan, met behulp waarvan betrekkelijk kleine, zorgvuldig geselecteerde en gespecia liseerde strijdkrachten in staat zouden zijn, op de gebruikelijke wijze uitge ruste massa-legers van de soort dus, waarover de Russen beschikken te desorganiseren en tot staan te brengen Liddell Hart, de bekende Britse mili taire commentator, bevestigt dit in''acht van het uitschrijven van een Nu kan hem niets meer verbazen. En wanneer hij bij de bloemenwinkels en stalletjes tussen de herfstbladen en chrysanten de Maartse viooltjes de lathyrus en de eerste hyacinthen en vroege narcissen ziet verschijnen naast de typiche winterbloem: de IJs landse papaver, dan begint hij dat reeds gewoon te vinden. Gewoon is eigenlijk het woord niet hiervoor. Want de voor natuurschoon gevoelige noorderling zal nooit ophou den ieder jaar opnieuw vreugde te scheppen uit deze wonderlijke tweede lente in deze gezegende streken, waar de winterjas, de gaskachel en de extra wollen deken er drie tot vier maanden van het jaar natuurlijk wel aan te pas komen, maar waar men de kale triest heid van de noordelijke winter niet kent. Winter ïn hfet Zuiden In zuidelijker streken van het vijfde werelddeel, zoals in Melbourne of het nog zuidelijkere Tasmanie kent men deze tweede lente niet en regeert Ko ning winter natuurlijk wel met iets grimmigerhand. Doch ook daar steken lenteboden zelfs in de koudste maan den het hoofd omhoog. In Nieuw-Zuid-Wales en West- Australie, zo ongeveer op de Riviera- linie aan de andere kant der aarde, rijken echter herfst en lente elkaar zo de hand, dat de seizoenen als het waren ineen lijken te smelten. En ook al blijven er talrijke mensen die in principe geen narcissen zullen kopen voor de laatste chrysant uit de bloe- menstalletjes verdwenen is, zij zullen hun principes toch niet uitstrekken tot „de tweede ronde" nieuwe aardappe len, jonge spinazie en tuinboontjes. Zo'n Decemberdag in Sydney par don, ik bedoel natuurlijk Juni-dag is een feest voer oog en oor. Bevrijd van de hitte der echte zomerdagen kan de wandelaar zich verlustigen in de overal laaiende poinsettia's tussen de laatste herfstkleuren. Langs de wegen is de verwilderde Oost-Indische Kers aan zijn tweede lente bezig, en noodt tot plukken. Wel zijn de schaduwen lang en heeft de zon een winterse kleur, doch de vogels zwijgen nooit helemaal. Alleen de kale populieren en platanen roepen vagelijk het beeld op van de winter, waaraan de „nieuwe Australiër" ge wend is. Hij mag er in het begin nog wat vreemd tegenover staan en soms een licht heimwee voelen naar de kale wilgen langs een bevroren sloot, maar spoedig zal hij net zo zijn ingeburgerd als de treurwilg langs de kreken en ri vieren, de oude treurwilg die de nieuwe gewoonte heeft aangenomen om reeds jong groen aan de takken te hebben voor de laatste oude blade ren zjjn afgevallen. Een Nederlandse handelaar in groen ten en fruit, te Parijs woonachtig, is Zaterdag gearresteerd. Hij wordt ver een onlangs van zijn hand verschenen boek, waarin hij de veldslagen van de tweede wereldoorlog analyseert. Reeds in 1944, zo schrijft hij, waren kleine gespecialiseerde eenheden capabel opri massa-aanvallen van infanterie en ge motoriseerde troepen uiteen te slaan. Men kan slechts hopen, dat de progres sieve militaire deskundigen gelijk heb ben en dat een effectieve verdediging ook mogelijk is, zonder opbouw van het zo kostbare wanneer, men boter wil blijven eten. zelfs te kostbare con ventionele defensie-apparaat. Deze hoop vindt in ieder geval steun in de grote technische kwaliteiten der Amerikr nen. chèque. waarvoor geen dekking aan wezig was. De man had bij een Parijse handelaar 550 kisten sinaasappelen be steld voor 1.200.000 francs, die hy met een chèque had betaald. Enkele dagen later ontving de Parijzenaar. aan wie zijn klant beloofd had dat hij hem Nederlandse tulpenbollen zou zenden, een kist die mispels bevatte. De zaak werd voor de Parijse handelaar dui delijk, toen hij de chèque wilde gaan innen: daarvoor bleek n.1. geen dek- kfng aanwezig. De Nederlander werd gearresteerd, toen hij voorbereidingen trof om er van door te gaan. nadat hij -ie opbrengst van de sinaasappelen in 'gelegenheden had opgemaakt.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1950 | | pagina 5